۶۴٬۶۴۲
ویرایش
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-]]| + - [[)) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[عبودیت در لغت]] - [[بندگی خدا در قرآن]] - [[بندگی خدا در نهج البلاغه]] - [[بندگی خدا در فقه سیاسی]] - [[بندگی خدا در معارف دعا و زیارات]] - [[بندگی خدا در معارف و سیره سجادی]] - [[بندگی خدا در معارف و سیره علوی]] - [[بندگی خدا در جامعه‌شناسی اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | |||
'''بندگی خدا''' یعنی اطاعت محض از [[الله|خداوند]] و بنده خدا کسی است که تنها خواست خداوند را انتخاب کند و براساس [[استعداد]] خود، مسیر کمال را طی نماید. بنده خدا تمام [[همت]] خود را باید در راه [[اطاعت خداوند]] صرف کرده و موانع بندگی مانند [[شیطان]] و [[هوای نفس]] و کسالت و ... را رفع نماید. | |||
== معناشناسی == | |||
[[بنده]] در لغت یعنی مملوک<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۲۰۵.</ref> و برده، در مقابل حُرّ و [[آزاد]]<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۷۰.</ref> و در اصطلاح بنده به کسی می‌گویند که در [[خدمت]] [[انسان]] دیگری قرار دارد و از خود هیچ اختیاری ندارد. در نتیجه بنده و عبد خدا کسی است که راه را برای اجرای [[فرامین]] پروردگار عالم هموار می‌نماید<ref>مجمع البحرین.</ref> و تنها خواست خداوند را انتخاب کند و از [[کمالات]] والای [[اخلاقی]] است. انسان در سایه [[عبودیت]] به کمال [[آفرینش]] که همان بندگی خداست، دست می‌یابد و براساس استعداد خود، مسیر کمال را می‌پیماید<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۴۰۷-۴۰۸؛ [[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۱۱۷-۱۲۰؛ [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص۵۴۶- ۵۴۷.</ref>. | |||
== | == بندگی در [[قرآن]] == | ||
[[ | در [[فرهنگ قرآن]] واژه [[عبد]] به معنی عام آن، یعنی همه موجودات و [[مخلوقات]] که تحت [[سلطه]] [[خدا]] هستند به کار رفته است: {{متن قرآن|إِنْ كُلُّ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِلَّا آتِي الرَّحْمَنِ عَبْدًا}}<ref>«جز این نیست که هر که در آسمان‌ها و زمین است به بندگی به درگاه (خداوند) بخشنده می‌آید» سوره مریم، آیه ۹۳.</ref> و {{متن قرآن|بَلْ عِبَادٌ مُكْرَمُونَ}}<ref>«بلکه (فرشته‌ها تنها) بندگانی ارجمندند؛» سوره انبیاء، آیه ۲۶.</ref>. | ||
نکته مهم آن است که چون [[خداوند]] می‌خواهد از [[بندگان]] [[نیک]] و [[مطیع]] خود سخن بگوید واژه عبد را به واژه دیگری متصل می‌کند، مانند: {{متن قرآن|عَبْدِنَا}}، {{متن قرآن|عِبَادِنَا}} و {{متن قرآن|عِبَادُ الرَّحْمَنِ}}: {{متن قرآن|وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا}}<ref>«و بندگان (خداوند) بخشنده آنانند که بر زمین فروتنانه گام برمی‌دارند» سوره فرقان، آیه ۶۳.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص۱۱۷-۱۲۰.</ref> | |||
== بندگی در [[روایات]] == | |||
[[پیامبر اسلام]] {{صل}} می‌فرمایند: «[[مؤمن]] اگر بخواهد بنده شایسته‌ای باشد باید حدود خدا را نگه دارد و در [[عمل]] [[بندگی]] خود را نشان دهد»<ref>بحارالانوار، ج۱۷، ص۴۸.</ref>. در [[فرهنگ]] [[سخنان امام علی]] {{ع}} نیز واژه بندگی به معنی [[اطاعت]] کامل و در [[اختیار]] بودن و [[تسلیم شدن]] در مقابل خداست. آن [[حضرت]] می‌فرماید: «خویشتن را برای اطاعت کامل خدا رام و مهیّا سازید»<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۱۹۸.</ref>. | |||
هم‌چنین می‌فرماید: «[[مردم]]! بدانید من و شما بندگانی هستیم برای پروردگارمان، همان خدایی که جز او خدایی نیست و ما را جز او مسیری به صواب یافت نمی‌شود»<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۲۱۶.</ref>. و در [[حکمت]] ۹۶ [[نهج‌البلاغه]] فرموده: «[[دوست]] [[پیامبر]] {{صل}} کسی است که خدا را اطاعت و بندگی کند حتی اگر با [[محمد]] {{صل}} [[خویشی]] نداشته باشد و دشمنش کسی است که [[خدا]] را [[نافرمانی]] کند حتی اگر با او خویشی داشته باشد». | |||
هم‌چنین می‌فرماید: «[[مردم]]! بدانید من و شما بندگانی هستیم برای پروردگارمان، همان خدایی که جز او خدایی نیست و ما را جز او مسیری به صواب یافت نمی‌شود»<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۲۱۶.</ref>. و در [[حکمت]] ۹۶ [[نهج‌البلاغه]] فرموده: «[[دوست]] [[پیامبر]]{{صل}} کسی است که خدا را اطاعت و بندگی کند حتی اگر با [[محمد]]{{صل}} [[خویشی]] نداشته باشد و دشمنش کسی است که [[خدا]] را [[نافرمانی]] کند حتی اگر با او خویشی داشته باشد». | |||
[[امام سجاد]]{{ع}} نیز که خود [[بنده]] واقعی خداست و تمام توان خود را برای ادای [[حق بندگی]] به کار برده است، [[بندگی]] را [[اطاعت]] کامل می‌داند: «[[سپاس]] خدای را، سپاسی که موجب [[یاری]] من باشد بر انجام [[وظایف]] بندگی و [[ادای حق]] [[خداوند]]»<ref>نیایش یکم.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، | [[امام سجاد]] {{ع}} نیز که خود [[بنده]] واقعی خداست و تمام توان خود را برای ادای [[حق بندگی]] به کار برده است، [[بندگی]] را [[اطاعت]] کامل می‌داند: «[[سپاس]] خدای را، سپاسی که موجب [[یاری]] من باشد بر انجام [[وظایف]] بندگی و [[ادای حق]] [[خداوند]]»<ref>نیایش یکم.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص۱۱۷-۱۲۰.</ref> | ||
==نشانه‌های [[بندگان خدا]]== | == نشانه‌های [[بندگان خدا]] == | ||
برخی از نشانه‌های [[بندگان خدا]] از دیدگاه امام سجاد{{ع}} عبارت است از: | برخی از نشانه‌های [[بندگان خدا]] از دیدگاه امام سجاد {{ع}} عبارت است از: | ||
#[[تقوای الهی]]: «پروردگارا! بر [[محمد]] و خاندانش [[درود]] فرست و... ما را [[تقوا]] و خودداری از [[گناه]] بسیار [[عنایت]] کن تا [[فریب]] [[شیطان]] را نخوریم»<ref>نیایش هفدهم.</ref>. | # [[تقوای الهی]]: «پروردگارا! بر [[محمد]] و خاندانش [[درود]] فرست و... ما را [[تقوا]] و خودداری از [[گناه]] بسیار [[عنایت]] کن تا [[فریب]] [[شیطان]] را نخوریم»<ref>نیایش هفدهم.</ref>. | ||
# [[رضایت]] به [[خشنودی]] [[حق تعالی]]: «خدای را [[سپاس]] می‌گویم... و می‌خواهم از هر کس که به رضای او [[خشنود]] شد پیشی گیرم و [[راضی]] به آن‌چه باشم که [[خدا]] می‌خواهد»<ref>نیایش یکم.</ref>. | # [[رضایت]] به [[خشنودی]] [[حق تعالی]]: «خدای را [[سپاس]] می‌گویم... و می‌خواهم از هر کس که به رضای او [[خشنود]] شد پیشی گیرم و [[راضی]] به آن‌چه باشم که [[خدا]] می‌خواهد»<ref>نیایش یکم.</ref>. | ||
# [[سپاس‌گزاری]]: «سپاس خدای را، که اگر بندگانش را از شناختن سپاس‌گزاری خود بر [[نعمت‌ها]] باز می‌داشت، نمی‌توانستند او را سپاس گویند و از [[نعمت]] تشکر از خدا [[محروم]] می‌شدند»<ref>نیایش اول.</ref>. | # [[سپاس‌گزاری]]: «سپاس خدای را، که اگر بندگانش را از شناختن سپاس‌گزاری خود بر [[نعمت‌ها]] باز می‌داشت، نمی‌توانستند او را سپاس گویند و از [[نعمت]] تشکر از خدا [[محروم]] می‌شدند»<ref>نیایش اول.</ref>. | ||
#عرض نیاز به درگاه [[بی‌نیاز]]: «سپاس خدای را که درِ [[نیازمندی]] را، جز به سوی خود، به روی ما بست»<ref>نیایش اول.</ref>. | # عرض نیاز به درگاه [[بی‌نیاز]]: «سپاس خدای را که درِ [[نیازمندی]] را، جز به سوی خود، به روی ما بست»<ref>نیایش اول.</ref>. | ||
#عمل با [[بصیرت]] و آگاهانه: «ای [[خدای بزرگ]]... مرا در مسیر [[عبادت]] خودت [[بینا]] و [[آگاه]] قرار بده»<ref>نیایش سی‌ویکم.</ref>. | # عمل با [[بصیرت]] و آگاهانه: «ای [[خدای بزرگ]]... مرا در مسیر [[عبادت]] خودت [[بینا]] و [[آگاه]] قرار بده»<ref>نیایش سی‌ویکم.</ref>. | ||
# [[تکبر]] نکردن مقابل خدا: «خدایا!...... [[بهترین]] [[بندگان]] نزد تو کسی است که در مقابل تو، خود را بزرگ نشمارد و چیزی محسوب نکند»<ref>نیایش دوازدهم.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، | # [[تکبر]] نکردن مقابل خدا: «خدایا!...... [[بهترین]] [[بندگان]] نزد تو کسی است که در مقابل تو، خود را بزرگ نشمارد و چیزی محسوب نکند»<ref>نیایش دوازدهم.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص۱۱۷-۱۲۰.</ref> | ||
==موانع بندگی خدا== | == موانع بندگی خدا == | ||
برخی از عواملی که بندگان خدا را [[تهدید]] می‌کند و به [[اطاعت]] آنها آسیب می‌رساند عبارت‌اند از: | برخی از عواملی که بندگان خدا را [[تهدید]] می‌کند و به [[اطاعت]] آنها آسیب می‌رساند عبارت‌اند از: | ||
# [[فریب خوردن]] از شیطان‌های گوناگون؛ «خدایا! [[پدران]] و [[مادران]] ما و [[مؤمنین]] و [[مؤمنات]] را از [[شرّ]] [[شیطان]] در [[پناهگاه]] و محافظت خودت قرار بده»<ref>نیایش هفدهم.</ref>. | # [[فریب خوردن]] از شیطان‌های گوناگون؛ «خدایا! [[پدران]] و [[مادران]] ما و [[مؤمنین]] و [[مؤمنات]] را از [[شرّ]] [[شیطان]] در [[پناهگاه]] و محافظت خودت قرار بده»<ref>نیایش هفدهم.</ref>. | ||
# [[عجب]] و [[خودبینی]]؛ «پروردگارا! بر [[محمد]] و خاندانش [[درود]] فرست و... عبادت خالصانه مرا به خودبینی [[فاسد]] مکن»<ref>نیایش بیستم.</ref>. | # [[عجب]] و [[خودبینی]]؛ «پروردگارا! بر [[محمد]] و خاندانش [[درود]] فرست و... عبادت خالصانه مرا به خودبینی [[فاسد]] مکن»<ref>نیایش بیستم.</ref>. | ||
# [[سستی]] و کسالت؛ «خدایا مرا به سستی و کسالت در عبادت [[مبتلا]] مکن»<ref>نیایش بیستم.</ref>. | # [[سستی]] و کسالت؛ «خدایا مرا به سستی و کسالت در عبادت [[مبتلا]] مکن»<ref>نیایش بیستم.</ref>. | ||
#مشغول شدن به [[امور دنیا]]؛ «خدایا مرا [[یاری]] کن تا برای به‌دست آوردن روزی و متاع [[دنیا]] از [[بندگی]] تو بازنمانم»<ref>نیایش بیستم.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، | # مشغول شدن به [[امور دنیا]]؛ «خدایا مرا [[یاری]] کن تا برای به‌دست آوردن روزی و متاع [[دنیا]] از [[بندگی]] تو بازنمانم»<ref>نیایش بیستم.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص۱۱۷-۱۲۰.</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | == جستارهای وابسته == | ||
{{ | {{مدخل وابسته}} | ||
* [[عبادت]] | * [[عبادت]] | ||
* [[عبادات شرعیه]] | * [[عبادات شرعیه]] | ||
| خط ۷۹: | خط ۶۹: | ||
* [[فراغت برای عبادت]] | * [[فراغت برای عبادت]] | ||
* [[نگاه به صورت مؤمن]] | * [[نگاه به صورت مؤمن]] | ||
{{پایان | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
# [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۲''']] | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۲''']] | |||
# [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']] | # [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']] | ||
# [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|'''مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه''']] | # [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|'''مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:عبادت]] | ||
[[رده:مدخل نهج البلاغه]] | [[رده:مدخل نهج البلاغه]] | ||