علل ایجاد سازمان وکالت چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{پرسش غیرنهایی}}
{{جعبه اطلاعات پرسش
{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی       = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع فرعی        = علل ایجاد سازمان وکالت را توضیح دهید.
| تصویر = 7626626268.jpg
| تصویر             = 7626626268.jpg
| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[عصر غیبت صغری]] / [[نهاد وکالت]]  
| اندازه تصویر      = 200px
| مدخل اصلی =  
| مدخل بالاتر     = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[عصر غیبت صغری]] / [[نهاد وکالت]]  
| مدخل وابسته =  
| مدخل اصلی   =  
| تعداد پاسخ = 2
| مدخل وابسته   =
| پاسخ‌دهنده        =
| پاسخ‌دهندگان      = 2 پاسخ
}}
}}
'''علل ایجاد سازمان وکالت را توضیح دهید.''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.
'''علل ایجاد سازمان وکالت را توضیح دهید.''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.


==عبارت‌های دیگری از این پرسش==
== پاسخ نخست ==
[[پرونده:Pic259.jpg|100px|راست|بندانگشتی|[[عبدالمجید زهادت]]]]
حجت الاسلام و المسلمین '''[[عبدالمجید زهادت]]'''، در کتاب ''«[[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]»'' در این‌باره گفته است:


== پاسخ نخست==
«ایجاد این سازمان را در امور ذیل می‌توان ریشه‌یابی کرد:
[[پرونده:Pic259.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[عبدالمجید زهادت]]]]
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[عبدالمجید زهادت]]'''، در کتاب  ''«[[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«ایجاد این سازمان را در امور ذیل می‌توان ریشه‌یابی کرد:
::::::'''۱. وسعت جغرافیای [[جهان]] [[اسلام]]''': در هر [[نظام]] [[دینی]]، ارتباط بین [[رهبری]] و اعضای آن اجتناب ناپذیر است. بنابراین، می‌بایست کسانی از سوی [[امامان]] [[شیعه]] {{ع}} تعیین می‌شدند که به عنوان [[نمایندگان]] آنان نقش  ارتباطی بین [[شیعه]] و ایشان را ایفا می‌کردند. این مسئله زمانی روشن تر می‌شود که به گستردگی [[جهان]] بین [[اسلام]] در آن عصر و پراکندگی [[شیعیان]] در نقاط مختلف –اعم از [[عراق]]، [[حجاز]]، [[ایران]]، [[یمن]]، [[مصر]] و مغرب- توجه کنیم. طبیعی است که همه [[شیعیان]]، توانائی مسافرت به [[مدینه]] یا سایر مراکز سکونت [[امامان]] {{عم}} را نداشتند. پس لازم بود کسانی به عنوان [[نمایندگان]] [[امامان]] {{عم}} و افراد مورد [[اعتماد]] و شناخته شده، به مناطق دور و نزدیک حضور داشته و رابط بین [[رهبری]] و پیروانش باشند.
::::::'''۲. جو خفقان [[عباسی]] و [[لزوم]] حفظ [[شیعیان]] و [[مکتب]] توسط [[امام]] {{ع}}''': وجود خفقان و [[وحشت]] از سوی [[عباسیان]] بر ضد [[ائمه]] {{ع}} و [[شیعیان]]، وجود جاسوس‌ها و ماموران حکومتی که به طور دائم فعالیت‌های [[امامان]] و [[شیعیان]] را تحت کنترل داشتند، [[لزوم]] ایجاد [[سازمان وکالت]] را برای کاهش [[ارتباط مستقیم]] [[شیعه]] و [[ائمه]] {{ع}} و قرار دادن واسطه یا وسائطی بین دو طرف، برای حفظ آنان و بالاتر از آن، حفظ [[مکتب]]، گریزناپذیر می‌کرد. از این رو هرگز [[سازمان وکالت]] را از آغاز تأسیس تا پایان عصر [[غیبت صغری]]، دارای فعالت ‌آشکار نمی‌یابیم. زیرا این سازمان وظیفه‌ای فراتر از جمع‌آوری وجوع شرعی و [[زکات]] و نذورات و غیر آنها داشت.
::::::'''۳. رفع بلاتکلیفی از [[شیعه]] در ایام حبس [[امامان]] در [[عصر غیبت]]''' [[تاریخ]] به روشنی [[گواه]] بر این است که [[امامان]] [[شیعه]] مورد اذیت و [[آزار]] [[حکومت]] بودند. [[امام هفتم]] [[امام کاظم|حضرت کاظم]]{{ع}} سال‌ها در زندان‌ [[هارون]] بود. [[امام رضا]] {{ع}} به [[مرو]]، [[امام جواد]] {{ع}} به [[بغداد]]، [[امام هادی]] و [[امام عسکری|امام حسن عسکری]]{{عم}} به [[سامرا]] فرا خوانده شدند. [[سازمان وکالت]] به عنوان [[مرجع]] مطمئن [[شیعیان]]، [[مدیریت]] [[جامعه]] [[شیعه]] را از طرف [[امامان]] عهده‌دار بود. با توجه به [[غیبت]] [[امام مهدی]] {{ع}} [[ضرورت]] وجود این سازمان بیشتر رخ می‌نماید. زیرا در این عصر، [[وکلا]] و [[نواب]] [[امام مهدی]] {{ع}} به عنوان تنها [[مرجع]] برای [[شیعه]] در مسائل [[سیاسی]]، [[فکری]]، [[اجتماعی]]، [[اقتصادی]] و [[دینی]] بشمار می‌روند.
::::::بنابراین، [[سازمان وکالت]]، از زمان [[امام صادق]] {{ع}} آغاز به کار کرده و تا پایان [[غیبت صغرا]] و مقارن با [[وفات]] [[نایب چهارم]] (۳۲۹ ق) فعالیت خود را ادامه داده و به پایان رسانده است؛ زیرا با شروع [[غیبت کبرا]]، [[امام مهدی]] {{ع}} فرد یا افراد خاصی را بین خود و [[شیعیان]] به عنوان [[وکیل]] قرار نداده است؛ بلکه امور [[شیعیان]] را در یک [[دستور]] کلی به [[فقها]] و علمای [[شیعه]] سپرده است. این همان جریانِ [[نیابت عامه]] است که با [[سازمان وکالت]]، متفاوت است»<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۱۸۹، ۱۹۰.</ref>.


==پاسخ‌های دیگر==
'''۱. وسعت جغرافیای [[جهان]] [[اسلام]]''': در هر [[نظام]] [[دینی]]، ارتباط بین [[رهبری]] و اعضای آن اجتناب ناپذیر است. بنابراین، می‌بایست کسانی از سوی [[امامان]] [[شیعه]] {{ع}} تعیین می‌شدند که به عنوان [[نمایندگان]] آنان نقش ارتباطی بین [[شیعه]] و ایشان را ایفا می‌کردند. این مسئله زمانی روشن تر می‌شود که به گستردگی [[جهان]] بین [[اسلام]] در آن عصر و پراکندگی [[شیعیان]] در نقاط مختلف –اعم از [[عراق]]، [[حجاز]]، [[ایران]]، [[یمن]]، [[مصر]] و مغرب- توجه کنیم. طبیعی است که همه [[شیعیان]]، توانائی مسافرت به [[مدینه]] یا سایر مراکز سکونت [[امامان]] {{عم}} را نداشتند. پس لازم بود کسانی به عنوان [[نمایندگان]] [[امامان]] {{عم}} و افراد مورد [[اعتماد]] و شناخته شده، به مناطق دور و نزدیک حضور داشته و رابط بین [[رهبری]] و پیروانش باشند.
{{یادآوری پاسخ}}
{{جمع شدن|۱. نویسندگان کتاب [[نگین آفرینش ج۲ (کتاب)|نگین آفرینش]]؛}}
[[پرونده:991395.jpg|بندانگشتی|100px|right|]]
::::::نویسندگان کتاب ''«[[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]»'' در این باره گفته‌اند:
::::::«ممکن است گفته شود که امور [[امامان]]{{عم}} با تعیین یک یا چند [[وکیل]] در هر دوره‌ای انجام می‌گرفت. با این حال چه نیازی به تشکیل نهادی به نام [[سازمان وکالت]] بود؟ و آیا واقعاً مجموعه‌ای وجود داشته که اساسنامه‌ای مشخص داشته و تحت [[مدیریت]] واحد و با داشتن برنامه‌ای منسجم برای اهدافی فراتر از انجام امور فردی، فعالیت می‌کرده است؟ برای پاسخ به این سوال، لازم است عوامل تشکیل [[سازمان وکالت]] را بشناسیم:
::::#'''[[ضرورت]] ارتباط میان [[رهبری]] و [[پیروان]]''' وجود ارتباط بین [[رهبری]] و [[پیروان]] در هر [[نظام]] [[دینی]]، [[سیاسی]] اجتناب‌ناپذیر است. به [[دلیل]] گستردگی [[جهان اسلام]] و پراکندگی جمعیت [[شیعیان]] در نقاط مختلف [[جهان]] مانند [[عراق]]، [[حجاز]]، [[ایران]]، [[یمن]]، [[مصر]] و [[مغرب]]، [[امامان]]{{ع}} در بعضی از دوره‌ها، [[وکیلان]] متعددی را برگزیدند که رابط میان آن‌ها و [[شیعیان]] باشند. [[لزوم]] وجود [[وکلا]] هم به [[دلیل]] مشکلات سفر از مناطق دور دست به نقطه سکونت [[امام]]{{ع}} بود و هم به سبب شرایط [[سیاسی]] [[حاکم]] بر [[جامعه اسلامی]] که به [[دلیل]] [[سلطه]] [[عباسیان]] ایجاد شده و برای [[امامان]] و [[شیعیان]] آن‌ها محدودیت بسیاری به وجود آورده بود. در چنین شرایطی، [[سازمان وکالت]] در روندی رو به رشد، شکل گرفت، تا در فعالیّتی منسجم و البتّه [[پنهان]] و در عین حال، گسترده و فراگیر، امور مربوط به [[امام]] و [[امت]] را انجام دهد؛ چرا که این امور فراتر از پاسخ به چند سؤال شخصی و [[حکم]] فردی یا رساندن [[اموال]] شرعی به [[امام]] بود؛ چنان‌که در ادامه بحث، بیان خواهد شد.
::::#'''تعیین [[تکلیف]] برای [[شیعیان]] در زمان حبس و حصر [[امامان]]:''' گرچه اصل ارتباط بین [[امام]] و [[شیعیان]]، ضرورتِ وجود [[وکیلان]] را توجیه می‌کند ولی آن‌گاه که [[امامان]]{{عم}} در اثر [[ظلم و ستم]] [[حاکمان]] در حبس قرار می‌گرفتند یا در خانه خود محصور می‌شدند، نیاز به [[وکیل]]، بیشتر احساس می‌شد؛ به همین سبب دوره [[امام کاظم]]{{ع}} –که همراه با حبس و زندانی شدن آن [[حضرت]] بود- عصر رشد و گسترش [[نهاد وکالت]] بود؛ همچنین بار دیگر در زمانِ [[عسکریین]] {{عم}} -یعنی دوره [[امامت]] [[امام دهم]] و یازدهم- [[ضرورت]] وجود [[سازمان وکالت]]، آشکارتر گردید و با رخدادِ [[غیبت]] [[امام مهدی|امام دوازدهم]] و جریان [[نیابت]] [[نایبان]]، [[وکالت]] در شکلی فراگیرتر و جدی‌تر دنبال شد.
::::#'''آماده کردن [[شیعیان]] برای ورود به عصر [[غیبت]]:''' بدون [[شک]]، پدیدۀ [[غیبت]] [[امام]]، رخدادی بی‌سابقه در [[رهبری]] [[شیعه]] بود؛ دوره‌ای که [[شیعیان]]، امکان [[ارتباط مستقیم]] با [[امام]] خود را نداشتند. پذیرش این شرایط و [[اعتماد]] کردن به افرادی که در [[غیبت]] [[امام]]، [[مرجع]] امور [[شیعیان]] باشند به تجربه‌ای موفّق و کارآمد از [[وکیلان]] [[ائمه]]{{ع}} نیاز داشت، تا [[آینده]] [[شیعه]] در عصر [[غیبت]] را روشن نگاه دارد و نگرانی‌های احتمالی را برطرف سازد؛ به همین سبب، [[امامان]] [[شیعه]] سال‌ها پیش از [[غیبت]] با ایجاد شبکه ارتباطی [[وکالت]] و توسعه روزافزون آن، این [[آمادگی]] را در [[شیعیان]] به وجود آوردند»<ref>[[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۲ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ج۲، ص ۹۲ - ۹۴.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


==پرسش‌های وابسته==
'''۲. جو خفقان [[عباسی]] و [[لزوم]] حفظ [[شیعیان]] و [[مکتب]] توسط [[امام]] {{ع}}''': وجود خفقان و [[وحشت]] از سوی [[عباسیان]] بر ضد [[ائمه]] {{ع}} و [[شیعیان]]، وجود جاسوس‌ها و ماموران حکومتی که به طور دائم فعالیت‌های [[امامان]] و [[شیعیان]] را تحت کنترل داشتند، [[لزوم]] ایجاد [[سازمان وکالت]] را برای کاهش [[ارتباط مستقیم]] [[شیعه]] و [[ائمه]] {{ع}} و قرار دادن واسطه یا وسائطی بین دو طرف، برای حفظ آنان و بالاتر از آن، حفظ [[مکتب]]، گریزناپذیر می‌کرد. از این رو هرگز [[سازمان وکالت]] را از آغاز تأسیس تا پایان عصر [[غیبت صغری]]، دارای فعالت ‌آشکار نمی‌یابیم. زیرا این سازمان وظیفه‌ای فراتر از جمع‌آوری وجوع شرعی و [[زکات]] و نذورات و غیر آنها داشت.
 
'''۳. رفع بلاتکلیفی از [[شیعه]] در ایام حبس [[امامان]] در [[عصر غیبت]]''' [[تاریخ]] به روشنی [[گواه]] بر این است که [[امامان]] [[شیعه]] مورد اذیت و [[آزار]] [[حکومت]] بودند. [[امام هفتم]] [[امام کاظم|حضرت کاظم]] {{ع}} سال‌ها در زندان‌ [[هارون]] بود. [[امام رضا]] {{ع}} به [[مرو]]، [[امام جواد]] {{ع}} به [[بغداد]]، [[امام هادی]] و [[امام عسکری|امام حسن عسکری]] {{عم}} به [[سامرا]] فرا خوانده شدند. [[سازمان وکالت]] به عنوان [[مرجع]] مطمئن [[شیعیان]]، [[مدیریت]] [[جامعه]] [[شیعه]] را از طرف [[امامان]] عهده‌دار بود. با توجه به [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} [[ضرورت]] وجود این سازمان بیشتر رخ می‌نماید. زیرا در این عصر، [[وکلا]] و [[نواب]] [[امام مهدی]] {{ع}} به عنوان تنها [[مرجع]] برای [[شیعه]] در مسائل [[سیاسی]]، [[فکری]]، [[اجتماعی]]، [[اقتصادی]] و [[دینی]] بشمار می‌روند.
 
بنابراین، [[سازمان وکالت]]، از زمان [[امام صادق]] {{ع}} آغاز به کار کرده و تا پایان [[غیبت صغرا]] و مقارن با [[وفات]] [[نایب چهارم]] (۳۲۹ ق) فعالیت خود را ادامه داده و به پایان رسانده است؛ زیرا با شروع [[غیبت کبرا]]، [[امام مهدی]] {{ع}} فرد یا افراد خاصی را بین خود و [[شیعیان]] به عنوان [[وکیل]] قرار نداده است؛ بلکه امور [[شیعیان]] را در یک [[دستور]] کلی به [[فقها]] و علمای [[شیعه]] سپرده است. این همان جریانِ [[نیابت عامه]] است که با [[سازمان وکالت]]، متفاوت است»<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۱۸۹، ۱۹۰.</ref>.
 
== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه ==
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. نویسندگان کتاب نگین آفرینش؛
| تصویر = 991395.jpg
| پاسخ‌دهنده = نگین آفرینش ج۱ (کتاب)
| پاسخ = نویسندگان کتاب ''«[[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]»'' در این باره گفته‌اند:
 
«ممکن است گفته شود که امور [[امامان]] {{عم}} با تعیین یک یا چند [[وکیل]] در هر دوره‌ای انجام می‌گرفت. با این حال چه نیازی به تشکیل نهادی به نام [[سازمان وکالت]] بود؟ و آیا واقعاً مجموعه‌ای وجود داشته که اساسنامه‌ای مشخص داشته و تحت [[مدیریت]] واحد و با داشتن برنامه‌ای منسجم برای اهدافی فراتر از انجام امور فردی، فعالیت می‌کرده است؟ برای پاسخ به این سؤال، لازم است عوامل تشکیل [[سازمان وکالت]] را بشناسیم:
# '''[[ضرورت]] ارتباط میان [[رهبری]] و [[پیروان]]''' وجود ارتباط بین [[رهبری]] و [[پیروان]] در هر [[نظام]] [[دینی]]، [[سیاسی]] اجتناب‌ناپذیر است. به [[دلیل]] گستردگی [[جهان اسلام]] و پراکندگی جمعیت [[شیعیان]] در نقاط مختلف [[جهان]] مانند [[عراق]]، [[حجاز]]، [[ایران]]، [[یمن]]، [[مصر]] و [[مغرب]]، [[امامان]] {{ع}} در بعضی از دوره‌ها، [[وکیلان]] متعددی را برگزیدند که رابط میان آن‌ها و [[شیعیان]] باشند. [[لزوم]] وجود [[وکلا]] هم به [[دلیل]] مشکلات سفر از مناطق دور دست به نقطه سکونت [[امام]] {{ع}} بود و هم به سبب شرایط [[سیاسی]] [[حاکم]] بر [[جامعه اسلامی]] که به [[دلیل]] [[سلطه]] [[عباسیان]] ایجاد شده و برای [[امامان]] و [[شیعیان]] آن‌ها محدودیت بسیاری به وجود آورده بود. در چنین شرایطی، [[سازمان وکالت]] در روندی رو به رشد، شکل گرفت، تا در فعالیّتی منسجم و البتّه پنهان و در عین حال، گسترده و فراگیر، امور مربوط به [[امام]] و [[امت]] را انجام دهد؛ چرا که این امور فراتر از پاسخ به چند سؤال شخصی و [[حکم]] فردی یا رساندن [[اموال]] شرعی به [[امام]] بود؛ چنان‌که در ادامه بحث، بیان خواهد شد.
# '''تعیین [[تکلیف]] برای [[شیعیان]] در زمان حبس و حصر [[امامان]]:''' گرچه اصل ارتباط بین [[امام]] و [[شیعیان]]، ضرورتِ وجود [[وکیلان]] را توجیه می‌کند ولی آن‌گاه که [[امامان]] {{عم}} در اثر [[ظلم و ستم]] [[حاکمان]] در حبس قرار می‌گرفتند یا در خانه خود محصور می‌شدند، نیاز به [[وکیل]]، بیشتر احساس می‌شد؛ به همین سبب دوره [[امام کاظم]] {{ع}} –که همراه با حبس و زندانی شدن آن [[حضرت]] بود- عصر رشد و گسترش [[نهاد وکالت]] بود؛ همچنین بار دیگر در زمانِ [[عسکریین]] {{عم}} -یعنی دوره [[امامت]] [[امام دهم]] و یازدهم- [[ضرورت]] وجود [[سازمان وکالت]]، آشکارتر گردید و با رخدادِ [[غیبت]] [[امام مهدی|امام دوازدهم]] و جریان [[نیابت]] [[نایبان]]، [[وکالت]] در شکلی فراگیرتر و جدی‌تر دنبال شد.
# '''آماده کردن [[شیعیان]] برای ورود به عصر [[غیبت]]:''' بدون [[شک]]، پدیدۀ [[غیبت]] [[امام]]، رخدادی بی‌سابقه در [[رهبری]] [[شیعه]] بود؛ دوره‌ای که [[شیعیان]]، امکان [[ارتباط مستقیم]] با [[امام]] خود را نداشتند. پذیرش این شرایط و [[اعتماد]] کردن به افرادی که در [[غیبت]] [[امام]]، [[مرجع]] امور [[شیعیان]] باشند به تجربه‌ای موفّق و کارآمد از [[وکیلان]] [[ائمه]] {{ع}} نیاز داشت، تا [[آینده]] [[شیعه]] در عصر [[غیبت]] را روشن نگاه دارد و نگرانی‌های احتمالی را برطرف سازد؛ به همین سبب، [[امامان]] [[شیعه]] سال‌ها پیش از [[غیبت]] با ایجاد شبکه ارتباطی [[وکالت]] و توسعه روزافزون آن، این [[آمادگی]] را در [[شیعیان]] به وجود آوردند»<ref>[[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۲ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ج۲، ص ۹۲ - ۹۴.</ref>.
}}
 
== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسمان نهاد وکالت}}
{{پرسمان نهاد وکالت}}
==منبع‌شناسی جامع مهدویت==
== منبع‌شناسی جامع مهدویت ==
{{پرسش‌های وابسته}}
{{منبع‌ جامع}}
{{ستون-شروع|3}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های مهدویت|کتاب‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های مهدویت|کتاب‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های مهدویت|مقاله‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های مهدویت|مقاله‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های مهدویت|پایان‌نامه‌شناسی مهدویت]].  
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های مهدویت|پایان‌نامه‌شناسی مهدویت]].
{{پایان}}
{{پایان منبع جامع}}
{{پایان}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس}}
{{پانویس2}}


[[رده:مهدویت]]
[[رده:پرسش]]
[[رده:پرسش‌های جامع امامت و ولایت]]
[[رده:پرسمان مهدویت]]
[[رده:پرسش‌های مهدویت]]
[[رده:پرسش‌های مهدویت]]
[[رده:(اب): پرسش‌هایی با ۲ پاسخ]]
[[رده:(اب): پرسش‌هایی با ۲ پاسخ]]
[[رده:(اب): پرسش‌های مهدویت با ۲ پاسخ]]
[[رده:(اب): پرسش‌های مهدویت با ۲ پاسخ]]
[[رده: اتمام لینک داخلی]]
[[رده:پرسش‌های مربوط به نهاد وکالت]]
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش