بندگی خدا: تفاوت میان نسخه‌ها

۳٬۵۸۷ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۳ دسامبر ۲۰۲۲
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
 
(۵۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱۰ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ویرایش غیرنهایی}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[عبودیت در لغت]] - [[بندگی خدا در قرآن]] - [[بندگی خدا در نهج البلاغه]] - [[بندگی خدا در فقه سیاسی]] - [[بندگی خدا در معارف دعا و زیارات]] - [[بندگی خدا در معارف و سیره سجادی]] - [[بندگی خدا در معارف و سیره علوی]] - [[بندگی خدا در جامعه‌شناسی اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{امامت}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">مدخل‌های وابسته به این بحث:</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[بندگی خدا در قرآن]] | [[بندگی خدا در حدیث]] | [[بندگی خدا در نهج البلاغه]] | [[بندگی خدا در معارف دعا و زیارات]] | [[بندگی خدا در کلام اسلامی]] | [[بندگی خدا در اخلاق اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[عبودیت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
'''بندگی خدا''' یعنی اطاعت محض از [[الله|خداوند]] و بنده خدا کسی است که تنها خواست خداوند را انتخاب کند و براساس [[استعداد]] خود، مسیر کمال را طی نماید. بنده خدا تمام [[همت]] خود را باید در راه [[اطاعت خداوند]] صرف کرده و موانع بندگی مانند [[شیطان]] و [[هوای نفس]] و کسالت و ... را رفع نماید.
*[[عبودیت]]، یعنی [[تسلیم امر الهی]] شدن و تنها به خواست [[حق]] گردن نهادن، از [[کمالات]] والای [[اخلاقی]] است. در آن [[مقام]]، [[انسان]] خود را [[عبد]] و [[بنده]] [[خدا]] و مملوک او می‌بیند و جز خواست او چیزی نمی‌خواهد و تنها از او [[پیروی]] می‌کند. [[آدمی]] در سایه [[عبودیت]] به کمال [[آفرینش]] که همان [[بندگی]] خداست. دست می‌یابد و براساس استعداد خود، مسیر کمال را می‌پیماید. [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: ما و شما بندگانی هستیم در قبضه [[قدرت]] پروردگاری که پرورش‌دهنده‌ای جز او نیست<ref>نهج البلاغه، خطبه  ۲۰۷</ref>.[[پیامبران الهی]] [[مردمان]] را به [[عبودیت]] [[خدا]] [[دعوت]] می‌کردند. گویی از اصلی‌ترین [[تعالیم]] [[انبیای الهی]] [[دعوت]] به [[عبودیت]] [[خداوند]] بوده است. [[پیامبر اکرم]] در روایتی [[دلیل]] [[رسالت]] خود را ایجاد [[مکارم اخلاق]] ذکر می‌کند. تن به [[عبودیت]] [[خدا]] دادن و خود را [[اسیر]] [[محبت]] او دانستن، [[انسان]] را از تن دادن به رذیلت‌ها بازمی‌دارد، زیرا تن دادن به [[رذایل اخلاقی]] [[عبودیت]] [[آدمی]] را کم فروغ می‌کند. [[امام علی]] {{ع}} درباره [[دعوت]] [[پیامبران]] به [[عبودیت]] می‌فرماید: [[خداوند]] [[محمد]] {{صل}} را، به [[حق]] [[پیامبری]] [[مبعوث]] داشت تا بندگانش را از [[پرستش]] بتان برهاند و به [[پرستش]] [[خدای یکتا]] وادارد و از فرمان‌برداری [[شیطان]] منع کند و به [[فرمان]] او آورد<ref>نهج البلاغه، خطبه  ۱۴۷</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 546- 547.</ref>.
*[[انسان]] در سایه [[عبودیت]]، به [[مقام]] [[ربوبیت]] به‌معنای مالک شدن و [[صاحب]] و متصدی شدن می‌رسد و [[صاحب]] و مالک [[نفس]] خود می‌شود و عنان [[نفس]] را در دست می‌گیرد و [[هویت]] اصلی و گوهر خویش را بازمی‌یابد. رسیدن به چنین مقامی بستر کسب همه [[کمالات]] را در ضمیر [[انسان]] به‌وجود می‌آورد. [[عبادت]] چهره [[عبودیت]] است. [[بندگان]] از راه [[عبادت]]، خود را به [[مقام عبودیت]] می‌رسانند. از این‌رو [[امام]] [[هدف]] [[عبادت]] را فرمان‌برداری [[خداوند]] می‌داند و روش‌های مختلف [[عبادات]] را مفری برای کنار گذاشتن خودِ نفسانی و رسیدن به [[مقام]] [[بندگی]] برمی‌شمرد: [[خداوند]] [[ایمان]] را [[واجب]] کرد، برای [[پاکی]] [[دل‌ها]] از [[شرک]]، [[نماز]] را برای منزه ساختن [[مردم]] از [[خودخواهی]]، [[زکات]] را برای رسیدن روزی، [[روزه]] را برای آزمودن [[اخلاص]] [[مردم]]، [[حج]] را برای نیرو گرفتن [[دین]]، [[جهاد]] را برای [[عزت]] و ارجمندی [[اسلام]]، [[امر به معروف]] را برای [[اصلاح]] [[مردمان]]، [[نهی از منکر]] را برای بازداشتن سفیهان از [[زشتی‌ها]] و [[صله رحم]] را برای افزون شدن شمار [[خویشاوندان]]<ref>نهج البلاغه، حکمت  ۲۴۴</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 547.</ref>.
*[[امام]] {{ع}} [[اخلاص]] را شرط عبادتی می‌داند که به [[عبودیت]] می‌انجامد. به این ترتیب [[انسان]] نه‌تنها در صورت ظاهری [[عبادت]]، که در همه امور [[زندگی]] اگر نیتی [[خالص]] داشته باشد، راه [[عبودیت]] را به خوبی می‌پیماید. [[امام]] {{ع}} می‌فرماید: کسی که [[نهان]] و آشکارش و گفتار و کردارش یکی باشد، [[امانت]] [[خدا]] را ادا کرده و در عبادتش [[اخلاص]] ورزیده است<ref>نهج البلاغه، نامه  ۲۶</ref>. [[عبادت]] خالصانه [[برترین]] مرتبه [[عبادت]] و [[بهترین]] مسیر برای رسیدن به [[مقام عبودیت]] است. از این‌رو در معرفی عبادت‌کنندگان، آنان را به سه دسته تقسیم می‌کند: گروهی [[خدا]] را به [[شوق]] [[بهشت]] می‌پرستند که این [[عبادت]] بازرگانان است. گروهی [[خدا]] را از [[ترس]] [[عذاب]] او می‌پرستند که این [[عبادت]] بردگان است. و گروهی [[خدا]] را برای [[سپاس]] از او می‌پرستند که این [[عبادت]] آزادگان است<ref>نهج البلاغه، حکمت  ۲۲۹</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص547.</ref>.
*همان‌گونه که از [[کلام امام]] برمی‌آید، [[انسان]] در [[مقام]] [[آزادگی]] و رهایی از قید و بندهای مادی است که می‌تواند [[خداوند]] را از روی [[اخلاص]] [[عبادت]] کند. این‌ بالاترین مرتبه [[عبادت]] است. چنین عبادتی از [[معرفت]] و [[علم]] [[آدمی]] نشئت می‌گیرد. هر [[قدر]] [[معرفت]] [[آدمی]] بیشتر باشد، عبادتش خالص‌تر خواهد بود. [[امام علی]] {{ع}} [[عبادت]] خالصانه را میوه [[علم]] و [[معرفت]] برمی‌شمرد و از این‌رو [[انسان‌ها]] را به [[تفکر]] در [[ملکوت]] [[آسمان]] و [[زمین]] فرامی‌خواند تا در اثر آن به [[تفکر]] حقیقی دست یابند و با مشاهده مصنوعات به وجود بی‌مانند صانع پی‌ببرند. از این‌‎رو در [[کلامی]]، [[فکر]] کردن در [[پادشاهی]] آسمان‌ها و [[زمین]] را [[پرستش]] [[مخلصان]] می‌داند. یعنی [[تفکر]] در آن و [[کشف]] احوال مبدأ و [[معاد]] و پی بردن به [[اسرار]] [[معرفت]] [[حق تعالی]]، [[عبادت]] و [[پرستش]] [[مخلصان]] است. در سایه چنین عبادتی [[آدمی]] به [[مقام]] [[پرستش]] و [[عبودیت]] می‌رسد و تن و [[جان]] از غیر می‌رهاند و تنها تن به [[بندگی]] [[خداوند]] می‌سپارد. از این طریق، بستر رسیدن به [[کمالات]] معنوی برای [[آدمی]] فراهم می‌شود<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 547- 548.</ref>.
==[[نماز]]، [[برترین]] چهره [[عبادت]]==
*[[نماز]]، نخستین فریضه‌ای است که [[انسان‌ها]] با آن روبه‌رو می‌شوند. [[امام]] {{ع}} [[نماز]] را وجه [[دین]] برمی‌شمرد. [[نماز]] از [[برترین]] جلوه‌های پرسش است. [[آدمی]] در پرتو [[نماز]]، وجود [[خداوند]] را طلب می‌کند و در مسیر [[شناخت]] و حب [[خداوند]] قرار می‌گیرد. در [[حدیثی قدسی]] [[خداوند]] خطاب به [[حضرت داوود]] {{ع}} فرمود: ای [[داوود]]، هر که مرا شناسد یادم کند، هر که یادم کند متوجه من شود، هر که متوجه من شود مرا بجوید، هر که بجویدم بیابدم، هر که بیابدم نگه‌دارم و هر که مرا نگه دارد، مرا بر دیگران ترجیح دهد. [[نماز]] در [[دین اسلام]] از شعائر [[الهی]] و نشانه‌های [[امت اسلام]] است. [[امام]] {{ع}} می‌فرماید: [[نماز]] را برپا دار، که آن، ستون [[دین]] است<ref>نهج البلاغه، خطبه  ۱۱۰</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 548.</ref>.
*[[نماز]] ستون [[دین]] است، چون اساس [[اسلام]] بر مبنای [[تسلیم]] [[انسان]] در برابر امر [[پروردگار]] و [[بندگی]] اوست. [[آیین]] [[بندگی]] تمام و کمال در [[نماز]] با [[اخلاص]] نهفته است. از این‌رو [[امام]] {{ع}} در [[وصیت]] خویش به [[فرزندان]] و تمام کسانی از آیندگان که [[وصیت]] او به آن‌ها می‌رسد، می‌فرماید: [[خدا]] را [[خدا]] را، درباره [[نماز]]، که [[نماز]]، ستون [[دین]] شماست<ref>نهج البلاغه، نامه  ۴۷</ref>. قبولی [[اعمال انسان]] در گرو قبولی [[نماز]] است<ref>نک: نهج البلاغه، نامه ۲۷</ref>. [[امام]] {{ع}} در تعبیری [[نماز]] را چون حصاری می‌نامد که [[نمازگزار]] را از نفوذ [[شیطان]] در [[امان]] نگاه می‌دارد و در [[کلامی]] دیگر [[نماز]] را [[دلیل]] [[نزول]] [[رحمت]] [[خداوند]] یاد می‌کند. در تعبیری دیگر می‌فرماید: اگر [[نمازگزار]] بداند تا چه اندازه [[رحمت خدا]] شامل حالش می‌شود، هرگز سر از [[سجده]] برنمی‌دارد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 548.</ref>.
*هم‌چنین [[نماز]] به‌معنای [[پیمان]] با خداست. [[نماز]] امانتی نزد [[آدمی]] است که حفظ و حراست از آن برعهده [[انسان]] نهاده شده است. از این‌رو فرمود: کار (گزاردن) [[نماز]] را بر عهده بگیرید و نگاه‌داشت آن را بپذیرید و آن را بسیار به‌جای آرید و با [[نماز]]، خود را (به [[خدا]]) نزدیک دارید، که [[نماز]] نوشته است بر [[مؤمنان]] (و باید گزارده شود) به وقت آن. آیا گوش فرانمی‌دهید به پاسخ [[دوزخیان]] که چون از آنان پرسیدند "چه چیز شما را درآورد در [[آتش]] سوزان؟ گفتند: نبودیم از نمازگزاران"<ref>نهج البلاغه، خطبه  ۱۹۹</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 548- 549.</ref>.
*[[نماز]] [[گناهان]] [[آدمی]] را از بین می‌برد. [[امام]] {{ع}} می‌فرماید: و [[نماز]] [[گناهان]] را می‌زداید چنان‌که برگ را از درخت بزدایند و [[گناهان]] را (از گناه‌کار) می‌گشاید چنان‌که بند از کسی بگشایند. [[رسول خدا]] {{صل}} [[نماز]] را به چشمه [[آب]] گرم که بر در سرای مردی بود همانند فرمود، که اگر او روزان و شبان پنج بار خود را بدان بشوید، دیگر چرکی بر تن وی نخواهد بود<ref>نهج البلاغه، خطبه  ۱۹۹</ref>. در فرازی دیگر فرمود: گناهی که پس از آن مهلت دو رکعت [[نماز]] گزاردن داشته باشم، مرا [[اندوهگین]] نمی‌دارد<ref>نهج البلاغه، حکمت  ۲۹۹</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 549.</ref>.
*[[خداوند]] [[بهشت]] را به‌کسانی [[وعده]] داده است که [[نماز]] را سبک نمی‌شمارند و کارهای [[دنیایی]]، آن‌ها را از [[نماز]] بازنمی‌دارد: همانا کسانی از [[مؤمنان]] [[حق]] آن را شناختند که زیور [[دنیا]] از نمازشان به [[فکر]] دیگر کار نیفکند و نه آنچه موجب روشنی چشم بود از [[مال]] و [[فرزند]]. [[خدای سبحان]] می‌فرماید: "مردانی که بازنمی‌دارد آنان را بازرگانی و نه خرید و فروخت از [[یاد خدا]] و بر پاداشتن [[نماز]] و پردات [[زکات]]" <ref>نهج البلاغه، حکمت  ۲۹۹</ref>. اهمیت [[نماز]] نزد [[امام]] آن‌گونه است که حتی [[کارگزاران]] خود را نسبت به این موضوع هشدار می‌دهد که در کار [[نماز]] کوشا باشند: [[نماز]] را در وقت معین آن به‌جای آر. به‌خاطر آسوده بودن از کار پیش از رسیدن وقت آن را برپا مدار و آن را واپس مینداز به‌خاطر پرداختن به کار؛ و بدان که هر چیز از کار که به جای آری، پیرو [[نماز]] توست که برپا می‌داری<ref>نهج البلاغه، نامه  ۲۷</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 549.</ref>.


== پرسش‌های وابسته ==
== معناشناسی ==
[[بنده]] در لغت یعنی مملوک<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۲۰۵.</ref> و برده، در مقابل حُرّ و [[آزاد]]<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۷۰.</ref> و در اصطلاح بنده به کسی می‌گویند که در [[خدمت]] [[انسان]] دیگری قرار دارد و از خود هیچ اختیاری ندارد. در نتیجه بنده و عبد خدا کسی است که راه را برای اجرای [[فرامین]] پروردگار عالم هموار می‌نماید<ref>مجمع البحرین.</ref> و تنها خواست خداوند را انتخاب کند و از [[کمالات]] والای [[اخلاقی]] است. انسان در سایه [[عبودیت]] به کمال [[آفرینش]] که همان بندگی خداست، دست می‌یابد و براساس استعداد خود، مسیر کمال را می‌پیماید<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۴۰۷-۴۰۸؛ [[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۱۱۷-۱۲۰؛ [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص۵۴۶- ۵۴۷.</ref>.


== جستارهای وابسته ==
== بندگی در [[قرآن]] ==
در [[فرهنگ قرآن]] واژه [[عبد]] به معنی عام آن، یعنی همه موجودات و [[مخلوقات]] که تحت [[سلطه]] [[خدا]] هستند به کار رفته است: {{متن قرآن|إِنْ كُلُّ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِلَّا آتِي الرَّحْمَنِ عَبْدًا}}<ref>«جز این نیست که هر که در آسمان‌ها و زمین است به بندگی به درگاه (خداوند) بخشنده می‌آید» سوره مریم، آیه ۹۳.</ref> و {{متن قرآن|بَلْ عِبَادٌ مُكْرَمُونَ}}<ref>«بلکه (فرشته‌ها تنها) بندگانی ارجمندند؛» سوره انبیاء، آیه ۲۶.</ref>.


==منابع==
نکته مهم آن است که چون [[خداوند]] می‌خواهد از [[بندگان]] [[نیک]] و [[مطیع]] خود سخن بگوید واژه عبد را به واژه دیگری متصل می‌کند، مانند: {{متن قرآن|عَبْدِنَا}}، {{متن قرآن|عِبَادِنَا}} و {{متن قرآن|عِبَادُ الرَّحْمَنِ}}: {{متن قرآن|وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا}}<ref>«و بندگان (خداوند) بخشنده آنانند که بر زمین فروتنانه گام برمی‌دارند» سوره فرقان، آیه ۶۳.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص۱۱۷-۱۲۰.</ref>
* [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۲''']]


==پانویس==
== بندگی در [[روایات]] ==
{{یادآوری پانویس}}
[[پیامبر اسلام]] {{صل}} می‌فرمایند: «[[مؤمن]] اگر بخواهد بنده شایسته‌ای باشد باید حدود خدا را نگه دارد و در [[عمل]] [[بندگی]] خود را نشان دهد»<ref>بحارالانوار، ج۱۷، ص۴۸.</ref>. در [[فرهنگ]] [[سخنان امام علی]] {{ع}} نیز واژه بندگی به معنی [[اطاعت]] کامل و در [[اختیار]] بودن و [[تسلیم شدن]] در مقابل خداست. آن [[حضرت]] می‌فرماید: «خویشتن را برای اطاعت کامل خدا رام و مهیّا سازید»<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۱۹۸.</ref>.
{{پانویس2}}


[[رده:مدخل]]
هم‌چنین می‌فرماید: «[[مردم]]! بدانید من و شما بندگانی هستیم برای پروردگارمان، همان خدایی که جز او خدایی نیست و ما را جز او مسیری به صواب یافت نمی‌شود»<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۲۱۶.</ref>. و در [[حکمت]] ۹۶ [[نهج‌البلاغه]] فرموده: «[[دوست]] [[پیامبر]] {{صل}} کسی است که خدا را اطاعت و بندگی کند حتی اگر با [[محمد]] {{صل}} [[خویشی]] نداشته باشد و دشمنش کسی است که [[خدا]] را [[نافرمانی]] کند حتی اگر با او خویشی داشته باشد».
[[رده:امام علی]]
 
[[رده:بندگی خدا]]
[[امام سجاد]] {{ع}} نیز که خود [[بنده]] واقعی خداست و تمام توان خود را برای ادای [[حق بندگی]] به کار برده است، [[بندگی]] را [[اطاعت]] کامل می‌داند: «[[سپاس]] خدای را، سپاسی که موجب [[یاری]] من باشد بر انجام [[وظایف]] بندگی و [[ادای حق]] [[خداوند]]»<ref>نیایش یکم.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص۱۱۷-۱۲۰.</ref>
 
== نشانه‌های [[بندگان خدا]] ==
برخی از نشانه‌های [[بندگان خدا]] از دیدگاه امام سجاد {{ع}} عبارت است از:
# [[تقوای الهی]]: «پروردگارا! بر [[محمد]] و خاندانش [[درود]] فرست و... ما را [[تقوا]] و خودداری از [[گناه]] بسیار [[عنایت]] کن تا [[فریب]] [[شیطان]] را نخوریم»<ref>نیایش هفدهم.</ref>.
# [[رضایت]] به [[خشنودی]] [[حق تعالی]]: «خدای را [[سپاس]] می‌گویم... و می‌خواهم از هر کس که به رضای او [[خشنود]] شد پیشی گیرم و [[راضی]] به آن‌چه باشم که [[خدا]] می‌خواهد»<ref>نیایش یکم.</ref>.
# [[سپاس‌گزاری]]: «سپاس خدای را، که اگر بندگانش را از شناختن سپاس‌گزاری خود بر [[نعمت‌ها]] باز می‌داشت، نمی‌توانستند او را سپاس گویند و از [[نعمت]] تشکر از خدا [[محروم]] می‌شدند»<ref>نیایش اول.</ref>.
# عرض نیاز به درگاه [[بی‌نیاز]]: «سپاس خدای را که درِ [[نیازمندی]] را، جز به سوی خود، به روی ما بست»<ref>نیایش اول.</ref>.
# عمل با [[بصیرت]] و آگاهانه: «ای [[خدای بزرگ]]... مرا در مسیر [[عبادت]] خودت [[بینا]] و [[آگاه]] قرار بده»<ref>نیایش سی‌ویکم.</ref>.
# [[تکبر]] نکردن مقابل خدا: «خدایا!...... [[بهترین]] [[بندگان]] نزد تو کسی است که در مقابل تو، خود را بزرگ نشمارد و چیزی محسوب نکند»<ref>نیایش دوازدهم.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص۱۱۷-۱۲۰.</ref>
 
== موانع بندگی خدا ==
برخی از عواملی که بندگان خدا را [[تهدید]] می‌کند و به [[اطاعت]] آنها آسیب می‌رساند عبارت‌اند از:
# [[فریب خوردن]] از شیطان‌های گوناگون؛ «خدایا! [[پدران]] و [[مادران]] ما و [[مؤمنین]] و [[مؤمنات]] را از [[شرّ]] [[شیطان]] در [[پناهگاه]] و محافظت خودت قرار بده»<ref>نیایش هفدهم.</ref>.
# [[عجب]] و [[خودبینی]]؛ «پروردگارا! بر [[محمد]] و خاندانش [[درود]] فرست و... عبادت خالصانه مرا به خودبینی [[فاسد]] مکن»<ref>نیایش بیستم.</ref>.
# [[سستی]] و کسالت؛ «خدایا مرا به سستی و کسالت در عبادت [[مبتلا]] مکن»<ref>نیایش بیستم.</ref>.
# مشغول شدن به [[امور دنیا]]؛ «خدایا مرا [[یاری]] کن تا برای به‌دست آوردن روزی و متاع [[دنیا]] از [[بندگی]] تو بازنمانم»<ref>نیایش بیستم.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص۱۱۷-۱۲۰.</ref>
 
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل وابسته}}
* [[عبادت]]
* [[عبادات شرعیه]]
* [[عبادت اهل بهشت]]
* [[عبادت غیر مولی به امر مولی]]
* [[عبادت بشر]]
* [[عبادت مشرکین]]
* [[عبادت مقربین]]
* [[عبادت عملی]]
* [[عبادت قلبی]]
* [[عبادت قولی]]
* [[عبادت خدا]]
* [[عبادت غیر خدا]]
* [[یگانه پرستی]]
* [[استحقاق عبادت]]
* [[اعمال عبادی]]
* [[تفاوت عبادت با تعظیم]]
* [[معبود]]
* [[وجوب عبادات]]
* [[بهترین عبادت]]
* [[رکوع]]
* [[سجده]]
* [[نگاه به صورت عالم]]
* [[نیکو ترین عبادت]]
* [[استنکاف از عبادت]]
* [[آفت عبادت]]
* [[برتری فضیلت علم از فضیلت عبادت]]
* [[تحرج]]
* [[دلبستگی]]
* [[رغبت عبادت]]
* [[سرکشی]]
* [[عابد]]
* [[فراغت برای عبادت]]
* [[نگاه به صورت مؤمن]]
{{پایان مدخل وابسته}}
 
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۲''']]
# [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']]
# [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|'''مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه''']]
{{پایان منابع}}
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
[[رده:عبادت]]
[[رده:مدخل نهج البلاغه]]
[[رده:مدخل نهج البلاغه]]