برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع اصلی       = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]

| تصویر             = 7626626268.jpg

| مدخل بالاتر     = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت]] / [[انتظار فرج]]  

| مدخل اصلی   =  [[برداشت‌های انحرافی از انتظار]]

| مدخل وابسته   =

| پاسخ‌دهنده        =

| پاسخ‌دهندگان      = ۱۲ پاسخ

==عبارت‌های دیگری از این پرسش==

* در روایتی آمده است که هر حکومتی پیش از [[قیام امام مهدی]]{{ع}} به وجود بیاید [[طاغوت]] است این [[حدیث]] در رابطه با [[نظام]] فعلی چگونه معنا می‌شود؟

* برپایه [[روایات]] هر پرچمی قبل از [[ظهور]] [[امام مهدی]]{{ع}} [[طاغوت]] و هر بیعتی [[کفر]] و [[نفاق]] است این [[روایات]] با [[انقلاب اسلامی ایران]] سازگاری دارد؟

== پاسخ جامع اجمالی==

===مقدمه===

===ریشه [[برداشت‌ انحرافی از انتظار]]===

ریشه اصلی هر نوع [[برداشت نادرست و منفی از انتظار]]، [[فهم]] غلط و کج‌اندیشانه برخی افراد از روایاتی که هرگونه [[قیام در دوران غیبت]] را طاغوتی دانسته است و تلاش برای [[زمینه‌سازی ظهور امام مهدی]] را بی‌ثمر می‌داند؛ روایاتی چون [[سخن امام زین العابدین]]{{ع}}: {{متن حدیث|وَ اللَّهِ! لَا يَخْرُجُ وَاحِدٌ مِنَّا قَبْلَ خُرُوجِ الْقَائِمِ{{ع}} إِلَّا كَانَ مَثَلُهُ مَثَلَ فَرْخٍ طَارَ مِنْ وَكْرِهِ قَبْلَ أَنْ يَسْتَويَ جَنَاحَاهُ فَأَخَذَهُ الصِّبْيَانُ فَعَبِثُوا بِهِ}} <ref>بخدا سوگند هیچ یک از ما پیش از ظهور حضرت قائم{{ع}} خروج نکند جز آنکه حکایتش حکایت جوجه‌ای است که پیش از درآمدن بال‌هایش از میان آشیانۀ خود پرواز کند، پس کودکان او را بگیرند و با او بازی کنند. الکافی، ج ۸، ص ۲۶۴. </ref> یا فرمایش [[امام باقر]]{{ع}}: {{متن حدیث|كُلُّ رَايَةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ رَايَةِ الْقَائِمِ صَاحِبُهَا طَاغُوتٌ}}؛ «هر پرچمی قبل از [[قیام قائم]]{{ع}} برافراشته گردد صاحب آن [[طاغوت]] است»<ref>الغیبة، نعمانی، ص ۱۱۴. </ref>. این افراد بر این باورند که این [[روایات]] همگان را از اقدامات مسلحانه و [[قیام]] در برابر [[حاکمان طاغوتی]] [[پیش از ظهور امام مهدی]]{{ع}} بازداشته و آنان که [[پیش از ظهور]] [[حضرت]] [[پرچم قیام]] را برافراشته و [[مردم]] را سوی آن فراخوانند، خودشان [[طاغوت]] هستند.

===گونه‌های برداشت‌های [[نادرست]] از [[انتظار]] ===

#عده‌ای [[انتظار فرج]] را فقط به معنای [[دعا برای ظهور]] می‌دانند. این گروه تنها در مواردی خاص و جزئی [[امر به معروف و نهی از منکر]] می‌کنند.

#عده‌ای دیگر بر این باورند که باید [[جهان]] پر از [[معصیت]] بشود تا [[حضرت مهدی]]{{ع}} [[ظهور]] کنند؛ یعنی حتی اگر در جایی نیاز بود [[امر به معروف]] یا [[نهی از منکر]] شود نباید به این [[وظیفه]] عمل کرد. به بیان دیگر [[مکلف]] باید از هر عمل مثبتی (حتی [[دعا کردن]]) و از هر [[اقدام]] و هر [[مجاهدت]] و هر اصلاحی دست بکشد و [[منتظر]] بماند تا [[امام عصر]]{{ع}} خودش بیاید و اوضاع را [[اصلاح]] و [[مفاسد]] را برطرف کند. این مثل آن است که [[معتقد]] باشیم در [[شب]] تاریک، [[انسان]] چراغ روشن نکند، چونکه فردا بناست [[خورشید]] عالمتاب بیاید و روز شود و همه [[دنیا]] را روشن کند.  

# عده‌ایی [[اعتقادی]] فراتر از [[اعتقاد]] دسته سوم دارند. اینان معتقدند باید به [[گناه]] دامن زد و [[مردم]] را به [[گناه]] و [[ظلم]] [[دعوت]] کرد تا [[دنیا]] پر از [[جور]] و [[ظلم]] شود. در این دسته، هم افراد ساده [[لوح]] وجود داشته‌اند و هم اشخاص [[منحرف]] با مقاصدی ناصواب. استناد این افراد به روایاتی است که [[ظهور امام مهدی]] را وابسته به وجود [[ظلم]] در [[دنیا]] کرده است همچون این [[روایت]] از [[امام علی]]{{ع}} که فرمود: {{متن حدیث|الْحَادِیَ‏ عَشَرَ مِنْ‏ وُلْدِی‏ هُوَ الْمَهْدِیُ‏ الَّذِی‏ یَمْلَأُ الْأَرْضَ‏ عَدْلًا وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ‏ جَوْراً وَ ظُلْماً}}<ref> یازدهمین از فرزندان من، مهدی است؛ کسی که زمین را از عدل و داد پر می‌کند؛ همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است. اصول کافی، ج۱، ص۳۳۸.</ref>.  

# بعضی افراد از ظاهر برخی [[روایات]] این‌گونه برداشت کرده‌اند که هر قیامی قبل از [[قیام امام مهدی]]{{ع}} محکوم و مردود است.

نقطه اشتراکی که در تمام دیدگاه‌های فوق وجود دارد این است که [[امام مهدی]]{{ع}} زمانی [[ظهور]] می‌کند که [[جهان]] پر از [[ظلم و جور]] شود و وظیفۀ ما در این باره این است نسبت به این [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]] واکنشی نشان ندهیم. در واقع، آنان می‌پندارند که این عدم واکنش نسبت [[بی‌عدالتی‌ها]]، [[تبعیض‌ها]] و دیگر مسائل [[جامعه]]، به [[زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی]] کمک می‌کند و سبب می‌شود تا [[امام مهدی]] زودتر [[ظهور]] کنند. و نیز هر شخصی که بخواهد [[قیام]] کند و ادعا کند می‌‌خواهد بساط [[ظلم]] را بردارد [[دروغگو]] و قیامش [[حرام]] و [[پرچم]] او نیز [[باطل]] است و به [[شکست]] منجر می‌‌شود. در پاسخ به این [[انحراف]] [[عقیدتی]] می‎توان به موارد ذیل اشاره کرد:

#برخی از این [[روایات]] از جهانی پر از [[ظلم]] سخن می‌گوید نه [[ظالم]]! یعنی معنایش این نیست که برای [[زمینه‌سازی ظهور امام مهدی]] باید به [[شیوع ظلم]] و گسترش آن کمک کرد. طبق بیان [[قرآن کریم]]، هنگام [[ظهور حضرت مهدی]] افراد [[صالح]] و شایسته‌ای وجود دارند که آنان به [[رهبری امام]] عصر{{ع}} [[وارث]] [[حکومت]] [[زمین]]، می‌شوند<ref>{{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه۱۰۵.</ref>. اگرlمعنای [[فراگیر شدن فساد]] و [[ظلم]]، [[کثرت]] [[ظالم]] باشد؛ به‌گونه‌ای که افراد [[صالح]] یافت نشوند، با صریح [[آیه شریفه]] در [[تعارض]] و تنافی است.

# [[روایات]] مذکور به یک واقعیت در [[هنگام ظهور]] اشاره دارند نه به [[شرایط ظهور]]، این [[روایات]] نمی‌گویند که وجود [[گناه]] و [[فساد]] شرطی برای [[ظهور]] است، بلکه خبر از این واقعیت می‌دهند که در [[عصر غیبت]] [[ظلم و جور]] تمامی [[اهل]] [[زمین]] را فرا می‌‌گیرد.  

# این دسته از [[احادیث]] از نظر سندی مشکل دارند و به اصطلاح [[اهل حدیث]] مُرسل هستند؛ یعنی بعضی از [[راویان]] آن حذف شده‌ در نتیجه معلوم نیست چه کسی یا کسانی بوده‌اند؛ یا در [[سلسله]] [[سند]] آنها شخصی به نام [[ابوجارود]] است که زیدی‌مذهب و مؤسس [[فرقه]] [[جارودیه]] است و در کتب [[رجال]] [[تضعیف]] شده است و در هر دو صورت چنین روایاتی معتبر نیستند.  

# این دیدگاه با روایاتی که بر تأثیر بسترساز [[مردم]] در [[آماده‌سازی]] [[مقدمات ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} تأکید دارند، به کلی ناسازگار است؛ مانند این سخن [[رسول خدا]]{{صل}}: {{متن حدیث| يَخْرُجُ نَاسٌ مِنَ الْمَشْرِقِ فَيُوَطِّئُونَ لِلْمَهْدِيِّ يَعْنِي سُلْطَانَهُ}}<ref> شرح الأخبار، ج ۳، ص ۵۶۳؛ کشف الغمه، ج ۲، ص ۴۷۷.</ref>؛ «مردمی از [[شرق]] [[قیام]] می‌کنند و زمینه را برای حرکت جهانی [[مهدی]] فراهم می‌سازند». بنابراین نمی‌توان [[انسان منتظر]] را از هرگونه [[حرکت اصلاحی]] و تلاش برای [[زمینه‌سازی ظهور امام مهدی]] [[نهی]] کرد و کار او را بی‌ثمر خواند.

===نتیجه===

با فرض صحیح بودن این‌گونه [[روایات]]، هیچ تنافی با [[حرکت‌های اصلاحی]] [[منتظران]] در [[جامعه]] و تلاش عملی برای [[زمینه‌سازی ظهور امام مهدی]] ندارد؛ زیرا، قیامی در دروان [[غیبت]] [[باطل]] و محکوم به [[شکست]] است که به نام [[مهدی]] صورت بگیرد؛ یعنی کسی مدعی [[مهدی]] بودن کند تا از این رهگذر [[قیام]] کرده و خود را به عالم بنمایاند؛ افزون‌بر این، روایاتی دیگر، به‌صراحت [[منتظران]] را به سمت [[زمینه‌سازی برای ظهور]] فراخوانده‌‌اند<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ص۳۵۷، ۳۶۶؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۲۵۲ ـ ۲۵۴؛ [[زهرا مصباحی|مصباحی، زهرا]]، [[امام زمان (کتاب)|امام زمان]]، ص ۱۹، ۲۳؛ صحیفه امام؛ ج ۲۱، ص ۱۳؛ [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص۹۶-۱۰۰؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ صحیفه امام؛ ج ۲۱، ص ۱۳؛. [[محمد صابر جعفری|جعفری، محمد صابر]]، [[اندیشه مهدویت و آسیب‌ها (کتاب)|اندیشه مهدویت و آسیب‌ها]]، ص ۱۱؛ [[سید علی حسینی خامنه‌ای|حسینی خامنه‌ای، سید علی]]، [[ما منتظریم (کتاب)|ما منتظریم]]، ص۱۶۱، ۱۶۲؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۹ (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ص۳۵۷، ۳۶۶؛ [[علی قائمی|قائمی، علی]]، [[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)|نگاهی به مسأله انتظار]]، ص۱۰۳، ۱۰۴؛ [[سکینه طاووسی|طاووسی، سکینه]]، [[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص ۲۵ [[عبدالله محمدهاشمی|محمدهاشمی، عبدالله]]، [[فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی (مقاله)|فرهنگ انتظار زمینه ساز تحقق جامعه مهدوی]]، ص ۲۷؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آموزه انتظار و زمینه‌سازی ظهور (مقاله)|آموزه انتظار و زمینه‌سازی ظهور]]، ص ۱۲۰ ـ ۱۲۱؛ [[اسماعیل دانش|دانش، اسماعیل]]، [[نقش آموزه انتظار در پایداری جنبش‌های اسلامی (مقاله)|نقش آموزه انتظار در پایداری جنبش‌های اسلامی]]، ص؟؟؛ [[میرزا عباس مهدوی فرد|مهدوی فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص ۸۹ ـ ۹۴. </ref>.

| پاسخ‌دهنده = سید علی حسینی خامنه‌ای]]]]

::::::[[آیت‌الله]]  '''[[سید علی حسینی خامنه‌ای]]'''، در کتاب  ''«[[ما منتظریم (کتاب)|ما منتظریم]]»'' در این‌باره گفته است:

| پاسخ‌دهنده = عبدالله جوادی آملی]]]]

::::::آیت‌الله '''[[عبدالله جوادی آملی]]'''، در کتاب ''«[[ادب فنای مقربان ج۹ (کتاب)|ادب فنای مقربان]]»'' در این‌باره گفته است:

::::::«[در] [[انتظار منفی]] و ویرانگر برخی [[ظهور امام عصر]]{{ع}} را تنها به [[اراده]] الاهی وابسته می‌دانند و تلاش [[جامعه انسانی]]، به ویژه اقدامات انقلابی در برابر [[حاکمان جور]]، در تحقق [[وعده]] [[ظهور]] آن [[حضرت]] را بی‌تأثیر می‌شمارند و [[اصلاح]] امور را به آمدن [[حضرت مهدی]]{{ع}} واگذار می‌کنند. این دیدگاه، نه تنها [[اقدام]] برای برپایی [[حکومت]] در [[عصر غیبت]] را برنمی‌تابد، آن را مانع [[رخداد ظهور]] و محکوم به بطلان می‌پندارد.

| پاسخ‌دهنده = محمد جواد فاضل لنکرانی]]]]

::::::[[آیت الله]] '''[[محمد جواد فاضل لنکرانی]]'''، در کتاب ''«[[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]»'' در این‌باره گفته است:

| پاسخ‌دهنده = میرزا عباس مهدوی‌فرد]]]]

::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[میرزا عباس مهدوی‌فرد]]'''، در کتاب ''«[[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:

::::::«عده‌ای با استناد به [[روایات]] به [[تفسیر]] نادرست و منفی از [[انتظار]] روی آورده‌اند که در ذیل به نمونه‌هایی از این برداشت‌ها می‌پردازیم:

:::::#از روایاتی که درباره [[زمان ظهور]] گفته‌اند: [[امام]]{{ع}} زمانی [[ظهور]] می‌کند که [[جهان]] پر از [[ظلم و جور]] شود، نتیجه گرفته‌اند که وجود [[ستم]] و [[جور]] [[پیش از ظهور]] [[مهدی]]{{ع}} قهری و طبیعی است، و مقدمه [[فرج]] و [[ظهور]] اوست، بنابراین نمی‌توان با مقدمه [[ظهور]] [[مبارزه]] کرد و نباید از [[امر به معروف و نهی از منکر]] سخن گفت! در جواب این [[تفسیر]] می‌گوئیم:  

:::::##باید توجه داشت که این دسته از [[روایات]]، از جهانی پر از [[ظلم]] سخن می‌گویند نه جهانی پر از [[ظالم]]؛ و تفاوت این دو تعبیر زیاد است؛ زیرا اگر گفتیم [[جهان]] پر از [[ظلم]] است چه بسا ظلم‌های جهانی از ظالمانی محدود و قابل شمارش، به وجود آمده باشد همان‌طور که در عصر حاضر خیلی از ظلم‌های که انجام می‌شوند به [[طواغیت]] و افراد وابسته به آنها مربوط می‌شود نه همه [[مردم]]، همانند شخصی که هوای سالم اتاقی را پر از [[دود]] سیگار می‌کند. پس همان‌طور که لازمه پر از [[دود]] شدن یک اتاق، آن نیست که حتماً چند نفر یا افراد زیادی آن را آلوده کرده باشند لازمه این [[احادیث]] که از جهانی پر از [[ظلم]] سخن می‌گویند آن نیست که همه افراد [[ظالم]] شوند و [[جهان]] را سرشار از [[ظلم]] کنند.

:::::##طبق بیان [[قرآن کریم]]، هنگام [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} افراد [[صالح]] و شایسته‌ای وجود دارند که آنان به [[رهبری]] [[امام عصر]]{{ع}} [[وارث]] [[حکومت]] [[زمین]]، می‌شوند<ref>{{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}؛ و در زبور  پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد؛ سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>. و اگر [[فراگیر شدن فساد]] و [[ظلم]] آن باشد که به طور کلی افراد [[صالح]] یافت نشوند به لحاظ [[تعارض]] با این [[آیات]]، قابل قبول نیست چون در این فرض چنین روایاتی با صریح [[آیه شریفه]] در [[تعارض]] است.

:::::##از ظاهر [[روایات]] استفاده می‌شود، که فراگیر شدن "[[ظلم]]" و [[فساد]] به معنای [[گسترش ظلم]] طبقه [[حاکم]] است، چون لازمه [[ظلم]] و [[ظالم]] بودن وجود [[مظلوم]] است بنابراین، هنگام [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}}، وقتی است که [[ظلم]] طبقه [[حاکم]] در ابعاد مختلف [[زندگی]] [[مردم]] شدت می‌یابد و فراگیر می‌شود و این معنا هیچ‌گاه سلب [[مسئولیت]] [[مبارزه با ظلم]] و جانبداری [[عدالت]] را از افراد "[[صالح]]" و مستضعفی که می‌خواهند [[وارث]] [[حکومت]] [[زمین]] باشند، نمی‌کند<ref>محمدی ری شهری، فلسفه امامت و رهبری، ص ۹۸.</ref>.

:::::##[[روایات]] مذکور به یک واقعیت در [[هنگام ظهور]] اشاره دارند نه به [[شرط ظهور]]، این [[روایات]] نمی‌گویند [[شرط ظهور]] وجود [[گناه]] و [[فساد]] است، بلکه خبر از این واقعیت می‌دهند که در [[عصر غیبت]] [[بشر]] مسیری را در پیش می‌گیرد که وقتی [[امام]] [[ظهور]] کند با جهانی مملو از [[ظلم و جور]] و [[فساد]] و [[گناه]] مواجه می‌شود و [[مأموریت]] او [[اصلاح]] آن وضعیت و ایجاد [[عدل و قسط]] است. در واقع [[پیام]] این [[روایات]] این است که [[مصلح]] زمانی برای [[اصلاح]] [[قیام]] می‌کند که [[فساد]] فراگیر شده باشد، نه این که شما باید به [[فساد]] دامن بزنید تا [[مصلح]] [[ظهور]] کند. آیا وقتی گفته می‌شود [[مأمور]] اطفاء حریق در محلی حضور پیدا می‌کند، که آتش‌سوزی باشد، معنایش این است که ما با دست خود خانه و کاشانه خود را به [[آتش]] بکشیم تا [[مأمور]] آتش‌نشانی خود را برساند؟

:::::#عده‌ای با [[تمسک]] به دسته‌ای از [[روایات]] که [[نهی]] از [[پیروی]] از قیام‌های مسلحانه نموده‌اند و نیز احادیثی که بیان داشته‌اند هر قیامی [[قبل از ظهور]] محکوم به [[شکست]] است گفته‌اند ما نباید در برابر [[ظلم]] [[اعتراض]] و [[قیام]] نمائیم بلکه [[وظیفه]] ما [[سکوت]] است. در پاسخ به این گروه باید گفت آن دسته از روایاتی که [[نهی]] از [[قیام]] مسلحانه [[قبل از ظهور]] می‌کنند، روایاتی می‌باشند که به [[شیعیان]] سفارش می‌کنند [[دعوت]] هر کسی را که [[قیام]] کرد بدون [[تفکر]] نپذیرید بلکه شخص قیام‌کننده و هدفش را بشناسید و اگر واجد شرائط [[رهبری]] نبود یا در [[قیام]] [[هدف]] باطلی داشت [[دعوت]] او را [[اجابت]] نکنید گرچه از [[خاندان پیامبر]]{{صل}} باشد. بعلاوه این [[نهی]]، [[نهی]] از قیام‌هایی است که با [[ادعای مهدویت]] و یا [[ارتباط مستقیم]] با آن [[حضرت]] صورت می‌گیرند.

::::::اما احادیثی که دلالت دارند هر قیامی قبل از [[قیام جهانی]] [[حضرت]] انجام بگیرد سرانجام با [[شکست]] مواجه خواهد شد.

:::::#این دسته از [[احادیث]] به اصطلاح [[اهل حدیث]] یا مرسل هستند یعنی بعضی از [[راویان]] آن حذف شده و معلوم نیست چه کسی یا کسانی بوده‌اند و یا در [[سند]] آنها شخصی به نام [[ابوالجارود]] است که [[زیدی]] [[مذهب]] بوده است و مؤسس [[فرقه]] [[جارودیه]] می‌باشد و در کتب [[رجال]] تضعیف شده است و در هر دو صورت چنین روایاتی معتبر نمی‌باشند. و دسته دیگری از [[روایات]] که باز چنین مضمونی را دارند دارای [[ضعف]] سندی و محتوایی هستند.

:::::#در صورت پذیرش این [[روایات]] همانگونه که در پاسخ [[روایات]] قبلی متذکر شدیم قیام‌هایی که مدعی [[مهدویت]] و یا [[وابستگی]] به آن هستند محکوم به شکست‌اند نه هر قیامی ولو به قصد [[اصلاح]] نابسامانی‌های [[جامعه اسلامی]] باشد. [[تاریخ]] [[گواهی]] می‌دهد قیام‌هایی که خود را منتسب به [[مهدی]]{{ع}} نموده‌اند به سرانجام نرسیده‌اند، مانند [[قیام]] [[محمد بن عبدالله بن حسن بن حسن]] که با نام [[نفس زکیه]] در عصر [[عباسیان]] [[قیام]] نمود»<ref>[[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص96-100.</ref>.

{{پایان جمع شدن}}

| پاسخ‌دهنده = محمد صابر جعفری]]]]

::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[محمد صابر جعفری]]'''، در کتاب ''«[[اندیشه مهدویت و آسیب‌ها (کتاب)|اندیشه مهدویت و آسیب‌ها]]»'' در این‌باره گفته است:

:::::#«برخی [[انتظار فرج]] را در [[دعا برای فرج]]، [[امر به معروف]] و [[نهی]] از منکرهای جزئی، منحصر دانسته و بیشتر از آن، وظیفه‌ای برای خویش قائل نیستند.

:::::#گروهی دیگر، حتی [[امر به معروف]] و [[نهی]] از منکرهای جزئی را نیز بر نمی‌تابند. چون معتقدند در [[دوران غیبت]]، کاری از آنها بر نمی‌آید و تکلیفی به عهده ندارند، و [[امام زمان]]{{ع}} خود، [[هنگام ظهور]] [[کارها]] را [[اصلاح]] می‌کند.

:::::#[[پندار]] گروه سوم چنین است که [[جامعه]] بایستی به حال خود رها شود و کاری به [[فساد]] آن نباید داشت تا [[زمینه ظهور]] - که [[دنیایی]] پر از [[ظلم]] و [[فساد]] است - فراهم آید.

:::::#گروه چهارم، [[انتظار]] را چنین [[تفسیر]] می‌کنند: نه تنها نباید جلوی [[مفاسد]] و [[گناهان]] را گرفت، بلکه بایستی به آنها دامن زد تا زمینه [[ظهور حضرت حجت]] هر چه بیش‌تر فراهم گردد.

:::::#دیدگاه پنجم، هر [[حکومتی]] را به هر شکل، [[باطل]] و بر خلاف [[اسلام]] می‌داند و می‌گوید: "هر اقدامی برای تشکیل و [[حکومت]] در [[زمان غیبت]]، خلاف [[شرع]] و مخالف [[نصوص]] و [[روایات معتبر]] است" به این [[استدلال]] که در [[روایات]] آمده است: "هر عَلَم و پرچمی [[قبل از ظهور]] [[قائم]]{{ع}} [[باطل]] است"<ref>برگرفته از صحیفه امام، پاییز ۱۳۷۸، چاپ اول، ج ۲۱، ص ۱۳ - ۱۴.</ref>»<ref>[[محمد صابر جعفری|جعفری، محمد صابر]]، [[اندیشه مهدویت و آسیب‌ها (کتاب)|اندیشه مهدویت و آسیب‌ها]]، ص ۱۱.</ref>.

{{پایان جمع شدن}}

 

| پاسخ‌دهنده = اسماعیل دانش]]]]

::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[اسماعیل دانش]]'''، نویسنده مقاله ''«[[نقش آموزه انتظار در پایداری جنبش‌های اسلامی (مقاله)|نقش آموزه انتظار در پایداری جنبش‌های اسلامی]]»'' در این‌باره گفته است:

| پاسخ‌دهنده = قنبر علی صمدی]]]]

::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[قنبر علی صمدی]]'''، در مقاله ''«[[آموزه انتظار و زمینه‌سازی ظهور (مقاله)|آموزه انتظار و زمینه‌سازی ظهور]]»'' در این‌باره گفته است:

| پاسخ‌دهنده = ]]

::::::آقای '''[[عبدالله محمد‌هاشمی]]'''، در مقاله ''«[[فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی (مقاله)|فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی]]»'' در این‌باره گفته است:

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۹. آقای دکتر قائمی (پژوهشگر معارف دینی)؛

| پاسخ‌دهنده = علی قائمی]]]]

::::::آقای دکتر '''[[علی قائمی]]'''، در کتاب ''«[[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)|نگاهی به مسأله انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:

| پاسخ‌دهنده = زهرا مصباحی]]]]

::::::خانم '''[[زهرا مصباحی]]''' در کتاب ''«[[امام زمان (کتاب)|امام زمان]]»''؛ (گزیده‌ای از آثار و [[سیره]] [[امام خمینی]] درباره [[امام زمان]] {{ع}}) در این‌باره گفته‌ است:

::::::«برداشت‌هایی که از [[انتظار فرج]] شده است؛ بعضی‌اش را من عرض می‌کنم. بعضی‌ها [[انتظار فرج]] را به این می‌دانند که در [[مسجد]]، در حسینیه، در منزل بنشینند و [[دعا]] کنند و [[فرج]] [[امام زمان]] {{ع}} را از [[خدا]] بخواهند. اینها [[مردم]] صالحی هستند که یک همچو [[اعتقادی]] دارند. بلکه بعضی از آنها را که من سابقاً می‌شناختم بسیار مرد صالحی بود، یک اسبی هم خریده بود، یک شمشیری هم داشت و [[منتظر]] [[امام مهدی|حضرت صاحب]] {{ع}} بود. اینها به [[تکالیف]] شرعی خودشان هم عمل می‌کردند و [[نهی از منکر]] هم می‌کردند و [[امر به معروف]] هم می‌کردند، لکن همین، دیگر غیر از این کاری ازشان نمی‌آمد و [[فکر]] این مهم که یک کاری بکنند، نبودند.

::::::یک دسته دیگری بودند که [[انتظار فرج]] را می‌گفتند این است که ما کار نداشته باشیم به اینکه در [[جهان]] چه می‌گذرد، بر ملت‌ها چه می‌گذرد، بر [[ملت]] ما چه می‌گذرد؛ به این چیزها ما کار نداشته باشیم، ما تکلیف‌های خودمان را عمل می‌کنیم، برای جلوگیری از این امور هم خود [[حضرت]] بیایند ان شاء [[الله]]، درست می‌کنند؛ دیگر ما تکلیفی نداریم. [[تکلیف]] ما همین است که [[دعا]] کنیم ایشان بیایند و کاری به کار آنچه در [[دنیا]] می‌گذرد یا در مملکت خودمان می‌گذرد، نداشته باشیم. اینها هم یک دسته‌ای، مردمی بودند که [[صالح]] بودند.

| پاسخ‌دهنده = ]]

::::::سرکار خانم '''[[سکینه طاووسی]]'''، در کتاب ''«[[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]»'' در این‌باره گفته‌ است:

::::::«این حالت [[انتظار]]، [[انسان]] [[منتظر]] را به عُزلت و [[انزوا]] کشانده و باعث می‌‌شود تا دست روی دست گذاشته و وضعیت موجود را [[تحمل]] کند و به [[امید]] آینده‌ای روشن، بدون کوچکترین تلاش و تحرکی برای آماده نمودن زمینه [[آینده]] روشن، فقط [[انتظار]] بکشد که این نوع [[انتظار]]، "انتظاری ویرانگر و منفی" نامیده شده است <ref>[[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص 25.</ref>.

::::::برخی از [[مردم]]، خود را مدعی [[انتظار مهدی]] [[موعود]]{{ع}} می‌‌دانند اما نابخردانه و بدون برپا داشتن عَلَم در برابر [[ظلم‌ها]] و فسادهای زمانه خود، از هرگونه مقاومتی سرباز زده و همواره سکون و [[سکوت]] را برگزیده‌اند. این دسته از افراد با این شیوه نامناسب و نادرست خود، هم در گفتار و هم در عملِ خود، از جمله حامیان دشمن‌اند. خیلی طبیعی و [[مسلم]] است که [[دشمن]] هم برای دستیابی به اهداف خود از چنین روشی بهره گرفته تا [[انتظار]]، با از دست دادن معنای واقعی و [[حقیقی]] خود به طور غیر مستقیم [[تحریف]] گردد. بر این اساس، برداشت مفهومی ارتجاعی و بسته از [[انتظار]] که باعث سکون است نه تنها سبب [[انحراف]] تمام [[اعمال انسان]] می‌‌گردد بلکه به ایجاد زمینه برای استثمارگری و تسلط [[دشمنان دین]] بر توده [[مسلمانان]] [[کمک]] می‌‌کند<ref>مهدی منتظر، ص ۳۶.</ref>.

::::::بنیانگذار [[انقلاب اسلامی ایران]] - [[امام خمینی]]  - در سخنان خود، [[هدف]] [[دشمنان اسلام]] را برای قشر [[مسلمانان]]، به وضوح مشخص ساخته‌اند. ایشان می‌‌فرمایند: "اینها از اول در ذهن شما مطالبی وارد کردند تا شما را از امور مملکتی منصرف کنند و آنها مشغول کار خودشان باشند و شما هم مشغول دعاگویی باشید. آنها هم، هر کاری که دلشان می‌‌خواهد، هر گونه هرزگی که می‌‌خواهند بکنند"<ref>صحیفه امام خمینی، ج ۱۸، ص ۲۰۲.</ref>.

::::::[[علامه]] [[شهید مرتضی مطهری]] نیز در معرفی و تبیین [[انتظار ویرانگر]] فرموده‌اند: برداشت قشری از [[مردم]]، از [[مهدویت]] و [[قیام]] و [[انقلاب]] [[مهدی موعود]]{{ع}} این است که این موضوع، صرفاً ماهیت انفجاری دارد؛ فقط و فقط از گسترش و اشاعه و رواج [[ظلم‌ها]]، [[تبعیض‌ها]]، اختناق‌ها، [[حق]] کشی‌ها و [[تباهی‌ها]] ناشی می‌‌شود، نوعی سامان یافتن است که معلول پریشان شدن است. آن گاه که [[صلاح]] به نقطه صفر برسد، [[حق]] و [[حقیقت]] هیچ طرفداری نداشته باشد، [[باطل]] یکه تاز میدان گردد، جز نیروی [[باطل]] نیرویی [[حکومت]] نکند و فرد صالحی در [[جهان]] یافت نشود، این انفجار رخ می‌‌دهد و دست [[غیب]] برای [[نجات]] [[حقیقت]] (نه اهل [[حقیقت]]؛ زیرا [[حقیقت]] طرفداری ندارد) از آستین بیرون می‌‌آید. [[علی]] هذا هر صلاحی محکوم است؛ زیرا هر [[صلاح]]، یک نقطه روشن است. تا در صحنه اجتماع نقطه روشنی هست دست غیبی ظاهر نمی‌شود. برعکس، هرگناه و [[فساد]] و هر [[ظلم]] و [[تبعیض]] و هرحق کشی و پلیدی‌ای به [[حکم]] اینکه مقدمه [[صلاح]] کلی است و انفجار را قریب الوقوع می‌‌کند رواست، زیرا {{عربی|اَلْغَايَاتُ تُبَرِّرُ اَلْمُبَادِيَ}} ([[هدف‌ها]] وسیله‌های [[نامشروع]] را [[مشروع]] می‌‌کنند) پس [[بهترین]] [[کمک]] به [[تسریع در ظهور]] و [[بهترین]] شکل [[انتظار]]، [[ترویج]] و [[اشاعه فساد]] است<ref>[[قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ (کتاب)|قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ]]، ص ۵۴.</ref>.

| تصویر = 991395.jpg|تپس|بندانگشتی|100px|right|]]

::::::نویسندگان کتاب ''«[[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]»'' در این باره گفته‌اند:

 

[[رده:پرسش‌]]