امام مهدی چه زمانی ظهور می‌کند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]

| تصویر = 7626626268.jpg

| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[عصر ظهور امام مهدی]] / [[زمان ظهور امام مهدی]]

| مدخل اصلی =  

| مدخل وابسته =  

| تعداد پاسخ = ۱۲

'''[[امام مهدی]] {{ع}} چه زمانی [[ظهور]] می‌کند؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.

== عبارت‌های دیگری از این پرسش ==

* ‌آیا می‌توان [[وقت ظهور]] را تعیین کرد؟

== پاسخ نخست ==

[[پرونده:151949.jpg|بندانگشتی|راست|100px|[[محمد جواد خراسانی]]]]

آیت‌‌الله '''[[محمد جواد خراسانی]]'''، در کتاب ''«[[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]»'' در این‌باره گفته است:

«هر چیز را مدتی است، و [[غیبت]] را هم مدتی است، اما تعیین آن و دانستن آن لازم نیست. اگر معلوم شد که [[غیبت]] او به امر خداست و معلوم شد که در [[غیبت]] [[حکمت]] و مصلحتی است، در مقدار مدت او نیز قطعا [[حکمت]] و [[مصلحت]] خواهد بود و هم‌چنان‌که [[حکمت]] و [[مصلحت]] اقتضای اصل [[غیبت]] و اختفای او کرده، هم‌چنین [[حکمت]] و [[مصلحت]] دیگر نیز اقتضای اخفای مدت او و وقت [[ظهور]] او کرده، چنان‌که مدت [[عمر]] [[دنیا]] و وقت ساعت [[قیامت]] معلوم نیست و دانستن آن هم ضروری نیست و مخفی بودن آن هم بی‌حکمت نیست»<ref>[[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص ۸۲.</ref>.

{{پاسخ پرسش

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. آیت الله حکیم؛

| تصویر = 11518.jpg

| پاسخ‌دهنده = سید منذر حکیم

| پاسخ = [[آیت الله]] [[سید منذر حکیم]] در کتاب ''«[[پیشوایان هدایت ج۱۴ (کتاب)|پیشوایان هدایت]]»'' در اين باره گفته است:

«[[احادیث]] شریف آورده‌اند که آن [[حضرت]] {{ع}} در یکی از سال‌های فرد قمری‌<ref>ارشاد شیخ مفید ۲، ۳۷۹ و به نقل از آن، الفصول المهمة، ۳۰۲ اثبات الهداة ۳، ۵۱۴.</ref> و در [[روز جمعه]] [[ظهور]] می‌فرمایند<ref>اثبات الهداة ۳، ۴۹۶.</ref>، و مطابق با آنچه در سایر [[روایات]] آمده است خروج آن [[حضرت]] در روز شنبه دهم [[محرم]] به وقوع خواهد پیوست‌<ref>شیخ طوسی، تهذیب الاحکام ۴، ۳۰۰ و ۳۳۳، سید ابن طاووس، اقبال الاعمال، ۵۵۸، کمال‌الدین، ۶۵۳، غیبت طوسی، ۲۷۴، مقدسی شافعی، عقد الدرر، ۶۵، متقی هندی، البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان، ۱۴۵.</ref>، شاید هم بتوان میان این دو [[تاریخ]] این گونه جمع کرد که [[ظهور]] آن [[حضرت]] در [[روز جمعه]] باشد و در آن روز در [[مسجد الحرام]] [[خطبه]] بخواند و خروجش به سمت [[کوفه]] در روز شنبه باشد»<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۱۴ (کتاب)|پیشوایان هدایت]]، ص ۲۸۴.</ref>.

| تصویر = 639225282.jpg

| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین [[محسن قرائتی]] در کتاب ''«[[جهت‌نما (کتاب)|جهت‌نما]]»'' در اين باره گفته است:

 

«هیچ کس نه می‌تواند و نه [[حق]] دارد برای [[ظهور]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}}، زمان تعیین کند؛ چون [[زمان ظهور]] از [[علوم غیبی]] است که فقط در [[اختیار]] [[خداوند متعال]] است. در [[روایات]] می‌خوانیم اگر کسی برای [[ظهور]] زمانی را تعیین کرد او را [[تکذیب]] کنید: {{عربی|" كَذَبَ‏ الْوَقَّاتُونَ‏ ‏‏‏‏"}}<ref>الغیبه، ص۴۲۶.</ref>»<ref>[[محسن قرائتی|قرائتی، محسن]]، [[جهت‌نما (کتاب)|جهت‌نما]]، ص ۴۹.</ref>.

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. حجت الاسلام و المسلمین فاضلیان؛

| پاسخ‌دهنده = سید محمد جواد فاضلیان

| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[سید محمد جواد فاضلیان]]'''، در مقاله ''«[[قیام (مقاله)|قیام]]»'' در این‌باره گفته است:

 

«تعیین [[تاریخ]] و زمان [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت حجت]] {{ع}} نوعی [[پیش‌گویی]] و [[اخبار]] از آینده است و مراجعه به [[روایات]] [[معصومان]] {{عم}}، یگانه راه [[آگاهی]] از آن به شمار می‌آید. [[احادیث]]، [[تاریخ]] [[ظهور]] آن [[حضرت]] را تعیین نکرده، این کار را [[مکروه]] شمرده و به تخطئه و [[تکذیب]] [[تعیین کنندگان وقت]] پرداخته‌اند. [[شیخ کلینی]] درباره کراهت این امر چنین [[روایت]] کرده است: {{عربی|"عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ {{ع}} قَالَ: قُلْتُ لِهَذَا الْأَمْرِ وَقْتٌ فَقَالَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ إِنَّ مُوسَى {{ع}} لَمَّا خَرَجَ وَافِداً إِلَى‏ رَبِّهِ وَاعَدَهُمْ ثَلَاثِينَ يَوْماً فَلَمَّا زَادَهُ اللَّهُ عَلَى الثَّلَاثِينَ عَشْراً قَالَ قَوْمُهُ قَدْ أَخْلَفَنَا مُوسَى فَصَنَعُوا مَا صَنَعُوا فَإِذَا حَدَّثْنَاكُمُ الْحَدِيثَ فَجَاءَ عَلَى مَا حَدَّثْنَاكُمْ بِهِ فَقُولُوا صَدَقَ اللَّهُ وَ إِذَا حَدَّثْنَاكُمُ الْحَدِيثَ فَجَاءَ عَلَى خِلَافِ مَا حَدَّثْنَاكُمْ بِهِ فَقُولُوا صَدَقَ اللَّهُ تُؤْجَرُوا مَرَّتَيْن‏"}}<ref>فضيل بن يسار می‌گوید: به امام محمد باقر {{ع}} عرض کردم: برای این امر وقتی است؟ فرمود: تعیین کنندگان وقت دروغ می‌گویند، تعیین کنندگان وقت دروغ می‌گویند، تعیین کنندگان وقت دروغ می‌گویند. چون موسی {{ع}} برای پیغام بردن در طور سینا به پروردگار خود وارد شد، قومش را وعده سی روز داد. وقتی خدا ده روز بر سی روز افزود، قومش گفتند: موسی به وعده‌اش پای بند نماند و کردند آنچه کردند [گوساله پرست شدند]. اگر ما خبری به شما گفتیم و طبق گفته ما واقع شد، بگویید: خدا راست فرموده است و اگر خبری گفتیم و خلاف گفته ما تحقق یافت، بگویید: خدا راست فرمود، تا دو پاداش دریافت کنید؛ کافی، ج ۱، ص ۳۶۸ و محمد بن ابراهيم نعمانی، الغیبه، ص ۲۹۴، ح ۱۳.</ref>»<ref>[[سید محمد جواد فاضلیان|فاضلیان، سید محمد جواد]]؛ [[قیام (مقاله)|قیام]]، ص ۳۰۰.</ref>.

{{پاسخ پرسش

 

«گرچه اصل [[ظهور]] و نشانه‌های نزدیک شدن آن، از امور مسلم و قطعی است، ولی بنا به مصالحی، [[زمان ظهور]] مشخص نشده است و هیچکس، جز [[خداوند]] از وقت دقیق آن [[آگاه]] نیست. بارها [[اصحاب]] از [[امامان]] {{عم}} در مورد زمان خروج [[قائم]] {{ع}} پرسیدهاند، ولی آنان به صراحت از مشخص کردن آن [[نهی]] کرده‌اند و [[زمان ظهور]] را همچون [[علم]] به [[قیامت]]، منحصر به [[خداوند]] دانسته‌اند<ref>بحار الأنوار، ج ۵۲، ۱۸۲.</ref>: "و اما زمان [[ظهور]] [[مهدی]] {{ع}}، به روشنی و به شرح برای ما مشخص نشده است، بلکه او تا آنگاه که [[خداوند]] اجازه خروج بدهد، از دیدگان ما پنهان است"<ref>{{عربی|" وَ أَمَّا وَقْتُ خُرُوجِهِ {{ع}} فَلَيْسَ بمعلوم لَنَا عَلَى وَجْهُ التَّفْصِيلِ بَلْ هُوَ مُغَيَّبُ عَنَّا إِلَى أَنْ يَأْذَنَ اللَّهُ بِالْفَرْجِ "}}؛کتاب الغیبة، شیخ طوسی، ۴۲۵، مؤسسه معارف اسلامی، قم.</ref>. [[فضیل]] از [[امام باقر]] {{ع}} پرسید که آیا برای [[ظهور]] وقتی معین شده است؟ [[امام]] {{ع}} سه بار فرمود {{عربی|"كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ"}}<ref>بحار الأنوار، ج ۵۲، ۱۰۳.</ref>. یا، کمیت از آن [[حضرت]] پرسید که چه وقت [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[ظهور]] می‌کند، [[امام]] {{ع}} فرمود: "از [[پیامبر]] {{صل}} همین مطلب پرسیده شد. [[حضرت]] فرمود: مثل [[ظهور]] [[مهدی]] {{ع}}، همچون برپایی [[قیامت]] است کسی جز [[خدا]] از وقت آن [[آگاه]] نیست [[مهدی]] نمی‌آید مگر ناگهانی"<ref>{{عربی|"لقد سئل رسول الله {{صل}} عن ذلک فقال انما مثله کمثل ساعة لا تأتیکم الا بغتة"}}؛ منتخب الأثر، ۱۲۴، ۲۲۴، ۲۲۶.</ref>. مقتضای این [[احادیث]] و [[احادیث]] دیگر نظیر آنها<ref>منتخب الأثر، ۱۲۴، ۲۲۴، ۲۲۶.</ref> آن است که به هیچروی، نمیتوان وقتی برای [[ظهور]] [[مهدی]] {{ع}} معین کرد. با توجه به این اصل مسلم، [[نشانه‌های ظهور]]، تنها بیانگر نزدیک شدن زمان ظهورند و بیش از آن، دلالتی ندارند. اگر روایتی باشد که [[زمان ظهور]] را مشخص سازد، ناگزیر باید آن را توجیه کرد و یا به کناری نهاد. در برخی [[روایات]]، به گونه سربسته و مجمل، به [[زمان ظهور]] اشاره شده، ولی بر فرض درستی آنها، ناسازگاری با قاعده فوق ندارند، زیرا در [[حقیقت]] آنها نیز وقتی معین نمی‌کنند، بلکه به گونه‌ای [[نشانه‌های ظهور]] را بیان می‌کنند. مثلا در حدیثی آمده: "[[مهدی]] {{ع}} [[قیام]] نمی‌کند، مگر در سال‌های فرد: سال اول، سوم، پنجم، هفتم و یا نهم، و یا روز شنبه دهم [[محرم]]". یا: "در ۲۳ [[رمضان]] منادی ندا می‌دهد و [[مردم]] را به سوی [[مهدی]] {{ع}} فرا می‎خواند"<ref>ارشاد، ج ۲، ۳۷۹.</ref>. در این [[روایات]]، گرچه به گونه‌ای به [[زمان ظهور]] اشاره شده، ولی با این حال، به صورت جزمی و دقیق [[زمان ظهور]] مشخص نشده است. درحقیقت ویژگی‌های آن زمان، بیان شده است نه وقت دقیق [[زمان ظهور]]، بنابراین، [[روایات]]، ناسازگاری با اصل قاعده مشخص نبودن [[زمان ظهور]] ندارد. البته در برخی [[روایات]]، که [[سند]] آنها معتبر نیست، به زمان دقیق [[ظهور]] اشاره شده، ولی [[علما]]، به آن اعتنا نکرده و یا آنها را توجیه کرده‌اند»<ref>[[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۵۹-۲۶۱.</ref>.

# '''آشکار کردن زمان [[ظهور]]، فقط از آن [[خداوند عزوجل]] است:''' در [[روایت]] مشهوری آمده است: وقتی [[دعبل]] شاعر بلند آوازه [[شیعی]] در محضر [[امام رضا]] {{ع}} در ضمن قصیده‌ای، سخن از [[ظهور]] و [[قیام]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} بر زبان جاری ساخت، آن [[حضرت]] در حالی که سرشک از دیدگانش جاری بود، رو به [[دعبل]] کرد و فرمود:‌ای [[خزاعی]]! همانا [[روح القدس]] بر زبانت، این دو بیت را جاری ساخت. آیا می‌دانی این [[امام]] کیست و چه زمانی [[قیام]] می‌کند؟ آن گاه خود آن [[حضرت]] به معرفی [[امام مهدی]] {{ع}} پرداخت. سپس درباره زمان ظهورش چنین فرمود: اما اینکه "چه زمانی [[ظهور]] خواهد کرد"، این خبر دادن از وقت است. پدرم از پدرش و ایشان از پدرانش از [[پیامبر خاتم|رسول گرامی اسلامی]] {{صل}} [[نقل]] کرده‌اند که وقتی از آن [[حضرت]] سؤال شد:‌ ای [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}}! چه زمانی [[قائم]] از ذریه شما [[ظهور]] می‌کند؟ آن [[حضرت]] فرمود: {{عربی|" مَثَلُهُ مَثَلُ السَّاعَةِ الَّتِي‏  {{متن قرآن|لاَ يُجَلِّيهَا لِوَقْتِهَا إِلاَّ هُوَ ثَقُلَتْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ لاَ تَأْتِيكُمْ إِلاَّ بَغْتَةً}}<ref>اعراف، آیه ۱۸۷.</ref>؛ جز او هیچ کس آن را به موقع خود آشکار نمی‌گرداند. این حادثه بر آسمان‌ها و [[زمین]] گران است، جز ناگهان به شما نمی‌رسد"<ref>صدوق، عیون اخبار الرضا {{ع}}، ج ۲، ص ۲۶۶؛ همو، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۳۷۲.</ref>. پنهان بودن زمان [[ظهور]]، همانند زمان [[قیامت]] و [[رستاخیز]] است که یک نوع [[آزادی]] عمل برای همگان پیدا می‌شود. از سوی دیگر چون زمان آن به طور دقیق معلوم نیست و در هر زمان محتمل است، نتیجه‌اش حالت آماده باش دائم است. درباره [[قیام]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} نیز اگر [[تاریخ]] تعیین می‌شد و زمان [[ظهور]] دور بود، همه در [[غفلت]] و [[غرور]] و بی‌خبری فرو می‌رفتند و اگر زمانش نزدیک بود، ممکن بود [[آزادی]] عمل را از دست بدهند و اعمالشان جنبه اضطراری پیدا کند. همان گونه که آشکار کردن زمان [[رستاخیز بزرگ]]، فقط در [[اختیار]] [[خداوند]] است، اعلان زمان [[ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} نیز در دست [[خداوند]] است. [[خداوند]] در ادامه [[آیه]] یاد شده، [[آگاهی]] به [[قیامت]] را در [[علم]] [[خداوند]] دانسته است: {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ كَأَنَّكَ حَفِيٌّ عَنْهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ اللَّهِ}}<ref>باز از تو می‌پرسند، گویا تو از زمان وقوع آن آگاهی، بگو: علم آن، تنها نزد خداست؛ سوره اعراف، آیه ۱۸۸.</ref>؛ بر این اساس این که عده‌ای به خود جرئت می‌دهند و به راحتی هنگام [[ظهور]] را تعیین می‌کنند، جای بسی تأمل است! وقتی چنین پرسشی از [[حضرت مهدی]] {{ع}} نیز مطرح شد، ضمن توقیعی اینسان پاسخ فرمود: "اما [[ظهور]] [[فرج]] همانا در [[اختیار]] [[خداوند متعال]] است و وقت گذاران [[دروغ]] گفتند"<ref> {{عربی|" وَ أَمَّا ظُهُورُ الْفَرَجِ فَإِنَّهُ إِلَى اللَّهِ وَ كَذَبَ الْوَقَّاتُون‏"}}؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص ۲۹۱.</ref>؛ آن [[حضرت]] در آخرین [[توقیع]] به [[سفیر چهارم]] خود، [[ظهور]] را فقط در [[اراده]] و [[اختیار]] [[خداوند]] دانسته، می‌فرماید: "ظهوری نخواهد بود؛ مگر آن گاه که [[خداوند]] اجازه فرماید"<ref>{{عربی|"وَ لَا ظُهُورَ إِلَّا بَعْدَ إِذْنِ اللَّهِ "}}؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۵۱۶، ح۴۴؛ قطب الدین راوندی، الخرایج والجرایح، ج ۳، ص ۱۱۲۸؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص ۳۹۵.</ref>؛ پس زمان آغاز [[ظهور]]، یکی از [[اسرار]] الهی است و [[اندیشه]] و [[فکر]] [[بشر]] از رسیدن به آن، سخت کوتاه و ناتوان است.

در برخی [[روایات]]، البته به صورت محدود، زمانهایی برای رخداد این حادثه بزرگ ذکر شده است. اینگونه [[روایات]] به چند دسته تقسیم می‌شوند.

# روایاتی که "[[جمعه]]" را به عنوان روز [[ظهور]] معرفی کرده است: [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: "[[قائم]] ما [[اهل بیت]] در [[روز جمعه]] [[ظهور]] خواهد کرد"<ref> الخصال، ح ۲، ص ۳۹۴.</ref>

# روایاتی که روز [[ظهور]] را مصادف با [[روز عاشورا]] ذکر کرده است: [[امام باقر]] {{ع}} ضمن سخنانی درباره [[روز عاشورا]] فرمود: "... و [[روز عاشورا]] روزی است که در آن [[قائم]] [[قیام]] خواهد کرد"<ref> تهذیب الاحکام، ج ۴، ص ۳۰۰.</ref>

# روایاتی که [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را در [[سال فرد]] ذکر کرده است: [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: "[[قائم]] [[ظهور]] نمی‌کند مگر در [[سال فرد]]"<ref> کتاب الغیبة، ص ۴۵۳؛ روضة الواعظین، ص ۲۶۳؛ اعلام الوری، ص ۴۵۹.</ref>

# '''برخی [[روایات]] نیز روز [[ظهور]] را شنبه ذکر کرده است:''' [[امام باقر]] {{ع}} فرمود: "[[قائم]] روز شنبه- که [[روز عاشورا]] است- خروج می‌کند"<ref> تهذیب الاحکام، ج ۴، ص ۳۳۳؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۳.</ref>

* اگرچه قرائنی چند بر [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} در [[روز جمعه]] وجود دارد؛ ولی این [[روایت]] و امثال آن را می‌توان به این صورت توجیه کرد که نخستین روز [[ظهور]] [[جمعه]] است و از آنجایی که [[قیام]] آن [[حضرت]] پس از [[ظهور]] است، [[قیام]] آن [[حضرت]] در روز شنبه اتفاق خواهد افتاد»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۳، ص ۱۵۷ - ۱۵۸.</ref>.

{{پاسخ پرسش

*«در برخی از [[روایات]]، به صورت کلی (نامعین) از [[زمان ظهور امام مهدی|زمان ظهور امام عصر]] {{ع}} خبر داده شده و از سال و ماه و روزی که [[ظهور]] در آن واقع خواهد شد، نام برده شده است. [[ابوبصیر]] از [[امام باقر]] {{ع}} [[روایت]] کرده است: "[[قیام]] [[امام مهدی|حضرت قائم]] {{ع}} در [[سال فرد]] خواهد بود، نه، یک، سه، پنج"<ref>{{عربی|" يَقُومَ الْقَائِمِ فِي وَتْرٍ مِنَ السِّنِينَ : تِسْعُ وَ ثَلَاثٍ وَ خَمْسُ وَ إِحْدَى "}}الغیبة، نعمانی، ص۲۶۲.</ref>؛ هم چنین [[ابوبصیر]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] کرده است: "[[حضرت قائم]] {{ع}} [[قیام]] نخواهد کرد مگر در سال‌های فرد، یک یا سه یا پنج یا هفت یا نه"<ref>{{عربی|" لَا يَخْرُجُ الْقَائِمُ إِلَّا فِي وَتْرٍ مِنَ السِّنِينَ سَنَةَ إِحْدَى أَوْ ثَلَاثٍ أَوْ خَمْسٍ أَوْ سَبْعٍ أَوْ تِسْعٍ"}}؛ الارشاد، ج۲، ص۳۷۹؛ روضة الواعظین، ص۲۶۳؛ اعلام الوری، ج۲، ص۲۸۶؛ کشف الغمه، ج۳، ص۲۶۱.</ref>؛ در روایتی دیگر، [[ابو بصیر]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] می‌کند که فرمود: "در [[شب بیست و سوم]] از ماه [[رمضان]]، منادی نام [[حضرت قائم]] {{ع}} را فریاد برمی‌آورد و [[حضرت]] در [[روز عاشورا]]، همان روزی که [[امام حسین|حسین بن علی]] {{ع}} به قتل رسید، [[قیام]] می‌کند. گو این که من آنجا هستم در روز شنبه از دهم [[محرم]]، در حالی که [[حضرت قائم]] میان [[رکن و مقام]] [[ایستاده]] و [[جبرئیل]] در مقابل او قرار دارد و [[مردم]] را برای [[بیعت]] با او فرا می‌خواند. پس [[شیعیان]] او به سوی او روی می‌آورند و از اطراف [[جهان]] به سوی او شتابان حرکت می‌کنند تا با او بپیوندند و [[بیعت]] کنند"<ref>{{عربی|" يُنَادَى بِاسْمِ الْقَائِمِ {{ع}} فِي لَيْلَةِ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ وَ يَقُومُ فِي يَوْمِ عَاشُورَاءَ وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي قُتِلَ فِيهِ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ {{ع}} لَكَأَنِّي بِهِ فِي يَوْمِ السَّبْتِ الْعَاشِرِ مِنَ الْمُحَرَّمِ قَائِماً بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ جَبْرَئِيلُ {{ع}} عَنْ يَدِهِ الْيُمْنَى يُنَادِي الْبَيْعَةَ لِلَّهِ فَتَصِيرُ إِلَيْهِ شِيعَتُهُ مِنْ أَطْرَافِ الْأَرْضِ تُطْوَى لَهُمْ طَيّاً حَتَّى يُبَايِعُوهُ "}}؛الارشاد، ج۲ ص۳۷۹؛ اعلام الوری، ج۲، ص۲۸۶.</ref> در روایتی که [[ابن ابی عمیر]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] کرده، [[حضرت]] [[روز جمعه]] را روز [[ظهور]] ذکر نموده است: "[[قائم]] ما [[اهل بیت]] {{عم}} در [[روز جمعه]] [[ظهور]] می‌کند و [[رستاخیز]] نیز در [[روز جمعه]] به پا خواهد شد و هیچ کاری در [[روز جمعه]] بهتر از [[درود فرستادن]] بر [[محمد]] و آل او {{ع}} نیست". [[اباجارود]] می‌گوید: از [[امام باقر]] {{ع}} سؤال کردم: "[[قائم]] شما چه زمانی [[قیام]] می‌فرماید؟" [[حضرت]] فرمود: ای اباجارود! شما آن زمان را نخواهید دید. عرض کردم: اهل زمانش را چطور؟ فرمود: اهل زمانش را هم نمی‌بینید. [[قائم]] ما بعد از مأیوس شدن و [[ناامید]] گشتن [[شیعیان]] [[قیام]] می‌کند و [[مردم]] را سه بار [[دعوت]] می‌کند و به کمک می‌طلبد، ولی هیچ کس پاسخ او را نمی‌دهد، تا آن که روز چهارم به پرده [[کعبه]] می‌چسبد و می‌گوید: خدایا! یاری‌ام کن. دعایش رد نمی‌شود و [[خداوند]] به ملائکه‌ای که [[رسول الله]] {{صل}} را در روز [[بدر]] [[یاری]] کردند [[دستور]] می‌دهد که [[مهدی]] {{ع}} را [[یاری]] کنند و آنها که تا آن زمان هنوز آماده‌باش بوده‌اند و زین اسب‌ها و اسلحه‌های خود را [[زمین]] نگذاشته‌اند با [[حضرت]] [[بیعت]] می‌کنند. سپس [[سیصد و سیزده]] مرد با [[حضرت]] [[بیعت]] می‌نمایند"<ref>{{عربی|"عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ {{ع}}، قَالَ: سَأَلْتُهُ، مَتَى يَقُومُ قَائِمُكُمْ؟ قَالَ: يَا أَبَا الْجَارُودِ، لَا تُدْرِكُونَ. فَقُلْتُ: أَهْلَ زَمَانِهِ. فَقَالَ: وَ لَنْ تُدْرِكَ أَهْلَ زَمَانِهِ، يَقُومُ قَائِمُنَا بِالْحَقِّ بَعْدَ إِيَاسٍ مِنَ الشِّيعَةِ، يَدْعُو النَّاسَ ثَلَاثاً فَلَا يُجِيبُهُ أَحَدٌ، فَإِذَا كَانَ الْيَوْمُ الرَّابِعُ تَعَلَّقَ بِأَسْتَارِ الْكَعْبَةِ، فَقَالَ: يَا رَبِّ، انْصُرْنِي، وَ دَعْوَتُهُ لَا تَسْقُطُ، فَيَقُولُ (تَبَارَكَ وَ تَعَالَى) لِلْمَلَائِكَةِ الَّذِينَ نَصَرُوا رَسُولَ اللَّهِ {{صل}} يَوْمَ بَدْرٍ، وَ لَمْ يَحُطُّوا سُرُوجَهُمْ، وَ لَمْ يَضَعُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَيُبَايِعُونَهُ، ثُمَّ يُبَايِعُهُ مِنَ النَّاسِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا"}}؛ دلائل الإمامة، ص۴۵۵؛ معجم احادیث الامام المهدی {{ع}}، ج۳، ص۳۰۶.</ref>؛

بر اساس برخی از [[زیارات]]، [[فرج]] و [[ظهور]] آن [[حضرت]] در [[روز جمعه]] بیشتر از روزهای دیگر محتمل دانسته شده؛ چنان که در [[زیارت]] مختص آن [[حضرت]] در [[روز جمعه]] تصریح شده است: "ای آقای من! [[درود]] [[خداوند]] بر تو و بر آل بیت تو باد. امروز [[جمعه]] است و این، روز توست که در آن، ظهورت و [[فرج]] [[مؤمنین]] به دستانت [[انتظار]] می‌رود"<ref>{{عربی|" يَا مَوْلَايَ يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى آلِ بَيْتِكَ هَذَا يَوْمُ الْجُمُعَةِ وَ هُوَ يَوْمُكَ الْمُتَوَقَّعُ فِيهِ ظُهُورُكَ وَ الْفَرَجُ فِيهِ لِلْمُؤْمِنِينَ عَلَى يَدِكَ "}}؛ الارشاد، ج۲، ص۳۷۹؛ وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۲۴۸.</ref>  

بنابراین، روایاتی که به صورت نامشخص از ماه و روز خاصی نام برده‌اند، هرگز بر [[تعیین زمان]] [[ظهور]] دلالت ندارد؛ زیرا [[تعیین زمان]] با تعیین هر سه عنصر سال و ماه و روز ممکن خواهد بود و چون سال معین نشده است، ماه و روز نیز نامعین خواهد بود.

نتیجه این که زمان [[ظهور]] [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} از نظر سال و ماه و روز، دقیقاً روشن نیست و آن چه در برخی [[روایات]]، از سال و ماه و ایام هفته به عنوان وقت [[ظهور]] یاد شده نیز کلی است و قابل تطبیق بر مصادیق مشابه می‌باشد. از این‌رو، در هیچ [[روایت]] از [[روایات]] بسیاری که از [[پیامبر]] گران [[قدر]] و [[امامان]] {{ع}} پیرامون ابعاد گوناگون حیات [[امام عصر]] {{ع}} رسیده، به طور مشخص به زمان [[ظهور]] آن [[حضرت]] تصریح نشده است؛ بلکه به عکس، در [[روایات]] بسیاری، کسانی که از زمان [[ظهور]] خبر می‌دهند به شدت [[تکذیب]] شده‌اند. لذا کسی دقیقاً نمی‌داند که آن [[حضرت]] چه وقتی [[ظهور]] خواهد کرد؛ زیرا [[حکمت الهی]] اقتضا می‌کند که زمان [[ظهور]] آن [[حضرت]] از [[مردم]] پوشیده باشد.

بر اساس [[روایات]]، [[ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} به صورت ناگهانی و در یک زمان نامعلوم رخ خواهد داد. برخی از [[احادیث]]، دفعی بودن حادثه [[ظهور]] را با تعبیر "بغتة" توصیف کرده و برخی دیگر، واقعه [[ظهور]] را به واقعه [[قیامت]] [[تشبیه]] نموده‌اند. [[دعبل خزاعی]] می‌گوید: وقتی در حضور [[امام رضا]] {{ع}} شعری خواندم و در آن، سخن از [[امام]] [[قائم]] {{ع}} به میان آوردم، [[حضرت]] بسیار گریه کرد، سپس به من فرمود: ای [[خزاعی]]! در این دو بیت، [[روح]] الامین به زبانت سخن گفته است. آیا می‌دانی این [[امام]] کیست و کی [[قیام]] می‌کند؟ عرض کردم: نه‌ای مولایم جز این که شنیده‌ام امامی از شما [[ظهور]] می‌کند و [[زمین]] را از [[فساد]] [[پاک]] و از [[عدالت]] و داد پر می‌کند، چنان که از [[ستم]] پر شده است. فرمود: ای [[دعبل]]! [[امام]] بعد از من، [[محمد]] {{ع}} است و پس از او فرزندش [[امام علی|علی]] {{ع}} و بعد از او پسرش [[امام حسن|حسن]] {{ع}} و پس از [[حسن]]، پسرش [[حجت]] [[قائم]] {{ع}} [[امام]] است؛ کسی که در غیبتش [[انتظار]] او را کشند و در ظهورش [[مطاع]] باشد. اگر از [[دنیا]] باقی نماند مگر یک روز، [[خدا]] آن روز را آن [[قدر]] طولانی کند که او [[ظهور]] نماید و [[زمین]] را پر از [[عدالت]] کند، چنان که پر از [[ستم]] شده باشد. اما زمان آن، خبر دادن از وقت است و حال آن که پدرم از پدرش و او از پدرانش برایم [[روایت]] کرده است که از [[پیامبر|پیغمبر]] {{صل}} سؤال شد: چه زمانی [[قائم]] از ذریه‌ات خروج می‌کند؟ فرمود: مثل او مانند [[قیامت]] است که وقتش را جز [[خداوند]] آشکار نکند و رخ نمی‌دهد مگر به صورت ناگهانی"<ref>{{عربی|"َ يَا خُزَاعِيُّ نَطَقَ رُوحُ الْقُدُسِ عَلَى لِسَانِكَ بِهَذَيْنِ الْبَيْتَيْنِ فَهَلْ تَدْرِي مَنْ هَذَا الْإِمَامُ وَ مَتَى يَقُومُ قُلْتُ لَا يَا مَوْلَايَ إِلَّا أَنِّي سَمِعْتُ بِخُرُوجِ إِمَامٍ مِنْكُمْ وَ يُطَهِّرُ الْأَرْضَ مِنَ الْفَسَادِ وَ يَمْلَأُهَا عَدْلًا فَقَالَ يَا دِعْبِلُ الْإِمَامُ بَعْدِي مُحَمَّدٌ ابْنِي وَ بَعْدَ مُحَمَّدٍ ابْنُهُ عَلِيٌّ وَ بَعْدَ عَلِيٍّ ابْنُهُ الْحَسَنُ وَ بَعْدَ الْحَسَنِ ابْنُهُ الْحُجَّةُ الْقَائِمُ الْمُنْتَظَرُ فِي غَيْبَتِهِ الْمُطَاعُ فِي ظُهُورِهِ لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ لَهُ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَخْرُجَ فَيَمْلَأَهَا عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ أَمَّا مَتَى فَإِخْبَارٌ عَنِ الْوَقْتِ وَ قَدْ حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ {{ع}} أَنَّ النَّبِيَّ ص قِيلَ لَهُ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَتَى يَخْرُجُ الْقَائِمُ مِنْ ذُرِّيَّتِكَ قَالَ مَثَلُهُ مَثَلُ السَّاعَةِ لا يُجَلِّيها لِوَقْتِها إِلَّا هُوَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ثَقُلَتْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لا تَأْتِيكُمْ إِلَّا بَغْتَةً"}}؛ عیون اخبار الرضا {{ع}}، ج۱، ص۲۹۷؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۷۳؛ کفایة الأثر، ص۲۷۷.</ref>؛ در [[روایت]] منقول از [[امام جواد]] {{ع}} نیز آمده است: "[[خداوند]] بزرگ، امر [[ظهور]] ایشان را یک شبه به انجام می‌رساند، چنان که امر [[موسی]]، کلیم خود را چنین کرد؛ آن گاه که جهت برگرفتن [[آتش]] برای خانواده‌اش رهسپار شد، اما زمانی که برگشت، [[پیامبر]] و فرستاده [[خدا]] شده بود"<ref>{{عربی|" إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَيُصْلِحُ لَهُ أَمْرَهُ فِي لَيْلَةٍ كَمَا أَصْلَحَ أَمْرَ كَلِيمِهِ مُوسَى {{ع}} إِذْ ذَهَبَ لِيَقْتَبِسَ لِأَهْلِهِ نَاراً فَرَجَعَ وَ هُوَ رَسُولٌ نَبِي‏"}}؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۷۷؛ اعلام الوری، ج۲، ص۲۴۲؛ مدینة المعاجز، ج۷، ص۴۰۸.</ref>؛ براساس این دسته [[روایات]]، واقعه [[ظهور]]، یک [[امر ناگهانی]] و غیر قابل پیش‌بینی است و کسی از زمان آن اطلاع دقیقی ندارد؛ لذا بر اساس [[روایات]]، اگر کسی برای [[ظهور]] [[حضرت]]، زمان و [[تاریخ]] تعیین کند، [[دروغگو]] است و ادعای وی اعتبار و [[ارزش]] دینی نخواهد داشت»<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص۱۴۷- ۱۵۲.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۷. حجت الاسلام و المسلمین رجالی تهرانی؛

| تصویر = 1368299.jpg

| پاسخ‌دهنده = علی رضا رجالی تهرانی

| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی رضا رجالی تهرانی]]'''، در کتاب ''«[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]»'' در این‌باره گفته است:

«[[ظهور]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} و [[طلوع فجر]] [[آفتاب]] [[امامت]]، وقت و ساعتی دارد که بنابر [[روایات]] [[نقل]] شده همانند ساعت برقراری [[قیامت]] است، یعنی کسی به جز [[خداوند متعال]] از ظاهر شدن این [[آفتاب]] عدل‏گستر اطّلاع ندارد. مهزم [[اسدی]] از [[امام صادق]] {{ع}} پرسید: فدایت شوم، [[ظهور قائم]] [[آل محمد]] {{ع}} و [[تشکیل دولت حق]]، که در انتظارش هستید، طول کشید، پس در چه وقت واقع می‏‌شود؟ [[حضرت]] فرمود: تعیین‏‌کنندگان [[وقت ظهور]] [[دروغ]] می‌‏گویند، تعجیل‌‏کنندگان هلاک می‏‌‏گردند، و تسلیم‌‏شوندگان [[نجات]] می‏‌یابند و به سوی ما بازگشت می‏‌‏کنند.<ref> بحار الانوار، علّامه مجلسی، ج ۵۲، ص ۱۰۳.</ref> و خود [[امام غایب]] {{ع}} می‏‌‏فرماید: و امّا [[ظهور فرج]]، پس بسته به [[اراده]] [[خدای متعال]] است، و کسانی که وقتی برای [[ظهور]] تعیین کنند، [[دروغگو]] هستند.<ref> کمال الدّین و تمام النّعمة، شیخ صدوق، ص ۴۸۴.</ref>

بنابراین، [[زمان ظهور]] [[امام مهدی|حضرت حجّت]] {{ع}} را هیچ‏کس، حتّی [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} نیز نمی‏‌‏داند، و هرکس وقتی را برای [[ظهور]] معین نماید، [[دروغگو]] است. و معلوم است که این مسئله فرق می‏‌کند با اینکه در برخی [[روایات]] زمانی عمومی، چون [[روز جمعه]]، [[روز عاشورا]] و مانند آن ذکر شده است»<ref>[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۱۶۱.</ref>.

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۸. حجت الاسلام و المسلمین رحیمی؛

| تصویر = 151864.jpg

| پاسخ‌دهنده = عباس رحیمی

| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[عباس رحیمی]]'''، در کتاب ''«[[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]»'' در این‌باره گفته است:

== پانویس ==

[[رده:پرسش]]