|
|
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| | {{مدخل مرتبط |
| | | موضوع مرتبط = جهانبینی مادی |
| | | عنوان مدخل = جهانبینی مادی |
| | | مداخل مرتبط = [[جهانبینی مادی در کلام اسلامی]] |
| | | پرسش مرتبط = |
| | }} |
|
| |
|
| {{نبوت}}
| | == مقدمه == |
| <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخههای بحث '''[[جهانبینی مادی]]''' است. "'''[[جهانبینی مادی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:</div>
| | از میان [[جهانبینی]] ها، تنها [[جهانبینی]] مادی است که در تضاد با [[جهانبینی]] [[توحیدی]] و [[جهانبینی]] [[دینی]] است و همواره چالشآفرین بوده است. |
| <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[جهانبینی مادی در قرآن]] - [[جهانبینی مادی در حدیث]] - [[جهانبینی مادی در نهج البلاغه]] - [[جهانبینی مادی در معارف دعا و زیارات]] - [[جهانبینی مادی در کلام اسلامی]] - [[جهانبینی مادی در اخلاق اسلامی]] - [[جهانبینی مادی در عرفان اسلامی]]</div>
| |
| <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[جهانبینی مادی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
|
| |
|
| ==مقدمه==
| | مبنای تقسیم [[جهانبینی]] ها، ماوراءالطبیعیه است؛ بدان معنا که تمام آنها را میتوان بر اساس [[اعتقاد]] و [[انکار]] ماوراءالطبیعیه به دو بخش "[[جهانبینی الهی]]" و "[[جهانبینی]] مادی" تقسیم کرد. |
| *از میان [[جهانبینی]] ها، تنها [[جهانبینی]] مادی است که در تضاد با [[جهانبینی]] [[توحیدی]] و [[جهانبینی]] [[دینی]] است و همواره چالشآفرین بوده است.
| |
| *مبنای تقسیم [[جهانبینی]] ها، ماوراءالطبیعیه است؛ بدان معنا که تمام آنها را میتوان بر اساس [[اعتقاد]] و [[انکار]] ماوراءالطبیعیه به دو بخش "[[جهانبینی الهی]]" و "[[جهانبینی]] مادی" تقسیم کرد.
| |
| *در گذشته، پیرو [[جهانبینی]] مادی، "طبیعی"، "دهری" و احیاناً "[[زندیق]]" و "ملحد" نامیده میشد و در زمان ما "مادی" یا "ماتریالیست" نامیده میشود<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ص۳۰.</ref>.
| |
| *[[ماتریالیسم]] به مکتبهایی اشاره دارد که پیروانشان به نوعی به تقدم عوامل مادی بر عوامل روحی قائل هستند. این [[باور]] در قلمروهای گوناگونی صورت پذیرفته است: در مابعد الطبیعه، [[فلسفه]] [[ارزش]] و [[معرفتشناسی]].
| |
| *همچنین از نظر ماتریالیست، چیزی واقعی است که زمانمند و مکانمند و دارای حرکت و به واسطه داشتن این ویژگیها به وسیله حواس ظاهری قابل [[ادراک]] باشد. علاوه بر این بعد [[عقیدتی]]، معیار تصمیمگیری شخص مادیگرا یا ماتریالیست در [[مقام]] عملی و عرفی بیتوجهی به امور معنویی و غیر مادی است<ref>بیات و دیگران، فرهنگ واژهها (مجموعه مقالات)، ص۳۸۲ -۳۸۰.</ref>.
| |
| *در [[جهانبینی]] مادی، [[اختلاف]] بر سر وجود واقعیت است. مادی، واقعیت را در ماده، در آنچه جسم و جسمانی است، در آنچه به نحوی دارای طول، یا طول و عرض، یا [[حلول]] و عرض و عمق است، در آنچه قابل اشاره حسی است، در آنچه محسوس است، در آنچه زمانی و مکانی است، در آنچه متغیر است، در آنچه فانیشونده است و در آنچه محدود و نسبی است منحصر میداند و به واقعیتی ماورای این واقعیتها قائل نیست.
| |
| *از نظر [[اندیشمند]] مادی، نظامات و نیروهای [[حاکم]] بر واقعیتها، در انحصار روابط و نیروهای مادی است. در واقع [[مکتب]] مادی، چه از نظر واقعیتها و چه از نظر نظامات [[حاکم]] بر واقعیتها، [[مکتب]] انحصار است <ref>مطهری، مقدمهای بر جهانبینی اسلامی، ج۲، ص۲۸۶.</ref>.
| |
| *شاید بتوان گفت که مهمترین رکن [[جهانبینی]] مادی در معنای وسیع آن "[[انسان]] محوری" است که امروزه با کم رنگ شدن فضای ماتریالیستی و مارکسیستی، بیشتر در مکاتب با بنمایههای لیبرالیستی و سکولاریستی نمود پیدا کرده است.
| |
| *از اینرو، توجه به اهم مؤلفههای [[اومانیسم]] به عنوان یک نگرش پر نفوذ و مؤثر بر فضای مادیگرایی دارای اهمیت است. این مؤلفهها عبارتند از:
| |
| #[[اعتقاد]] به [[عقل]]، شکگرایی و روش عملی به عنوان ابزار مناسب برای [[کشف]] [[حقیقت]] و ساختن [[جامعه انسانی]]؛
| |
| #[[عقل]] و [[اختیار]] ابعاد بنیادی وجود [[انسان]]؛
| |
| #بنیاد [[اخلاق]] و [[جامعه]] بر مبنای خودمختاری و [[برابری]] [[اخلاقی]]؛
| |
| #[[اعتقاد]] به [[جامعه]] باز و تکثرگرا؛
| |
| #[[دموکراسی]]، [[بهترین]] تضمینکننده [[حقوق]] انسانی؛
| |
| #[[التزام]] به اصل جدایی نهادهای [[دینی]] از [[دولت]]؛
| |
| #[[اومانیسم]]، جایگزینی واقعبینانه و معقول برای الهیات ناامیدکننده و ایدئولوژیهای زیانآور.
| |
| *در این میان، بیهمتایی فرد انسانی، [[خرد]] و روش [[علمی]] هسته مرکزی و کانونی [[اومانیسم]] را تشکیل میدهد <ref>بیات و دیگران، فرهنگ واژهها (مجموعه مقالات)، ص۴۵ - ۴۴.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۰۲-۱۰۴.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==منابع== | | در گذشته، پیرو [[جهانبینی]] مادی، "طبیعی"، "دهری" و احیاناً "[[زندیق]]" و "ملحد" نامیده میشد و در زمان ما "مادی" یا "ماتریالیست" نامیده میشود<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ص۳۰.</ref>. |
| | |
| | [[ماتریالیسم]] به مکتبهایی اشاره دارد که پیروانشان به نوعی به تقدم عوامل مادی بر عوامل روحی قائل هستند. این [[باور]] در قلمروهای گوناگونی صورت پذیرفته است: در مابعد الطبیعه، [[فلسفه]] [[ارزش]] و [[معرفتشناسی]]. * همچنین از نظر ماتریالیست، چیزی واقعی است که زمانمند و مکانمند و دارای حرکت و به واسطه داشتن این ویژگیها به وسیله حواس ظاهری قابل [[ادراک]] باشد. علاوه بر این بعد [[عقیدتی]]، معیار تصمیمگیری شخص مادیگرا یا ماتریالیست در [[مقام]] عملی و عرفی بیتوجهی به امور معنویی و غیر مادی است<ref>بیات و دیگران، فرهنگ واژهها (مجموعه مقالات)، ص۳۸۲ -۳۸۰.</ref>. |
| | |
| | در [[جهانبینی]] مادی، [[اختلاف]] بر سر وجود واقعیت است. مادی، واقعیت را در ماده، در آنچه جسم و جسمانی است، در آنچه به نحوی دارای طول، یا طول و عرض، یا [[حلول]] و عرض و عمق است، در آنچه قابل اشاره حسی است، در آنچه محسوس است، در آنچه زمانی و مکانی است، در آنچه متغیر است، در آنچه فانیشونده است و در آنچه محدود و نسبی است منحصر میداند و به واقعیتی ماورای این واقعیتها قائل نیست. |
| | |
| | از نظر [[اندیشمند]] مادی، نظامات و نیروهای [[حاکم]] بر واقعیتها، در انحصار روابط و نیروهای مادی است. در واقع [[مکتب]] مادی، چه از نظر واقعیتها و چه از نظر نظامات [[حاکم]] بر واقعیتها، [[مکتب]] انحصار است <ref>مطهری، مقدمهای بر جهانبینی اسلامی، ج۲، ص۲۸۶.</ref>. |
| | |
| | شاید بتوان گفت که مهمترین رکن [[جهانبینی]] مادی در معنای وسیع آن "[[انسان]] محوری" است که امروزه با کم رنگ شدن فضای ماتریالیستی و مارکسیستی، بیشتر در مکاتب با بنمایههای لیبرالیستی و سکولاریستی نمود پیدا کرده است. |
| | |
| | از اینرو، توجه به اهم مؤلفههای [[اومانیسم]] به عنوان یک نگرش پر نفوذ و مؤثر بر فضای مادیگرایی دارای اهمیت است. این مؤلفهها عبارتاند از: |
| | # [[اعتقاد]] به [[عقل]]، شکگرایی و روش عملی به عنوان ابزار مناسب برای [[کشف]] [[حقیقت]] و ساختن [[جامعه انسانی]]؛ |
| | # [[عقل]] و [[اختیار]] ابعاد بنیادی وجود [[انسان]]؛ |
| | # بنیاد [[اخلاق]] و [[جامعه]] بر مبنای خودمختاری و [[برابری]] [[اخلاقی]]؛ |
| | # [[اعتقاد]] به [[جامعه]] باز و تکثرگرا؛ |
| | # [[دموکراسی]]، [[بهترین]] تضمینکننده [[حقوق]] انسانی؛ |
| | # [[التزام]] به اصل جدایی نهادهای [[دینی]] از [[دولت]]؛ |
| | # [[اومانیسم]]، جایگزینی واقعبینانه و معقول برای الهیات ناامیدکننده و ایدئولوژیهای زیانآور. |
| | |
| | در این میان، بیهمتایی فرد انسانی، [[خرد]] و روش [[علمی]] هسته مرکزی و کانونی [[اومانیسم]] را تشکیل میدهد <ref>بیات و دیگران، فرهنگ واژهها (مجموعه مقالات)، ص۴۵ - ۴۴.</ref>.<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص۱۰۲-۱۰۴.</ref> |
| | |
| | == منابع == |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| * [[پرونده:10119661.jpg|22px]] [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات علم کلام''']]
| | # [[پرونده:10119661.jpg|22px]] [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات علم کلام''']] |
| {{پایان منابع}} | | {{پایان منابع}} |
|
| |
| ==جستارهای وابسته==
| |
|
| |
|
| == پانویس == | | == پانویس == |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
|
| |
|
| [[رده:مدخل]] | | [[رده:مدخل |
| [[رده:جهانبینی مادی]] | | [[رده:جهانشناسی]] |