علم امام از دیدگاه کلام امامیه (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان = [[علم امام]] {{ع}} از دیدگاه [[کلام امامیه]]

| عنوان پسین = (از قرن اول تا هفتم هجری)

| تصویر = 29048600800.jpg

| اندازه تصویر =  

| از مجموعه =  

| نویسندگان =  

| تحقیق یا تدوین =  

| زیر نظر =  

| به کوشش =  

| مترجم =  

| مترجمان =  

| ویراستار =  

| ویراستاران =  

| مذهب = شیعه

| ناشر = مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی  

| به همت =  

| وابسته به =  

| چاپ = اول

| تعداد صفحات = ۲۲۴

'''[[علم امام]] {{ع}} از دیدگاه [[کلام امامیه]] (از قرن اول تا هفتم هجری)''' کتابی است که به بررسی دیدگاه [[شیعه]] درباره محدوده [[علم]] [[ائمه]] {{عم}} با توجه به [[آیات]] و [[روایات]] می‌پردازد. این کتاب به قلم [[ناصرالدین اوجاقی]] نوشته شده و توسط انتشارات [[مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی]] به چاپ رسیده است.

== دربارهٔ کتاب ==

در معرفی این کتاب آمده است: «بحث و بررسی [[کلامی]] دیدگاه‏‌های مختلف [[متکلمان شیعه]] درباره [[علم امام]] {{ع}}، منابع این [[علم]] و رابطه آن با [[علم]] [[خداوند]] و موارد [[علم]] [[ائمه]] {{عم}} و گستره آن است. نویسنده، ابتدا کلیاتی درباره مفهوم [[علم]]، [[امام]] {{ع}} و [[امامیه]] ارائه نموده، سپس به تفکیک دوره‏‌های زمانی از قرن اول تا هفتم هجری، به [[تبیین]] دیدگاه‏‌های [[کلامی]] [[متکلمان شیعه]] [[امامیه]] درباره [[علم امام]] {{ع}} و محدوده این [[علم]] پرداخته‌است. وی ابتدا [[روایات]] مربوط به ماهیت [[علم امام]] {{ع}} و گستره آن را آورده و مباحثی کلی در مورد [[علم امام]] {{ع}}، [[لدنی]] بودن [[علم]]، فوق بشری بودن آن، احاطه به [[غیب]] و [[علوم غیبی]]، منابع [[علم امام]] {{ع}}، [[آگاهی]] [[امام]] {{ع}} به عوالم ملکوتی و ضمایر [[انسان‌ها]]، محدودیت‏‌های [[علم امام]] {{ع}}، [[علم]] او به گذشته و [[آینده]] تا [[روز قیامت]] و... را ارائه کرده‌است؛ آن‌گاه به بررسی دیدگاه [[اصحاب]] [[ائمه]] {{عم}} در مورد [[جایگاه]] [[علم امام]] {{ع}}، [[آگاهی]] [[امام]] {{ع}} از [[علوم دینی]] و غیر [[دینی]] مانند [[علم منایا و بلایا]]، [[علم]] به اسمای [[شیعیان]] و [[آگاهی]] از کلیه حوادث [[عالم هستی]] و منابع این [[علوم]] پرداخته و به تفکیک قرن این دیدگاه را [[تبیین]] کرده‌است. در همین زمینه، به مکتب‏‌های مهم [[کلامی]] [[شیعه امامیه]]، مانند [[مکتب]] [[بغداد]] و [[مکتب]] [[قم]] اشاره نموده و مباحثی مانند موارد [[علم امام]] {{ع}} و منابع آن را از منظر [[متکلمان]] برجسته این دو [[مکتب فکری]] مطرح کرده و ماهیت [[علم امام]] {{ع}} و موارد آن را در کتب برجسته از قرون سوم تا [[ششم هجری]] مانند [[اصول کافی]] و بصائرالدرجات مقایسه کرده‌است. در فصل بعدی، به دیدگاه‏های [[کلامی]] مطرح در قرن هفتم هجری در مورد [[علم امام]] {{ع}} اشاره نموده و در این زمینه، نخست به بررسی دیدگاه‏‌های [[کلامی]] ابن‌میثم [[بحرانی]] در مورد احاطه [[امام]] {{ع}} به [[علم غیب]]، [[آگاهی]] او از [[احکام دینی]] و [[حکومتی]] و [[آگاه]] بودن از زمان [[شهادت]] خود پرداخته، آن‌گاه آرای [[کلامی]] [[سید بن طاووس]]، [[عمادالدین طبری]] و [[علامه حلی]] را در مورد [[علم امام]] {{ع}} به همه معلومات بشری و فوق‌بشری بیان کرده‌است»..

== فهرست کتاب ==  

* پیشینه تحقیق

* [[هدف]] از تحقیق

* اهمیت و [[ضرورت]] تحقیق

* روش تحقیق

* سازماندهی تحقیق

* ویژگی‌های این دوره

* مشکلات تحقیق در این دوره

* سازماندهی فصل

* بخش اول: سیری در [[روایات]]

* مباحث کلی [[علم امام]] در [[روایات]]

# برخی از اوصاف [[علمی]] [[ائمه]]

# [[علم موهوبی و موهبتی یا علم لدنی معصوم چیست؟ (پرسش)|لدنی بودن علم امام]]

# زمان برخورداری [[امام]] از [[علم امام]] قبلی

# [[علم شأنى یا استعدادی یا ارادی و اختیاری معصوم به چه معناست؟ (پرسش)|ارادی بودن علم امام]]

# [[دلایل قایلان به محدود بودن علم معصوم چیستند؟ (پرسش)|محدودیت‌های علم امام]]

# [[اقسام و انواع علم کدام‌اند؟ (پرسش)|انواع علوم امام]]

# [[آیا علم معصوم قابلیت افزایش دارد؟ (پرسش)|پدید آمدن شبانه‌روزی و افزایش علم امام]]

* موارد [[علم امام]] در [[روایات]]:

# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم به دین احکام و سیاست]]

# [[آیا علم به بلایا و منایا علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم منایا و بلایا]]

# [[آیا علم به عجایب یا راه‌های آسمان و زمین یا خشکی و دریا علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم به آسمان‌ها و زمین و اخبار آنها]]

# [[آیا علم به گذشته و حال و آینده علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم به حوادث گذشته و حوادث آینده تا روز قیامت]]

# [[آیا علم به زمان و کیفیت مرگ خود و دیگران علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم امام به زمان شهادت خود]]

# [[آیا معصومان کتابی داشتند که نام‌های پادشاهان یا شیعیان یا اهل بهشت و جهنم در آن ذکر شده است؟ (پرسش)|علم به اسامی شیعیان و محبان]]

# [[آیا علم به خطورات قلبی یا ضمائر و نهان آدمیان علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آگاهی از باطن انسان‌ها]]

# [[آیا معصوم عالم به همه زبان‌ها است؟ (پرسش)|علم به زبان انسان‌ها و پرندگان و حیوانات]]

# [[آیا علم به احوال و کتب و علوم پیامبران علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آگاهی امام از جمیع علوم پیامبران و ملائکه]]

# [[علم غیب چیست؟ (پرسش)|علم غیب]]

* [[منابع علم معصوم چیست؟ (پرسش)|منابع علم امام]]:

# [[رابطه وراثت از پیامبر یا امام پیشین با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|وراثت]]

# [[رابطه قرآن با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|قرآن]]

# [[رابطه وحی یا الهام با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|الهام]]

# [[رابطه تحدیث یا ارتباط با فرشتگان با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|تحدیث]]

# [[آیا علم معصوم در شب قدر نازل می‌شود؟ (پرسش)|علم امام و شب قدر]]

# [[رابطه مصحف فاطمه یا کتاب‌هایی مثل جفر با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|جفر و جامعه و صحیفه علی و مصحف فاطمه زهرا]]

# [[رابطه عمود نور با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|مناری از نور]]

* '''بخش دوم: بررسی دیدگاه [[اصحاب ائمه]]:'''

* [[جایگاه]] [[علم امام]] در تلقی [[شیعی]] از [[امامت]]

* [[آگاهی امام]] از [[علوم دینی]]:

# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|احکام دینی]]

# [[آیا معصوم به تمام موارد قرآن علم دارد؟ (پرسش)|علم به قرآن]]

# [[علم امام]] به امور [[عقیدتی]]

* [[علوم]] غیر [[دینی]]:

# [[آیا علم به بلایا و منایا علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم منایا و بلایا]]

# [[آیا علم به گذشته و حال و آینده علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم به حوادث گذشته و حوادث آینده]]

# [[آیا علم به خطورات قلبی یا ضمائر و نهان آدمیان علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آگاهی از ضمایر]]

# [[آیا معصومان کتابی داشتند که نام‌های پادشاهان یا شیعیان یا اهل بهشت و جهنم در آن ذکر شده است؟ (پرسش)|علم به اسماء شیعیان]]

# [[رفتار]] [[امام]] بر اساس [[علم امامت]]

# [[آگاهی]] از همه حوادث در روی [[زمین]]

* [[منابع علم معصوم چیست؟ (پرسش)|منابع علم امام]]:

# [[رابطه وراثت از پیامبر یا امام پیشین با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|وراثت از پیامبر اسلام و انبیاء]]

# [[صحیفه]]

# [[الهام]]

# [[قیاس]].

* '''بخش اول: [[مکتب]] [[بغداد]]:'''

* کلیاتی در باره [[علم امام]]:

# [[قلمرو علم غیب معصوم تا چه حدی است؟ (پرسش)|محدوده علم امام]]

# [[امام معصوم از چه زمانی صاحب علم غیب می‌شود؟ (پرسش)|زمان کامل شدن علم امام]]

# [[آیا قضاوت‌های معصومان با استفاده از علم غیب بوده است؟ (پرسش)|کیفیت قضاوت امام]]

# [[آیا علم غیب پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)|عدم تساوی ائمه در علم]]

# [[رابطه علم لدنی با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)|لدنی بودن علم امام]]

* موارد [[علم امام]]:

# [[کارکرد علم غیب معصوم در حکومت سیاسی چیست؟ (پرسش)|علم به سیاست و حکومت داری]]

# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم امام به دین و احکام شرعی]]

# [[علوم]] غیر [[دینی]]

# [[آیا معصوم عالم به مشاغل و صناعات است؟ (پرسش)|علم به صنایع و مشاغل]]

# [[آیا معصوم عالم به همه زبان‌ها است؟ (پرسش)|علم به تمام زبان‌ها]]

# [[آیا علم به خطورات قلبی یا ضمائر و نهان آدمیان علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم امام به ضمایر افراد و باطن امور]]

# [[آیا علم به زمان و کیفیت مرگ خود و دیگران علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آگاهی امام از زمان شهادت خود]]

* [[منابع علم معصوم چیست؟ (پرسش)|منابع علم امام]]:

# [[رابطه وراثت از پیامبر یا امام پیشین با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|وراثت]]

# [[رابطه وحی یا الهام با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|وحی و الهام]]

# [[رابطه رؤیای صادق با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|خواب صادق]]

# [[رابطه تحدیث یا ارتباط با فرشتگان با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|سخن گفتن ملائکه با امام]]

* ارزیابی دیدگاه [[مکتب]] [[بغداد]] درباره [[علم امام]]

* مفهوم [[امامت]] در تلقی [[مکتب]] [[بغداد]]

* '''بخش دوم: [[مکتب]] [[قم]]:'''

* کلیاتی در [[باب]] [[علم امام]] از دیدگاه [[مکتب]] [[قم]]:

# تساوی حال [[امام]] در [[علم]] قبل و بعد از [[امامت]]

# ماهیت [[علم امام]]

# [[آیا آگاهی معصوم به نحو تام شرطی از شروط امامت است؟ (پرسش)|اثبات امامت ائمه از طریق علم امام]]

* موارد [[علم امام]]:

# [[علوم دینی]]

# [[علوم]] غیر [[دینی]]

* [[منابع و راه‌های دست‌یابی معصوم به علم غیب چیستند؟ (پرسش)|منابع علم امام]]

* بررسی عناوین باب‌های [[اصول کافی]] و بصائرالدرجات درباره [[علم امام]]:

# [[ویژگی‌های علم معصوم چیست؟ (پرسش)|اوصاف علمی امام]]

# [[علوم]] سه گانه [[امام]]

# [[علوم]] [[امام]] در سخنان [[پیامبر اکرم]] {{صل}}

# [[آیاتی که موافقان علم تام معصوم به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)|آیات مربوط به علم امام]]

# زمان بهره‌مند شدن [[امام]] از [[علم امام]] قبلی

# [[علم شأنى یا استعدادی یا ارادی و اختیاری معصوم به چه معناست؟ (پرسش)|ارادی بودن علم امام]]

# [[افزایش علم معصوم به چه معناست؟ (پرسش)|زیاد شدن علم امام]]

# [[آیا علم پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)|تساوی ائمه در علم]]

* موارد [[علم ائمه]]:

# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم به احکام شرعی]]

# [[آیا معصوم به تمام موارد قرآن علم دارد؟ (پرسش)|علم به قرآن]]

# [[آیا علم به احوال و کتب و علوم پیامبران علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم به کتب آسمانی]]

# [[رابطه اسم اعظم با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|آگاهی ائمه از اسم اعظم الهی]]

# [[آیا علم به خطورات قلبی یا ضمائر و نهان آدمیان علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آگاهی از احوال شیعیان و افراد دیگر]]

# [[آیا علم به عجایب یا راه‌های آسمان و زمین یا خشکی و دریا علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم به آسمان‌ها و زمین و باطن آنها]]

# [[آیا علم به ثواب و عقاب یا بهشت و جهنم و سرنوشت آدمیان علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم به بهشت و جهنم واهل آنها]]

# [[آیا علم به گذشته و حال و آینده علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم به ماکان و مایکون]]

# [[آیا علم به بلایا و منایا علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم ائمه به منایا و بلایا]]

# [[آگاهی]] [[ائمه]] از [[غیب]]

# [[آیا علم به زمان و کیفیت مرگ خود و دیگران علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آگاهی ائمه از زمان شهادت خویش]]

# [[آیا معصوم عالم به همه زبان‌ها است؟ (پرسش)|آگاهی امام از زبان همه انسان‌ها و حیوانات]]

# [[آیا علم به خطورات قلبی یا ضمائر و نهان آدمیان علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آگاهی از باطن اشخاص]]

# [[آیا علم به احوال و کتب و علوم پیامبران علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آگاهی امام از جمیع علوم ملائکه و انبیاء]]

# [[آگاهی امام]] از مسائل و معضلات غیر موجود در [[کتاب و سنت]]

* [[منابع علم معصوم چیست؟ (پرسش)|منابع علم امام]]:

# اخذ از [[معصوم]] قبلی

# [[رابطه تحدیث یا ارتباط با فرشتگان با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|تحدیث]]

# [[رابطه روح یا روح القدس با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|روح القدس]]

# [[رابطه وحی یا الهام با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|الهام]]

# کتاب‎های موجود در نزد [[ائمه]]

# [[آیا علم معصوم در شب قدر نازل می‌شود؟ (پرسش)|نزول ملائکه در شب قدر]]

# [[رابطه عمود نور با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|ستونی از نور در هر شهر]]

# [[آیا علم به اعمال و احوال خلق علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|عرضه شدن اعمال بر ائمه]].

* '''بخش اول: بررسی دیدگاه [[ابن میثم بحرانی]] درباره [[علم امام]]'''

* [[علوم دینی]] و مسائل [[حکومتی]]:

# معنای [[علم امام]] به تمام [[دین]] و [[احکام دینی]]

# [[استدلال]] بر [[علم امام]] به [[دین]]

* دیدگاه ابن میثم درباره [[علم غیب امام]]:

# [[آیا علم غیب غیر خدا امکان دارد؟ (پرسش)|امکان اخبار از غیب]]

# [[آیا علم غیب قابل تعلیم و انتقال به دیگران است؟ (پرسش)|کیفیت تعلم علوم غیبی]]

# [[قوانین]] کلی متعلق [[علم غیب]]

# [[آیا علم غیب منحصر به خداست؟ (پرسش)|اختصاص علم غیب به خدا]]

# بررسی آراء ابن میثم درباب [[علم غیب]]

* [[آگاهی امام]] از زمان [[شهادت]] خود

# بررسی آراء ابن میثم در باب [[علم]] به زمان [[شهادت]]

* '''بخش دوم: بررسی آراء [[ابن طاووس]] در [[باب]] [[علم امام]]:'''

# [[تعلم]] [[علم امام]] از دیدگاه [[ابن طاووس]]

# [[علم غیب]] از دیدگاه [[ابن طاووس]]

# تأثیر [[علم غیب]] بر [[رفتار]] [[امام]]

# سایر [[علوم ائمه]] از دیدگاه [[ابن طاووس]]

* '''بخش سوم: آراء [[عمادالدین طبری]] درباره [[علم امام]]:'''

# [[رابطه علم لدنی با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|لدنی بودن علم امام]]

# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم امام به احکام دینی]]

# موارد [[علم امام]]

* '''بخش چهارم: آراء [[علامه حلی]] درباره [[علم امام]]:'''

# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم امام به احکام و قرآن]]

# [[آیا علم به زمان و کیفیت مرگ خود و دیگران علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آگاهی امام از زمان شهادت خود]]

* فهرست منابع.

{{پایان فهرست اثر}}

 

== پانویس ==