مرتضی مطهری (پدیدآورنده): تفاوت میان نسخه‌ها

| نام = مرتضی مطهری

| آرامگاه = قم

* '''[[مرتضی مطهری]]'''، [[فیلسوف]]، [[متکلم]] و [[اسلام‌شناس]] معاصر در دهکده فریمان از توابع [[خراسان]] [[رضوی]] و در خانواده‌ای [[روحانی]] و اهل [[علم]] دیده به [[جهان]] گشود. وی تحصیلات مقدماتی را در زادگاه خویش گذراند. [[استاد مطهری]] پس از گذراندن مقدمات در سن [[دوازده]] سالگی به [[مشهد]] عزیمت کرد و به تحصیل مقدمات [[علوم دینی]] از محضر اساتید برجسته آن دیار پرداخت. استاد پس از تحصیل مقدمات در سال ۱۳۱۶ عازم [[قم]] شد و در مدت پانزده سال اقامت در [[قم]] از محضر اساتید برجسته آن دیار بهره گرفت؛ اساتیدی چون مرحوم [[آیت الله]] العظمی بروجردی ([[فقه]] و اصول)، [[امام خمینی]] (در اصول) و مرحوم [[آیت الله]] [[سید محمد محقق داماد]] (در [[فقه]]) و [[مرحوم علامه]] [[سید محمد حسین طباطبایی]] (در [[فلسفه]]: الهایات شفای بوعلی و دروس دیگر) از اساتید اصلی وی به‌شمار می‌روند. از مجموعه مطالب استاد می‌توان برداشت کرد که [[امام خمینی]] و [[علامه طباطبایی]] بیشترین تأثیر را در [[زندگی]] [[علمی]] و عملی استاد بر جای گذاشته‌اند.

* [[استاد مطهری]] در همه دوران [[زندگی]] خویش، از جمله [[زندگی]] [[علمی]] که بخش اصلی [[زندگی]] او را تشکیل می‌دهد، انسانی هدفمند بود که همراه با مطالعه عمیق و [[برنامه‌ریزی]]، دقیق، اهداف خود را پیش می‌برد. او همگام با [[علم‌آموزی]] به [[تهذیب نفس]] و [[خودسازی]] و تحصیل [[فضایل]] [[اخلاقی]] پرداخت.

== [[مطهری]] و [[نهج البلاغه]] ==

* [[استاد مطهری]] در سال ۱۳۲۰، هم‌زمان با دوران تحصیل در سفری به [[اصفهان]] موفق به [[دیدار]] و آشنایی با عالمی جلیل‌القدر و [[وارسته]] به‌نام [[آیت الله]] میرزا [[علی شیرازی]] شد. [[آیت الله]] شیرازی که عمری را در کنار [[نهج البلاغه]] گذرانده بود و [[آگاهی]] کامل نسبت به زوایای [[علمی]]، [[فلسفی]]، عرفانی و... [[نهج البلاغه]] داشت، [[مطهری]] را با این کتاب و زوایای پنهان آن آشنا کرد. استاد، خود، در این‌باره می‌گوید: از آن پس چهره [[نهج البلاغه]] در نظرم عوض شد، مورد علاقه‌ام قرار گرفت و محبوبم شد. گویی کتاب دیگری است غیر آن کتابی که از دوران [[کودکی]] آن را می‌شناختم. احساس کردم که دنیای جدیدی [[کشف]] کرده‌ام... او با [[نهج البلاغه]] می‌زیست، با [[نهج البلاغه]] تنفس می‌کرد. روحش با این کتاب همدم بود، نبضش با این کتاب می‌زد و قلبش با این کتاب می‌تپید. جمله‌های این کتاب ورد زبانش بود و به آن‌ها استشهاد می‌نمود. غالباً جریان [[کلمات نهج البلاغه]] بر زبانش با جریان سرشک از چشمانش بر [[محاسن]] سپیدش همراه بود. برای ما درگیری او با [[نهج البلاغه]] –که از ما و هر چه در اطرافش بود می‌برید و غافل می‌شد- منظره‌ای تماشایی و لذت‌بخش و آموزنده بود. سخن [[دل]] را از صاحب‌دلی شنیدن، تأثیر و [[جاذبه]] و کشش دیگری دارد. او نمونه‌ای عینی از [[سلف صالح]] بود... با همه این‌ها من ادعا نمی‌کنم که او در همه دنیاهای [[نهج البلاغه]] وارد بود و همه سرزمین‌های [[نهج البلاغه]] را [[فتح]] کرده بود. او متخصص برخی از دنیاهای [[نهج البلاغه]] بود و در آنچه متخصص بود، خود بدان متحقق بود، یعنی آن قسمت از [[نهج البلاغه]] در او عینیت خارجی یافته بود.

* [[نهج البلاغه]] چندین [[دنیا]] دارد: دنیای [[زهد]] و [[تقوا]]، دنیای [[عبادت]] و عرفان، دنیای [[حکمت]] و [[فلسفه]]، دنیای [[پند]] و [[موعظه]]، دنیای [[ملاحم]] و [[مغیبات]]، دنیای [[سیاست]] و مسئولیت‌های [[اجتماعی]]، دنیای [[حماسه]] و [[شجاعت]]... این همه از یک فرد، دور از [[انتظار]] است. او توانسته بود بخشی از این اقیانوس عظیم را بپیماید و بر قسمت‌هایی از آن احاطه یابد.

== [[مهاجرت]] [[مطهری]] به [[تهران]] ==

* [[استاد مطهری]] بنا به تشخیص و [[تکلیف]] خود در سال ۱۳۳۱ به [[تهران]] مراجعت کرد و به [[تبلیغ]]، [[تدریس]] در حوزه‌ها و دانشگاه‌های [[تهران]] اشتغال ورزید. [[استاد مطهری]] در سال‌های آغازین مراجعت به [[تهران]] در مدرسه مروی به [[تربیت]] طلاب [[همت]] گماشت. در همان سال‌ها [[تبلیغ]] و سخنرانی‌های استاد که مبتنی بر تحقیق و مؤلفه‌های [[علمی]] و در قالبی همگانی عرضه می‌شد، شکل تشکیلاتی به خود گرفت و استاد در محافل بسیاری به [[تدریس]] [[علوم اسلامی]] در بین طبقات مختلف [[مردم]] [[همت]] گماشت.

* [[استاد مطهری]] را می‌توان از پیش‌گامان [[ترویج]] [[اندیشه]] [[دینی]] در دوره معاصر قلمداد کرد. در سال ۱۳۳۴ اولین جلسه [[تفسیر]] انجمن [[اسلامی]] دانشجویان را تشکیل داد. در همان سال [[تدریس]] خود در دانشکده الهیات و [[معارف اسلامی]] [[دانشگاه]] [[تهران]] را آغاز کرد. در سال‌های ۱۳۳۷ و ۱۳۳۸ که انجمن [[اسلامی]] پزشکان تشکیل شد، [[استاد مطهری]] از سخنرانان اصلی این انجمن بود و در طول سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰ سخنران منحصر به‌ فرد این انجمن به‌شمار می‌رفت که بحث‌های مهمی از ایشان به یادگار مانده است. [[استاد مطهری]] در طرح مباحث [[علمی]] و روشی منصفانه و [[علمی]] را در پیش گرفت و مطابق با [[مقتضیات زمان]]، ضمن [[تبیین]] [[علوم دینی]] و [[کلامی]] در فضایی [[علمی]] و به دور از [[تعصب]]، انحراف‌های مختلف [[دینی]] زمان را [[تبیین]] می‌کرد و درباره آن‌ها به روشنگری می‌پرداخت. برای نمونه یکی از بحث‌های [[علمی]] استاد مواجهة ایشان با افکار مادی‌گرایانه بود که در دهه پنجاه خورشیدی به‌عنوان مبحثی [[انحرافی]]، بسیاری از [[جوانان]] را به‌ویژه در محیط‌های دانشگاهی به چالش کشانده بود.

== آثار [[علمی]] [[استاد مطهری]] ==

* مجموعه‌هایی که براساس سخرانی‌ها و دست‌نوشته‌های [[استاد مطهری]] فراهم آمده است، حوزه‌های متنوعی از [[علوم اسلامی]] را در برمی‌گیرد. اما به طور کلی چندین ویژگی را می‌توان از اجزای جداناپذیر آثار [[استاد مطهری]] قلمداد کرد: توجه به [[اصول اساسی اسلام]] و ایدئولوژی [[مکتب]] [[تشیع]] در طرح مباحث، توجه به نیازهای عصر و [[مقتضیات زمان]]؛ طبیعتی همراه با منش انقلابی، [[فکری]] و مکتبی که برگرفته از مقتضای زمانی ایشان است (سیر هجومی افکار [[انحرافی]] چپ‌گرایانه و مارکسیستی و اندیشه‌های مادی و [[مسیحی]]، استاد را بر آن داشت که در آثار خود، روشی مبتنی بر یک [[انقلاب]] [[فکری]] و مکتبی را در پیش گیرد.)؛ آثاری مبتنی بر تحقیق و مطالعه همه‌جانبه، جامع و فراگیر، مبتنی بر اسلوب و روش [[علمی]] و دربرگیرنده گستره وسیعی از مخاطبان.

* گستره [[علمی]] و آثار استاد نیز بسیار فراگیر است به‌گونه‌ای که در آثار ایشان موضوع‌های متنوعی چون آثار [[فلسفی]]، [[کلامی]]، [[قرآنی]]، [[حدیثی]]، تاریخی، ادبی، نقد ادبی، [[حقوقی]]، [[اجتماعی]]، [[اخلاقی]]، [[اقتصادی]]، [[فقهی]] و اصولی به‌وضوح [[خودنمایی]] می‌کند. مجموعه آثار [[استاد مطهری]] پس از آن‌که سال‌ها در مجلدات تک‌نسخه‌ای عرضه می‌شد، در سال‌های اخیر در مجموعه‌ای ۲۷ جلدی زیر عنوان مجموعه آثار به [[زیور]] طبع آراسته شده است. هم‌چنین نرم‌افرازی از مجموعه آثار ایشان همراه با امکانات متنوع نرم‎افزاری تهیه شده است و در دسترس علاقه‌مندان به اندیشه‌های ایشان قرار دارد.

* [[استاد مطهری]] هم‌چنین تعدادی رساله را در سمت استاد مشاور و [[راهنما]] در دوره دکتری (۲۲ رساله دکتری) و کارشناسی ارشد (۲۰ رساله) بر عهده داشته است.

== روش [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] [[استاد مطهری]] ==

* [[استاد مطهری]] در عین توجه به تحقیق و [[پژوهش]] و روشنگری در حوزه [[علوم اسلامی]]، به فعالیت‌های [[سیاسی]] نیز اشتغال داشت. این فعالیت‌ها به چندین نوبت دست‌گیری و انتقال ایشان به زندان انجامید. [[اندیشه سیاسی]] [[استاد مطهری]] بر شکل‌گیری [[نظامی]] با مشخصات [[دینی]] و مؤلفه‌های [[اسلامی]] معطوف بود. از این‌رو [[تلاش]] ایشان در پی‌ریزی پایه‌های [[دینی]] [[انقلاب اسلامی]] رقم خورد. سخنرانی‌هایی روشنگرانه، متقن و [[علمی]] [[استاد مطهری]] در محافل و مجالس گوناگون بیانگر این [[همت]] بلند است.

* استاد [[مطهری]] سرانجام در شباهنگام روز سه‌شنبه یازدهم اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۸ در حالی که از یکی از جلسات [[فکری]] [[سیاسی]] بازمی‌گشت، به‌دست یکی از اعضای گروهک تروریستی و [[منحرف]] فرقان به ضرب گلوله به [[شهادت]] رسید. وی در فرازی از کتاب [[سیری در نهج البلاغه]] می‌نویسد: از امتیازات برجسته [[سخنان امیرالمؤمنین]] که به نام [[نهج البلاغه]] امروز در دست ماست، این است که محدود به زمینه خاص نیست. [[علی]] به تعبیر خودش تنها در یک میدان است نتاخته است، در میدان‌های گوناگون –که احیاناً بعضی با بعضی متضاد است- تکاور بیان را به جولان آورده است. [[نهج البلاغه]] شاهکار است، اما نه تنها در یک زمینه مثلاً [[موعظه]] یا [[حماسه]] یا فرضاً [[عشق]] و غزل و یا [[مدح]] و هجا و غیره، بلکه در زمینه‌های گوناگون که در شرح خواهیم داد. این‌که سخن شاهکار باشد ولی در یک زمینه، البته زیاد نیست و انگشت‌شمار است، ولی به هرحال هست. این‌که در زمینه‌های گوناگون باشد ولی در حد معمولی نه شاهکار، فراوان است، ولی این‌که سخنی شاهکار باشد و در عین حال محدود به زمینه خصی نباشد از مختصات [[نهج البلاغه]] است. بگذریم از [[قرآن]] و [[نهج البلاغه]] متنوع باشد؟! سخن [[نماینده]] [[روح]] است. سخن هرکس به همان [[دنیایی]] تعلق دارد که [[روح]] گوینده‌اش به آن‌جا تعلق دارد. طبعاً سخنی که به چندین [[دنیا]] تعلق دارد نشانه روحیه‌ای است که در انحصار یک دنیای بخصوص نیست و چون [[روح]] [[علی]] محدود به دنیای خاصی نیست (در همه دنیاها و جهان‌ها حضور دارد و به اصطلاح عرفا "[[انسان کامل]]" و "کون جامع" و "جامع همه حضرات" و "دارنده همه مراتب" است)، سخنش نیز به دنیای خاص محدود نیست. از امتیازات سخن [[علی]] این است<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 713- 717.</ref>.

== استادان ==

== کتاب‌های منتشر شده ==

# مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی

# آشنایی با قرآن

# [[انسان کامل (کتاب)|انسان کامل]]

# [[حماسه حسینی (کتاب)|حماسه حسینی]]

# انسان و ایمان

# [[جاذبه و دافعه علی (کتاب)|جاذبه و دافعه علی]]

# عدل الهی

# [[ولاءها و ولایت‌ها (کتاب)|ولاءها و ولایت‌ها]]

# [[امامت و رهبری ۱ (کتاب)|امامت و رهبری]]

# [[سیری در سیره ائمه اطهار (کتاب)|سیری در سیره ائمه اطهار]]

# قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ

# خدمات متقابل ایران و اسلام

{{مدخل وابسته}}