|
|
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط
| | #تغییر_مسیر [[منشأ عصمت]] |
| | موضوع مرتبط = عصمت پیامبران
| |
| | عنوان مدخل = منشأ عصمت پیامبر
| |
| | مداخل مرتبط =
| |
| | پرسش مرتبط =
| |
| }}
| |
| == مقدمه ==
| |
| مصونیت [[پیامبران]] [[خدا]] از کجا سرچشمه گرفته است؟ پاسخ اجمالی آن است که [[معصوم]]، دارای [[ملکه نفسانی]] [[نیرومندی]] است که در سخت‌ترین شرایط هم او را از [[ارتکاب گناه]] بازمی‌دارد؛ ملکه‌ای که از [[آگاهی]] کامل و دائم به [[زشتی]] [[گناه]] و [[اراده]] [[قوی]] بر مهار کردن [[تمایلات نفسانی]]، حاصل می‌گردد. از اینجا روشن می‌گردد که [[عصمت]] قبل از هر چیز به خود بازمی‌گردد، ولی چنین ملکه‌ای چون با [[عنایت خاص الهی]] تحقق می‌یابد گاه فاعلیت آن، به [[خدای متعال]] نیز نسبت داده می‌شود. وگرنه، چنان نیست که خدای متعال، [[انسان]] معصوم را جبراً از گناه بازدارد و [[اختیار]] را از او سلب کند. البته عصمت به معنای دیگری نیز به [[پروردگار]] نسبت داده می‌شود و آن اینکه او مصونیت آنان را تضمین کرده است<ref>[[آموزش عقاید (کتاب)|آموزش عقاید]]، ص۱۹۱.</ref>.
| |
| | |
| البته هنوز هم این [[پرسش]] باقی است که نقش [[خداوند]] در شکل‌گیری عصمت به چه معناست. عصمت تا آنجا که فعل [[خداوند متعال]] است، چگونگی آن برای [[بشر]] قابل‌درک نیست، اما بر اساس آموزه‌های [[وحیانی]]، بعضی از ابزارها و زمینه‌هایی که توسط خداوند، به‌عنوان مقدمات تحقق عصمت فراهم می‌گردد، عبارت‌اند از:
| |
| | |
| # '''[[علم معصوم|علم]] و [[معرفت معصوم|معرفت]] و [[تأیید الهی|تأیید]] و [[توفیق الهی]]:''' برای نداشتن هرگونه لغزشی در مسائل [[علمی]] و داشتن [[آمادگی]] پاسخ به هر پرسشی که لازمه [[نبوت]] و [[رسالت]] است، خداوند پیامبرانش را از [[دانش]] و [[حکمت]] سرشار کرده و در پاسخ‌دهی به سؤالات گوناگون مورد [[تأیید]] و [[پشتیبانی]] [[غیبی]] قرار می‌دهد. در درس پیشین، در بحث [[لزوم]] [[علم الهی]] برای [[انبیا]]، [[حدیثی]] از [[امام رضا|حضرت رضا]]{{ع}} نقل شد که در اینجا نیز با تکیه بر بحث عصمت، به آن اشاره می‌شود: {{متن حدیث|إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا اخْتَارَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِأُمُورِ عِبَادِهِ شَرَحَ صَدْرَهُ لِذَلِكَ وَ أَوْدَعَ قَلْبَهُ يَنَابِيعَ الْحِكْمَةِ وَ أَلْهَمَهُ الْعِلْمَ إِلْهَاماً فَلَمْ يَعْيَ بَعْدَهُ بِجَوَابٍ وَ لَا يُحَيَّرُ فِيهِ عَنِ الصَّوَابِ فَهُوَ مَعْصُومٌ مُؤَيَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قَدْ أَمِنَ مِنَ الْخَطَايَا وَ الزَّلَلِ وَ الْعِثَارِ يَخُصُّهُ اللَّهُ بِذَلِكَ لِيَكُونَ حُجَّتَهُ عَلَى عِبَادِه}}<ref>[[کافی (کتاب)|کافی]]، ج ۱، ص۲۰۲ و ۲۰۳.</ref>. هنگامی‌که [[خداوند عزوجل]] بنده‌ای را برای [[اصلاح امور]] بندگانش [[انتخاب]] می‌کند، سینه‌اش را برای آن کار می‌گشاید، و [[علم]] را به وی [[الهام]] می‌کند که از آن پس، در پاسخ سؤالات درنماند و در این مسیر از راه درست [[منحرف]] نشود؛ لذا وی [[معصوم]]، و از جانب [[خداوند]] [[تأیید]] و [[توفیق]] می‌یابد، و از همه خطاها، [[لغزش‌ها]] و واماندگی‌ها در [[امان]] خواهد بود. خداوند وی را به این موارد اختصاص داده است تا [[حجت]] بر بندگانش باشد.
| |
| # '''[[امداد موجودات آسمانی]] و [[امداد فرشتگان|فرشتگان الهی]]:''' دیگر عامل بازدارنده [[پیامبران]] از [[خطا]]، یک عامل [[غیبی]] است. خداوند فرستادگان خود را با [[قدرت]] و نیرویی مجهز کرده که نمی‌گذارد آنان به خطا و [[اشتباه]] بیفتند و این [[لطف الهی]] در [[حق]] آنان برای این است که [[اعتماد]] [[مردم]] را به خود جلب کنند و در نتیجه، [[هدایت مردم]] که برای آن [[هدف]] برانگیخته شده‌اند عملی گردد<ref>[[اصول عقاید اسلامی (کتاب)|اصول عقاید اسلامی]]، ص۴۵. </ref>. از جمله، [[خداوند متعال]] برخی از [[فرشتگان الهی]] را جهت تأمین زمینه‌های [[عصمت]] [[انبیا]] [[مأمور]] می‌سازد. [[امام باقر]]{{ع}} در مورد این [[فرشتگان]] می‌فرمایند: {{متن حدیث|يُوَكِّلُ اللَّهُ تَعَالَى بِأَنْبِيَائِهِ مَلَائِكَةً يُحْصُونَ أَعْمَالَهُمْ وَ يُؤَدُّونَ إِلَيْهِمْ تَبْلِيغَهُمُ الرِّسَالَةَ وَ وَكَّلَ بِمُحَمَّدٍ مَلَكاً عَظِيماً مُنْذُ فُصِلَ عَنِ الرَّضَاعِ يُرْشِدُهُ إِلَى الْخَيْرَاتِ وَ مَكَارِمِ الْأَخْلَاقِ وَ يَصُدُّهُ عَنِ الشَّرِّ وَ مَسَاوِي الْأَخْلَاق}}<ref>[[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]]، ج ۱۵، ص۳۶۲.</ref>. خداوند متعال بر انبیا، فرشتگانی را [[موکل]] می‌سازد که به [[اعمال]] ایشان [[آگاهی]] داشته و موارد [[تبلیغ]] [[رسالت]] را برای ایشان بیان می‌کنند. خداوند [[فرشته]] عظیمی را از بعد از دوران شیرخوارگی بر [[پیامبر اکرم|رسول خدا]]{{صل}} موکل کرد تا او را به‌سوی امور [[نیکو]] و مکرمت‌های [[اخلاقی]] [[ارشاد]] نماید و وی را او امور [[شر]] و نقیصه‌های اخلاقی بازدارد<ref>[[امیرالمؤمنین]]{{ع}} نیز می‌فرمایند {{متن حدیث|وَ لَقَدْ قَرَنَ اللَّهُ بِهِ{{صل}} مِنْ لَدُنْ أَنْ كَانَ فَطِيماً أَعْظَمَ مَلَكٍ مِنْ مَلَائِكَتِهِ يَسْلُكُ بِهِ طَرِيقَ الْمَكَارِمِ وَ مَحَاسِنَ أَخْلَاقِ الْعَالَمِ لَيْلَهُ وَ نَهَارَهُ}}، از زمانی که [[پیامبر اکرم|رسول خدا]]{{صل}} از شیر گرفته شد، خداوند بزرگ‌ترین فرشتگانش را همنشین او قرار داد تا شب و روز او را در مسیر کرامت‌ها و محاسن اخلاقی جهان سوق دهد [[نهج البلاغه (کتاب)|نهج البلاغه]] خطبه، ۱۹۲، ص۳۰۰.</ref>. در [[تاریخ]] [[زندگانی رسول خدا]]{{صل}} آمده است: در سن هفت‌سالگی، من در ساختن خانه‌ای کمک می‌کردم. [[خاک]] را در دامن خویش ریختم تا آن را بردارم، اما ممکن بود عورت من آشکار شود؛ لذا صدایی از بالای سرم شنیدم که گفت: دامن خود را رها کن. کسی را ندیدم، اما دامن خویش را رها کرده، بازگشتم<ref>[[حیاة القلوب (کتاب)|حیاة القلوب]]، ج ۲، ص۶۷.</ref>. بنابراین در مواردی که امکان دارد [[پیامبران|پیامبران الهی]]، [[اشتباه]] یا خطایی انجام دهند که از حوزه [[اختیار]] ایشان خارج است، [[فرشتگان|فرشتگان الهی]] به کمک ایشان آمده، از بروز [[خطا]] جلوگیری می‌کنند.
| |
| # '''[[تصرف تکوینی خداوند]]:''' [[خداوند متعال]] گاهی به [[تصرف]] خویش در [[تکوین]]، پیامبرش را از [[گناه]] یا خطا بازمی‌دارد. [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} از پیامبر اکرم|رسول خدا{{صل}} نقل می‌کنند که فرمود: "من پیش از [[بعثت]] هرگز با [[اهل]] [[جاهلیت]] در کارهایی که انجام می‌دادند، [[همراهی]] نکردم. یک شب قصد کردم که به [[بازی]] ایشان بنگرم که ناگاه [[حق‌تعالی]] [[خواب]] را بر من چیره ساخت و لذا به‌هیچ‌وجه [[لهو و لعب]] ایشان را ندیده و نشنیدم. پس دانستم که [[خداوند]] از این کار [[راضی]] نیست و ازاین‌رو هرگز به [[اعمال]] ایشان نگاه نکردم"<ref>حیاة القلوب (کتاب)|حیاة القلوب، ج ۲، ص۶۷. </ref>.
| |
| # '''[[پدران انبيا|پدران]] و [[مادران انبيا|مادران]] [[صالح]] [[انبیای الهی]]:''' بی‌تردید [[پاکی]] و [[طهارت]] جسمی و [[روحی]] [[پدر]] و [[مادر]] نقشی اساسی در [[اعتقادات]]، اعمال و [[رفتار]] [[فرزندان]] دارد<ref>[[کافی (کتاب)|کافی]]، ج ۵، ص۵۶۲؛ [[شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید (کتاب)|شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید]]، ج ۱۲، ص۱۱۷.</ref>؛ لذا خداوند متعال، همه [[انبیا]] را در همه نسل‌ها از طریق [[پدران]] و [[مادران]] [[صالح]] به این عالم آورده است، پس هیچ‌گاه کارهای [[ناشایست]] [[جاهلی]]، دامن هیچ‌یک از اجداد ایشان را [[آلوده]] نساخته است. [[امام صادق|حضرت صادق]]{{ع}} در [[حدیث]] زیر به این [[عنایت ویژه]] [[الهی]] و [[حکمت]] آن، اشاره نموده، می‌فرمایند: "ما این‌گونه [[اعتقاد]] داریم که [[زمین]] از [[حجت]] خالی نمی‌ماند و همه [[حجت‌ها]] از [[نسل]] انبیا می‌باشند. [[خداوند]] هرگز [[پیامبری]] را جز از نسل انبیا [[مبعوث]] نکرده است، به این دلیل که خداوند برای [[فرزندان آدم]] راهی روشن را گشود و از [[حضرت آدم]]{{ع}} نسل طاهر و [[پاکی]] را خارج کرده است که انبیا و [[رسولان|رسولان الهی]] از آن نسل می‌باشند... کسی که [[نگهبان]] [[علم الهی]] و [[امین]] بر [[غیب]] خداست، و خداوند اسرارش را نزد او به [[ودیعه]] نهاده و حجت [[حق]] بر [[خلق]]، و بیانگر [[آیات الهی]] می‌باشد، جز این صفت را نمی‌تواند داشته باشد... [[خداوند عزوجل]] از [[فرزندان حضرت]] [[آدم]]{{ع}} انسان‌هایی را برگزید، ولادت آنها را [[پاک]] [[قرارداد]]، و بدن‌هایشان را [[پاکیزه]] گردانید. ایشان را در صلب‌های مردان و رحم‌های [[زنان]] [[محافظت]] نمود و از آنها انبیا و [[رسولان الهی]] را بیرون آورد. پس آنها پاکیزه‌ترین شاخه‌های حضرت آدم می‌باشند"<ref>[[احتجاج (کتاب)|احتجاج]]، ج۲، ص۳۳۷ و ۳۴۰. </ref>.
| |
| | |
| == جستارهای وابسته ==
| |
| {{مدخل وابسته}}
| |
| * [[عصمت مطلق]]
| |
| * [[عصمت نسبی]]
| |
| * [[عصمت از خطا]]
| |
| * [[عصمت از گناه]]
| |
| * [[عصمت در احکام]]
| |
| * [[عصمت در اعتقاد]]
| |
| * [[عصمت در افعال]]
| |
| * [[عصمت در تبلیغ]]
| |
| * [[عصمت علمی]]
| |
| * [[عصمت عملی]]
| |
| * [[عصمت امرای امام]]
| |
| * [[عصمت انبیا]]
| |
| * [[عصمت اهل اجماع]]
| |
| * [[عصمت اهل بیت]]
| |
| * [[عصمت اولوالامر]]
| |
| * [[عصمت غیر انبیا]]
| |
| * [[عصمت ملائکه]]
| |
| * [[عصمت نواب امام]]
| |
| * [[آیات عصمت]]
| |
| * [[اسباب عصمت]]
| |
| * [[اعتراف معصومین به گناه]]
| |
| * [[انسان معصوم]]
| |
| * [[زمان عصمت]]
| |
| * [[علم به مثالب معاصی]]
| |
| * [[علم به مناقب طاعات]]
| |
| * [[مقام عصمت]]
| |
| * [[وجوب عصمت]]
| |
| {{پایان مدخل وابسته}}
| |
| | |
| =='''[[:رده:آثار عصمت|منبع‌شناسی جامع عصمت]]'''==
| |
| {{منبع جامع}}
| |
| * [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های عصمت|کتاب‌شناسی عصمت]]؛
| |
| * [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های عصمت|مقاله‌شناسی عصمت]]؛
| |
| * [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های عصمت|پایان‌نامه‌شناسی عصمت]].
| |
| {{پایان منبع جامع}}
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده:Ka2-m17 91815.jpg|22px]] [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[کلام تطبیقی ج۲ (کتاب)|'''کلام تطبیقی ج۲''']]
| |
| # [[پرونده:1233456.jpg|22px]] [[محمد سعیدی مهر|سعیدی مهر، محمد]]، [[آموزش کلام اسلامی ج۲ (کتاب)|'''آموزش کلام اسلامی ج۲''']] | |
| # [[پرونده:426310763.jpg|22px]] [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی ج۲ (کتاب)|'''کلام نوین اسلامی ج۲''']]
| |
| {{پایان منابع}}
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| [[رده:عصمت]]
| |
| [[رده:منشأ عصمت]]
| |
