←جمع‌بندی
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
==جمع‌بندی== | ==جمع‌بندی== | ||
* از آنچه گذشت می‌توان به این نکته انکارنشدنی دست یافت که تبیین شئون اخروی [[امامان]]{{عم}} دغدغه خاطر متکلمان نبوده است. حتی گاه که مجال پرداختن به این شئون نیز بوده است، از طرح آن دریغ ورزیده‌اند. برای نمونه، خواجه نصیرالدین طوسی کتابی مستقل درباره مبدأ و معاد با عنوان آغاز و انجام نگاشته که انتظار می‌رود شئون اخروی [[امامان]]{{عم}} را با تفصیل بیشتری نسبت به سایر متکلمان بیان کند. با این حال، مراجعه به این کتاب انتظار یادشده را برآورده نمی‌سازد؛ چراکه کمتر اثری از بیان شئون [[امامان]]{{عم}} در این کتاب دیده نمی‌شود. او مسئله اعراف را بیان می‌کند، اما از جایگاه [[امامان]] سخنی به میان نمی‌آورد.<ref>نصیرالدین طوسی، آغاز و انجام، به کوشش ایرج افشار، ص۱۸-۱۹.</ref> به موقف صراط اشاره و آن را به راه خدا تفسیر می‌کند،<ref>همان، ص ۲۲.</ref> ولی از [[امامان]] چیزی نمی‌گوید. [[محقق طوسی]] به موقف میزان نیز اشاره می‌کند، اما باز هم درباره جایگاه [[امامان]]{{عم}} در آن موقف سخنی نگفته است.<ref>همان، ص ۲۸-۲۹.</ref> او با وجود آنکه به مسئله شفاعت اشاره کرده، تنها از شفاعت پیامبر سخن گفته است.<ref>همو، تجرید الاعتقاد، تحقیق محمد جواد حسینی جلالی، ص۳۰۵؛ همو، فصول، ترجمه محمد بن علی گرگانی استر آبادی، به کوشش محمد تقی دانش پژوه، ص ۴۷.</ref> | * از آنچه گذشت می‌توان به این نکته انکارنشدنی دست یافت که تبیین شئون اخروی [[امامان]]{{عم}} دغدغه خاطر متکلمان نبوده است. حتی گاه که مجال پرداختن به این شئون نیز بوده است، از طرح آن دریغ ورزیده‌اند. برای نمونه، خواجه نصیرالدین طوسی کتابی مستقل درباره مبدأ و معاد با عنوان آغاز و انجام نگاشته که انتظار می‌رود شئون اخروی [[امامان]]{{عم}} را با تفصیل بیشتری نسبت به سایر متکلمان بیان کند. با این حال، مراجعه به این کتاب انتظار یادشده را برآورده نمی‌سازد؛ چراکه کمتر اثری از بیان شئون [[امامان]]{{عم}} در این کتاب دیده نمی‌شود. او مسئله اعراف را بیان می‌کند، اما از جایگاه [[امامان]] سخنی به میان نمی‌آورد.<ref>نصیرالدین طوسی، آغاز و انجام، به کوشش ایرج افشار، ص۱۸-۱۹.</ref> به موقف صراط اشاره و آن را به راه خدا تفسیر می‌کند،<ref>همان، ص ۲۲.</ref> ولی از [[امامان]] چیزی نمی‌گوید. [[محقق طوسی]] به موقف میزان نیز اشاره می‌کند، اما باز هم درباره جایگاه [[امامان]]{{عم}} در آن موقف سخنی نگفته است.<ref>همان، ص ۲۸-۲۹.</ref> او با وجود آنکه به مسئله شفاعت اشاره کرده، تنها از شفاعت پیامبر سخن گفته است.<ref>همو، تجرید الاعتقاد، تحقیق محمد جواد حسینی جلالی، ص۳۰۵؛ همو، فصول، ترجمه محمد بن علی گرگانی استر آبادی، به کوشش محمد تقی دانش پژوه، ص ۴۷.</ref> | ||
شیخ طوسی نیز از صراط و میزان در [[قیامت]] خبر داده، معنای آنها را نیز بیان کرده، اما سخنی از [[امامان]]{{عم}} به میان نیاورده است.<ref>محمد بن حسن طوسی، الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد، ص ۲۲۲.</ref> | * شیخ طوسی نیز از صراط و میزان در [[قیامت]] خبر داده، معنای آنها را نیز بیان کرده، اما سخنی از [[امامان]]{{عم}} به میان نیاورده است.<ref>محمد بن حسن طوسی، الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد، ص ۲۲۲.</ref> | ||
* علامه حلّی نیز در بسیاری از جاها به صراط و میزان در [[قیامت]] اشاره کرده، اما از جایگاه [[امامان]]{{عم}} در آن دو موقف سخنی نگفته است.<ref>حسن بن یوسف حلی، انوار الملكوت، تحقیق محمد نجمی زنجانی، ص۱۸۰؛ همو، الباب الحادی عشر، ص۱۵؛ همو، پنج رساله اعتقادی، ص۵۳۷؛ همو، تسلیک النفس الی حظیرة القدس، تحقیق فاطمه رمضانی، ص۲۱۷؛ همو، کشف المراد، تحقیق حسن حسن زاده آملی، ص ۴۲۵-۴۲۶؛ همو، معارج الفهم، ص ۵۷۴.</ref> تنها روایتی نقل می‌کند که بر اساس آن، داشتن محبت آل محمد{{صل}} موجب ایمنی در این دو موقف می‌شود.<ref>همو، کشف الیقین، ص۲۲۷؛ همو، منهاج الكرامة، ص۸۹؛ همو، نهج الحق و کشف الصدق، ص ۲۶۰.</ref> | * علامه حلّی نیز در بسیاری از جاها به صراط و میزان در [[قیامت]] اشاره کرده، اما از جایگاه [[امامان]]{{عم}} در آن دو موقف سخنی نگفته است.<ref>حسن بن یوسف حلی، انوار الملكوت، تحقیق محمد نجمی زنجانی، ص۱۸۰؛ همو، الباب الحادی عشر، ص۱۵؛ همو، پنج رساله اعتقادی، ص۵۳۷؛ همو، تسلیک النفس الی حظیرة القدس، تحقیق فاطمه رمضانی، ص۲۱۷؛ همو، کشف المراد، تحقیق حسن حسن زاده آملی، ص ۴۲۵-۴۲۶؛ همو، معارج الفهم، ص ۵۷۴.</ref> تنها روایتی نقل می‌کند که بر اساس آن، داشتن محبت آل محمد{{صل}} موجب ایمنی در این دو موقف می‌شود.<ref>همو، کشف الیقین، ص۲۲۷؛ همو، منهاج الكرامة، ص۸۹؛ همو، نهج الحق و کشف الصدق، ص ۲۶۰.</ref> | ||
فاضل مقداد آخرین متکلم این دوران نیز بحث حساب، میزان و صراط را مطرح می‌کند، اما درباره جایگاه [[امامان]]{{عم}} در این دو موقف سخنی نمی‌گوید.<ref>فاضل مقداد سیوری حلی، ارشاد الطالبین، تحقیق مهدی رجایی، ص ۴۲۵-۴۲۶؛ همو، اللوامع الالهیة، تحقیق قاضی طباطبایی، ص۴۲۶؛ همو، الانوار الجلالیة، تحقیق علی حاجی آبادی و عباس جلالی نیا، ص۱۷۸.</ref> | * فاضل مقداد آخرین متکلم این دوران نیز بحث حساب، میزان و صراط را مطرح می‌کند، اما درباره جایگاه [[امامان]]{{عم}} در این دو موقف سخنی نمی‌گوید.<ref>فاضل مقداد سیوری حلی، ارشاد الطالبین، تحقیق مهدی رجایی، ص ۴۲۵-۴۲۶؛ همو، اللوامع الالهیة، تحقیق قاضی طباطبایی، ص۴۲۶؛ همو، الانوار الجلالیة، تحقیق علی حاجی آبادی و عباس جلالی نیا، ص۱۷۸.</ref> | ||
* حاصل سخن درباره شئون تکوینی امام در سرای آخرت در چند گزاره ارائه‌شدنی است: | * حاصل سخن درباره شئون تکوینی امام در سرای آخرت در چند گزاره ارائه‌شدنی است: | ||
# تبیین یکپارچه این شئون و نیز شمارش این شئون در سه عرصه برزخ، [[قیامت]] و [[بهشت]] برای متکلمان این دوران مسئله‌ای دغدغه‌ساز نبوده است؛ چراکه به تبیین آنها همت نگماشته‌اند؛ | # تبیین یکپارچه این شئون و نیز شمارش این شئون در سه عرصه برزخ، [[قیامت]] و [[بهشت]] برای متکلمان این دوران مسئله‌ای دغدغه‌ساز نبوده است؛ چراکه به تبیین آنها همت نگماشته‌اند؛ | ||