فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع اصلی       = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]

| تصویر             = 7626626268.jpg

| مدخل بالاتر     = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت]] / [[کارکردها، ویژگی‌ها و آثار انتظار]]  

| مدخل اصلی   =  [[آثار انتظار]]

| مدخل وابسته   =

| پاسخ‌دهنده        =

| پاسخ‌دهندگان      = ۱۸ پاسخ

==عبارت‌های دیگری از این پرسش==

|[[پرونده:مکارم شیرازی.jpg|75px|link=ناصر مکارم شیرازی]]||[[پرونده:769540432.jpg|75px|link=عبدالله جوادی آملی]]||[[پرونده:13681056.jpg|75px|link=سید جعفر موسوی‌نسب]]||[[پرونده:11562.jpg|75px|link=حبیب‌الله طاهری]]||[[پرونده:1368299.jpg|75px|link=علی رضا رجالی تهرانی]]||[[پرونده:136863.JPG|75px|link=خدامراد سلیمیان]]||[[پرونده:Pic434.jpg|75px|link=میرزا عباس مهدوی‌فرد]]||[[پرونده:Pic1397.jpg|75px|link=مجید حیدری‌نیک]]||[[پرونده:Pic1396.jpg|75px|link=عزیزالله ح‍ی‍دری‌]]

|_{[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]}||_{[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]]}||_{[[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب]]}||_{[[حبیب‌الله طاهری|طاهری]]}||_{[[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی]]}||_{[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان]]}||_{[[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد]]}||_{[[مجید حیدری‌نیک|حیدری‌نیک]]}||_{[[عزیزالله ح‍ی‍دری‌|ح‍ی‍دری‌]]}

|[[پرونده:11364.jpg|75px|link=علی نصیری]]||[[پرونده:10069689.jpg|65px|link=صادق سهرابی]]||[[پرونده:1100214.jpg|75px|link=محسن مهاجرنیا]]||[[پرونده:858395.jpg|75px|link=یحیی صالح‌نیا]]||[[پرونده:11103489.jpg|75px|link=مهدی نیلی‌پور]]||[[پرونده:1100206.jpg|75px|link=علی صفایی حایری]]||[[پرونده:11130.jpg|75px|link=معصوم علی قنبری]]||[[پرونده:13681204.jpg|75px|link=علی باقی نصرآبادی]]||[[پرونده:15207.jpg|75px|link=علی اصغر رضوانی]]

|_{[[علی نصیری|نصیری]]}||_{[[صادق سهرابی|سهرابی]]}||_{[[محسن مهاجرنیا|مهاجرنیا]]}||_{[[یحیی صالح‌نیا|صالح‌نیا]]}||_{[[مهدی نیلی‌پور|نیلی‌پور]]}||_{[[علی صفایی حایری|صفایی حایری]]}||_{[[معصوم علی قنبری|قنبری]]}||_{[[علی باقی نصرآبادی|باقی نصرآبادی]]}||_{[[علی اصغر رضوانی|رضوانی]]}

|[[پرونده:1130809.jpg|75px|link=علی قائمی]]||[[پرونده:13681165.jpg|75px|link=امیر مهدی حکیمی]]||[[پرونده:Pic3001.jpg|75px|link=حسن عبدی‌پور]]||[[پرونده:11121.jpg|75px|link=سید علی موسوی]]||[[پرونده:16667.jpg|75px|link=محمد رضا شرفی جم]]||[[پرونده:1368178.jpg|75px|link=ابوالقاسم حسین‌جانی]]||[[پرونده:152004.jpg|75px|link=محترم شکریان]]||[[پرونده:10037862.jpg|55px|link=خدیجه هاشمی]]||[[پرونده:1402.jpg|75px|link=نویسندگان کتاب آفتاب مهر]]

|_{[[علی قائمی|قائمی]]}||_{[[امیر مهدی حکیمی|حکیمی]]}||_{[[حسن عبدی‌پور|عبدی‌پور]]}||_{[[سید علی موسوی|موسوی]]}||_{[[محمد رضا شرفی جم|شرفی جم]]}||_{[[ابوالقاسم حسین‌جانی|حسین‌جانی]]}||_{[[محترم شکریان|شکریان]]}||_{[[خدیجه هاشمی|هاشمی]]}||_{نویسندگان کتاب آفتاب مهر}

در اصطلاح مهدویت، [[انتظار]] به معنای امید داشتن و چشم به راه بودن برای [[ظهور امام زمان]] (ع) در[[ آخر‌الزمان]] برای اقامه حق و عدل و تشکیل [[حکومت واحد جهانی]] است. کسانی که انتظار قیام یک مصلح بزرگ جهانی را می‌کشند در واقع انتظار یک انقلاب، دگرگونی و تحوّلی را دارند که وسیع ترین و اساسی‌ترین انقلاب‌های انسانی در طول تاریخ بشر است<ref>ر.ک: [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۲۱۱ ـ ۲۱۸؛ [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۹۵ ـ ۱۰۴؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۲۴۵.</ref>. انقلابی که علاوه بر عمومی‌ و همگانی بودن، تمام شؤون و جوانب زندگی انسان‌ها را شامل می‌شود<ref>ر.ک: [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۲۱۱ ـ ۲۱۸؛ [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۹۵ ـ ۱۰۴؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۲۴۵.</ref>. انتظار یک مصلح جهانی به‏ معنای آماده‌‏باش کامل فکری، اخلاقی، مادی و معنوی برای اصلاح همۀ جهان است. برای تحقّق بخشیدن به چنین انقلابی، مردانی بزرگ، نیرومند و شکست‏‌ناپذیر، پاک، بلندنظر، کاملا آماده و دارای بینش عمیق لازم است و [[خودسازی]] برای چنین هدفی مستلزم به کار بستن عمیق‏‌ترین برنامه‌‏های اخلاقی، فکری و اجتماعی است، این است [[معنای انتظار]] واقعی<ref>ر.ک: [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۲۴۵.</ref> و چنین انتظاری دارای آثار و فواید فراوانی خواهد بود، چراکه با [[انتظار فرج]]، انسان می‌تواند خود را‌ آمادۀ [[فرج]] سازد و از [[یأس]] و ناامیدی به دور باشد و در این مسیر است‌ که از [[خدا]] ناامید‌ و مأیوس‌ نمی‌گردد، چراکه محبوب‌ترین اعمال نزد خدا انتظار فرج و کسب آمادگی برای فرج و [[حکومت حضرت مهدی]]{{ع}} است<ref>ر.ک: موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ج ٢، ص ٢٣۵ـ٣٢۶.</ref>.

فکر، زیربنای اعمال و رفتار انسان است و [[باورهای اساسی]] حیات [[آدمی]] را در حصار خود حفظ می‌‌کند. [[رسالت]] [[انبیاء]] و [[اولیاء]] [[تربیت]] [[انسان]] و رها ساختن او از [[جهل]] و عرضۀ حقایق امور است. در جریان [[انتظار]] [[انسان]] با قرار گرفتن تحت [[تربیت]] [[حضرت ولی عصر]] {{ع}}، [[طهارت]] [[فکری]] و [[عقلی]] او رشد می‌کند<ref>ر.ک: [[سیمین صمیمی|صمیمی، سیمین]]، [[عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث (مقاله)|عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث]].</ref>. آنچه [[قیام]] و [[انقلاب جهانی امام زمان]] را از دیگر [[انقلاب‌ها]] متمایز و ممتاز می‌سازد، دگرگونی‌های [[اعتقادی]] و [[باور]] انسان‌هاست، که در پرتو تلاش‌های او و یارانش پدید خواهد آمد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص۶۸.</ref>.

*برخی از آثار [[فکری]] و [[معرفتی]] [[انتظار]] عبارتند از:

#[[دین‌شناسی]]: [[شناخت]] مفاهیم [[دینی]] و کسب آگاهی‌های تخصصی به منظور [[دفاع]] از [[دین]] و پاسخگویی منطقی و صحیح به [[شبهات]] در [[عصر غیبت]] اهمیت و حساسیت بیشتری دارد؛ زیرا به تعبیر [[امام]] الموحدین [[علی]] {{ع}}: «این [[پرچم]] را جز افراد هوشمند، پایدار و [[آگاه]] از مواضع [[حق]] به دوش نمی‌کشد»<ref>{{متن حدیث|وَ لَا یَحْمِلُ هَذَا الْعَلَمَ إِلَّا أَهْلُ الْبَصَرِ وَ الصَّبْرِ وَ الْعِلْمِ [بِمَوَاقِعِ‏] بِمَوَاضِعِ الْحَقِّ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۷۳.</ref> از این رو [[آمادگی]] در حوزۀ [[معرفت]]، تلاش و کوشش در [[اسلام‌شناسی]] است<ref>ر.ک. [[علی اوسط خانجانی|خانجانی، علی اوسط]]، [[رسالت فردی و شخصی انسان منتظر (مقاله)|رسالت فردی و شخصی انسان منتظر]].</ref>.

#[[شناخت]] و [[اطاعت از امام زمان]]{{ع}}: تبلور [[حقیقی]] [[شناخت خداوند]] و [[امام زمان]] {{ع}} و [[باور]] به آنان، در فرمان‌برداری [[خالص]] و فراگیر از آن، باید در [[رفتار]] دیده شود<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص۶۸.</ref>. در روایتی [[امام سجاد]] {{ع}} فرمودند: «[[مردم]] [[زمان غیبت]] بر همه زمان‌ها [[برتری]] دارند، زیرا که [[خداوند]] به ایشان به اندازه‌ای [[عقل]] و [[فهم]] و [[شناخت]] داده است که [[غیبت]] آن [[حضرت]] نزد ایشان به منزله مشاهده و عیان است»<ref>{{متن حدیث|یَا أَبَا خَالِدٍ إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ کُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَی ذِکْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَیْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ}}؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲؛ ابن بابویه، محمدبن ابراهیم، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۱۹.</ref>.<ref>ر.ک. صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث؛ [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص۱۱۰ـ ۱۱۸.</ref>

#حفظ و نگهبانی از مرزهای [[اعتقادی]]: یکی از [[آثار انتظار]]، [[حفظ دین]] و نگهبانی مرزهای [[عقیدتی]] است، چه بسا حفظ و گسترش [[اعتقاد]] [[دینی]] و [[شناخت]] آن در روزگار متصل به [[ظهور]]، مفیدتر بلکه لازم‌تر است. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرموده‌اند: «[[برادران]] من مردمی‌آند که در [[آخرالزمان]] می‌آیند... هر یک از آنان [[اعتقاد]] و [[دین]] خویش را به هر [[سختی]] نگاه می‌دارند، چنانکه گویی درخت خار مغیلان را در شب تاریک با دست پوست می‌کنند یا [[آتش]] پردوام چوب داغ را در دست نگاه می‌دارند»<ref>{{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: إِخْوَانِی قَوْمٌ فِی آخِرِ الزَّمَانِ آمَنُوا وَ لَمْ یَرَوْنِی...لَأَحَدهُمْ أَشَدُّ بَقِیَّةً عَلَی دِینِهِ مِنْ خَرْطِ الْقَتَادِ فِی اللَّیْلَةِ الظَّلْمَاءِ أَوْ کَالْقَابِضِ عَلَی جَمْرِ الْغَضَا أُولَئِکَ مَصَابِیحُ الدُّجَی یُنْجِیهِمُ اللَّهُ مِنْ کُلِّ فِتْنَةٍ غَبْرَاءَ مُظْلِمَةٍ}}؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۴.</ref>.<ref>ر.ک. [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص۱۱۰ـ ۱۱۸.</ref>

#[[رشد عقلانی]] اهل زمان [[غیبت امام عصر]]{{ع}}: [[امام سجاد]]{{ع}} فرمودند: «ای أبوخالد به درستی أهل [[زمان غیبت]] او که امامتش را [[باور]] دارند و [[منتظر ظهور]] اویند از [[مردم]] همۀ زمان‌ها بهترند؛ زیرا [[خداوند]] تبارک و تعالی آن چنان [[عقل‌ها]] و فهم‌ها و شناختی به آنها [[عنایت]] کرده که [[غیبت]] نزد آنان هم چون دیدن باشد..».<ref>{{متن حدیث|یَا أَبَا خَالِدٍ! إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ، الْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ، أَفْضَلُ مِنْ أَهْلِ کُلِّ زَمَانٍ، لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَیْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِینَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} بِالسَّیْفِ، أُولَئِکَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِیعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَی دِینِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِرّاً وَ جَهْراً، وَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ {{ع}}: انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ الْفَرَجِ}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۳۲۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی نیلی‌پور|نیلی‌پور، مهدی]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۱ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۷۷ـ ۸۹.</ref>

#[[عشق]] به اجراکنندۀ [[عدالت]]: اگر [[پیش از ظهور]] و در [[دوران انتظار]]، [[عشق]] به [[عدالت]] و [[مجری عدالت]] در [[مردمان]] و اجتماعات پدید آمد در این صورت خودشان را به آنچه [[دوست]] دارند نزدیک‌تر کرده و [[اندیشه]] و عمل خود را در آن جهت [[هدایت]] خواهند کرد<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص ۳۰.</ref>.

#وسعت [[فکر]] و [[اندیشه]]: [[عقیده]] به [[ظهور]] و [[حکومت جهانی حضرت مهدی]]{{ع}} [[فکر]] و اندیشۀ [[آدمی]] را وسعت می‌بخشد و [[انسان]] را خدامحور و حق‌طلب به بار می‌آورد تا به دورترین نقاط [[جهان]] نگریسته و خیر و [[رفاه مردم]] تمام مناطق [[گیتی]] را خواسته و عالم را مملکت [[خدا]] بداند<ref>ر.ک: [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص۱۱۸ـ ۱۳۵؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۳۲۷ـ ۳۲۹.</ref>.

====آثار [[روحی]] و [[روانی]] [[انتظار]] (آثار [[معنوی]] و [[عرفانی]])====

*برای [[درک]] [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}}، اساسی‌ترین ویژگی در بخش [[رفتار]]، ایجاد [[آمادگی روحی]] و [[روانی]] در خود است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹ـ ۲۱۲.</ref>. [[آمادگی]] در حوزۀ [[محبت]]، پالایش [[روح]] و تصفیۀ [[باطن]] و [[تطهیر]] درون و نیز انس منطقی با [[ادعیه]] و اذکاری است که از ناحیۀ [[معصومان]]{{ع}} رسیده<ref>ر.ک: [[علی اوسط خانجانی|خانجانی، علی اوسط]]، [[رسالت فردی و شخصی انسان منتظر (مقاله)|رسالت فردی و شخصی انسان منتظر]]، ص؟؟؟.</ref> است. کسانی که [[صاحب]] [[آمادگی روحی]] و [[روانی]] بالایی نشوند، هرگز نمی‌توانند [[یار]] و [[یاور]] خوبی برای [[امام مهدی]]{{ع}} باشند؛ چرا که آنان با کمترین فشاری که به آنها وارد ‌شود، عرصه را خالی می‌کنند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۳، ص۵۴ ـ ۶۱؛ [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹ـ ۲۱۲.</ref>.

*برخی از آثار [[روحی]] و [[روانی]] [[انتظار]] عبارتند از:

#[[عشق به خداوند]]: [[آیات]] متعددی در [[قرآن]] و [[روایات]] بسیاری از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در‌ [[شأن]] گروهی از [[شیعیان]] [[علوی]] نازل شده که در [[آخرالزمان]] پدیدار خواهند شد، مانند: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! هر کس از دینش برگردد خداوند به زودی گروهی را می‌آورد که دوستشان می‌دارد و دوستش می‌دارند؛ در برابر مؤمنان خاکسار و در برابر کافران دشوارند» سوره مائده، آیه ۵۴.</ref>. این آیۀ [[نورانی]] در بردارندۀ بشارتی شورانگیز به [[پیامبر]]{{صل}} و [[مؤمنان راستین]] است که [[خداوند]] مؤمنانی را بر خواهد انگیخت که نخستین صفت و مدال افتخارشان این است که [[محبوب]] [[خداوند]] و [[محب]] اویند [[خداوند]] [[دوستدار]] ایشان و ایشان نیز [[دوستدار]] [[خداوند]] هستند<ref>ر.ک: [[خدیجه هاشمی|هاشمی، خدیجه]]، [[مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر ۱ (کتاب)|مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر]]، ص ۴۶ـ۴۹.</ref>.

#دین‌محوری و تلاش ارزشی مداوم: یکی از ثمرات [[انتظار]]، استمرار حرکت‌های اصولی و [[ارزشمندی]] است که [[انسان]] براساس دین‌محوری [[انتخاب]] نموده است. [[انسان منتظر]] چون حرکت [[تاریخ]] را به سمت استقرار [[دیانت]] و [[اجرای قوانین]] [[انسانی]] و [[اسلامی]] می‌بیند، از مسیر صحیح خارج نگشته و در انجام [[وظایف]] و مسئولیت‌های [[دینی]] و اصولی کوتاهی نخواهد نمود<ref>ر.ک: [[مهدی نیلی‌پور|نیلی‌پور، مهدی]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۱ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۷۷ـ ۸۹.</ref>.

#ایجاد [[روحیۀ امید]] در [[دل‌ها]]: ماهیت [[زندگی]] با [[انتظار]] [[پیوستگی]] ناگسستنی دارد<ref>ر.ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص۸۳ـ۸۵.</ref>. [[انسان]] برای تداوم [[زندگی]] و [[تحمل]] دشواری‌های آن، [[نیازمند]] انگیزه‌ای نیرومند است که در پدیده‌ای با نام "[[امید به آینده]]" تجلی می‌یابد<ref>ر.ک: [[سید علی موسوی|موسوی، سید علی]]، [[فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن (مقاله)|فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن]]، ص ۲۳۶؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۸۳ـ ۱۸۸.</ref>. یکی از [[آثار انتظار]]، [[امید به آینده‌ای روشن]] است که سهم بزرگی در حرکت‌ها، کوشش‌ها و تلاش‌های فردی و [[اجتماعی]] دارد، آینده‌ای که به مراتب عالی‌تر زیباتر و بهتر از امروز باشد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۶۹ـ۱۷۲.</ref>.

#ایجاد [[وحدت]] و [[همگرایی]]: [[انتظار]] افزون بر آثار فردی دارای آثار [[اجتماعی]] نیز است که از مهم ترین آنها می‌توان به [[وحدت]] و [[همدلی]] بین [[منتظران]] اشاره کرد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶ـ۸۴؛ [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۲]]، ص۲۱۳ـ ۲۱۵؛ پرسمان مهدویت، ص ۱۶۹ـ۱۷۲.</ref>. در جامعۀ [[شیعی]]، [[انتظار ظهور]] مردی از سلالۀ [[پاک]] [[رسول گرامی اسلام]]{{ع}} باعث شده است همۀ [[پیروان]] این [[آرمان]] [[مقدس]] از [[همدلی]] بسیار خوبی برخوردار باشند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶ـ۸۴؛ [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۲]]، ص۲۱۳ـ ۲۱۵.</ref>.

#[[مقاومت]] در برابر مستکبرین‌: [[وعده‌های قرآن]] و [[پیامبر]]{{صل}} و [[انتظار]] مشوق [[مردم]]، [[مسلمانان]]، حق‌طلبان، عدالت‌طلبان، [[مصلحان]] و [[مؤمنان]] به [[استقامت]]، [[جهاد]] و [[پیکار]] و [[دفاع]] و [[حمایت]] و [[حفاظت]] از مرزها و سنگرها بوده و در طول [[تاریخ]] حیات [[تشیع]] به [[مردم]] [[دل]] و جرات داد<ref>ر.ک: [[علی باقی نصرآبادی|نصرآبادی، علی باقی]]، [[نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب (مقاله)|نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب]]، ص۱۲۵ـ۱۳۰.</ref> تا در برابر حوادث، سختگیری‌ها، [[فسادها]]، [[بی‌عدالتی‌ها]] و تطمیع‌ها<ref>ر.ک: [[علی قائمی|قائمی، علی]]، [[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)|نگاهی به مسأله انتظار]]، ص۴۱ـ۴۶.</ref>، روحیۀ خود را نباخته و [[مقاومت]] خود را از دست نداده بلکه هر لحظه [[مقاومت]] و [[پایداری]] خود را افزایش دهند.

#تقویت [[مثبت‌اندیشی]]: یکی از ابتلائات بشری از نظر [[روحی]] [[روانی]]، تاریک‌بینی و [[بدبینی]] نسبت به خود، دیگران و [[تاریخ]] است. بر همین اساس باید به دنبال راه‌حل‌هایی بود که ضمن پرهیز از سراب‌اندیشی و [[آرزوگرایی]] و تخیل‌گرایی به یک [[خوش‌بینی]] واقعی معقول دست پیدا نمود و این حاصل نمی‌شود مگر با [[اندیشه]] و [[اعتقاد به منجی]] و [[مهدویت]] و تقویت [[فرهنگ انتظار]]<ref>ر.ک: [[مهدی نیلی‌پور|نیلی‌پور، مهدی]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۱ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۷۷ـ ۸۹.</ref>.

====آثار [[اخلاقی]] و [[تربیتی]] [[انتظار]]====

*[[جامعۀ منتظر]]، جامعه‌ای [[اسلامی]] است و بزرگترین وجه تمایز [[جامعۀ اسلامی]] از دیگر جامعه‌ها، [[اخلاق]] [[نورانی]] [[اسلام]] است. [[انسان منتظر]] دارای [[اخلاقی]] [[اسلامی]] است و [[جامعۀ منتظر]] [[مظهر]] [[اخلاق اسلامی]] است<ref>ر.ک: [[محبوب شفائی|شفائی، محبوب]]، [[موعود حق (کتاب)|موعود حق]]، ص ۸۴ـ۸۸.</ref>.

*برخی از آثار [[اخلاقی]] [[انتظار]] عبارتند از:

#فعالیت در [[مسیر خدا]] و [[اجر مضاعف]]: یکی از دستاوردهای [[فضیلت]] [[اخلاقی]] [[انتظار]]، فعال شدن [[روح]] در [[مسیر خدا]] و غنی‌سازی [[معنوی]] لحظه‌های شب و روز و [[اجر مضاعف]] و چندین [[برابری]] شدن است. [[امام باقر]]{{ع}} فرمودند: «بدانید که منتظرِ این امر ([[ظهور قائم]]) پاداشی همانند شخص [[روزه‌دار]] شب زنده‌دار دارد»<ref>{{متن حدیث|...وَ اعْلَمُوا أَنَّ الْمُنْتَظِرَ لِهَذَا الْأَمْرِ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ الصَّائِمِ الْقَائِمِ..}}؛ أمالی الطوسی، ص ۲۳۲، ح۴۱۰.</ref>.

#[[پاداش شهادت]] به [[منتظران]]: [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «کسی که [[منتظر]] أمر ما ([[فرج]] و [[ظهور]]) باشد مانند کسی است که در [[راه خدا]] به [[خون]] خویش بغلطد»<ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ{{ع}}: الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا کَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ}}؛ تحف العقول، ص ۱۱۵.</ref>. [[امام علی]]{{ع}} فرمودند: «آنکه [[منتظر فرج]] ما است، هم چون کسی‏ است‏ که در راه ‏خدا در [[خون]] خود تپیده‏ باشد»<ref>{{متن حدیث|الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا کَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدّین، ص ۶۴۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید علی موسوی|موسوی، سید علی]]، [[فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن (مقاله)|فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن]]، ص ۲۳۶.</ref>

#[[صبر]]: یکی از ثمرات مهم [[انتظار]]، تقویت ضریب [[بردباری]] و تحمل‌پذیری [[انسان]] نسبت به ناگواری‌ها و [[مشکلات]] در مسیر عبور از طریق [[حق]] و حقیقت است. [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «از [[دین]] [[امامان]] است [[پرهیزکاری]]... و [[انتظار فرج]] با [[صبر]] و [[شکیبایی]]»<ref>{{متن حدیث|مِنْ دِینِ الْأَئِمَّةِ الْوَرَعُ... وَ انْتِظَارُ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۱۲۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص۱۱۸ـ ۱۳۵؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۳۲۷ـ ۳۲۹.</ref>

#ذکر: [[دوران انتظار]]، دوران [[هجوم]] [[فتنه‌ها]] و [[مشکلات]] و گرفتاری‌هاست؛ لذا همان‌طور که [[مشکلات]] و مصایب و حوادث در میان هست، همان‌طور [[فتنه‌ها]] و جلوه‌ها و وسوسه‌ها و زینت‌ها هم در میان هست و ناچار هرکدام از این [[فتنه‌ها]] و جلوه‌ها و وسوسه‌ها و زینت‌ها [[دل]] را می‌لرزاند و [[غفلت]] را می‌پروراند. آنچه باعث امن و [[رضایت]] و [[آرامش]] [[قلبی]] و [[قدرت روحی]] شیعۀ [[منتظر]] می‌شود و آنچه که از غفلت‌ها و [[فتنه‌ها]] و جلوه‌ها و زینت‌ها و وسوسه‌ها [[نجات]] می‌‌دهد، همین ذکر است<ref>ر.ک: [[علی صفایی حائری|حائری، علی صفایی]]، [[تو می‌آیی (کتاب)|تو می‌آیی]]، ص ۲۶ ـ ۳۲؛ [[صادق سهرابی|سهرابی، صادق]]، [[با انتظار در خیمه‌اش درآییم (کتاب)|با انتظار در خیمه‌اش درآییم]]، ص؟؟؟؛ [[مجید حیدری‌نیک|حیدری‌نیک، مجید]]، [[نگاهی دوباره به انتظار (کتاب)|نگاهی دوباره به انتظار]]، ص ۸۷ـ۹۷.</ref>.

#[[خودسازی]]: یکی از آثاری که در هر شیعۀ [[منتظر]] پدیدار می‌گردد، [[اصلاح]] و پیراستن خود از خصائص [[ناپسند]] و آراستن خود به [[اخلاق]] نیکوست؛ این، نتیجۀ طبیعی [[انتظار واقعی]] است<ref>ر.ک: [[مجید حیدری‌نیک|حیدری‌نیک، مجید]]، [[نگاهی دوباره به انتظار (کتاب)|نگاهی دوباره به انتظار]]، ص ۸۷ـ۹۷؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص ۶۵ ـ۶۹.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} به [[ابوبصیر]] می‌فرماید: «هرکس [[دوست]] دارد از [[یاران حضرت قائم]]{{ع}} باشد باید که [[منتظر]] باشد و در این حال به [[پرهیزکاری]] و [[اخلاق نیکو]] [[رفتار]] کند»<ref>{{متن حدیث|...مَنْ سُرَّ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ..}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۰، ح ۵۰؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، غیبت نعمانی، ص ۲۰۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص ۶۵ ـ۶۹؛ [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص۱۱۸ـ ۱۳۵؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۳۲۷ـ ۳۲۹.</ref>

#[[غرق]] نشدن در [[فساد محیط]]: وقتی در [[جوامع]]، [[فساد]] شیوع یافت، [[انسان منتظر]] خود را [[پاک]] نگه می‌دارد؛ زیرا به [[اصلاح]] [[جهان]] [[امید]] دارد. تنها در این صورت است که [[منتظر]]، دست از تلاش و کوشش برای حفظ [[پاکی]] خویش و حتی برای [[اصلاح دیگران]] برنخواهد داشت<ref>ر.ک. نویسندگان [[آفتاب مهر ج۲ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ص ۱۰۹ ـ ۱۱۰.</ref>.

#خود یاری‌های [[اجتماعی]]: [[منتظران راستین]] [[وظیفه]] دارند تنها به خویش نپردازند، بلکه مراقب حال یکدیگر باشند و علاوه بر [[اصلاح]] خویش در [[اصلاح دیگران]] نیز بکوشند<ref>ر.ک: نویسندگان [[آفتاب مهر ج۲ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ص ۱۰۹ ـ ۱۱۰.</ref>. در میدان [[مبارزه]]، هیچ فردی نمی‌تواند از حال دیگران غافل بماند، بلکه موظف است هرنقطۀ ضعفی را در هرکجا می‌بیند، [[اصلاح]] کند؛ زیرا برنامۀ [[عظیم]] و سنگینی که انتظارش را می‌کشند یک برنامه فردی نیست<ref>ر.ک: [[خدیجه هاشمی|هاشمی، خدیجه]]، [[مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر ۱ (کتاب)|مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر]]، ص ۴۶ـ۴۹؛ [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۹۵ ـ۱۰۴؛ [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۲۱۱ ـ ۲۱۸؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۲۴۵.</ref>.

====آثار [[سیاسی]] [[انتظار]]====

*[[انسان‌ها]] خواستار [[حکومتی]] [[صالح]]، دور از منکر و [[ریا]] فریبند و حاکمی را می‌طلبند که بتواند ارزش‌های [[انسانی]] را در [[جهان]] [[حاکم]] سازد، [[ظلم]]، [[اختناق]]، [[استکبار]] و استبعاد را نفی کند<ref>ر.ک: [[علی قائمی|قائمی، علی]]، [[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)|نگاهی به مسأله انتظار]]، ص۸۱ـ۸۶.</ref>. بدون [[شک]] با توجه به جهانی ‌بودن [[حکومت حضرت مهدی]]{{ع}}، [[نیازمند]] بازشناسی و بازنمایی آثار و ابعاد [[سیاسی]] [[حکومت جهانی]] آن [[حضرت]] به جهانیان هستیم و [[مشتاقان]] [[برپایی حکومت عدل]] جهانی ‌باید در دو محور زمینه‌های [[سیاسی]] این اتفاق بزرگ را فراهم نمایند: آشنا شدن با روش‌های [[سیاسی]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} و آشنا کردن دیگران با این اندیشۀ بلند [[سیاسی]]<ref>ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی حضرت مهدی{{ع}}، ص۸۴ ـ۷۹.</ref>.

====آثار [[اقتصادی]] [[انتظار]]====

*از جملۀ [[وظایف منتظران]] حراست از [[فرهنگ دینی]] و [[اسلامی]] و [[مرزبانی]] اندیشۀ [[اسلامی]] و زنده نگه داشتن آن است. بدون تردید، [[تبلیغ]] این [[فرهنگ]] پویا بدون پشتوانۀ [[مالی]] و [[اقتصادی]] امکان‌پذیر نیست و به همین جهت [[منتظران]] باید با سعی و تلاش در عرصه‌های مختلف [[صنعت]]، [[کشاورزی]] و غیره این [[آرزو]] و خواست را تحقق بخشند<ref>ر.ک: [[صفر فلاحی|فلاحی، صفر]]، [[امام مهدی ذخیره امامت (کتاب)|امام مهدی ذخیره امامت]]، ص ۱۷ ـ ۱۹.</ref>.

===آثار نظامی و انتظامی [[انتظار]]===

*از مهم‌ترین [[وظایف]] [[دوران غیبت]] به عنوان [[زمینه‌سازی]]، [[آمادگی]] پیوسته و [[راستین]] از جهت [[توانمندی]] نظامی و جسمانی است. در این‌باره [[روایات]] فراوانی وجود دارد مانند اینکه [[امام باقر]]{{ع}} ذیل آیۀ شریفۀ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید  و از مرزها نگهبانی کنید  و از خداوند پروا بدارید باشد که رستگار شوید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.</ref> فرمودند: «بر انجام [[واجبات]] [[شکیبایی]] کنید و برابر [[دشمنان]]، یک دیگر را [[یاری]] نمایید و برای [[یاری]] پیشوای [[منتظَر]]، همواره [[آمادگی]] خود را حفظ کنید»<ref>{{متن حدیث|اصْبِرُوا عَلَی أَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ صابِرُوا عَدُوَّکُمْ وَ رابِطُوا إِمَامَکُمُ الْمُنْتَظَرَ}}؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، غیبت نعمانی، ص۱۹۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹ـ ۲۱۲.</ref>

{{جمع شدن|۱. آیت‌‌الله مکارم شیرازی؛}}

[[پرونده:مکارم شیرازی.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[ناصر مکارم شیرازی]]]]

::::::[[آیت‌الله]] [[ناصر مکارم شیرازی]] در کتاب ''«[[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]»'' در اين باره گفته است:

::::::«سازنده‌ترین [[دستورات]] و عالی‌ترین مفاهیم هر گاه به دست افراد ناوارد، یا نالایق، یا سوء استفاده‌چی بیفتد ممکن است آن را چنان [[مسخ]] کنند که درست نتیجه‌ای بر خلاف [[هدف]] اصلی بدهد و در مسیر بر ضدّ آن حرکت کند؛ و این نمونه‌های بسیار دارد و مسأله "[[انتظار]]" به‌طوری که خواهیم دید در ردیف همین مسائل است. به هر حال، برای رهایی از هر گونه اشتباه در محاسبه، در این گونه مباحث، باید به اصطلاح [[آب]] را از سرچشمه گرفت تا آلودگی‌های احتمالی نهرها و کانال‌های میان راه در آن اثر نگذارد. به همین [[دلیل]]، ما در بحث [[انتظار]] مستقیماً به سراغ متون اصلی اسلامی ‌رفته و لحن گوناگون روایاتی را که روی مسأله "[[انتظار]]" تأکید می‌کند مورد بررسی قرار می‌دهیم تا از [[هدف]] اصلی [[آگاه]] شویم. اکنون با دقّت به این چند [[روایات]] توجّه کنید: کسی از [[امام صادق]]{{ع}} پرسید چه می‌گویید درباره کسی که دارای [[ولایت]] [[امامان]]{{عم}} است؛ و [[انتظار]] [[ظهور]] [[حکومت]] [[حق]] را می‌کشد و در این حال از [[دنیا]] می‌رود؟ [[امام]]{{ع}} در پاسخ فرمود: او همانند کسی است که با [[رهبر]] این [[انقلاب]] در [[خیمه]] او (ستاد [[ارتش]] او) بوده باشد سپس کمی‌سکوت کرد و فرمود مانند کسی است که با [[پیامبر اسلام]] (در مبارزاتش) همراه بوده است<ref>{{عربی|" هُوَ بِمَنْزِلَةِ مَنْ‏ كَانَ‏ مَعَ‏ الْقَائِمِ‏ فِي‏ فُسْطَاطِهِ‏ ثُمَ‏ سَكَتَ‏ هُنَيْئَةً ثُمَ‏ قَالَ‏ هُوَ كَمَنْ‏ كَانَ‏ مَعَ‏ رَسُولِ‏ اللَّهِ‏ {{صل}}‏‏‏‏‏"}}</ref>. این مضمون در [[روایات]] زیادی با تعبیرات مختلفی [[نقل]] شده است: در بعضی {{عربی|" بِمَنْزِلَةِ الضَّارِبِ‏ بِسَيْفِهِ‏ فِي‏ سَبِيلِ‏ اللَّهِ‏‏‏‏‏‏"}} <ref>همانند شمشیر زنی در راه خدا.</ref> و در بعضی دیگر {{عربی|" كَمَنْ قَارَعَ‏ مَعَهُ بِسَيْفِه‏‏‏‏‏‏‏"}} <ref>همانند کسی است که در خدمت پیامبر با شمشیر بر مغز دشمن بکوبد</ref> در بعضی دیگر {{عربی|" بِمَنْزِلَةِ مَنْ‏ كَانَ‏ قَاعِداً تَحْتَ‏ لِوَائِهِ ‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>همانند کسی است که زیر پرچم قائم بوده باشد</ref> و در بعضی دیگر {{عربی|" بمنزلة المجاهد بين‏ يدي‏ رسول‏ اللّه‏{{صل}}‏‏‏‏‏‏‏"}} <ref>همانند کسی است که پیش روی [[پیامبر]]{{صل}} جهاد کند</ref> و در بعضی دیگر {{عربی|" بِمَنْزِلَةِ مَنِ‏ اسْتُشْهِدَ مَعَ‏ رَسُولِ‏ اللَّهِ {{صل}}‏‏‏‏‏‏‏"}} <ref>همانند کسی است که با پیامبر شهید شود</ref> این تشبیهات که در مورد [[انتظار]] [[ظهور]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} در این [[روایات]] وارد شده بسیار پر معنی و روشنگر این واقعیّت است که یک نوع رابطه و تشابه در میان مسأله "[[انتظار]]" و "[[جهاد]]" و [[مبارزه]] با [[دشمن]]، در آخرین شکل خود، وجود دارد. در [[روایات]] متعدّدی نیز [[انتظار]] چنین حکومتی را داشتن، به عنوان بالاترین [[عبادت]] معرفی شده است. این مضمون در بعضی از [[احادیث]]، از [[پیامبر]]{{صل}} و در بعضی از [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} [[نقل]] شده است؛ از جمله در حدیثی می‌خوانیم که [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: {{عربی|" أَفْضَلُ‏ أَعْمَالِ‏ أُمَّتِي‏ انْتِظَارُ الْفَرَجِ‏ مِنَ‏ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ"}} <ref>بالاترین اعمال امّت من انتظار فرج از ناحیه خدا کشیدن است</ref> و در [[حدیث]] دیگری از [[پیامبر]]{{صل}} می‌خوانیم:{{عربی|" أَفْضَلُ‏ الْعِبَادَةِ انْتِظَارُ الْفَرَجِ‏"}} این [[حدیث]] اعم از این که [[انتظار فرج]] را به معنی وسیع کلمه بدانیم، و یا به مفهوم خاص یعنی [[انتظار]] [[ظهور]] [[مصلح جهانی]] باشد، اهمّیّت [[انتظار]] را در مورد بحث ما روشن می‌سازد.

:::::*این تعبیرات همگی حاکی از این است که [[انتظار]] چنان انقلابی همیشه توأم با یک [[جهاد]] وسیع دامنه دار است. و اگر [[اعتقاد]] و [[انتظار]] [[حکومت جهانی]] [[امام مهدی|مهدی]] به صورت ریشه‌دار حلول کند، سرچشمه دو رشته اعمال دامنه دار خواهد شد (زیرا [[اعتقادات]] سطحی ممکن است اثر آن از گفتار و سخن [[تجاوز]] نکند امّا [[اعتقادات]] عمیق همیشه آثار عملی گسترده‌ای به دنبال خواهد داشت)؛ این دو رشته اعمال عبارتند از: ترک هرگونه همکاری و هماهنگی با عوامل [[ظلم]] و [[فساد]]، و حتّی [[مبارزه]] و درگیری با آنها از یک سو؛ و [[خودسازی]] و خودیاری و جلب [[آمادگی‌های جسمی‌]] و روحی و مادّی و معنوی برای شکل گرفتن آن [[حکومت]] واحد جهانی و مردمی، از سوی دیگر. و خوب که دقّت کنیم می‌بینیم هر دو قسمت آن کاملا سازنده و عامل تحرّک و [[آگاهی]] و [[بیداری]] است.

:::::*با توجّه به مفهوم اصلی "[[انتظار]]"، معنی [[روایات]] متعدّدی که درباره [[پاداش]] و نتیجه کار [[منتظران]] [[نقل]] شده بخوبی [[درک]] می‌شود. اکنون می‌فهمیم چرا [[منتظران واقعی]] گاهی همانند کسانی شمرده شده‌اند که در [[خیمه]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} یا زیر [[پرچم]] او است، یا کسی که در [[راه خدا]] [[شمشیر]] می‌زند یا به [[خون]] آغشته شده یا [[شهید]] گشته است.

:::::*همانطور که [[میزان]] [[فداکاری]] مجاهدان [[راه خدا]] و نقش آنها با هم متفاوت است، [[انتظار]] و [[خودسازی]] و [[آمادگی]] نیز درجات کاملا مختلفی دارد که هر کدام از اینها با یکی از آنها از نظر "مقدّمات" و "نتیجه" شباهت دارد؛ هر دو جهادند و هر دو [[آمادگی]] می‌خواهند و [[خودسازی]]. کسی که در [[خیمه]] [[رهبر]] چنان حکومتی قرار گرفته یعنی در مرکز ستاد [[فرماندهی]] یک [[حکومت جهانی]] است، نمی‌تواند یک فرد غافل و بی‌خبر و بی‌تفاوت بوده باشد؛ آنجا جای هر کس نیست؛ جای افرادی است که بحق [[شایستگی]] چنان موقعیّت پر اهمّیّتی را دارند. همچنین کسی که [[سلاح]] در دست دارد و در کنارِ [[رهبر]] این [[انقلاب]] با [[مخالفان]] [[حکومت]] [[صلح]] و عدالتش می‌جنگد، [[آمادگی]] فراوان روحی و [[فکری]] و رزمی‌ باید داشته باشد.

:::::*اکنون [[فکر]] کنید آنها که [[انتظار]] [[قیام]] یک [[مصلح بزرگ جهانی]] را می‌کشند در واقع [[انتظار]] [[انقلاب]] و دگرگونی و تحوّلی را دارند که وسیعترین و اساسی‌ترین انقلاب‌های انسانی در طول [[تاریخ]] [[بشر]] است. انقلابی که بر خلاف انقلاب‌های اصلاحی پیشین جنبه منطقه‌ای نداشته و نه اختصاص به یک جنبه از جنبه‌های مختلف زندگی دارد؛ بلکه علاوه بر این که عمومی‌ و همگانی است، تمام [[شؤون]] و جوانب زندگی [[انسان‌ها]] را شامل می‌شود؛ انقلابی است [[سیاسی]] و [[فرهنگی]] و [[اقتصادی]] و [[اخلاقی]].

:::::*"[[انتظار]]" همیشه از دو عنصر "نفی" و "اثبات" تشکیل می‌شود؛ ناراحتی از وضع موجود و [[عشق]] و علاقه به وضع بهتر. و در اینجا اضافه می‌کنیم که در هر [[انقلاب]] و تحوّل بنیادی نیز دو جنبه وجود دارد؛ جنبه نفی و جنبه اثبات. جنبه نخستین [[انقلاب]] که همان جنبه "نفی" است، از میان بردن عوامل اختلال و [[فساد]] و [[انحطاط]] و شستشو دادن [[لوح]] [[جامعه]] از نقش‌های مخالف است.

:::::*پس از انجام یافتن این مرحله، نوبت به جنبه اثبات یعنی [[جانشین]] ساختن عوامل [[اصلاح]] و [[سازندگی]] می‌رسد. ترکیب دو مفهوم "[[انتظار]]" و "[[انقلاب جهانی]]" آنچه را قبلا گفتیم کاملا روشن می‌کند؛ یعنی، کسانی که در [[انتظار]] چنان انقلابی به سر می‌برند اگر در دعوی خود [[صادق]] باشند (نه جزء [[منتظران]] دروغین خیالی) به‌طور مسلم آثار زیر در آنها آشکار خواهد شد:

::::#'''[[خودسازی فردی]]:''' [[حکومت جهانی]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} قبل از هر چیز نیازمند به عناصر آماده و با [[ارزش]] انسانی است که بتوانند بار سنگین چنان [[اصلاحات]] وسیعی را در [[جهان]] بدوش بکشند؛ و این در درجه اوّل محتاج به بالا بردن سطح [[اندیشه]] و [[آگاهی]] و [[آمادگی]] روحی و [[فکری]] برای همکاری در پیاده کردن آن برنامه عظیم است؛ تنگ نظری‌ها، کوته بینی‌ها، کج فکری‌ها، حسادت‌ها، [[اختلافات]] کودکانه و نابخردانه، و به‌طور کلّی هر گونه [[نفاق]] و پراکندگی با موقعیّت [[منتظران واقعی]] سازگار نیست. نکته مهم اینجاست که [[منتظر واقعی]] برای چنان برنامه مهمی‌ هرگز نمی‌تواند نقش تماشاچی را داشته باشد؛ باید حتماً در صف [[اصلاح]] طلبان واقعی قرار گیرد. [[ایمان]] به نتایج و [[عاقبت]] این تحوّل هرگز به او اجازه نمی‌دهد که در صف [[مخالفان]] باشد و قرار گرفتن در صف موافقان نیز محتاج به داشتن اعمالی [[پاک]] و روحی پاکتر، برخورداری از [[شهامت]] و [[آگاهی]] کافی است. من اگر ناپاک و آلوده‌ام چگونه می‌توانم [[منتظر]] تحوّل و انقلابی باشم که شعله اوّلش دامان مرا می‌گیرد! من اگر [[ظالم]] و ستمگرم چگونه ممکن است در [[انتظار]] کسی بنشینم که طعمه شمشیرش [[خون]] [[ستمگران]] است و من اگر فاسد و نادرستم چگونه می‌توانم در [[انتظار]] نظامی‌ که افراد فاسد و نادرست در آن هیچ گونه نقشی ندارند، بلکه مطرود و منفور خواهند بود، روزشماری کنم! آیا این [[انتظار]] برای تصفیه [[روح]] و [[فکر]] و شستشوی جسم و [[جان]] من از لوث آلودگی‌ها کافی نیست! ارتشی که در [[انتظار]] [[جهاد]] آزادی‌بخش به سر می‌برد، حتماً به حالت آماده باش کامل در می‌آید؛ سلاحی که برای چنین میدان نبردی [[شایسته]] است به دست می‌آورد؛ سلاحهای موجود را [[اصلاح]] می‌کند؛ سنگرهای لازم را می‌سازد؛ [[آمادگی]] رزمی‌ نفرات خود را بالا می‌برد؛ روحیه افراد خود را تقویت می‌کند؛ و شعله [[عشق]] و [[شوق]] برای چنان [[مبارزه]]‌ای را در [[دل]] فرد فرد سربازانش زنده نگه می‌دارد؛ ارتشی که دارای چنین [[آمادگی]] نیست هرگز در [[انتظار]] به سر نمی‌برد و اگر بگوید [[دروغ]] می‌گوید؛ [[انتظار]] یک [[مصلح جهانی]] به معنی آماده باش کامل [[فکری]] و [[اخلاقی]]، مادّی و معنوی، برای [[اصلاح]] همه [[جهان]] است. [[فکر]] کنید چنین آماده باشی چقدر سازنده است! [[اصلاح]] تمام روی [[زمین]] و پایان دادن به همه [[مظالم]] و نابسامانی‌ها شوخی نیست! کار ساده‌ای نمی‌تواند باشد! آماده باش برای چنین [[هدف]] بزرگی باید متناسب با آن باشد؛ یعنی باید به وسعت و عمق آن باشد. برای تحقّق بخشیدن به چنین انقلابی مردانی بسیار بزرگ و مصمّم و بسیار نیرومند و [[شکست ناپذیر]]، فوق العاده، [[پاک]] و بلند نظر، کاملا آماده و دارای بینش عمیق، لازم است؛ و [[خودسازی]] برای چنین هدفی مستلزم به کار بستن عمیق‌ترین برنامه‌های [[اخلاقی]] و [[فکری]] و [[اجتماعی]] است؛ این است معنی [[انتظار]] واقعی؛ آیا هیچ کس می‌تواند بگوید چنین انتظاری سازنده نیست!

::::#'''[[خودیاری‌های اجتماعی]]:''' [[منتظران]] [[راستین]] در عین حال، [[وظیفه]] دارند که علاوه بر [[اصلاح]] خویش، در [[اصلاح]] دیگران نیز بکوشند؛ زیرا برنامه عظیم و سنگینی که انتظارش را می‌کشند یک برنامه فردی نیست؛ برنامه‌ای است که تمام عناصر تحوّل باید در آن شرکت جوید؛ باید کار به صورت دسته‌جمعی و همگانی باشد؛ کوشش‌ها و تلاش‌ها باید هماهنگ گردد و عمق و وسعت این هماهنگی باید به [[عظمت]] همان برنامه [[انقلاب جهانی]] باشد که [[انتظار]] آن را دارند. در یک میدان وسیع [[مبارزه]] دستجمعی هیچ فردی نمی‌تواند از حال دیگران غافل بماند؛ بلکه موظّف است هر نقطه ضعفی را در هر کجا ببیند [[اصلاح]] کند؛ و هر موضع آسیب پذیری را ترمیم نماید؛ و هر قسمت ضعیف و [[ناتوانی]] را تقویت کند؛ زیرا بدون شرکت فعّالانه و هماهنگ تمام مبارزین، پیاده کردن چنان برنامه‌ای امکان پذیر نیست. بنابراین [[منتظران واقعی]] علاوه بر این که به [[اصلاح]] خویش می‌کوشند، [[وظیفه]] خود می‌دانند که دیگران را نیز [[اصلاح]] کنند. این است اثر سازنده دیگر برای [[انتظار]] [[قیام]] یک [[مصلح جهانی]]! و این است [[فلسفه]] آن همه افتخارات و [[فضیلت‌ها]] که برای [[منتظران]] [[راستین]] شمرده شده است.

::::#'''حل نشدن در [[فساد]] محیط:''' هنگامی‌ که [[فساد]] فراگیر می‌شود، و اکثریّت و یا جمع کثیری را به آلودگی می‌کشاند، گاهی افراد [[پاک]] در یک بن بست سخت روانی قرار می‌گیرند، بن بستی که از [[یأس]] از [[اصلاحات]] سرچشمه می‌گیرد. گاهی آنها [[فکر]] می‌کنند، کار از کار گذشته و دیگر امیدی برای [[اصلاح]] نیست، و [[تلاش]] و کوشش برای [[پاک]] نگهداشتن خویش بیهوده است؛ این [[نومیدی]] و [[یأس]] ممکن است آنها را تدریجاً به سوی [[فساد]] و همرنگی با محیط بکشاند، و نتوانند خود را به صورت یک اقلّیّت [[صالح]] در برابر اکثریّت ناسالم حفظ کنند، و همرنگ [[جماعت]] نشدن را موجب رسوایی بدانند. تنها چیزی که می‌تواند در آنها [[روح]] [[امید]] بدمد و به [[مقاومت]] و خویشتن داری [[دعوت]] کند و نگذارد در [[محیط فاسد]] حل شوند، [[امید]] به [[اصلاح]] نهایی است؛ تنها در این صورت است که آنها دست از [[تلاش]] و کوشش برای حفظ [[پاکی]] خویش و حتّی برای [[اصلاح]] دگران بر نخواهند داشت. و اگر می‌بینیم در [[دستورات اسلامی]] [[یأس]] از [[آمرزش]] یکی از بزرگترین [[گناهان]] شمرده شده است و ممکن است افراد ناوارد، تعجّب کنند که چرا [[یأس]] از [[رحمت خدا]] این [[قدر]] مهم تلقی شده مهمتر از بسیاری از [[گناهان]] فلسفه‌اش در [[حقیقت]] همین است که گناهکار مأیوس از [[رحمت]]، هیچ دلیلی نمی‌بیند که به [[فکر]] جبران بیفتد و یا لااقل دست از ادامه [[گناه]] بردارد، و منطق او این است: [[آب]] از سر من گذشته است، چه یک قامت چه صد قامت من که رسوای جهانم [[غم]] [[دنیا]] هیچ است بالاتر از سیاهی، رنگ دگر نباشد؛ آخرش جهنّم است من که هم اکنون آن را برای خود خریده‌ام؛ دیگر از چه چیز می‌ترسم! امّا هنگامی‌ که روزنه [[امید]] برای او گشوده شود، [[امید]] به عفو [[پروردگار]] و [[امید]] به تغییر وضع موجود، نقطه عطفی در زندگی او پیدا می‌شود و چه بسیار او را به توقّف کردن در مسیر [[گناه]] و بازگشت به سوی [[پاکی]] و [[اصلاح]] [[دعوت]] می‌نماید. به همین [[دلیل]]، [[امید]] را می‌توان همواره به عنوان یک عامل مؤثّر تربیتی در مورد افراد فاسد [[شناخت]]; همچنین افراد صالحی که در محیط‌های فاسد گرفتارند، بدون [[امید]] نمی‌توانند خویشتن را حفظ کنند.

:::::*نتیجه این که، [[انتظار]] [[ظهور]] مصلحی که هر [[قدر]] [[دنیا]] فاسدتر می‌شود [[امید]] ظهورش بیشتر می‌گردد اثر فزاینده روانی در معتقدان دارد، و آنها را در برابر امواج نیرومند [[فساد]] بیمه می‌کند؛ آنها نه تنها با گسترش دامنه [[فساد]] محیط مأیوستر نمی‌شوند، بلکه به مقتضای: وعده وصل چون شود نزدیک [[آتش]] [[عشق]] تیزتر گردد وصول به [[هدف]] را در برابر خویش می‌بینند و کوششهایشان برای [[مبارزه]] با [[فساد]] و یا [[حفظ خویشتن]] با [[شوق]] و [[عشق]] زیادتری تعقیب می‌گردد»<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۹۵ -۱۰۴.</ref>.

{{پایان جمع شدن}}

:::::#«'''[[امید]] به آینده:'''[[انتظار ظهور]] [[ولی عصر]] {{ع}} آثار و نتایج فراوان فردی و [[اجتماعی]] دارد. [[امید]] به آینده‌ای روشن که سهم بزرگی در حرکت‌ها، کوشش‌ها و تلاش‌های فردی و [[اجتماعی]] دارد، یکی از این آثار شمرده می‌شود و چه بسا یکی از جهات تأکید و توصیه [[انتظار]] در لسان [[عترت]] طاهرین {{عم}} لحاظ همین فایده بوده است؛ آن‌گونه که [[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} [[انتظار فرج]] را [[محبوب]] [[خدای سبحان]] دانسته و [[امید]] به [[رحمت خدا]] را از آثار آن معرفی می‌کند{{عربی|" انْتَظِرُوا الْفَرَجَ‏ وَ لا تَيْأَسُوا مِنْ‏ رَوْحِ‏ اللَّهِ‏ فَإِنَّ أَحَبَّ الْأُمُورِ إِلَى اللَّهِ انْتِظَارُ الْفَرَجِ ‏‏‏‏‏‏"}}<ref>الخصال، ص۶۱۶.</ref> و [[امام سجاد|حضرت سید الساجدین]]{{ع}}، [[انتظار فرج]] را از [[بزرگ‌ترین گشایش‌ها]] می‌شمارد:{{عربی|"انْتِظَارُ الْفَرَجِ‏ مِنْ‏ أَعْظَمِ‏ الْفَرَجِ‏‏‏‏‏‏"}}<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۴۳۷.</ref>.

:::::#'''[[اصلاح‌گرایی]] در عرصه‌های فردی و [[اجتماعی]]:''' آن که باور دارد که هیچ تلاشی برای [[اصلاح]] امور در [[غیبت]] [[ولی خدا]] ثمربخش نیست، هرگز برای [[مبارزه]] با طاغوتیان و [[مقاومت]] در برابر دشواری‌ها انگیزه‌ای نخواهد داشت؛ اما آنان که [[دل]] به [[انتظار]] [[راستین]] سپرده و قلبی مملو از [[امید]] به [[ظهور]] امامشان دارند و می‌دانند که دیر یا زود [[صالحان]]، [[حاکمان]] [[زمین]] خواهند بود و [[حق]] به صاحبانش بازمی‌گردد و با محو [[ستم]] و [[بیداد]] امر [[جامعه]] [[اصلاح]] و سامان می‌پذیرد، برای رسیدن به چنین جامعه‌ای خویشتن را [[اصلاح]] خواهند کرد و در [[اصلاح]] [[جامعه]] خود نیز می‌کوشند، تا زمینه ایجاد و تشکیل آن [[دولت کریمه]] را فراهم آورند. بر همین اساس، آن که [[منتظر]] [[راستین]] [[مصلح جهانی]] است، هم [[صالح]] است و هم [[مصلح]]. چنین کسی با [[اقتدا]] به دعای مولای خویش از [[خدای سبحان]] چنین می‌خواهد: {{عربی|"اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ‏ إِلَيْكَ‏ فِي‏ دَوْلَةٍ كَرِيمَةٍ تُعِزُّ بِهَا الْإِسْلَامَ وَ أَهْلَهُ، وَ تُذِلُّ بِهَا النِّفَاقَ وَ أَهْلَهُ، وَ تَجْعَلُنَا فِيهَا مِنَ الدُّعَاةِ إِلى‏ طَاعَتِكَ، وَ الْقَادَةِ فِي سَبِيلِك‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>الکافی، ج۳، ص۴۲۴.</ref>. این همان معنای بلندی است که [[امام]] [[معصوم]] {{ع}} بدان اشاره و در بیان [[وظیفه]] [[شیعیان]] در [[عصر غیبت]] می‌فرماید: {{عربی|" عَلَيْكُمْ‏ بِالدُّعَاءِ وَ انْتِظَارِ الْفَرَجِ‏ ‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>مهج الدعوات، ص۳۳۲.</ref> چرا که اگر [[دعا]] ناظر به جنبه فردی و [[خودسازی]] تنها باشد، [[انتظار فرج]] قطعاً ناظر به هر دو جنبه فردی و [[اجتماعی]] یا به سخن دیگر، [[خودسازی]] و دیگرسازی است.

:::::#'''[[تلاش]]، [[پویایی]] و [[پیشرفت]] در تمام عرصه‌ها:''' آن که [[منتظر]] [[راستین]] [[حجت]] خداست، هماره در [[تلاش]] و تکاپوست تا [[فرهنگ]] [[ناب]] [[مهدوی]] از [[علم]] به عین آید و از گوش به آغوش، از این روست که هر متخصص فن‌آوری که در [[مکتب]] [[انتظار]] آموخته گردیده است، در ارائه صحیح تخصص متعهدانه، هیچ قصوری روا نمی‌دارد. اگر [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "[[منتظر ظهور]] آن [[حضرت]] حتی یک تیر هم که شد، آماده کند"<ref>{{عربی|"لَيُعِدَّنَ‏ أَحَدُكُمْ‏ لِخُرُوجِ‏ الْقَائِمِ‏ وَ لَوْ سَهْماً ‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ الغیبه، نعمانی، ص۳۲۰.</ref>. صبغه [[تمثیل]] دارد نه تعیین، زیرا متخصص نظامی، [[آمادگی]] رزمی [[وظیفه]] اوست و کارشناس [[اقتصادی]]، رسالتش [[تلاش]] برای حل تورم، رفع [[بیکاری]]، تعدیل تقاضا و عرضه، تقلیل فاصله رنج‌آور طبقاتی و تعطیل [[اسراف]] و [[اتراف]] و [[ترفه]] است و [[مجتهد]] فقهی یا حقوقی یا [[سیاسی]]، عهده‌دار [[جهل‌زدایی]] و [[ایستادگی]] در برابر [[هجوم فرهنگی]] و در نهایت، [[تبیین]] و تعلیل و [[حمایت]] عالمانه از مبانی [[اعتقادی]] است.

:::::#'''تخلق به [[فضائل]] نفسانی:''' آن که به [[راستی]] [[امام]] خویش را موجود می‌داند و او را مظهر {{متن قرآن| هُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ}}<ref>سوره بقره، آیه ۲۹.</ref>، {{متن قرآن| هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ}}<ref>سوره اسراء، آیه ۱.</ref> و {{متن قرآن| هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ}}<ref>سوره سبأ، آیه ۴۷.</ref> می‌شناسد، هماره خویش را در محضر [[خلیفه]] الهی و [[امام]] [[معصوم]] خود می‌داند، همان‌گونه که حضور خدای والا را در مرتبه‌ای بالاتر [[ادراک]] می‌کند و آن‌گاه بر اساس آموزه‌های اساسی [[قرآن]] در محضر [[خدای سبحان]] و [[خلیفه]] او [[حیا]] پیشه می‌کند و از درون و برون، خود را در [[مشهد]] [[حق]] و [[امام]] خویش دیده، و از زشتی‌ها و [[معاصی]] دوری می‌کند و چنین انتظاری موجب تنزیه [[روح]] او شده، قلبش را نورانی می‌سازد.

:::::#'''[[آمادگی برای ظهور]]:''' مجموعه آثار تحرک‌آفرین، امیدبخش و [[اصلاحگر]] [[انتظار]] [[راستین]]، [[منتظر]] [[صادق]] را بدان سوی رهنمون می‌شود که چون [[وقت ظهور]] ناپیداست، می‌باید همواره واجد شرایط و لوازم [[ظهور مهدی]] موجود [[موعود]] {{ع}} باشد و همین [[آمادگی]] و پرهیز از تسویف و تأخیر، در [[اصلاح]] فرد یا [[جامعه]]، در بارور شدن [[فکر]] فردی و [[عقل]] جمعی سهم بسزایی خواهد داشت.

:::::#'''[[شکوفاسازی اندیشه‌ها]]:''' اثاره دفائن [[عقول]] و [[شکوفایی]] گنج‌های [[اندیشه]] [[انسان‌ها]] از [[برترین]] برنامه‌های وجود مبارک [[امام عصر]] {{ع}} است، همان‌گونه که در بسیاری از روایاتِ [[ظهور]] حضرتش به اوج گرفتن سطح [[آگاهی]] در [[عصر ظهور]] تصریح شده است<ref>{{عربی|"إِذَا قَامَ‏ قَائِمُنَا، وَضَعَ‏ اللَّهُ‏ يَدَهُ‏ عَلى‏ رُؤُوسِ‏ الْعِبَادِ، فَجَمَعَ‏ بِهَا عُقُولَهُمْ وَكَمَلَتْ بِهِ أَحْلامُهُم"}} (الکافی، ج۱، ص ۲۵)؛ {{عربی|" قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}‏ الْعِلْمُ‏ سَبْعَةٌ وَ عِشْرُونَ‏ جُزْءاً فَجَمِيعُ‏ مَا جَاءَتْ‏ بِهِ‏ الرُّسُلُ‏ جُزْءَانِ‏ لَمْ‏ يَعْرِفِ‏ النَّاسُ حَتَّى الْيَوْمَ غَيْرَ الْحَرْفَيْنِ فَإِذَا قَامَ الْقَائِمُ أَخْرَجَ الْخَمْسَ وَ الْعِشْرِينَ حَرْفاً فَبَثَّهَا فِي النَّاسِ وَ ضَمَّ إِلَيْهَا الْحَرْفَيْنِ حَتَّى يَبُثَّهَا سَبْعَةً وَ عِشْرِينَ حَرْفاً‏‏‏‏‏‏‏‏"}} (منتخب الانوار، ص ۲۰۱؛ ر.ک: بحار الانوار، ج۵۲، ص ۳۳۶).</ref>. سیر طبیعی [[علوم]] از سویی و کوشش بی‌وقفه [[علما]] و صاحبان [[عقل]] و [[دانش]] و [[فرهنگ]] از سویی دیگر، سبب گسترش مباحث و [[معارف]] علمی و زمینه رشد [[فکر]] و [[شکوفایی]] [[اندیشه]] را فراهم می‌آورد. این حرکت و جنبش علمی که با تألیف کتاب یا سایر دستاوردهای علمی و [[فکری]] و به دست [[علما]] که [[سربازان واقعی]] و [[منتظران حقیقی]] [[امام عصر]] {{ع}} اند به وجود می‌آید، فتنه‌های برخاسته از خواسته‌های نفسانی برای خاموش کردن چراغ [[عقل]] را ناکام می‌گذارد و سبب تعالی [[اندیشه]] و [[دانش]] خواهد گشت.

:::::#'''باریابی به [[مقام]] اعتماد:''' [[انسان]] [[منتظر]] که در پرتو [[یقین]] به حضور [[ذات اقدس الهی]] و [[ادراک]] محضر [[امام عصر]] خویش در میدان [[جهاد]] اوسط و اکبر به [[مبارزه]] با [[شیطان]] درون و بیرون [[قیام]] می‌کند، می‌تواند تا بدان پایه اوج گیرد که [[امام]] [[معصوم]] به منظور [[تجلیل]] از او و [[تشویق]] سایر [[صحابه]] به [[پژوهشگری]] و [[پرهیزکاری]] سخن او را در اثنای قول خویش یادآور می‌شود و از او سخن [[نقل]] کند، همان‌طور که [[امام باقر]] {{ع}} میان شاگردانش به سخنی از [[ابوذر]] استناد فرمودند: {{عربی|" عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ {{ع}} يَقُولُ‏ كَانَ‏ فِي‏ خُطْبَةِ أَبِي‏ ذَرٍّ ...‏‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>المحاسن، ج۱، ص۳۵۷؛ بحار الانوار، ج۲، ص۵۱ ـ ۵۲.</ref>. گرچه [[ابوذر]] با همه جلالت شأنش [[معصوم]] نیست تا سخنش چونان [[کلام]] [[معصوم]] {{ع}} [[حجت]] باشد، چون [[معصوم]] {{ع}} سخن او را [[نقل]] فرموده است، روشن می‌شود که بر سخن او صحه گذارده است. هر چند ولی [[معصوم]] به [[نقل]] قول از غیر [[معصوم]] نیاز ندارد، با چنین کاری، الگوسازی می‌کند و می‌آموزاند که [[انسان]] بر اثر [[مجاهده]] با [[نفس]] و [[ادراک]] حضور [[خدای سبحان]] و [[ولی الله]] عصر خویش می‌تواند تا بدان پایه اوج گیرد که مورد اعتماد [[امام]] {{ع}} باشد، به گونه‌ای که [[امام]] [[معصوم]] از او [[نقل]] قول کند.

{{جمع شدن|۳. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛}}

::::::«۱. '''[[انتظار]] [[امید به آینده]] را در [[منتظران]] ایجاد می‌کند''': کسی که [[دوست]] دارد از [[یاران]] [[امام مهدی|قائم]] باشد باید آماده باشد و در حال [[آمادگی]] به [[پارسایی]] و محاسن [[اخلاق]] عمل نماید<ref>غیبت نعمانى، چاپ مکتبة الصدوق، ص ۲۰۰.</ref>. اگر [[امید]] به آینده از [[جامعه بشری]] رخت بربندد، زندگی دیگر مفهومی نخواهد داشت. حرکت و [[انتظار]] در کنار هم می‌باشند و از هم جدایی‌پذیر نیستند. [[انتظار]] علت حرکت است و تحرک‌بخش است<ref>آیت اللّه صافى، [[انتظار]] عامل مقاومت، ص ۱۱۲- ۹۵.</ref>. [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} می‌فرمایند اگر [[امید]] نبود، مادر [[فرزند]] خود را شیر نمی‌داد و کسی درختی نمی‌کاشت<ref>نهج الفصاحة، ص ۱۸۵، کلمه ۹۳۶.</ref>.

::::::۲. '''[[انتظار]] عامل [[رشد و بالندگی بعد انسانی]] است‏''': افکار و [[عقاید]] در تعیین جهت مسیر [[انسان]] و معین نمودن [[هدف]] او نقش مهمی بر عهده دارد، و هر اندازه آراء صحیح‌تر و به واقعیت منطبق و موافق‌تر باشد، مقصد شخص انسانی‌تر و اعمال و حرکاتش پاک‌تر و باارزش‌تر خواهد بود. [[عقیده]] به [[ظهور]] و چشم‌انتظاری [[حکومت جهانی]] [[حضرت]] [[امام مهدی|ولی عصر]] {{ع}} [[فکر]] و [[اندیشه]] را وسیع و جهان‌اندیش می‌سازد که به دورترین نقاط [[جهان]] [[انسان]] [[منتظر]] بنگرد و خیر و [[صلاح]] [[مردم]] تمام مناطق [[گیتی]] را بخواهد و عالم را مملکت [[خدا]] بداند<ref>«عالم محضر خداست، در محضر خدا معصیت نکنید»، از فرمایشات امام خمینى.</ref>، که [[عاقبت]] و [[پیروزی]] از آن پرهیزگاران و شایستگان است که [[خدای متعال]] اشاره به این دیدگاه می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>. از طرف کسی که [[منتظر]] است و [[عقیده]] به [[ظهور]] آن [[حضرت]] دارد شیفته [[پیروی]] از افراد نمونه و کامل می‌شود و [[دل]] را به [[حکومت جهانی]] او گره می‌زند نه به [[حاکمان ظلم]] و [[جور]].

::::::۳. '''[[انتظار]] عامل [[تحمل]] و [[پایداری]]‏''': [[انسان]] [[منتظر]] خویش را یافته است و از مواجهه با مشقت‌ها و مشکلات هراسی ندارد و از ابتلائات پیروزمندانه می‌گذرد. در این راستا [[امام صادق]] {{ع}} از [[پیامبر خاتم|پیامبر اسلام]] {{صل}} [[نقل]] می‌فرمایند: که آن [[حضرت]] به [[اصحاب]] خویش فرمود: پس از شما مردمی خواهند آمد، که به یک تن از آنان اجر پنجاه تن از شما را خواهند داد. [[اصحاب]] گفتند‌ای [[پیامبر]]! ما در جنگ‌های [[بدر]] و احد و حنین بوده‌ایم، و درباره ما آیاتی از [[قرآن]] نازل شده است، این چگونه خواهد بود؟ [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} فرمود: شما اگر در شرایطی که آنان قرار می‌گیرند، قرار بگیرید، آن [[تحمل]] و [[شکیبایی]] را که آنان دارند نخواهید داشت<ref>مجلسى، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۳۱.</ref>.

::::::۴. '''[[انتظار]] عامل [[آراسته شدن به اخلاق اسلامی]]‏''': تأکید شده است در منابع اسلامی که [[شیعه]] باید زینت [[امامان]] خود باشد نه باعث سرافکندگی آنان، رعایت این مهم در عصر [[انتظار]] به صورت مؤکدتری لازم است. [[شیعه]] باید با [[رفتار]] انسانی، و [[اخلاق]] محمّدی و صفات [[علوی]]، و [[فضایل]] [[جعفری]]، همواره باعث زینت و افتخار [[ائمه]] طاهرین باشد و این رعایت در دوران [[غیبت کبری]] واجب‌تر است<ref>خورشید مغرب، محمد رضا حکیمى، نشر فرهنگ اسلامى، ۱۳۷۷، چاپ ۲۳، ص ۲۷۳.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} ضمن روایتی می‌فرمایند: هرکس خوش دارد در شمار [[اصحاب]] [[امام مهدی|قائم]] باشد، باید در عصر [[انتظار]] مظهر [[اخلاق]] نیک اسلامی باشد، چنین کسی اگر پیش از [[قیام]] [[امام مهدی|قائم]] از [[دنیا]] رود، [[پاداش]] او مانند کسانی باشد که [[امام مهدی|قائم]] را [[درک]] کنند و به حضور او برسند، پس بکوشید و در حال [[انتظار]] [[ظهور]] [[حق]] بسر ببرید بر شما گوارا باد‌ای گروهی که [[رحمت خدا]] شامل حال شما است<ref>غیبت نعمانى، ص ۲۰۷، ح ۱۶، ناشر انوار الهدى.</ref>»<ref>[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۳۲۷-۳۲۹.</ref>.

:::::*« کسی که [[انتظار]] [[قیام]] یک [[مصلح جهانی]] را می‌کشد، در واقع، [[انتظار]] [[انقلاب]] و دگرگونی و تحولی را دارد که وسیعترین و اساسی‌ترین انقلابهای انسانی درطول [[تاریخ]] [[بشر]] است؛ انقلابی که برخلاف همه انقلابها، جنبه منطقه‌ای نداشته و اختصاص به یک جنبه از جنبه‌های مختلف زندگی نیز ندارد، بلکه علاوه بر اینکه عمومی و همگانی است تمام [[شئون]] و جوانب زندگی انسانها را شامل می‌شود و انقلابی است [[سیاسی]]، [[فرهنگی]]، [[اقتصادی]] و [[اخلاقی]]. سابقاً در ضمن بررسی مفهوم [[انتظار]] گفتیم که "[[انتظار]]" همیشه از دو عنصر نفی و اثبات تشکیل می‌شود. ناراحتی از وضع موجود و [[عشق]] و علاقه به وضع بهتر. در اینجا اضافه می‌کنیم که در هر [[انقلاب]] و تحول بنیادین نیز دو جنبه نفی و اثبات وجود دارد، جنبه نخستین [[انقلاب]] همان جنبه نفی است؛ یعنی از میان بردن عوامل ختلال [[فساد]]، [[انحطاط]] و شستشو دادن [[لوح]] [[جامعه]] از نقشهای مخالف. پس از انجام این مرحله، نوبت به جنبه اثبات، یعنی [[جانشین]] ساختن عوامل [[اصلاح]] و [[سازندگی]] می‌رسد. ترکیب دو مفهوم "[[انتظار]]" و "[[انقلاب جهانی]]" برای ما روشن می‌‌سازد که کسانی که در [[انتظار]] چنان انقلابی به سر می‌برند، اگر در ادعای خود [[صادق]] باشند ( نه جزء [[منتظران]] دروغین خیالی) به طور مسلم آثار ذیل در آنها آشکار خواهد شد<ref> برای آگاهی بیشتر به برخی از این آثار ر.ک به: مکارم شیرازی، انقلاب جهانی [[مهدی]]، مبحث انتظار. </ref>:

::::#'''[[خودسازی فردی]]:'''کسی که [[انتظار]] چنان [[انقلاب]] و تحولی را می‌کشد باید خود ساخته و آماده باشد، زیرا چنان تحول و انقلابی، قبل از هر چیز، نیازمند به عناصر آماده و با [[ارزش]] انسانی است که بتواند بار سنگین چنان [[اصلاحات]] وسیعی را در [[جهان]] به دوش بکشد. این مسأله در درجه اول نیاز به بالا بردن سطح [[اندیشه]] و [[آگاهی]] و [[آمادگی]] روحی و [[فکری]] برای همکاری در پیاده کردن آن برنامه عظیم دارد. تنگ‌نظری‌ها، کوته‌‌بینی‌ها، کج‌فکری‌ها، [[حسادت]]، [[اختلاف]] کودکانه و نابخردانه و به طور کلی، هر گونه اتفاق و پراکندگی با موقعیت [[منتظران واقعی]] سازگار نیست. نکته مهم اینجا است که [[منتظر واقعی]] برای چنان برنامه مهمی هرگز نمی‌تواند نقش تماشاچی را داشته باشد، بلکه باید حتماً در صف [[اصلاح]] طلبان قرار گیرد. [[ایمان]] به نتایج و [[عاقبت]] این تحول هرگز به او اجازه نمی‌دهد که در صف [[مخالفان]] باشد و قرار گرفتن در صف موافقان نیز نیاز به داشتن اعمال [[پاک]] و روحی پاک‌تر و برخورداری از [[شهامت]] و [[آگاهی]] کافی دارد. من اگر ناپاک و آلوده‌ام چگونه می‌توانم [[منتظر]] تحول و انقلابی باشم که شعله اولش دامان مرا می‌گیرد؟ من اگر [[ظالم]] و ستمگرم چگونه ممکن است در [[انتظار]] کسی بینشینم که طعمه شمشیرش [[خون]] [[ستمگران]] است و من اگر فاسد و نادرستم چگونه می‌توانم در [[انتظار]] نظامی باشم که افراد فاسد و نادرست در آن هیچ‌گونه نفشی ندارند، بلکه مطرود و منفور خواهند بود. آیا این [[انتظار]] برای تصفیه [[روح]] و [[فکر]] و شستشوی جسم و [[جان]] من ز لوث آلودگی‌ها کافی نیست؟ ارتشی که در [[انتظار]] [[جهاد]] آزادی‌بخش به سر می‌برد، حتماً به حالت آماده باش کامل در می‌آید و برای چنین میدان نبردی [[شایسته]] است سلاحی به دست بیاورد، سلاحهای موجود را [[اصلاح]] کند، سنگرهای لازم را بسازد، [[آمادگی]] رزمی نفرات خود را بالا ببرد، روحیه افراد خود را تقویت کند و شعله [[عشق]] و [[شوق]] را برای چنان مبارزه‌‌ای در [[دل]] فرد فرد سربازانش زنده نگه دارد، ارتشی که دارای چنین [[آمادگی]] نیست هرگز در [[انتظار]] به سر نمی‌برد و اگر چنین بگوید، [[دروغ]] گفته است. [[انتظار]] یک [[مصلح جهانی]] به معنای آماده باش کامل [[فکری]]، [[اخلاقی]]، مادی و معنوی برای [[اصلاح]] همه [[جهان]] است. [[فکر]] کنید چنین آماده باشی چقدر سازنده است. [[اصلاح]] تمام روی [[زمین]] و پایان دادن به همه [[مظالم]] و نابسامانی‌ها شوخی نبوده و کار ساده‌ای نمی‌تواند باشد، آماده باش برای چنین [[هدف]] بزرگی باید متناسب با آن باشد، یعنی باید به وسعت و عمق آن باشد. برای تحقق بخشیدن به چنین انقلابی مردانی بسیار بزرگ، مصمم، نیرومند، شکست‌ناپذیر، فوق‌العاده [[پاک]] و بلند نظر، کاملاً آماده و دارای بینش عمیق لازم است و [[خودسازی]] برای چنین هدفی مستلزم به کار بستن عمیق‌ترین برنامه‌های [[اخلاقی]]، [[فکری]] و [[اجتماعی]] است. این است معنای [[انتظار واقعی]]، آیا هیچ کس می‌تواند بگوید چنین انتظاری سازنده نیست؟

::::#'''خود [[یاری]] [[اجتماعی]]:''' [[منتظران]] [[راستین]] در عین حال، نباید تنها به خویش بپردازند، بلکه باید مراقب حال یکدیگر باشند و علاوه بر [[اصلاح]] خویش در [[اصلاح]] دیگران نیز بکوشند، زیرا برنامه عظیم و سنگینی که انتظارش را می‌کشند، یک برنامه فردی نیست بلکه برنامه‌ای است که تمام عناصر تحول باید در آن شرکت جوید، باید کار به صورت دست جمعی و همگانی باشد کوششها و تلاشها باید هماهنگ شود و عمق و وسعت این هماهنگی باید به [[عظمت]] همان برنامه [[انقلاب جهانی]] باشد که [[انتظار]] آن را دارند. در یک میدان وسیع [[مبارزه]] دست جمعی، هیچ فردی نمی‌تواند از حال دیگران غافل بماند، بلکه، موظف است هر نقطه ضعفی را که در هر ببیند [[اصلاح]] کند، هر موضع آسیب‌پذیری را ترمیم نماید و هر قسمت ضعیف و [[ناتوانی]] را تقویت کند، زیرا بدون شرکت فعالانه و هماهنگ تمام مبارزین، پیاده کردن چنان برنامه‌ای امکان پذیر نیست. بنابراین، [[منتظران واقعی]] علاوه بر اینکه در [[اصلاح]] خویش می‌کوشند، [[وظیفه]] خود می‌دانند که دیگران را نیز [[اصلاح]] کنند. این است اثر سازنده دیگر [[انتظار]] [[قیام]] یک [[مصلح جهانی]] و فسلفه آن همه افتخارات و فضیلتها که برای [[منتظران]] [[راستین]] شمرده شده است.

::::#'''منحل شدن در [[فساد]] محیط:''' یکی از اثر مهم و سازنده [[انتظار فرج]]، منحل شدن در [[فساد]] محیط و عدم [[تسلیم]] در برابر آلودگیها است. توضیح اینکه، هنگامی که [[فساد]] فراگیر شود و [[اکثریت]] و یا جمع کثیری را به آلودگی می‌کشاند، گاهی افراد [[پاک]] در یک بن‌بست سخت روانی قرار می‌گیرند، بن‌بستی که از [[یأس]] از [[اصلاحات]] سرچشمه می‌گیرد. گاهی آنها [[فکر]] می‌کنند، کار از کار گذشته و دیگر امیدی برای [[اصلاح]] نیست و [[تلاش]] و کوشش برای [[پاک]] نگهداشتن خویش بیهوده است، این [[نومیدی]] و [[یأس]] ممکن است آنها را تدریجاً به سوی [[فساد]] و همرنگی با محیط بکشاند، به صورتی که نتوانند خود را به عنوان یک [[اقلیت]] [[صالح]] در برابر [[اکثریت]] ناسالم حفظ کنند و همرنگ [[جماعت]] نشدن را موجب رسوایی بدانند. تنها چیزی که می‌تواند در آنها [[روح]] [[امید]] بدهد و به [[مقاومت]] و خویشتن‌داری [[دعوت]] کند و نگذارد در [[محیط فاسد]] حل شوند، [[امید]] به [[اصلاح]] نهایی است؛ تنها در این صورت است که آنها دست از [[تلاش]] و کوشش برای حفظ [[پاکی]] خویش و حتی برای [[اصلاح]] دیگران بر نخواهند داشت. لذا می‌بینیم که در [[دستورات]] اسلامی، [[یأس]] از [[آمرزش]] یکی از بزرگترین [[گناهان]] شمرده شده است، تا حدی که ممکن است افراد ناوارد، تعجب کنند که چرا [[یأس]] از [[رحمت خدا]] این [[قدر]] مهم تلقی شده و مهمتر از بسیاری از [[گناهان]] است، در [[حقیقت]] فسلفه‌اش همین است که گناهکار مأیوس از [[رحمت]]، هیچ دلیلی نمی‌بیند که به [[فکر]] جبران بیفتد و یا لااقل دست از ادامه [[گناه]] بردارد و منطق او این است که [[آب]] از سر من گذشته است، یا من که رسوای جهانم [[غم]] [[دنیا]] هیچ است، یا بالاتر از سیاهی، رنگ دگری نباشد، آخرش [[جهنم]] است که هم اکنون آن را برای خود خریده‌ام، دیگر از چه چیز می‌ترسم؟اما هنگامی که روزنه [[امید]] برای او گشوده شود و [[امید]] به عفو [[پروردگار]] و تغییر وضع موجود پیدا کند، خود نقطه عطفی در زندگی او می‌شود و چه بسیار او را به توقف کردن در مسیر [[گناه]] و بازگشت به سوی [[پاکی]] و [[اصلاح]] [[دعوت]] می‌نماید. به همین [[دلیل]] [[امید]] را همواره می‌توان به عنوان یک عامل مؤثر تربیتی در مورد افراد فاسد [[شناخت]]، همچنین افراد صالحی که در محیط‌های فاسد گرفتارند، بدون [[امید]] نمی‌توانند خویشتن را حفظ کنند. نتیجه اینکه [[انتظار]] [[ظهور]] مصلحی که [[قدر]] [[دنیا]] فاسد‌تر می‌شود، [[امید]] ظهورش بیشتر می‌گردد، اثر فزاینده روانی در معتقدان به وجود می‌آورد و آنها را در برابر امواج نیرومند [[فساد]] بیمه می‌کند، آنها نه تنها با گسترش دامنه [[فساد]] محیط، مأیوس‌تر نمی‌شوند، بلکه به مقتضای وصول به [[هدف]] را در برابر خویش می‌بیند و کوششهایشان را برای [[مبارزه]] با [[فساد]] و [[حفظ خویشتن]] با [[شوق]] و [[عشق]] زیادتر تعقیب می‌کنند.

::::#'''[[پایداری]] در برابر رهبرهای فاسد و [[مبارزه]] با [[فساد]]:''' یگانه یا مهمترین چیزی که [[مسلمانان]] را در برابر این وضع نگاه داشت و آنها را در حال اعتراض به اوضاع و تقاضای اجرای برنامه‌های اسلامی، [[شجاع]] و دلیر می‌کرد، [[وعده‌های قرآن]] و [[پیامبر]] {{صل}} بود که: این [[دین]] از بین نمی‌رود و آینده برای [[اسلام]] است، [[اسلام]] عالم‌گیر و [[پرچم]] [[حکومت]] [[توحید]] و [[حق]] و [[عدل]] در سراسر [[جهان]] به اهتزار خواهد آمد. این وعده‌ها بود که [[مسلمانان]] را در برابر حوادثی مثل تسلط بنی‌امیه، جنگهای صلیبی، هجوم چنگیز و سرانجام، [[استعمار]] قرن اخیر، پایدار و شکیبا نگه داشت و [[مسلمانان]] را علیه آنان به [[جهاد]] و پیکار برانگیخت. این وعده‌ها که واقعیت آن را حقایق مسلم دینی و تاریخی صد در صد ثابت کرده است، همواره به [[مسلمانان]] نوید می‌داد که دور [[اسلام]] و روزگار آن به پایان نمی‌رسد و [[حکومت]]هایی مانند بنی‌امیه و بنی‌عباس، مظهر کمال [[پیشرفت]] و نمایش رژیم [[سیاسی]] و روش [[رهبری]] [[حق]] وعدالت [[اسلام]] نیستند و باید در [[انتظار]] آینده بود و عقب نشینی نکرد، ازمرزها و سنگرها [[حمایت]] و [[حفاظت]] کرد، تا آن عصر طلایی و دوران [[حکومت]] مطلقه [[حق]] و [[عدالت]] فرا رسد و موعد [[آخرالزمان]] که از دودمان [[پیغمبر اسلام]] و [[فرزند]] [[علی]] و [[فاطمه]] و نهمین [[فرزند]] سید‌الشهداء [[امام حسین|حسین]]{{ع}} و یگانه [[فرزند]] بی‌مانند [[حضرت]] [[امام عسکری|امام حسن عسکری]]{{ع}} است ظاهر شود و تمام برنامه‌های [[اسلام]] را به [[اجرا]] درآورد. [[دنیا]] از این همه اضطرابات روز افزون، ناامنیها، افکار تضاد و رژیمهای رنگارنگ ظالمانه [[نجات]] یافته و در مهد امن و [[امان]] و [[اطمینان]] و اعتماد و [[اتحاد]] قرار بگیرد. [[مسلمان]] همیشه به سوی آینده می‌نگرد، هر وضعی که موجود باشد اگر چه نسبتاً خوب و عادلانه باشد او را قانع نمی‌کند و آن را نهایت کار و پایان راه نمی‌شمارد. در هر صورت و شرایطی، [[مسلمان]] [[ناامید]] نمی‌شود و [[وظیفه]] دارد که [[ظلم]] و [[فساد]] و [[تجاوز]] و [[جهل]] و خودکامگی و [[استضعاف]] را محکوم سازد و برای حصول هدفهای [[اسلام]]، کوشش و [[تلاش]] بیشتر نماید تا به سهم خود به [[اسلام]] عزیز به نوع [[بشر]] و [[جوامع]] متحیر و سرگردان و مضطرب، خدمتی انجام دهد. نشستن، [[تسلیم]] بودن، کناره‌گیری کردن و تماشاگر صحنه‌های [[تباهی]] و [[فساد]] و [[فقر]] و [[انحطاط]] [[اخلاقی]] شدن، هرگز در [[اسلام]] جایز نبوده و بر [[مسلمان]] [[منتظر]]، [[مؤمن]] و [[متعهد]] روا نمی‌باشد و با [[انتظار]] [[ظهور]] [[حضرت]] [[ولی عصر]]{{ع}} و [[فلسفه انتظار]] موافقت ندارد. [[انتظار]] [[مصلح]] [[آخرالزمان]] و [[مهدی]] [[موعود]]، علاوه بر ریشه‌های استوار مذهبی و اسلامی، دارای عالی‌ترین فسلفه [[اجتماعی]] است. [[مسلمانان]] [[عقیده]] دارند که [[انقلاب]] [[اسلام]]، جهانگیر و پیروز می‌شود و عالم از این نابسمانیهای مدنیت منهای [[شرف]] و [[انسانیت]] [[نجات]] پیدا می‌کند و بازگشت به عقب و [[ارتداد]] و عقب‌گرد، خلاف اصل و خلاف [[نهضت]] [[انبیا]] و [[تعالیم]] [[اسلام]] است. اگر چه امروزه [[دنیا]] مادی به ظاهر رو به [[جاهلیت]] گذارده و اهداف عالی انسانی و [[حقیقت]] و [[فضیلت]] و ما به الأمتیاز [[بشر]] از حیوان، در بسیاری از [[جوامع]] فراموش شده، طغیان و [[ظلم]] و [[بیدادگری]] و [[تجاوز]] و [[زور]] و استبداد و قلدری و استثمار و شهوترانی و نابکاری روز به روز رایج‌تر می‌شود؛ اگر چه الفاظ و کلمات [[صلح]]، [[عدالت]]، [[آزادی]]، [[مساوات]]، [[برادری]]، همکاری، [[تعاون]] و [[بشر]] [[دوستی]] را در معانی دیگر یا برای مقاصد دیگر به کار می‌برند؛ اگر چه فاصله بین زورمندان و [[فرماندهان]] و زیردستان و فرمانبران هر روز زیاد‌تر و رابطه آنها را با یکدیگر به رابطه دو [[انسان]] برابر هیچ شباهتی ندارد، ولی این توحش تا هر کجا برود و هزاران سال به عقب برگردد، چون خلاف خواستهای واقعی [[بشر]] و سیر کمالی او و خلاف [[عقیده]] و [[آرمان]] اوست، پیروز نمی‌شود و سرانجام، به شدید‌ترین وضعی سرکوب و ریشه‌کن خواهد شد. مسلمانی که با چنین [[فکر]] و [[عقیده]] [[آینده‌نگری]] زندگی می‌کند، هرگز با گروههای فاسد و مشرکت خدانشناس همراه نمی‌شود و تا می‌تواند تقدم و نوگرایی و آینده بینی خود را حفظ کرده، ثابت و استوار به سوی [[هدف]] پیش می‌رود. او [[اطمینان]] دارد و به [[یقین]] می‌داند که بساط [[ظلم]] و [[فساد]] برچیده می‌شود، چرا که بر [[جامعه]] و بر [[فطرت]] [[بشر]] تحمیل شده است و آینده برای پرهیزگاران و [[زمین]] از آن شایستگان است: {{متن قرآن|إِنَّ الأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَن يَشَاء مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>همانا زمین از آن خداست و به هر کس از بندگانش بخواهد به ارث می‌دهد و عاقبت از آن متقین است؛ اعراف، آیه ۱۲۸.</ref>؛ بنابراین [[مسلمان]] [[تسلیم]] [[ظلم]] و [[فساد]] نمی‌شود و با [[ستمگران]] و مفسدان همکار و همراه و هم‌صدا نخواهد شد. این اصل [[انتظار]] مانند یک [[قوه]] مبقیه و عامل بقا و [[پایداری]]، طرفداران [[حق]] وعدالت و [[اسلام]] خواهان حقیقی را در برابر تمام دستگاه‌های فشار، استبعاد، [[جهل]] و [[شرک]]، [[بشر]] پرستی و [[فساد]] انگیزی پایدار نگه می‌دارد و همواره بر روشنی و چراغ [[امیدواری]] [[منتظران]] و ثبات قدم و [[مقاومت]] آنها می‌افزاید و آنان را در انجام [[وظایف]]، شور و [[نشاط]] می‌دهد. این اصل [[انتظار]] است که در [[مبارزه]] [[حق]] و [[باطل]] صفوف طرفداران [[حق]] را فشرده‌تر و مقاوم‌تر می‌کند و آنها را به [[نصرت]] [[خدا]] و [[فتح]] و [[ظفر]] نوید داده و گوش آنها را همواره با صداها نوید بخش [[قرآن]] آشنا می‌دارد: {{متن قرآن|قُلِ انتَظِرُواْ إِنَّا مُنتَظِرُونَ}}<ref>بگو منتظر باشید که ما هم منتظریم؛ انعام، آیه ۱۵۸.</ref>؛ {{متن قرآن|فَتَرَبَّصُواْ إِنَّا مَعَكُم مُّتَرَبِّصُونَ}}<ref>منتظر باشید که ما هم با شما منتظریم؛ توبه، آیه ۵۲.</ref>؛ {{متن قرآن|فَانتَظِرُواْ إِنِّي مَعَكُم مِّنَ الْمُنتَظِرِينَ}}<ref>منتظر باشید که من هم با شما منتظرم؛ اعراف، آیه ۷۱.</ref>؛ خاص و عام و [[شیعه]] و [[سنی]]، از [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} [[نقل]] کرده‌اند که فرمود: {{عربی|"لَوْ لَمْ‏ يَبْقَ‏ مِنَ‏ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ‏ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِي فَيَمْلَأَهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً"}}<ref>اگر باقی نماند از دنیا مگر یک روز، خداوند متعال، آن روز را طولانی فرماید تا بیرون آید مردی از فرزندان من که نامش نام من و کنیه‌اش کنیه من باشد، زمین را پر از عدل و قسط کند همچنان که از جور و ظلم پر شده باشد. </ref>. این [[انتظار]]، ضعف و سستی و مسامحه در انجام [[تکالیف]] و [[وظایف]] نیست، بلکه حرکت، [[نهضت]]، [[فداکاری]]، طرد [[انحراف]] و [[مبارزه]] با بازگشت به عقب و [[ارتداد]] است. اگر نادانان یا مغرضان آن را به طور دیگر [[تفسیر]] کرده و [[مکتب]] کنار رفته‌ها و کنار گذاشته شده‌‌ها، بیچاره‌ها، مأیوسان، تن به [[خواری]] دادگان، چاپلوسان و دین‌فروشان، معرفی کنند، خود را در ردیف [[یهود]] که مصداق {{متن قرآن|يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِن بَعْدِ مَوَاضِعِهِ}}<ref> مائده، آیه ۴۱.</ref> هستند، قرار داده‌اند. به هر حال، [[منتظر واقعی]] هیچ‌گاه در برابر [[رهبران]] فاسد و [[ستمگر]] خصوع نکرده و سر [[تسلیم]] فرو نمی‌آورد، بلکه دائم در [[مبارزه]] با [[فساد]] و [[حاکمان]] فاسد بسر می‌برد و همیشه [[منتظر]] تشکیل [[حکومت]] [[عدل]] اسلامی و در [[انتظار]] آینده‌ای روشن است»<ref>[[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۲۱۱ - ۲۱۸.</ref>.

[[پرونده:1368299.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[علی رضا رجالی تهرانی]]]]

::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[علی رضا رجالی تهرانی]]'''، در کتاب ''«[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]»'' در این‌باره گفته است:

::::::«بعضی از ناآگاهان چنین پنداشته‏‌اند که [[انتظار]] [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}}، ممکن است سبب رکود و عقب‏ ماندگی، یا فرار از زیر بار مسؤولیت‏‌ها و [[تسلیم]] در برابر [[ظلم]] و [[ستم]] گردد. چراکه [[اعتقاد]] به این [[ظهور]] بزرگ مفهومش قطع [[امید]] از [[اصلاح]] [[جهان]] قبل از او و حتّی کمک کردن به گسترش [[ظلم]] و [[فساد]] است تا [[زمینه ظهور]] آن [[حضرت]] فراهم گردد! در صورتی که چنین نیست و [[انتظار]] این [[ظهور]] بزرگ آثار و [[برکات]] بسیار سازنده‏ای دارد، که در ذیل به چند نمونه اشاره می‌‏کنیم:

:::::*'''[[خودسازی فردی]]''': چنین تحوّلی قبل از هرچیز نیازمند عناصر آماده و باارزش انسانی است که بتوانند بار سنگین چنان [[اصلاحات]] وسیعی را در [[جهان]] به دوش بکشند، و این در درجه اوّل محتاج به بالاترین سطح [[اندیشه]] و [[آگاهی]] و [[آمادگی]] روحی و [[فکری]] برای همکاری در پیاده کردن آن برنامه عظیم است. تنگ ‏نظری‌ها، کوته‌‏بینی‌ها، کج‏‌فکری‌ها، حسادت‌ها، [[اختلافات]] کودکانه و نابخردانه و به‌طور کلی هرگونه [[نفاق]] و پراکندگی با موقعیت [[منتظران]] سازگار نیست. نکته مهم این است که [[منتظر واقعی]]، برای چنان برنامه مهمّی، هرگز نمی‌‏‏تواند نقش تماشاچی را داشته باشد، باید از هم‏اکنون حتما در صف انقلابیون قرار گیرد. [[ایمان]] به نتایج و [[عاقبت]] این تحوّل هرگز به او اجازه نمی‌‏‏دهد که در صف [[مخالفان]] باشد و قرار گرفتن در صف موافقان نیز محتاج به داشتن اعمالی [[پاک]] و روحی پاکتر، و برخورداری از [[شهامت]] و [[آگاهی]] کافی است.

::::::من اگر فاسد و نادرستم چگونه می‌‏توانم در [[انتظار]] نظامی که افراد فاسد و نادرست در آن هیچ‏گونه نقشی ندارند، بلکه مطرود و منفور خواهند بود، روزشماری کنم. آیا این‏ [[انتظار]] برای تصفیه [[روح]] و [[فکر]] و شستشوی جسم و [[جان]] از لوث آلودگی‌‏ها کافی نیست؟ ارتشی که در [[انتظار]] [[جهاد]] اسلامی و آزادی‌‏بخش به سر می‌‏برد حتما به حالت آماده باش کامل درمی‌‏‏آید. سلاحی که برای چنین میدان نبردی [[شایسته]] است به دست می‌‏آورد و سنگرهای لازم را می‌‏سازد. [[آمادگی]] رزمی افراد خود را بالا می‌‏‏برد، روحیه افراد خود را تقویت می‌‏‏کند و شعله [[عشق]] و [[شوق]] برای چنین مبارزه‏‌ای را، در [[دل]] فردفرد سربازانش زنده نگاه می‌‏‏دارد، ارتشی که دارای چنین [[آمادگی]] نیست، هرگز در [[انتظار]] به سر نمی‌‏برد، و اگر بگوید [[دروغ]] می‌‏گوید.

::::::[[انتظار]] یک [[مصلح جهانی]] به‏ معنای آماده‌‏باش کامل [[فکری]] و [[اخلاقی]]، مادی و معنوی برای [[اصلاح]] همه [[جهان]] است. [[فکر]] کنید چنین آماده‏‌باشی چقدر سازنده است. برای تحقّق بخشیدن به چنین انقلابی، مردانی بسیار بزرگ و مصمّم و بسیار نیرومند و شکست‏‌ناپذیر، فوق‌العاده [[پاک]] و بلندنظر، کاملا آماده و دارای بینش عمیق لازم است. و [[خودسازی]] برای چنین هدفی مستلزم به کار بستن عمیق‏‌ترین برنامه‌‏های [[اخلاقی]] و [[فکری]] و [[اجتماعی]] است، این است معنای [[انتظار]] واقعی، آیا هیچ‏کس می‌‏تواند بگوید که چنین انتظاری سازنده نیست؟!

:::::*'''[[خودیاری‌های اجتماعی]]''': [[منتظران]] [[راستین]] در عین حال [[وظیفه]] دارند تنها به خویش نپردازند، بلکه مراقب حال یکدیگر باشند، و علاوه‏‌بر [[اصلاح]] خویش در [[اصلاح]] دیگران نیز بکوشند، زیرا برنامه عظیم و سنگینی که انتظارش را می‌‏‏کشند یک برنامه فردی نیست، برنامه‌‏ای است که تمام عناصر [[انقلاب]] باید در آن شرکت جویند، باید کار به صورت دسته جمعی و همگانی باشد، کوشش‏‌ها و تلاش‏‌ها باید هماهنگ گردد، و عمق و وسعت این هماهنگی باید به [[عظمت]] همان برنامه [[انقلاب جهانی]] باشد که [[انتظار]] آن را دارند.

::::::در یک میدان وسیع [[مبارزه]] دسته‏‌جمعی، هیچ فردی نمی‌‏‏تواند از حال دیگران غافل بماند، بلکه موظّف است هر نقطه ضعفی را در هرکجا ببیند [[اصلاح]] کند و هر موضع آسیب پذیری را ترمیم نماید، و هر قسمت ضعیف و [[ناتوانی]] را تقویت کند، زیرا بدون شرکت‏ فعالانه و هماهنگ تمام مبارزین، پیاده کردن چنان برنامه‏‌ای امکان‌‏پذیر نیست. [[منتظران واقعی]] علاوه بر اینکه به [[اصلاح]] خویش می‌‏کوشند، [[وظیفه]] خود می‌‏‏دانند که دیگران را نیز [[اصلاح]] کنند. این است اثر سازنده دیگری برای [[انتظار]] [[قیام]] [[مصلح جهانی]].

:::::*'''[[منتظران]] [[راستین]] در [[فساد]] محیط حلّ نمی‌‏‏شوند''': اثر مهمّ دیگری که [[انتظار]] [[امام مهدی|مهدی]] دارد حل نشدن در [[مفاسد]] محیط و عدم [[تسلیم]] در برابر آلودگی‌ها است. توضیح اینکه هنگامی که [[فساد]] فراگیر می‌‏‏شود و [[اکثریت]] یا جمع کثیری را به آلودگی می‌‏‏کشاند، گاهی افراد [[پاک]] در یک بن‏بست سخت روانی قرار می‌‏‏گیرند، بن‏بستی که از [[یأس]] [[اصلاحات]] سرچشمه می‌‏‏گیرد. گاهی آنها [[فکر]] می‌‏کنند که کار از کار گذشته و دیگر امیدی به [[اصلاح]] نیست، و [[تلاش]] و کوشش برای [[پاک]] نگاه داشتن خویش بیهوده است، این [[نومیدی]] و [[یأس]] ممکن است آنها را تدریجا به سوی [[فساد]] و همرنگی با محیط بکشاند و نتوانند خود را به صورت یک [[اقلیت]] [[صالح]] در برابر [[اکثریت]] ناسالم حفظ کنند و همرنگ [[جماعت]] نشدن را موجب رسوایی بدانند!

::::::تنها چیزی‏که می‌‏‏تواند در آنان [[روح]] [[امید]] بدمد، و به [[مقاومت]] و خویش‌تن‏داری [[دعوت]] کند و نگذارد در [[محیط فاسد]] حل شوند، [[امید]] به [[اصلاح]] نهایی است، تنها در این صورت است که آنها دست از [[تلاش]] و کوشش برای حفظ [[پاکی]] خویش و [[اصلاح]] دیگران برنخواهند داشت. به همین [[دلیل]]، [[امید]] را می‌‏‏توان همواره به‏عنوان یک عامل مؤثر تربیتی در مورد افراد فاسد [[شناخت]]، همچنین افراد صالحی که در محیط‌های فاسد و گرفتارند، هرگز بدون [[امید]] نمی‌‏‏توانند خویشتن را حفظ کنند.

::::::نتیجه اینکه [[انتظار]] [[ظهور]] مصلحی که هرقدر [[دنیا]] فاسدتر می‌‏شود [[امید]] ظهورش بیشتر می‌‏‏گردد، اثر فزاینده روانی در معتقدان دارد، و آنها را در برابر امواج نیرومند [[فساد]] [[بیم]] می‌‏کند، آنها نه تنها با گسترش دامنه [[فساد]] محیط مأیوس نمی‌‏‏شوند، بلکه وصول به [[هدف]] را در برابر خویش می‌‏بینند و کوشش آنان برای [[مبارزه]] با [[فساد]] و یا [[حفظ خویشتن]] با [[شوق]] و [[عشق]] زیادتری تعقیب می‌‏‏گردد<ref> تفسیر موضوعی پیام قرآن، آیة اللّه مکارم شیرازی، ج ۹، ص ۴۴۷.</ref>»<ref>[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۲۴۵.</ref>.

::::::«اگر به [[راستی]] به تمام شرایط و ویژگی‌های [[انتظار]] و [[منتظران]] توجه شود، آثار تربیتی مثبتی را به دنبال خواهد داشت که برخی از آنها چنین است: "گسترش امیدهای واقعی؛ همانگونه که پیش از این یاد شد [[انسان]] برای تداوم زندگی و [[تحمل]] دشواری‌های آن، نیازمند انگیزه‌ای نیرومند است که در پدیده‌ای با نام "[[امید]] به آینده" تجلی می‌یابد؛ آینده‌ای که به مراتب، عالی‌تر، زیباتر و بهتر از امروز باشد؛ این مسئله به‌ویژه برای [[جوانان]]، دارای اهمیت است؛ زیرا آنان می‌توانند در پرتو "[[امید]] به فردایی بهتر" به نیروی فراوان خود جهت و معنا بخشند. از [[روایات اسلامی]] استفاده می‌شود که [[انتظار]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، موجب گسترش [[امید]] [[راستین]] می‌شود.

:::::*مهندس [[مهدی بازرگان]] حکایتی را در باب امیدبخشی این [[اعتقاد]] سترگ [[نقل]] کرده که خالی از [[لطف]] نیست. وی در این باره می‌گوید: در یک جلسه هفتگی که با یک استاد فرانسوی محقق در [[تشیع]] "[[هانری کربن]]" تشکیل می‌شد از پروفسور سؤال شد: آیا راست است که بعد از [[جنگ]]، بازگشت محسوس در اروپا به معنویات و [[دینداری]] پیدا شده است؟

:::::*پاسخ داد: کاتولیک‌ها خیلی فعالیت می‌کنند، ولی فایده ندارد! [[مسیحیت]] [[دین]] گذشته و مرده است و جواب سؤال روز و انتظارات آینده را نمی‌تواند بدهد. [[اسلام]] با آنکه [[دین]] تازه‌تری است، برای [[اهل تسنن]] که پا از زمان [[پیغمبر]] جلو نگذاشته اند، با "[[خاتمیت]]" باب [[معنویت]] و [[تربیت]] بسته می‌شود و ناظر به آینده نیست. فقط [[اقلیت]] "[[شیعه]]" هستند که با [[اعتقاد]] و [[انتظار]] "[[امام]] [[غایب]]"، به آینده [[دنیا]] امیدوارند و مسایل فلسفی و مشکلات زندگی را با نظر و [[اعتقاد]] و [[امید]] دیگری طرح می‌کنند. [[شیعه]] نه فقط برای آینده، مهره [[معجزه]] آسایی در چنته دارد، بلکه در گذشته نیز مایه‌های افتخار و اتکای فراوان دارد؛ پیش رویش [[امام علی|علی]]{{ع}} است که مادر دهر مانند او نزاییده و نخواهد زایید!<ref> شعبان علی لامعی، قدّیس، ص ۲۵۹، به نقل از: مرجعیت و روحانیت، ص ۱۶۰.</ref>

:::::*[[پویایی]] در جهت رسیدن به [[هدف]]؛ زندگی [[انسان]] آن زمان قابل توجیه است که آثار حرکت، [[پویایی]] و [[شادابی]] در تمام زوایای آن به چشم بخورد. آن گاه که [[انسان]] به وضعیت موجود [[راضی]] نیست و در صدد ایجاد شرایطی بهتر است. همانا در [[انتظار]] به سر میبرد.

:::::*ایجاد [[وحدت]] و همگرایی؛ [[انتظار]] افزون بر آثار فردی دارای آثار [[اجتماعی]] نیز است که از مهمترین آنها می‌توان به [[وحدت]] و [[همدلی]] بین [[منتظران]] اشاره کرد. این [[همدلی]] به خاطر توجه به [[هدف]] مشترکی است که در مسئله [[انتظار]] به روشنی تمام در چشم‌انداز آن قابل رؤیت است.

:::::*[[امام علی]]{{ع}} فرمود: "هیچ مؤمنی در شرق [[زمین]] و غیر آن از ما پنهان نیست"<ref>{{عربی|" لَيْسَ‏ يَغِيبُ‏ عَنَّا مُؤْمِنٌ‏ فِي‏ شَرْقِ‏ الْأَرْضِ‏ وَ لَا فِي‏ غَيْرِهَا‏‏ ‏‏‏‏"}}؛ بحار الانوار، ج ۲۶، ص ۱۴۰.</ref> و نیز [[امام سجاد]]{{ع}} فرمود: "همانا اهل [[زمان غیبت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} که به امامتش معتقدند و در [[انتظار]] ظهورش هستند، از [[مردم]] همه زمان‌ها بهترند، زیرا [[خداوند]] چنان [[عقلی]] و [[فهم]] و معرفتی به آنان [[عنایت]] فرموده که [[غیبت]] برای آنها به منزله دیدن و حضور وی است"<ref>{{عربی|" إِنَ‏ أَهْلَ‏ زَمَانِ‏ غَيْبَتِهِ‏ وَ الْقَائِلِينَ‏ بِإِمَامَتِهِ‏ وَ الْمُنْتَظِرِينَ‏ لِظُهُورِهِ‏ {{ع}} أَفْضَلُ مِنْ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى ذِكْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَيْبَةُ عَنْهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ ‏‏ ‏‏‏‏"}}؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۳۱۹.</ref>.

:::::*بنابراین [[انتظار]] یک "[[مصلح جهانی]]" به طور قطع به معنای آماده باش کامل [[فکری]]، [[اخلاقی]]، مادی و معنوی برای [[اصلاح]] همه [[جهان]] است. [[اصلاح]] تمام کره [[زمین]] و پایان دادن به همه [[ظلم‌ها]] و نابسامانی‌ها، شوخی نیست و نمی‌تواند کار ساده‌ای باشد. آماده باش برای چنین [[هدف]] بزرگی، باید متناسب با آن باشد؛ یعنی، باید به گستردگی و عمق آن باشد. افزون بر آن، اینکه [[منتظران]] [[راستین]] [[وظیفه]] دارند مراقب حال یکدیگر نیز باشند و علاوه بر [[اصلاح]] خویش، در [[اصلاح]] دیگران نیز بکوشند؛ زیرا برنامه عظیم و سنگین- که انتظارش را می‌کشند- یک برنامه فردی نیست»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۶۹-۱۷۲.</ref>.

::::::در [[انتظار]] و [[امید]] به آینده‌‏ای روشن و رشدآفرین است که، بسیاری از نیازهای روحی و جسمی انسان‏‌ها پاسخ داده می‌‏شود. [[آدمی]] در پرتو [[انتظار]] و [[امید]]، رنج‏ها و گرفتاری‌‏ها را [[تحمل]] می‏‌کند و با کشتی [[امید]] و [[آرزو]] در دریای پرتلاطم و طوفان‌‏زای زندگی، به [[سلامت]] به سیر خود ادامه می‌‏دهد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>. اگر کسی به [[راستی]] به همه شرایط [[انتظار]]، پای‏بند باشد و بایسته‌‏های آن را انجام دهد، آثاری تربیتی برای وی در پی خواهد داشت که برخی چنین است:

:::::#'''گسترش امیدهای [[راستین]]:‏''' روشن است که [[انسان]] برای گذران زندگی و پذیرش دشواری‌‏های آن، نیازمند انگیزه‏‌ای نیرومند است که در پدیده‌‏ای با نام "[[امید]] به آینده" تجلی‏ می‌‏یابد؛ آینده‌‏ای که به مراتب، عالی‏‌تر، زیباتر و بهتر از امروز باشد. این مسأله - به ویژه برای جوانان- دارای اهمیت بیشتری است؛ زیرا آنان می‌‏توانند در پرتو [[امید]] به فردایی بهتر به نیروی فراوان خود، جهت و معنا بخشند<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.

:::::#'''[[پویایی]] و [[نشاط]]:''' زندگی [[انسان]]، آن زمان قابل توجیه است که آثار حرکت، [[پویایی]] و [[شادابی]] در تمام زوایای آن به چشم خورد. آن‏گاه که [[انسان]]، به وضعیت موجود [[راضی]] نیست و در صدد ایجاد شرایطی بهتر است، همانا در [[انتظار]] به سر می‌‏برد. این اثر ارزنده در [[جوامع]] [[شیعی]] به روشنی تمام دیده می‏‌شود؛ به گونه‏‌ای که آن را از دیگر [[جوامع]] به روشنی تمام، متمایز و برجسته ساخته است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.

:::::#'''[[وحدت]] و هم‏گرایی‏:''' انتظار- افزون بر آثار فردی- دارای آثار اجتماعی فراوانی نیز است که از مهم‏ترین آن‏ها می‏‌توان به [[وحدت]]، [[انسجام]] و همدلی بین [[منتظران]] اشاره کرد. این همدلی، به سبب توجه به [[هدف]] مشترکی است که در مسأله [[انتظار]] به روشنی تمام در چشم‌‏انداز آن، قابل دیدن است. امروزه ثابت شده است افرادی که در پی هدفی مشترک هستند، از عملکردی مشابه برخوردارند؛ به گونه‌‏ای که هم‏گرایی در آن‏ها در مقایسه با [[جوامع]] دیگر، بسیار است. در [[جامعه]] [[شیعی]]، [[انتظار ظهور]] مردی از سلاله [[پاک]] [[پیامبر خاتم|رسول گرامی اسلام]]{{ع}} باعث شده است همه [[پیروان]] این [[آرمان]] [[مقدس]]، از همدلی بسیار خوبی برخوردار باشند<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.

:::::#'''احساس حضور:''' یکی دیگر از آثار غیر قابل [[تردید]] در [[انتظار]] [[راستین]]، احساس حضور در محضر آن [[امام]] [[غایب]] از سویی و احساس حضور آن [[امام]] [[غایب]] در زندگی از سوی دیگر است. یک [[منتظر راستین]]، همواره بر این باور است که همه کارهای او در نگرگاه آن [[امام]] پنهان است و این خود در [[اصلاح]] [[رفتار]] وی بسیار مؤثر است. این مهم، نه فقط به [[اصلاح]] فرد منجر می‌‏شود که رفته ‏رفته به [[اصلاح]] و [[سلامت]] [[اخلاقی]] [[جامعه]] می‏‌انجامد که خود در زمینه‏‌سازی [[ظهور]]، نقشی بس مهم و انکارناپذیر خواهد داشتر

:::::#'''[[آمادگی]] همه‏ جانبه‏:''' [[انتظار مصلح]] جهانی به طور قطع، به معنای آماده‏ باش کامل فکری، [[اخلاقی]]، مادی و معنوی برای [[اصلاح]] همه [[جهان]] است. [[اصلاح]] تمام روی [[زمین]] و پایان دادن به همه ظلم‏‌ها و نابسامانی‏‌ها، شوخی نیست و نمی‌‏تواند کار ساده‏‌ای باشد. آماده‌‏باش برای چنین [[هدف]] بزرگی، باید متناسب با آن باشد؛ یعنی باید به گستردگی و ژرفای آن باشد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.

::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[میرزا عباس مهدوی‌فرد]]'''، در کتاب ''«[[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:

::::::«آثار و [[برکات انتظار]] عبارتند از:

:::::#[[تحمل]] و [[پایداری]]: شخص [[منتظر]] چون [[امام]] عصرش را شناخته است در برابر مشقت‌ها و مشکلات از کوره بیرون نمی‌رود [[امام صادق]]{{ع}} از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[روایت]] کرده است که آن [[حضرت]] به [[اصحاب]] خویش فرمود: "پس از شما مردمی خواهند آمد، که به یک تن از آنان، اجر پنجاه تن از شما را خواهند داد. [[اصحاب]] گفتند:‌ای پیامبرا ما در جنگ‌های [[بدر]] واحد و [[حنین]] با تو بوده‌ایم، و درباره ما آیاتی از [[قرآن]] نازل شده است این چگونه خواهد بود؟ [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: شما اگر در شرایطی که آنان قرار می‌گیرند، قرار بگیرید، آن [[تحمل]] و [[شکیبایی]] را که آنان دارند نخواهید داشت"<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۳۱.</ref>.

:::::#آراسته شدن به [[اخلاق]] [[اسلامی]]: [[منتظران]] [[حضرت]]، باید با [[رفتار]] انسانی، و [[اخلاق]] محمدی و صفات [[علوی]]، و [[فضایل]] [[جعفری]]، همواره مایه زینت و افتخار و آبروی [[ائمه طاهرین]] باشند. نه مایه ننگ آنان، شخص [[منتظر]] باید طوری باشد که [[ائمه]] بتوانند به شعیان خود افتخار کنند. و این رعایت در [[دوران غیبت]] [[امام]] واجب‌تر است. [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: "هر کس خوش دارد در شمار [[اصحاب قائم]]{{ع}} باشد، باید در [[عصر انتظار]]، [[مظهر]] [[[اخلاق نیک]] [[اسلامی]] باشد. چنین کسی اگر پیش از [[قیام قائم]] در گذرد، [[پاداش]] او مانند کسانی باشد که [[قائم]] را [[درک]] کنند و به حضور او برسند. پس (در [[دینداری]] و تخلق به [[اخلاق]] [[اسلامی]]) بکوشید، بکوشید و در حال [[انتظار ظهور]] [[حق]] به سر برید. این ([[کردار]] [[پاک]] و افکار تابناک) بر شما گوارا باد‌ای گروهی که [[رحمت خدا]] شامل حال شماست"<ref>{{متن حدیث|"... إِنَّ لَنَا دَوْلَةً يَجِي‏ءُ اللَّهُ بِهَا إِذَا شَاءَ ثُمَّ قَالَ مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ كَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَكَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا هَنِيئاً لَكُمْ أَيَّتُهَا الْعِصَابَةُ الْمَرْحُومَةُ"}}؛ غیبت نعمانی، ص ۲۰۰، ح ۱۶.</ref>.

:::::#[[حق‌محور]]: [[پیامبر اکرم]]{{صل}} می‌فرمایند: "خوشا به حال منتظرانی که به حضور [[قائم]]{{ع}} برسند آنان که پیش از [[قیام]] او نیز پیرو اویند، با [[دوست]] او عاشقانه موافق و دوستند و با [[دشمن]] او خصمانه مخالف و دشمنند"<ref>{{متن حدیث|"طُوبَى لِمَنْ أَدْرَكَ قَائِمَ أَهْلِ بَيْتِي وَ هُوَ مُقْتَدٍ بِهِ قَبْلَ قِيَامِهِ يَتَوَلَّى وَلِيَّهُ وَ يَتَبَرَّأُ مِنْ عَدُوِّهِ..."}}؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۳۰.</ref>. "[[انسانیت]]" و رعایت [[ارزش]] [[انسان]]، تنها در [[تعالیم]] [[علی]] و [[آل علی]] جلوه‌گر است و [[انسان]] [[آگاه]] از این [[تعالیم]]، فدایی این راه است و [[دشمن]] هر راه دیگر. دولتی [[علی]] و [[آل علی]]، [[دوستی]] [[انسان]] و [[انسانیت]] است، و [[دشمنی]] با [[علی]] و [[آل علی]]، [[دشمنی]] با [[انسان]] و [[انسانیت]]<ref>خورشید مغرب، ص ۲۷۲.</ref>.

::::::'''2. اثرات روانشناختی [[انتظار]]:''' [[انتظار]] به لحاظ روان‌شناختی، نقش فراوان در [[زندگی]] [[انسان]] [[منتظر]] ایفا می‌کند که اینک به برخی از آنها اشاره می‌شود:

:::::#[[تکامل]] روحی: [[انتظار]] در [[منتظران]]، [[امید]] به [[آینده]] ایجاد می‌کند. [[امام صادق]]{{ع}}: کسی که [[دوست]] می‌دارد از [[یاران قائم]] باشد باید آماده باشد و در حال [[آمادگی]] به [[پارسایی]] و [[محاسن اخلاق]] عمل کند. از این [[حدیث]] سه نکته استفاده می‌شود:

:::::##دارای [[ورع]] باشد<ref>غیبت نعمانی، ص ۲۰۰.</ref>. اگر [[امید]] به [[آینده]] و [[انتظار]] از [[جامعه بشری]] رخت بربندد، [[زندگی]] مفهومی نخواهد داشت. حرکت و [[انتظار]] در کنار هم بوده و از هم جدا نمی‌شوند. [[انتظار]]، [[علت]] حرکت و تحرک‌بخش است. [[پیامبر]]{{صل}} می‌فرمایند: "اگر [[امید]] نبود، [[مادر]] [[فرزند]] خود را شیر نمی‌داد و کسی درختی نمی‌کاشت"<ref>نهج الفصاحه، ص ۱۸۹، کلمه ۹۳۶.</ref>.

:::::#وسعت [[فکر]] و [[اندیشه]]: [[عقیده]] به [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} و [[حکومت جهانی]] آن [[حضرت]] [[فکر]] و [[اندیشه]] [[آدمی]] را وسعت می‌بخشد تا به دورترین نقاط [[جهان]] نگریسته و خیر و [[رفاه مردم]] تمام مناطق [[گیتی]] را خواسته و عالم را مملکت [[خدا]] بداند؛ و [[یقین]] بداند که [[عاقبت]] و [[پیروزی]] با [[پرهیزکاران]] و شایستگان است، [[قرآن کریم]] نیز [[بشارت]] داده است: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور  پس از تورات  نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>؛ از طرفی کسی که [[منتظر]] [[حضرت]] است و [[عقیده]] به [[ظهور]] آن [[حضرت]] دارد شیفته [[پیروی]] از افراد نمونه و کامل می‌شود و [[دل]] را به [[حکومت جهانی]] او گره می‌زند. [[یاری]] کردن و [[ستایش]] از حکومت‌های [[جباران]] را [[گناه]] می‌داند و در واقع [[انتظار]] [[انسان]] را خدامحور و حق‌طلب به بار می‌آرود.

:::::#[[امید]] به موفقیت و [[پیروزی]]: [[انتظار]]، [[امید]] و [[آرزو]] است، [[امید]] و [[آرزو]]، در [[زندگی]] [[انسان]] از مؤثرترین عوامل حرکت و [[مقاومت]] است. جوهره این [[امیدواری]]، [[خوش‌بینی]] نسبت به [[آینده]] [[بشر]] است و پشتوانه آن، مژده قطعی [[خداوند]] به [[پیروزی]] [[صالحان]] و [[مستضعفان]] است که در [[آیات]] متعدد [[قرآن]] به آن اشاره شده است<ref>قصص / ۵، نور / ۵۵، توبه / ۳۳.</ref>. از [[امید]] و [[دل]] بستن به آینده‌ای بهتر که شامل عنصر [[خوش‌بینی]] نسبت به جریان کلی [[نظام]] [[طبیعت]] و سیر [[تکامل]] [[تاریخ]] و [[اطمینان]] به [[آینده]] روشن‌تر [[بشر]] است، در زبان [[روایات]] به "[[انتظار فرج]]" تعبیر شده است. [[انتظار فرج]] از یک اصل کلی [[اسلامی]] مایه گرفته است و آن اصل، [[حرمت]] [[یأس]] و [[نومیدی]] از [[لطف]] و [[رحمت]] [[خداوند]] است. [[امام علی]]{{ع}} می‌فرماید: "[[انتظار فرج]] داشته باشید و مأیوس و نومید از [[لطف]] و [[رحمت خدا]] نگردید زیرا [[بهترین]] [[کارها]] در پیشگاه [[خدای عزوجل]] [[انتظار فرج]] است"<ref>بحار الانوار، (بیروت، مؤسسة الوفاء)، ج ۵۲، ص ۱۲۳.</ref>. بنابراین طبق [[آیات]] و [[روایات]]، [[خداوند]] به [[مسلمانان]] و [[مستضعفان]] [[وعده]] [[پیروزی]] داده است. این [[وعده]] در [[عصر غیبت]] نقشی سازنده در [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]] [[انسان]] [[منتظر]] دارد. زیرا [[منتظران]] به آرزوی [[پیروزی حق بر باطل]] به ساختن خود و [[جامعه]] می‌پردازند و در مقابل مشکلات، [[ظلم]] و [[طغیان]] [[مبارزه]] و [[مقاومت]] می‌کنند. وعده‌های [[پیروزی]] حتمی، از منظر روان‌شناختی قوت روحی و روانی در شخص [[منتظر]] ایجاد می‌کند<ref>یوسف مدن، سیکولوجیة الانتظار، ص ۱۹۲.</ref> بدین خاطر [[منتظران]] در طول [[تاریخ]] توانسته‌اند با [[روح]] و روان [[عالی]] و کمترین امکانات و وسایل تسلیحاتی، موفقیت‌های چشمگیری در مقابل بزرگ‌ترین قدرت‌های عصر که مجهز به پیشرفته‌ترین تسلیحات روز بوده‌اند به دست آورند و همین [[روحیه]] [[امیدواری]] باعث حیات [[فکری]] [[منتظران]] و [[آشفتگی]] [[مستکبران]] گردیده است.

:::::#فروریختن هیبت دنیای [[استکبار]]: [[استکبار]] یک واقعیت [[تاریخی]] از آغاز تا به امروز بوده است، در طول [[تاریخ]] فرعون‌ها، نمرودها، ابولهب‌ها و ابوجهل‌ها در جهت [[دشمنی]] با [[مستضعفان]] بوده و خواهند بود.[[برتری]] [[نظامی]] و صنعتی [[مستکبران]] باعث جرأت آنان و احساس [[ضعف]] [[مستضعفان]] شده است و امروزه بسیاری از [[کشورهای اسلامی]] وعده‌های تخلف‌ناپذیر [[خداوند]] را فراموش کرده و متأثر از امکانات و [[پیشرفت]] تسلیحاتی [[مستکبران]] گردیده‌اند و می‌پرسند که [[امام مهدی]]{{ع}} چگونه با [[شمشیر]] بر تسلیحات پیشرفته [[دنیا]] پیروز می‌شود؟ پاسخ این پرسش با توجه به نکات زیر روشن می‌شود:

:::::##وعده‌های [[پیروزی]] و [[بشارت]] [[فرج]] که در [[آیات]] و [[روایات]] آمده است [[قدرت]] [[معنوی]] [[مسلمانان]] را افزایش می‌بخشد و در [[مبارزه]] [[اسلام]] و [[استکبار]] [[پیروان اسلام]] را از نظر روحی و روانی [[قوی]] و [[توانمند]] می‌سازد که این تحولات روحی باعث شکسته شدن هیبت [[مستکبران]] در نزد [[مستضعفان]] می‌شود.

:::::##در پرتوی وعده‌های [[پیروزی]] و [[بشارت]] [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} [[برتری]] بر [[مستکبران]] در شخصیّت [[مسلمانان]] به وجود می‌آید چنانکه [[خداوند]] هیبت و بزرگی [[استکبار]] را در نزد [[اصحاب کهف]] کوچک و حقیر کرد<ref>یوسف مدن، سیکولوجیة الانتظار، ص ۱۹۵.</ref>.

:::::##[[روحیه]] [[مستکبران]] با وجود پیشرفته‌ترین تسلیحات، [[شکست]] می‌خورد و با [[روح]] [[شکست]] خورده [[توان]] [[مقاومت]] از آنان سلب می‌گردد. [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید:به هنگام فرا رسیدن امر ما ([[حکومت]] [[مهدی]]) [[خداوند]] [[ترس]] را از [[دل]] [[شیعیان]] ما بر می‌دارد و در دل‌های [[دشمنان]] ماجای می‌دهد. در آن هنگام هر یک از [[شیعیان]] ما از نیزه برنده‌تر و از شیر شجاع‌تر می‌شوند<ref>{{متن حدیث|"إِنَّ اللَّهَ نَزَعَ الْخَوْفَ مِنْ قُلُوبِ شِيعَتِنَا وَ أَسْكَنَهُ قُلُوبَ أَعْدَائِنَا فَوَاحِدُهُمْ أَمْضَى مِنْ سِنَانٍ وَ أَجْرَى مِنْ لَيْثٍ يَطْعَنُ عَدُوَّهُ بِرُمْحِهِ وَ يَضْرِبُهُ بِسَيْفِهِ وَ يَدُوسُهُ بِقَدَمِهِ"}}؛ بحارالانوار، (بیروت، مؤسسة الوفاء)، ج ۵۲، ص ۳۳۶.</ref>. "[[ایمان]] و [[اعتقاد به امام زمان]]{{ع}}، [[مانع]] از [[تسلیم]] شدن است. ملت‌های باایمان که حضور [[قطب عالم امکان]] را در میان خود احساس می‌کنند، [[امید]] و [[نشاط]] می‌گیرند و برای [[مجد]] و [[عظمت]] [[اسلام]] [[مبارزه]] و [[جهاد]] می‌کنند با تکیه بر همین [[امید]] درخشان بود که [[ملّت]] بزرگ [[ایران]]، [[پرچم]] [[اسلام]] را به اهتزاز در آورد و افتخار طول [[تاریخ]] و [[بشر]] و [[تاریخ اسلام]] شد"<ref>مقام معظم رهبری، فصلنامه انتظار، شماره ۲، ص ۵۹، نقل از روزنامه رسالت، ۱۶ / ۱۰ / ۷۸.</ref>.

:::::#[[مقاومت]] در برابر [[انحرافات]] [[اجتماعی]]: از ثمرات [[اعتقاد]] به [[انتظار]]، [[مقاومت]] [[منتظران]] در برابر هرگونه درد و [[رنج]] وانحرافات [[اجتماعی]] است. [[ایمان]] به [[پیروزی]] واعتقاد به شکوفائی [[جهان]]، اثرات [[تربیتی]] و [[اعتقادی]] دارد. [[اراده]] [[منتظران]] را در راستای نابودی و [[انحرافات]]، محکم و آهنین می‌سازد. در [[روایات]] هم [[ثواب]] و پاداشی فراوان برای کسانی که درد و [[رنج]] را تحمّل و با [[انحرافات]] [[مبارزه]] می‌کنند آمده است و فرموده: "هر که در [[روزگار غیبت]] [[قائم]] ما، بر [[ولایت]] ما [[استوار]] ماند [[خداوند]] [[پاداش]] هزار [[شهید]] به مانند [[شهیدان]] [[بدر]] و [[احد]] به وی عطا فرماید"<ref>میزان الحکمه، (بیروت، منشورات الدار الاسلامیه، ۱۹۸۵ م)، ج ۱، ص ۲۸۲.</ref>. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} هم فرموده: "پس از شما مردمی خواهند آمد که یکی از آنان اجر و [[پاداش]] پنجاه نفر از شما را دارد. عرض کردند:‌ای [[پیامبر خدا]]{{صل}}! ما در [[بدر]] و [[احد]] و [[حنین]] با شما بودیم و [[قرآن]] در میان ما نازل شد؟! فرمود: اگر آنچه بر سر ایشان می‌آید بر سر شما بیاید مانند آنان [[صبر]] و شکیبائی نمی‌کنید"<ref>میزان الحکمه، (بیروت، منشورات الدار الاسلامیه، ۱۹۸۵ م)، ج ۱، ص ۲۸۱.</ref>. در پرتوی [[اعتقاد]] به [[انتظار]]، مجاهدین [[جهان اسلام]] در برابر تمام [[انحرافات]] و فشارهایی که از سوی دنیای استکبار وارد می‌شود [[مقاومت]] می‌کنند و کوچک‌ترین تزلزلی در [[اراده]] خود راه نمی‌دهند و برای [[زمینه‌سازی]] [[دولت حق]]، سر از پا نمی‌شناسند.

:::::#ایجاد توازن بین [[ناامیدی]] و [[امید]]: [[روایات]] فراوانی از [[بشارت]] [[فرج]]، [[نصرت]] و [[پیروزی]] [[صالحان]] سخن می‌گویند چنانکه [[پیامبر]]{{صل}} فرموده‌اند: [[مردم]] [[بشارت]] داده شدید به [[فرج]]، همانا (در) [[وعده خداوند]] خلاف نیست و قضایش رد نمی‌شود و او [[دانایی]] [[آگاه]] است و همانا [[فتح]] و [[پیروزی]] نزدیک است<ref>{{متن حدیث|"عَنْ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} فَقَالَ مَعَاشِرَ الْمُؤْمِنِينَ أَبْشِرُوا بِالْفَرَجِ فَإِنَّ وَعْدَ اللَّهِ لَا يُخْلَفُ وَ قَضَاؤُهُ لَا يُرَدُّ وَ هُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ فَإِنَّ فَتْحَ اللَّهِ قَرِيبٌ"}}؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۶۷.</ref>. نیز طبق [[روایات]] [[انحرافات]] گسترده در [[زندگی]] [[مردم]] در [[دوران غیبت کبری]] رخ می‌دهد. [[امام علی]]{{ع}} فرموده‌اند: [[زمین]] پر از [[جور]] و [[ستم]] می‌شود تا جائی که کسی نتواند [[نام خدا]] را به زبان جاری کند مگر در پنهانی آنگاه [[خداوند]] [[قوم]] [[صالح]] و شایسته‌ای را می‌آورد که [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] نماید<ref>{{متن حدیث|"لَتُمْلَأَنَّ الْأَرْضُ ظُلْماً وَ جَوْراً حَتَّى لَا يَقُولَ أَحَدٌ اللَّهَ إِلَّا مُسْتَخْفِياً، ثُمَّ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ صَالِحِينَ يَمْلَئُونَهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً"}}؛ کامل سلیمان، یوم‌الخلاص، ص ۴۹۴.</ref>. [[پیامبر]]{{صل}} می‌فرماید: "هیچ زمانی پیش نمی‌آید جز اینکه زمان بعدی بدتر از آنست"<ref>کامل سلیمان، یوم‌الخلاص، ص ۴۲۱.</ref>. هنگامی که زمان‌ها را در نظر می‌گیریم و دوران‌هائی را که پس از [[رحلت]] [[رسول اکرم]]{{صل}} بر [[مسلمانان]] گذشته، مورد مطالعه قرار می‌دهیم می‌بینیم که پایه‌های [[فتنه‌ها]] عمیق‌تر و مخرب‌تر گردیده است و با گذشت هر لحظه به اوج خود می‌رسد. [[پیامبر]]{{صل}} می‌فرماید: "زمانی بر [[مردم]] بیاید که [[انسان]] در آن روزگار، آرزوی [[مرگ]] می‌کند"<ref>احمد بن حنبل، مسند، ج ۲، ص ۲۳۶.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} می‌فرماید: "اهل زمانه دگرگون می‌شوند، بت‌پرستی یکبار دیگر رواج پیدا می‌کند، [[مؤمنان]] به [[سختی]] گرفتار می‌شوند، [[دل‌ها]] را [[شک]] و [[تردید]] فرا می‌گیرد، رشته [[دین]] از گردن آنها خارج می‌شود و پیوند آنها با [[دین]] قطع می‌گردد"<ref>کامل سلیمان، یوم‌الخلاص، پیشین، ص ۴۹۵.</ref> »<ref>[[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص118-135.</ref>.

[[پرونده:Pic1397.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[مجید حیدری‌نیک]]]]

::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[مجید حیدری‌نیک]]'''، در کتاب ''«[[نگاهی دوباره به انتظار (کتاب)|نگاهی دوباره به انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:

::::::«برخی از ره آوردهای [[انتظار]] را بر می‌شمریم:

:::::*'''[[صبر]]''': [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|مِنْ دِينِ الْأَئِمَّةِ الْوَرَعُ... وَ انْتِظَارُ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ}}<ref>از دین امامان است پرهیزکاری... و انتظار فرج با صبر و شکیبایی (بحارالأنوار، ج ۵، ص ۱۲۲).</ref>. شرایط بسیار دشوار [[عصر غیبت]]، مستلزم آن است که هر [[شیعه]] منتظری، در برابر مشکلات و [[گرفتاری‌ها]] بایستد و از موجودیت و [[هویت]] خویش [[دفاع]] کند.

::::::کسی که برای آینده‌اش برنامه می‌ریزد و برای رسیدن به اهدافش، نیازها را می‌شناسد و برای به دست آوردن آن‌ها، راه‌هایی را [[پیش بینی]] می‌کند، به خوبی می‌داند که با داشتن نقشه و برنامه، [[کارها]]، سریع‌تر و بهتر شکل می‌گیرد. چون موانع را در طرح و برنامه کلی، می‌توان [[شناخت]] و برای از میان برداشتن آن‌ها، چاره‌ای اندیشید. آنان، در رویارویی با مشکلات، غافلگیر نمی‌شوند و کاسه صبرشان لبریز نمی‌گردد و به جزع و فزع یا [[ذلت]] و [[ضعف]] روی نمی‌آورند. مواجهه با [[ترس]]، طبیعی است و هر انسانی، در طول زندگی‌اش، با آن روبه رو می‌شود، اما مهم این است که چگونه از آن بهره ببرد.(...)

:::::*'''ذکر''': دوران [[انتظار]]، دوران [[هجوم]] [[فتنه‌ها]] و مشکلات و گرفتاری‌هاست. آنچه سبب [[آرامش]] قلبی و [[قدرت روحی]] [[شیعه]] [[منتظر]] می‌شود و وی را از [[غفلت]] و زینت و [[وسوسه]]، [[نجات]] می‌دهد، ذکر و هوشیاری است.

::::::آدمیت [[آدمی]]، در گروِ دو دستاورد بزرگ، یعنی [[علم]] و ذکر است. با [[علم]]، از جهل‌ها آزاد می‌شویم و با ذکر، از [[غفلت]] ها. [[انسان]] در یک مرحله، [[جاهل]] است و در این مرحله، محتاج دانستن است. پس باید به دنبالش برود، در هر جا باشد. از طرفی، تأکید فراوان برفراگیری [[علم]] و [[دانش]]، اهمیت آن را دو چندان می‌کند، ولی باید توجه داشت که دانستن، شرط لازم برای موفقیت و [[سعادت آدمی]] است، اما شرط کافی برای این مهم نیست. چون، پس از یافتن و فهمیدن، خطر دیگری بر سر راه است و آن، [[غفلت]] و بی خبری است. در این مرحله، [[علم]] کارساز نیست، بلکه ذکر و تذکر، کارگر است و چاره درد.

::::::مؤمنِ [[منتظر]] نیز از این امر، مستثنا نیست. زیرا [[فتنه‌ها]] و جلوه‌ها و وسوسه‌ها و زینت‌ها {{متن قرآن|اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ}}<ref>«بدانید که زندگانی این جهان بازیچه و سرگرمی و زیور و نازشی  است میان شما و افزون خواهی در دارایی‌ها و فرزندان است؛ چون بارانی که رستنی آن شگفتی کشتکاران را برانگیزد سپس خشک گردد و آن را زرد بینی، آن‌گاه ریز و خرد شود و در جهان واپسین، عذابی سخت و (نیز) آ» سوره حدید، آیه ۲۰.</ref>(...)

:::::*'''[[اصلاح]]''': یکی از آثاری که در هر [[شیعه]] [[منتظر]] پدیدار می‌گردد، [[اصلاح]] و پیراستن خود از خصائص [[ناپسند]]، و آراستن خود به [[اخلاق نیکو]] است. این، نتیجه طبیعی [[انتظار واقعی]] است. او، در [[تاریخ]] کسانی را دیده است که در بحرانی‌ترین شرایط، زیر شانه [[ولی خدا]] را خالی کرده‌اند! او، [[طلحه]] و زبیرهای [[تاریخ]] را دیده است! او، [[عمر]] سعدها را دیده است! از این رو او نقطه ضعف‌هایش را شناسایی می‌کند و در پی [[اصلاح]] خود بر می‌آید. [[شیعه]] [[منتظر]]، دریافته که با [[اصلاح]] خود، به تنهایی [[کارها]] درست نمی‌شود. چون او با [[جامعه]] مرتبط است. او می‌داند که [[جامعه]] [[فاسد]]، فرد [[صالح]] را هم به [[فساد]] می‌کشاند. [[درک]] این [[ضرورت]]، او را به [[اصلاح جامعه]] می‌کشاند.

::::::این دو، همان علامت‌هایی هستند که [[پیامبر]] {{صل}} از سالیان دور، در گوش [[تاریخ]] گفته است. [[مسلمان]] باید [[صالح]] باشد؛ {{متن حدیث|الْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ مِنْ يَدِهِ وَ لِسَانِهِ}}<ref>من لایحضره الفقیه، ج ۴، ص ۳۵۸.</ref>؛ نیز باید [[مصلح]] باشد؛ {{متن حدیث|مَن أصبَحَ وَلَم يَهتَمَّ بِأُمورِ الْمُسْلِمِينَ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ}}<ref>کافی، ج ۲، ص ۱۶۳، ح ۱ و ص ۱۶۴، ح ۵.</ref>(...)

:::::*'''[[امید]]''': [[انتظار فرج]]، از آن جهت مورد تأکید و توصیه [[اهل بیت]] {{عم}} قرار گرفته است که در [[شیعه]] [[منتظر]]، [[امید]] به [[آینده]] پدید می‌آورد و همین [[امید]]، نقش بزرگی در [[زندگی]] او دارد. چون اگر [[پندار]] کسی این باشد که هیچ تلاشی برای [[اصلاح]] امور به نتیجه نمی‌رسد، انگیزه‌ای برای [[مبارزه]] با [[طاغیان]] و [[مقاومت]] در برابر دشواری‌ها نخواهد داشت؛ اما اگر کسی به [[آینده]] [[امیدوار]] باشد و بداند که دیر یا زود، [[حکومت]] [[زمین]] به [[صالحان]] خواهد رسید و امور [[جامعه]] [[اصلاح]] خواهد شد و [[ستم]] و [[بیداد]] رخت بر خواهد بست و… برای رسیدن به چنان جامعه‌ای می‌کوشد تا با دگر سازی، زمینه تشکیل آن [[دولت کریمه]] را فراهم آورد.

::::::حالت [[انتظار]] و [[اعتقاد]] به حضور [[رهبر]]، اثر عمیقی در اجتماع دارد. هر گاه این [[رهبر]]، در [[دل]] اجتماع باشد، مداخله او در [[رهبری]] [[امت]] و نظارت بر سازمان‌ها، لازم و ضروری است، ولی هر گاه این [[رهبر]]، به عللی زندانی یا [[تبعید]] [[بیمار]] شود، باز هم [[مردم]] به [[امید]] وجود آن [[رهبر]]، دست به دست هم داده، [[کارها]] را ادامه می‌دهند.(...)

:::::*'''[[همراهی]]''': [[شیعه]] [[منتظر]]، تلاش دارد که در [[رفتار]] و گفتار و [[پندار]]، خود را به خصیصه‌های نیکوی امامش نزدیک کند. بگوید، آن چه او می‌پسندد و انجام دهد کاری را که او خوش می‌دارد و… از این رو، [[اخلاق]] او، [[مردم]] را به یاد آن [[غایب]] از نظر می‌اندازد تا جایی که [[بهترین]] افراد اهل زمان خود به شمار می‌رود. [[فرزندان]] [[انتظار]]، در مناسبات [[اجتماعی]]، چنان پابند عدالت‌اند که [[مردم]]، طَعم [[عدالت اجتماعی]] را به سبب ایشان تجربه می‌کنند. [[فرزندان]] [[انتظار]]، این هشدار را شنیده‌اند که «منفورترین [[مردم]] نزد [[پروردگار]]، کسی است که [[سیره]] امامی را برگزیند، ولی از کارهای او [[پیروی]] نکند»<ref>کافی، ج ۸، ص ۲۳۴.</ref>.

:::::*'''[[بصیرت]]''': مؤمنِ [[منتظر]]، در تمامی اَبعاد، [[آمادگی]] پیدا می‌کند. یکی از آن‌ها، [[آمادگی فکری]] است. نتیجه  تلاش [[فکری]] مؤمنِ [[منتظر]]، [[بصیرت]] و [[آگاهی]] است. [[فتنه‌ها]]، افزون بر این که [[غفلت]] می‌آورند، [[شبهه]] و [[تردید]] و تزلزل را نیز در افکار [[آدمی]] ایجاد می‌کنند و این [[فرزند]] [[انتظار]] است که چون به هوشیاری [[فکری]] رسیده، بیدار است و آماده شده است. او از زبان [[مهربان]] [[علی]] {{ع}} شنیده: {{متن حدیث|فَإِنَّمَا الْبَصِيرُ مَنْ سَمِعَ فَتَفَكَّرَ وَ نَظَرَ فَأَبْصَرَ}}<ref>شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۹، ص ۱۵۸.</ref>. او می‌داند که [[آیین]] [[تشیع]]، از آغاز گسترش، هماره مورد تاخت و تاز [[دشمنان]] قرار داشته و در [[عصر غیبت]]، به شدت آن افزوده شده است. آنان، عرصه را با [[غیبت]] [[صاحب]] [[دین]]، خالی دیده و در این [[فرصت]]، به [[گمراهی]] کردن [[مردم]] رو می‌آورند. او می‌داند که [[وظیفه]] دارد با تمام وجود به [[دفاع]] از [[آیین]] و [[آرمان]] آن [[حضرت]] برخیزد و به [[شبهات]] والقائات [[شیطانی]] [[دشمن]] پاسخ دهد.

::::::[[شیعه]] [[منتظر]]، همراه [[تاریخ]] است و از آن درس می‌گیرد. او، قهرمان با وفای [[کربلا]] [[حضرت ابوالفضل]] {{ع}} را که به [[بصیرت]] رسیده بود<ref>{{متن حدیث|أَشْهَدُ أَنَّكَ مَضَيْتَ عَلَى بَصِيرَةٍ مِنْ أَمْرِكَ...}} (مفاتیح الجنان، زیارتنامه حضرت ابوالفضل).</ref>، سرمشق خود قرار می‌دهد»<ref>[[مجید حیدری‌نیک|حیدری‌نیک، مجید]]، [[نگاهی دوباره به انتظار (کتاب)|نگاهی دوباره به انتظار]]، ص ۸۷-۹۷.</ref>.

::::::اگر [[منتظران]] اقدامی نکردند و تقدیر و [[تدبیر]] و تشکل و [[تربیتی]] را نیاورند و باری را برنداشتند، چنان‌که [[وظیفه]] چنین بود، آن وقت [[ظلم]] مملو خودش زمینه‌ساز [[قسط]] و [[عدل]] می‌شود. {{متن حدیث|یَمْلَأَ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا بَعْدَ مَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً}}<ref> پر می‌کند زمین را از قسط و عدل همان‌طور که از ظلم و جور پر شده بود؛ [[منتخب الاثر (کتاب)|منتخب الاثر]]، ص ۲۴۹.</ref>.

{{جمع شدن|۱۰. حجت الاسلام و المسلمین نصیری؛}}

[[پرونده:11364.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[علی نصیری]]]]

::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[علی نصیری]]'''، در مقاله ''«[[نگاهی به پدیده انتظار و آثار حیات‌بخش آن (مقاله)|نگاهی به پدیده انتظار و آثار حیات‌بخش آن]]»'' در این‌باره گفته است:

::::::«برای [[انتظار]] به معنای [[ظهور منجی]] و [[تشکیل حکومت]] [[عدالت‌گستر]] جهانی سه دسته از آثار می‌توان برشمرد<ref>دکتر علی قایمی برای انتظار به مفهوم نخست، پنج فایده بر شمرده است که عبارتند از: ۱. عامل حرکت؛

:::::#'''آثار باورشناختی [[انتظار ظهور]] [[منجی]]''': بخشی از [[آثار انتظار]] به مفهوم نخست، یعنی [[انتظار ظهور]] [[منجی]] به بازسازی و سامان‌دهی [[باور]] [[انسان‌ها]] بازگشت دارد؛ یعنی چنین انتظاری به‌طور طبیعی در پیدایش یا [[اصلاح]] [[باور]] [[مردم]] به [[نظام هستی]] و تدبیرگر این [[نظام]]، یعنی [[خداوند]] تأثیر مستقیم دارد. ما اینجا به دو نوع اثر باورشناختی پدیده [[انتظار]] به مفهوم نخست اشاره می‌کنیم که عبارتند از: ۱. باورمندی به اصل [[حکمت]] در [[آفرینش]]؛ ۲. باورمندی به خیرمداری هستی.  

:::::##'''باورمندی به اصل [[حکمت]] در [[آفرینش]]''': [[فلاسفه]] عموماً در بر شمردن انواع [[علت]]، از [[علت]] غایی سخن گفته‌اند و معتقدند بخشی از سهم پیدایش معلول - آنجا که سخن از [[علت]] [[مرید]] و [[حکیم]] است - بر دوش [[علت]] غایی قرار دارد<ref>برای نمونه ر.ک: نهایة الحکمة، ص ۱۸۰ - ۱۸۶</ref>. به این معنا که فرجام کار، نتیجه و دستاوردهای پیدایش معلول، در [[اقدام]] [[علت]] فاعلی در به [[ظهور]] رساندن آن معلول تأثیر مستقیم دارد؛ برای نمونه تمام اکتشافات بشری به انگیزه ارائه خدمات به [[انسان‌ها]] و مقابله با انواع [[بیماری‌ها]] و آفت‌ها تحقق یافته است؛ براین اساس، پاسکال، برای آن‌که [[مردم]] را از خطر عفونت‌های مزمن [[نجات]] دهد، واکسن را پیشنهاد کرد و ادیسون برای آن‌که امور جاری [[مردم]] در [[تاریکی]] شب مختل نشود، برق را اختراع نمود. بنابراین وجود [[علت]] غایی، توجیه‌گر [[اقدام]] حکیمانه [[علت]] در پدید آوردن معلول است؛ بدین سبب [[قرآن]]، [[انکار]] [[جهان آخرت]] و مشخص نشدن پایان کار [[انسان‌ها]] را به معنای لغو دانستن اصل [[آفرینش]] و در [[حقیقت]] نفی [[حکمت]] در [[آفرینش]] دانسته است: آیا [[گمان]] کردید شما را بیهوده آفریده‌ایم، و به سوی ما بازگردانده نمی‌شوید<ref> {{متن قرآن|أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ}} «آیا پنداشته‌اید که ما شما را بیهوده آفریده‌ایم و شما به سوی ما بازگردانده نمی‌شوید؟» سوره مؤمنون، آیه ۱۱۵.</ref>.  

:::::##'''باورمندی به خیرمداری هستی''': تحلیل وجود [[شرور]] در عالم - اعم از [[شرور]] در بعد طبیعی، نظیر [[زلزله]] یا [[شرور]] در حوزه انسانی، نظیر [[پلیدی]] و پلشتی شماری از [[آدمیان]] - از دیرباز، ذهن [[انسان‌ها]] را به خود مشغول ساخته و به [[اذعان]] بسیاری از صاحب‌نظران، از دیرپاترین مباحث [[فلسفی]] شناخته شده است. دشواری حل اشکال وجود [[شرور]] از آنجا ناشی شده است که دین‌باوران، یک صدا، از [[خداوند]] مستجمع جمیع صفات جلال و [[جمال]] که جز خیر و [[نیکی]] در [[افعال]] او راه ندارد، سخن به میان آورده‌اند. از سویی دیگر، هستی و [[اعمال]] و [[رفتار]] [[انسان‌ها]]، خود فعلی از [[افعال خداوند]] به حساب می‌آید؛ پس این همه [[زشتی]] و [[پلیدی]] در [[رفتار]] [[انسان‌ها]] یا [[کشتار]] دسته جمعی [[آدمیان]] در اثر [[قهر]] [[طبیعت]] یا [[آفرینش]] [[شیطان]] به عنوان [[مظهر]] [[پلیدی]]، چگونه با خیر مطلق بودن [[خداوند]] سازگار است؟ گذشته از پاسخ‌های متعددی که از سوی [[فلاسفه]] و [[متکلمان]] [[مسلمان]] به این [[شبهه]] و پرسش داده شده است، [[باور]] و [[اذعان]] به [[ظهور منجی]] و تحقق [[عدالت]] و ارزش‌های والای انسانی در [[پایان جهان]]، می‌تواند به حلّ این [[شبهه]] [[کمک]] کند؛ زیرا براساس پدیده [[انتظار ظهور]] [[منجی]] و بسط [[عدالت]] گیتی‌گستر، فرض بر این است که حرکت و سمت و سوی هستی، بر اساس خیر و [[نیکی]] است و تمام [[زشتی‌ها]] که در اثر سوء [[انتخاب]] [[آدمیان]] پدید آمده است صفات عارضی و خارج از ذات هستی تلقی می‌شود.  

:::::#'''آثار روان‌شناختی [[انتظار ظهور]] [[منجی]]''': [[انتظار ظهور]] [[منجی]] و تحقق [[حکومت]] [[عدالت‌گستر]] جهانی، افزون بر آثار باورشناختی، آثار روان‌شناختی مهمی را نیز در پی دارد که دو اثر این نوع را بر می‌شمریم:

:::::## '''ماندگاری اصل [[امید]] در [[دل‌ها]]''': [[امید]] در [[دل‌ها]]، بسان چراغ فروزانی است که با [[روشنایی]] خود، طراوت و [[شادمانی]] را به ارمغان می‌آورد. شاید میان حالات روحی و روانی، صفتی تأثیرگذارتر از [[امید]] وجود نداشته باشد؛ چنان‌که عکس آن نیز [[صادق]] است؛ به این معنا که صفتی شکننده‌تر از [[یأس]] و [[ناامیدی]] قابل تصور نیست. همه روان‌شناسان بر این باورند که اگر لحظه‌ای [[امید]] از دل‌های [[مردم]] زدوده شود و این چراغ برای تنها چند دقیقه به خاموشی گراید، تمام فعالیت‌های انسانی در گستره‌های مختلف [[علمی]]، [[فرهنگی]]، [[سیاسی]]، [[اجتماعی]] و... دچار اختلال و ایستایی می‌شود؛ زیرا [[انسان‌ها]] - در هر سطح [[فکری]] و شغلی که باشند‌ - به [[امید]] فردایی بهتر و روشن‌تر به تلاش و کوشش دست می‌زنند. حتی [[عارفان]] واله که از [[زندگی]]، چیزی جز لقای [[حق]] و رسیدن به [[مقام]] فنا را [[انتظار]] نمی‌برند، اگر [[امید]] دستیابی به وصل و لقای [[حق]] از آنان ستانده شود، ناگهان دچار [[حیرت]] و سردرگمی خواهند شد. [[یأس]] را از این جهت، باید آغاز [[مرگ]] زندگان دانست. برای [[انسان]] مرده دیگر اهمیت ندارد چه بر سرش می‌آید. [[راز]] آن‌که [[یأس]] از [[رحمت الهی]] یکی از [[گناهان کبیره]] برشمرده شده<ref>برای تفصیل بیشتر ر.ک: الامثل، ج ۶، ص ۲۹ - ۳۰؛ فخر رازی، تفسیر، ج ۱۸، ص ۱۹۹.</ref> و [[خداوند]]، به دفعات، به بندگانش اعلام کرده است به‌رغم [[ارتکاب گناهان]] زیاد، نباید از [[رحمت]] او مأیوس شوند، همین نکته است: بگو: ‌ای [[بندگان]] من که بر خود [[اسراف]] و [[ستم]] کرده‌اید از [[رحمت]] [[خداوند]] نومید نشوید که [[خدا]] هم [[گناهان]] را می‌آمرزد، زیرا او بسیار [[آمرزنده]] و [[مهربان]] است<ref>{{متن قرآن|قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ}} «بگو: ای بندگان من که با خویش گزافکاری کرده‌اید! از بخشایش خداوند ناامید نباشید که خداوند همه گناهان را می‌آمرزد؛ بی‌گمان اوست که آمرزنده بخشاینده است» سوره زمر، آیه ۵۳.</ref>. چه، [[انسان]] مأیوس، بسان سرزمین سوخته؛ آماده پذیرش هیچ بذر و نهالی نیست. [[خداوند]] اعلام کرده است [[شیطان]]، پیوسته شما را مأیوس کرده، از [[فقر]] و [[بیچارگی]] شما سخن می‌گوید؛ درحالی‌که [[خداوند]]، یکسره به شما [[امید]] ارزانی می‌دارد: [[شیطان]] شما را (به هنگام [[انفاق]]) [[وعده]] [[فقر]] و تهیدستی می‌دهد و به [[فحشا]] امر می‌کند؛ ولی [[خداوند]] [[وعده]] [[آمرزش]] و فزونی به شما می‌دهد و [[خداوند]] قدرتش وسیع و (به هر چیز) [[دانا]] است<ref>{{متن قرآن|الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشَاءِ وَاللَّهُ يَعِدُكُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَفَضْلًا وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}} «شیطان شما را از تنگدستی می‌هراساند و به کار زشت وا می‌دارد و خداوند شما را به آمرزش و بخششی از سوی خویش نوید می‌دهد؛ و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره بقره، آیه ۲۶۸.</ref>.

:::::## '''برخورداری از احساس [[امنیت]] با داشتن [[پناهگاه]] [[معنوی]]''': [[امنیت]] را نیز بسان [[امید]] می‌بایست نعمتی گران‌قدر دانست که غالباً مورد [[غفلت]] [[مردم]] است. [[امنیت]]، گاه ظاهری و گاه [[باطنی]] است. باری؛ [[زمامداری]] که میان کاخ پوشیده از نگاهبان‌ها و مراقب‌های مختلف و با استفاده از مدرن‌ترین ابزار [[حفاظت]] و اطلاعات، شب را به صبح می‌رساند، البته احساس [[آرامش]] و [[امنیت]] دارد. با این‌حال، این [[امنیت]] ظاهری، سطحی و بسیار شکننده است؛ زیرا او می‌تواند همیشه رویکرد خطر را به سبب [[غفلت]] یا [[خیانت]] همراهان خود، محتمل بداند؛ اما [[امنیت]] از نوعی که برای [[مؤمنان]] [[وعده]] داده شده، [[امنیتی]] است [[حقیقی]]، ماندگار و زوال ناپذیر. [[قرآن]] در این باره می‌فرماید: آنها که [[ایمان]] آوردند و [[ایمان]] خود را با [[شرک]] و [[ستم]] نیالودند، ایمنی تنها از آن آنهاست و آنها [[هدایت]] یافتگانند<ref>{{متن قرآن|الَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يَلْبِسُوا إِيمَانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولَئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَهُمْ مُهْتَدُونَ}} «آنان که ایمان آورده‌اند و ایمانشان را به هیچ ستمی  نیالوده‌اند، امن (و آرامش) دارند و رهیافته‌اند» سوره انعام، آیه ۸۲.</ref>. مؤمنی که دارای چنین احساس [[امنیتی]] است، ممکن است به ظاهر در امواج [[بلاها]] و [[فتنه‌ها]] [[اسیر]] باشد؛ اما هم‌چنان احساس [[امنیت]] و [[آرامش]] ‌کند؛ بدین [[علت]] است که [[ابراهیم]]{{ع}} بی‌آن‌که برخود بلرزد، با [[اطمینان]] کامل، پای به آتشگاه [[مشرکان]] گذاشت که برای نابودی او فراهم کرده بودند. [[امام حسین]]{{ع}} نیز به [[اذعان]] دشمنانش، با نزدیک شدن به لحظه [[شهادت]] و به رغم روبه‌رو شدن با ده‌ها [[مصیبت]] شکننده، با آرامشی شگفت‌آفرین، یارانش را به [[استقامت]] [[دعوت]] می‌کرد و خود به استقبال [[شهادت]] رفت<ref>[[عبدالله بن عمار]] که ناظر رخدادهای [[روز عاشورا]] بود، چنین گفته است: {{عربی| فَوَ اللَّهِ مَا رَأَيْتُ مَكْثُوراً قَطُّ، قُتِلَ وَلَدُهُ وَ اهل بَيْتِهِ وَ صَحْبَهُ، أَرْبَطَ جَأْشاً مِنْهُ وَ لاَ امضي جِنَاناً وَ لاَ اجْرَأْ مُقَدَّماً...}} (البدایه و النهایه، ج ۸، ص ۲۰۴؛ اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۵۸۱). [[هلال بن نافع]] نیز می‌گوید: {{عربی| كُنْتُ وَاقِفاً نَحْوَ الحُسَيْنِ و هُوَ يَجُودُ بِنَفْسِهِ، وَ اللَّهِ مَا رَأَيْتُ قَتِيلاً مُضَمَّخاً بِدَمِهِ أَحْسَنَ مِنْهُ وَجْهاً وَ لاَ أنور وَ لَقَدْ شَغَلَنِي نُورُ وَجْهِهِ وَ جَمَالُ هَيْبَتِهِ عَنِ الْفِكْرَةِ فِي قَتْلِهِ}} بحار الانوار، ج ۴۵، ص ۵۷؛ حیاة الامام الحسین،  ص۷.</ref>. [[راز]] این [[امنیت]] و [[آرامش]]، [[باور]] این نکته است که حوادث و رخدادهای هر چند تلخ، در حضور خداوندی رخ می‌دهد که دارای سه ویژگی ممتاز است: ۱. از تمام این [[مصائب]] و تلخی‌ها بهتر از ما با خبر است؛ ۲. برای رفع این ابتلائات از هر جهت توانا است؛ ۳. به [[دلیل]] [[مهربانی]] به بندگانش، از [[لطف]] به آنان دریغ نمی‌ورزد، مگر [[حکمت]] و مصلحتی دیگر در بین باشد.  

:::::#'''آثار جامعه‌شناختی [[انتظار ظهور]] [[منجی]]''': [[انتظار ظهور]] [[منجی]]، بسان مفاهیمی همچون [[توکل]] یا [[زهد]]، گاه چنان غلط و نامناسب در اذهان شکل می‌گیرد که به جای آثار مثبت، پویا و حیات‌بخش، پیامدهای تلخ و زیان‌بار به‌ویژه در بعد [[اجتماعی]] برای آن برشمرده می‌شود؛ درحالی‌که [[روح]] و [[جان]] [[توکل]]، [[باور]] به عدم [[استقلال]] اسباب و [[علل]] ظاهری در تأثیرگذاری بدون حضور [[فیض]] و [[اذن الهی]] است که بالطبع هیچ‌گاه با بطالت، بی‌عاری و رخوت دمساز نیست. به [[دلیل]] [[فهم]] نارسا [[گمان]] می‌شود [[توکل]]، به معنای [[تنبلی]] و رها کردن هرگونه تلاش و کوشش است»<ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[نگاهی به پدیده انتظار و آثار حیات‌بخش آن (مقاله)|نگاهی به پدیده انتظار و آثار حیات‌بخش آن]]، ص 104-114.</ref>.

{{پایان جمع شدن}}

::::::«[[انتظار]] و آماده باش، «[[صبر]]» در برابر مشکلات و برخوردها و “ذکر” در برابر فتنه‌های غفلت‌زا و «[[بصیرت]]» در برابر «[[شبهات]]» مهاجم را فراهم می‌آورد<ref>تو می‌آیی. علی صفایی حائری ص ۲۴</ref>.

:::::*'''[[صبر]]:''' کسی که برای مشکل، جایی را در نظر گرفته و آن را در طرح، [[محاسبه]] کرده، غافل‌گیر نمی‌شود و صبرش را از دست نمی‌دهد. این طبیعی است که اهداف، به نسبت [[عظمت]] و اهمیت‌شان، مقدمات بخواهند و مشکلات داشته باشند، ولی این طبیعی نیست که به خاطر این مشکلات، به جزع و فریاد و یا [[ذلت]] و [[ضعف]] روی بیاوریم، که [[آدمی]]، با ترس‌ها، به [[قدرت]] رسیده و با عشق‌ها، کوه‌ها را بر دوش کشیده است. [[آدمی]] آموخته است که چه‌گونه [[ترس]] و [[عشق]] را به [[قدرت]] و عمل تبدیل کند و چه گونه برای مشکلات، راه‌حل‌هایی بیابد. و طبیعی است که راه حل‌های دوره [[انتظار]]، از بحران‌های [[هجوم]] مشکلات بکاهند و [[صبر]] را مغلوب حوادث نسازند. [[پیامبر اکرم]]  می‌فرماید: {{متن حدیث|طُوبی لِلصَّابِرینَ فِی غَیبته...}}<ref>بحار ج ۵۲ ص ۱۴۳ ح ۶۰</ref>. خوشا به حال [[صابران]] و شکیبایان [[دوران غیبت]] آن [[حضرت]]...

:::::*'''ذکر:''' همان‌طور که مشکلات و مصایب و حوادث در میان هست، همین‌طور [[فتنه‌ها]] و جلوه‌ها و وسوسه‌ها و زینت‌ها هم در میان هست و ناچار، هرکدام از این [[فتنه‌ها]] و جلوه‌ها و وسوسه‌ها و زینت‌ها، [[دل]] را می‌لرزاند و [[غفلت]] را می‌پروراند. در نتیجه، مردانی که از دریاها گذشته بودند، در استکانی [[غرق]] می‌شوند و با جرعه‌ای گلوگیری از پای می‌افتند. آن‌چه باعث امن و [[رضایت]] می‌شود و آن‌چه که از غفلت‌ها و چنبره [[فتنه‌ها]] و جلوه‌ها و زینت‌ها و وسوسه‌ها می‌رهاند، همین «ذکر» است که از [[هجوم]] و وساوس و [[فتنه‌ها]]، پی به [[ارزش‌ها]] ببری و به جای «[[غفلت]]»، به «[[بصیرت]]» برسی. در [[سوره اعراف]]، [[آیه]] دویست و یک آمده است: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِنَ الشَّيْطَانِ تَذَكَّرُوا فَإِذَا هُمْ مُبْصِرُونَ}}<ref>«بی‌گمان پرهیزگاران چون دمدمه‌ای از شیطان به ایشان رسد (از خداوند) یاد می‌کنند و ناگاه دیده‌ور می‌شوند» سوره اعراف، آیه ۲۰۱.</ref> کسانی که به مرحله [[تقوا]] رسیده‌اند و در کلاس [[اطاعت]] نشسته‌اند، آنجا که گردبادی از [[شیاطین]] بر آنها حلقه را تنگ کند و [[شیاطین]]، آنان را محاصره کنند، در این هنگام،  «متذکر» می‌شوند و از «[[هجوم]] [[شیاطین]]» به خود می‌آیند و به «[[بصیرت]]» می‌رسند و راه را در میان «[[شبهات]]» می‌یابند. [[راستی]] که [[خدا]]، چه‌گونه [[هدایت]] می‌کند و از [[هجوم]] [[شیاطین]]، به جای [[غفلت]]، ذکر و [[بصیرت]] را به اهل [[طاعت]] [[عنایت]] می‌فرماید و آنان را در میان «[[شبهات]]» [[راهنمایی]] می‌کند. این، بهره کسانی است که [[آمادگی]] داشته‌اند و “انتظار” می‌کشیده‌اند<ref>تو می‌آیی. علی صفایی حائری ص ۲۵ و ۲۷</ref>.  

:::::*'''[[بصیرت]]:''' [[فتنه‌ها]]، همان‌طور که در [[دل]]، «[[غفلت]] و تعلق» می‌آورند، در ذهن هم «[[شبهه]]» سبز می‌کنند و تو می‌مانی که با این همه [[قدرت]]، چه‌گونه می‌توان برخورد کرد و با این همه [[ضعف]] و تشتت چه گونه می‌توان برپا ایستاد و [[نظم]] نوین جهانی را به زیر پا گرفت. ولی نکته، همین است که اگر [[منتظران]]، اقدامی نکردند و تقدیر و [[تدبیر]] و تشکل و [[تربیتی]] را نیاوردند و باری برنداشتند، آن وقت، [[ظلم]] مملو، خود، زمینه‌ساز [[قسط]] کامل است، که سیاهی، زمینه‌ساز [[نور]] است و در [[دل]] [[تاریکی]]، چراغ‌ها بارور می‌شوند<ref>تو می‌آیی. علی صفایی حائری ص ۲۸</ref>. در سوره [[یوسف]] می‌خوانیم: {{متن قرآن|قُلْ هَٰذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِي}}<ref>«بگو راه من این است که دعوت به سوی خدا می‌کنم،  براساس بصیرت، من و پیروان من، چنین هستند» آیه ۱۰۸ سوره یوسف</ref>. با بصیرت‌بخشی است که می‌توان [[شیعیان]] [[منتظر]] را از [[طوفان]] [[فتنه‌ها]] و [[شبهه‌ها]] رهایی بخشید و تواصی به [[حق]] کرد و توضیح داد که از مدار [[حق]] و [[صاحب]] زمان [[غفلت]] نورزند و جدا نشوند. اینجا است که [[امام هادی]] {{ع}} می‌فرماید:

{{جمع شدن|۱۲. حجت الاسلام و المسلمین مهاجرنیا؛}}

[[پرونده:1100214.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[محسن مهاجرنیا]]]]

::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[ محسن مهاجرنیا]]'''، در مقاله ''«[[گفتمان‌های انتظار (مقاله)|گفتمان‌های انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:

:::::#«[[تسلیم]] و [[رضایت]] در برابر [[اراده الهی]]،  

:::::#[[خودآگاهی]]،  

:::::#[[اعتقاد]] [[راسخ]]،  

:::::#[[تقوا]] و [[پاکی]]،  

:::::#استقامت‌ بر‌ [[سنت]]،  

:::::#[[انکار]] نکردن [[غیبت]]،  

:::::#حرکت‌،  

:::::#مقاومت‌،  

:::::#بقای [[مکتب]]،  

:::::#هم‌زیستی مسالمت‌آمیز،  

:::::#نظریه‌پردازی و نظام‌سازی،  

:::::#[[انسجام]] [[شیعه]]،  

:::::#[[هویت مکتبی]]،  

:::::#[[آمادگی]] همه‌جانبه،  

:::::#مرزهای [[دوستی]] و [[دشمنی]]،  

:::::#استتار»<ref>[[محسن مهاجرنیا|مهاجرنیا، محسن]]، [[گفتمان‌های انتظار (مقاله)|گفتمان‌های انتظار]]، ص 104-114.</ref>.

{{پایان جمع شدن}}

::::::«می‌توان گفت که [[انتظار]] چهار اثر و نتیجه بزرگ دارد:

:::::#تنظیم فکرها.

:::::#بازسازی روحیه‌ها.

:::::#پرورش طرح‌ها.

:::::#انگیزه‌سازی برای [[اعمال]].

{{جمع شدن|۱۴. حجت الاسلام و المسلمین نیلی‌پور؛}}

[[پرونده:11103489.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[مهدی نیلی‌پور]]]]

::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[مهدی نیلی‌پور]]'''، در کتاب ''«[[انتظار و وظایف منتظران ۱ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]»'' در این‌باره گفته است:

:::::#«'''ارتباط و [[مقام]] معیت:''' یکی از خواسته‌های [[اخلاقی]] یک [[مؤمن]] [[خالص]]، میل به مولا و مقتدای خود و یکی دیگر از خواسته‌های او، میل به همه [[فضیلت‌های انسانی]] است، که فرآیند این دو خواسته، [[حس]] [[انتظار]] نسبت به [[امام زمان]]{{ع}} را در [[دوران غیبت]] در فرد بیدار می‌کند. با این [[بیداری]] [[اخلاقی]]، میل به [[ارتباط با امام زمان]]{{ع}} در وجود [[انسان]] شکل می‌گیرد. آری تکاپوی [[انتظار]] به نوعی، [[روح]] [[منتظر]] را این سو و آن سو می‌کشاند و به عنوان پشتوانه‌ای برای [[ارتباط با امام زمان]]{{ع}} و عامل سائق عمل می‌کند. هر چه [[انتظار]]، سوزان‌تر، واقعی‌تر، خالصانه‌تر و جدی‌تر باشد، زمینه ارتباطِ عمیق‌تر و پرمعنی‌تر و پرثمرتر مهیا خواهد شد. [[تشرفات]] [[دوران غیبت]] عام (کبری) که خود نوعی [[ظهور]] فردی [[امام عصر]]{{ع}} برای [[تشرف‌یافتگان]] به حساب می‌آید، [[شاهد]] بر این مطلب است. ارتباط با حضرتش دارای مراتبی است: گاهی در [[خواب]]، گاهی در [[بیداری]]، گاهی از دور، گاهی از نزدیک، گاهی تمام رخ، گاهی نیم‌رخ، گاهی در حد تماشا، گاهی توأم با أخذ [[عنایت]]، گاهی دارای آثاری زودگذر و گاهی ماندگار می‌باشد و اینها همه نشان‌دهنده مراتب و درجات ارتباطی است که خود تکیه بر مراتب [[انتظار]] دارد.

:::::#'''[[عبودیت]]:''' یکی از [[مقامات]] [[عالی]] [[اخلاقی]] و انسانی، رسیدن به [[مقام عبودیت]] است. [[مقام عبودیت]] به معنای همواره به [[یاد خدا]] بودن و پیوسته در [[راه خدا]] حرکت نمودن، راه و [[راهنما]] را شناختن و در مسیر الی [[الله]] با سرعت در حرکت بودن است. چه بسیار [[اولیاء]] [[خدا]] تلاش و [[جهاد]] نمودند تا به [[مقام عبودیت]] نائل گردند و به [[مقام]] {{متن قرآن|رِجَالٌ لَا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ}}<ref>«مردانی که هیچ داد و ستد و خرید و فروشی آنان را از یاد خداوند (به خود) سرگرم نمی‌دارد» سوره نور، آیه ۳۷.</ref> برسند. از ارمغان‌های بزرگ [[انتظار]]، رسیدن به [[مقام]] والای [[عبودیت]] و دائم الذکر بودن و گذر از سبل و راه و بیراهه‌ها و در خط صحیح و بر [[صراط مستقیم]] قرار گرفتن است.

:::::#'''[[درک]] [[ثواب]] [[مجاهدت]] در رکاب [[رسول الله]]{{صل}} و [[دفاع]] از شخص ایشان:''' یکی از ملاک‌های [[برتری]] [[مؤمنین]] نسبت به یکدیگر و یکی از عوامل تفاضل [[مؤمنین]]، [[جهاد فی سبیل الله]] و نائل شدن به [[مقام]] [[مجاهدت]] فی [[سبیل الله]] است. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] می‌فرماید: {{متن قرآن|فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْرًا عَظِيمًا}}<ref>«خداوند جهادگران را بر جهادگریزان به پاداشی سترگ، برتری بخشیده است» سوره نساء، آیه ۹۵.</ref>. حال اگر این [[جهاد]] در رکاب [[رسول الله]]{{صل}} و در پیشگاه آن بزرگوار باشد، فضیلتی دو چندان بلکه صد چندان می‌یابد. با [[انتظار]] خالصانه و صادقانه به [[پاداش]] [[جهاد]] حکمی در رکاب [[رسول الله]]{{صل}} نائل خواهیم شد، هر چند فاصله‌ای دور از نظر زمانی با [[حضرت]] داشته باشیم. آری [[منتظر]] [[خالص]] [[مهدی]]{{ع}} به [[مقام]] والای مجاهدین آن هم مجاهدین در رکاب [[رسول الله]] دست می‌یابد و شاید [[فلسفه]] این شباهت مقامی، آن باشد که (م ح م د) در صورت، [[سیما]]، [[سیره]] و اهداف همان [[محمد]]{{صل}} است. [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید:"کسی که [[منتظر]] و چشم به راه دوازدهمین ([[امام]]) باشد مانند کسی است که با [[شمشیر]] آخته از [[پیامبر خدا]]{{صل}} [[دفاع]] می‌کند" <ref>{{متن حدیث|قَالَ الصَّادِقُ{{ع}}: الْمُنْتَظِرُ لِلثَّانِي عَشَرَ كَالشَّاهِرِ سَيْفَهُ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} يَذُبُّ عَنْهُ}}؛ البحار: ۵۲ / ۱۲۹ / ۲۴.</ref>؛ "هر که در حال [[انتظار]] این امر ([[ظهور قائم]]{{ع}}) بمیرد همچون کسی است که با [[قائم]] در خیمة او باشد، نه بلکه به مانند کسی است که در کنار [[پیامبر خدا]]{{صل}} [[شمشیر]] زند<ref>{{متن حدیث|قَالَ الصَّادِقُ{{ع}}: مَنْ مَاتَ مُنْتَظِراً لِهَذَا الْأَمْرِ كَانَ كَمَنْ كَانَ مَعَ الْقَائِمِ فِي فُسْطَاطِهِ، لَا، بَلْ كَانَ كَالضَّارِبِ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} بِالسَّيْفِ}}؛ البحار: ۵۲ / ۱۴۶ / ۶۹.</ref>.

:::::#'''[[آرامش]]:''' [[امید]] به [[آینده]] و [[صاحب]] [[نفس]] مطمئنه بودن و دستیابی به [[آرامش]] پایدار، یکی از مهمترین آرزوهای همه [[انسان‌ها]] و از آرمان‌های [[اولیاء]] [[خدا]] و سالکان الی [[الله]] است. یکی از ارمغان‌های [[انتظار پویا]] و فعال و یکی از دستاوردهای [[انتظار]] [[خالص]] و بی‌شائبه، دستیابی به یک [[آرامش]] پر معنی و پایدار و [[گشایش]] و رهایی از قیود [[شیطانی]] و گره‌های روحی روانی است. [[امام]] [[زین العابدین]]{{ع}} در این خصوص می‌فرمایند:"[[انتظار فرج]]، از بزرگترین گشایش‌هاست"<ref>{{متن حدیث|انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ الْفَرَجِ}}؛ البحار: ۵۲ / ۱۲۲ / ۴.</ref>. [[امام]] [[موسی کاظم]]{{ع}} نیز می‌فرمایند: "[[انتظار فرج]]، نشانه [[فرج]] و [[گشایش]] است"<ref>{{متن حدیث|انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنَ الْفَرَجِ}}الغیبة للطوسی: ۴۵۹ / ۴۷۱.</ref>.  

:::::#'''[[اقتدا]] به روش [[پیشوایان]] و ورود در خیل [[منتظران]]:''' [[تأسی]] به [[پیشوایان]] در همه [[خوبی‌ها]] و صفات، رشد سریع و فراگیر [[انسان]] را به همراه دارد. اقتداء به آنان و [[همراهی]] و همگامی با اسوه‌های بزرگ انسانی، [[تکامل]] شخصیتی را تضمین می‌نماید و [[انسان]] را به مراتب عالیه می‌رساند. یکی از ارمغان‌های [[انتظار]]، همگامی و اقتداء به روش [[پیشوایان]] است. [[حضرت صادق]]{{ع}} در این زمینه می‌فرمایند: "[[پارسایی]]، [[پاکدامنی]]، درستی... و صبورانه در [[انتظار فرج]] بودن جزء [[دین]] [[امامان]] است"<ref>{{متن حدیث|مِنْ دِينِ الْأَئِمَّةِ الْوَرَعُ وَ الْعِفَّةُ وَ الصَّلَاحُ... وَ انْتِظَارُ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ}}؛ البحار: ۵۲ / ۱۲۲ / ۱.</ref>.

:::::#'''تقویت مثبت‌اندیشی و مثبت [[رفتاری]]:''' یکی از ابتلائات بشری از نظر روحی روانی، منفی‌اندیشی، تاریک‌بینی و بدبینی نسبت به خود، دیگران و [[تاریخ]] است. در صورتی که [[انسان]] به این رذیله [[اخلاقی]] یا [[بیماری]] روانی دچار شود، به فردی بی‌ثمر، منفی‌گرا و نامطلوب تبدیل خواهد شد، اما در صورت [[حاکمیت]] مثبت‌اندیشی و [[خوش‌بینی]] به خود و [[آینده]]، ثمرات گوناگونی مانند تلاش فراگیر و همیشگی و [[سلامت]] روابط فردی و [[اجتماعی]] را به دنبال خواهد داشت؛ بر همین اساس باید به دنبال راه‌حل‌هایی بود که ضمن پرهیز از سراب‌اندیشی و [[آرزوگرایی]] و تخیل‌گرایی، به یک [[خوش‌بینی]] واقعی معقول دست پیدا نمود و این حاصل نمی‌شود مگر با [[اندیشه]] و [[اعتقاد به منجی]] و [[مهدویت]] و تقویت [[فرهنگ انتظار]].

:::::#'''[[رجعت]] و حضور در رکاب [[حضرت مهدی]]{{ع}}:'''یکی از ارمغان‌های [[انتظار]] خالصانه و تلاش خالصانه در زمان [[غیبت امام عصر]]{{ع}}، [[رجعت]] و بازگشت مجدد به [[دنیا]] و [[خدمت]] در رکاب [[امام زمان]]{{ع}} است. از ثمرات [[چشم به راهی]] و [[دل]] به راهی و [[اقدام]] به امور اصلاحی در زمان حیات، [[احیاء]] مجدد و [[امکان رجعت]] در دوره طلایی [[حکومت]] [[حضرت بقیة الله]] است. بازگشت [[اصحاب کهف]]، یوشع بن نون، [[سلمان]]، [[ابودجانه انصاری]]، [[مقداد]] و [[مالک اشتر]]<ref>بحارالانوار ج ۵۳، ص ۹۵ رُوی عن الصادق{{ع}}.</ref> از همین نمونه‌هاست.

:::::#'''[[درک]] [[پاداش]] [[شهادت]]:''' در [[فرهنگ دین]] و [[اهل بیت]]{{عم}} [[شهادت]] دارای دو قسم است:[[شهادت]] عینی و [[شهادت]] حکمی. [[شهادت]] عینی آن است که فرد در میدان [[نبرد]] و [[جهاد]] [[اسلامی]] شرکت نماید و [[جان]] خود را در مسیر [[جهاد فی سبیل الله]] تقدیم [[خدا]] نماید و اما [[شهادت]] حکمی آن است که فرد در میدان [[جهاد نظامی]] شرکت ننموده و [[جان]] نباخته، لکن در میدان و عرصه [[فرهنگی]] و [[معنوی]] به [[جهاد]] می‌پردازد و به [[ثواب]] [[شهادت]] فی [[سبیل الله]] نائل می‌آید. در [[روایات اهل بیت]]{{عم}} من [[انتظار]] [[صادق]] و فعال، [[پاداش]] [[شهادت]] در [[راه خدا]] را دارد. [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: "کسی که [[منتظر]] أمر ما ([[فرج]] و [[ظهور]]) باشد مانند کسی است که در [[راه خدا]] به [[خون]] خویش بغلطد"<ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}}: الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا كَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ}}[[منتخب الاثر (کتاب)|منتخب الاثر]]، ج ۳ / ص ۲۱۲.</ref>؛ "هر که از شما در حال [[انتظار]] این امر ([[ظهور قائم]]{{ع}}) بمیرد همچون کسی است که با [[قائم]] در [[خیمه]] او باشد... سپس فرمود: نه به [[خدا]] [[آگاه]] باشید همانند کسی است که همراه [[رسول خدا]]{{صل}} طلب [[شهادت]] کند"<ref>{{متن حدیث|قَالَ الصَّادِقُ{{ع}}: مَنْ مَاتَ مِنْكُمْ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ لِهَذَا الْأَمْرِ كَمَنْ هُوَ مَعَ الْقَائِمِ فِي فُسْطَاطِهِ... ثُمَّ قَالَ: لَا بَلْ كَمَنْ قَارَعَ مَعَهُ بِسَيْفِهِ ثُمَّ قَالَ لَا وَ اللَّهِ إِلَّا كَمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}}}}؛ [[منتخب الاثر (کتاب)|منتخب الاثر]]، ج ۳ / ۲۱۳.</ref>.