جز
جایگزینی متن - 'صاحب نظران' به 'صاحب‌نظران'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'صاحب نظران' به 'صاحب‌نظران') |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
'''اغراء به جهل''' یعنی حقیقتی را مخفی کردن و شخص را در [[جهل]] نگه داشتن. مادامی که [[حکم]] یا [[اعتقادی]] که [[وظیفه]] شارع مقدس بیان آنهاست ولی بیان نکند یا خلاف آنها را بیان کند، چنین کاری از نظر [[عقل]] بر [[خداوند متعال]] [[قبیح]] است. برخی از موارد اغراء به جهل عبارت است از: منع لطف؛ یاد ندادن استفاده از نعمت‌های دنیوی؛ عدم [[ارسال پیامبران]] و نصب نکردن [[امام]] و ... . اغراء به جهل، ظلم در [[حق]] [[بشریت]] است و غرض از [[خلقت]] بشریت که رسیدن به [[کمال]] است نقض خواهد شد و بر اساس قاعده [[حسن و قبح عقلی]] و قاعده سنخیت بین علت و معلول چنین کاری با ذات [[الهی]] هیچ سنخیتی ندارد و [[خداوند]] از چنین خصوصیتی پیراسته است. | |||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
«اغراء به جهل» یعنی حقیقتی را مخفی کردن و شخص را در [[جهل]] نگه داشتن، یا اظهار خلاف واقع کردن است که این کار گاهی جایز و صحیح است و گاهی غیرجایز و | «اغراء به جهل» یعنی حقیقتی را مخفی کردن و شخص را در [[جهل]] نگه داشتن، یا اظهار خلاف واقع کردن است که این کار گاهی جایز و صحیح است و گاهی غیرجایز و ناپسند. | ||
قاعده | قاعده قبح اغراء به جهل یکی از مهمترین [[قواعد]] به شمار می‌رود. تحقیق و پژوهش در گستره کاربرد این قاعده نشان خواهد داد که قاعده مذکور در [[اثبات]] مسائلی مانند وجوب لطف بر [[خداوند]]، [[لزوم]] [[تکلیف]] برای [[بشریت]]، [[ضرورت فرستادن پیامبران]]، [[ضرورت نصب امام]]، حتمیت [[عصمت پیامبر]] و [[امام]]، دلالت [[اعجاز]] بر [[راستگویی]] [[پیامبران]] و... کارایی دارد<ref>[[مرتضی متقی‌نژاد|متقی‌نژاد، مرتضی]]، [[قاعده قبح اغراء به جهل و کاربست آن در علم کلام (مقاله)|قاعده قبح اغراء به جهل و کاربست آن در علم کلام]]، ص۱۳۵.</ref>. | ||
== معناشناسی == | == معناشناسی == | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۷: | ||
=== نقض غرض === | === نقض غرض === | ||
نقض غرض؛ یعنی انجام کاری یا ترک عملی که شخص را از رسیدن به [[هدف]] باز دارد. و همه | نقض غرض؛ یعنی انجام کاری یا ترک عملی که شخص را از رسیدن به [[هدف]] باز دارد. و همه صاحب‌نظران [[اتفاق نظر]] دارند به این که «نقض غرض [[قبیح]] است»؛ زیرا منجر به [[اجتماع]] خواستن و نخواستن فعل واحد می‌شود که محال است. قاعده قباحت نقض غرض در [[کلام]] عقلی کاربرد زیادی دارد؛ از جمله کاربردها، [[قبح]] اغراء به جهل است. چون اغراء به جهل به معنی [[فریفتن]] به [[جهل]] و [[امیدوار]] نمودن به [[باطل]] است و این وسیله است برای تحقق نقض غرض؛ چه اینکه نقض غرض به معنی ابطال هدف است و از جمله راه‌های ابطال هدف همین اغراء به جهل کردن است و نقض غرض هم چون قبیح است محال است از [[حکیم]] صادر شود<ref>ر.ک: البیان، ص۳۵ ـ ۳۶.</ref>.<ref>[[مصداق اهل بیت (مقاله)|مقاله «مصداق اهل بیت»]]، [[موسوعه رد شبهات ج۱۷ (کتاب)|موسوعه رد شبهات ج۱۷]]، ص۱۴۴.</ref> | ||
=== [[ظلم]] بودن اغراء به جهل === | === [[ظلم]] بودن اغراء به جهل === | ||
اغراء به جهل وقتی قبیح و محال است که غیری در کار باشد و [[حق]] او رعایت نشود؛ یعنی به نوعی به او ظلم شود، بر این اساس باید گفت: [[ادله]] قبح اغراء به جهل بر خداوند همان ادله [[پیراستگی]] خداوند از ظلم است؛ بر این اساس باید گفت: هم از طریق قاعده [[حسن و قبح عقلی]] و هم از طریق غیر این قاعده می‌توان بر قبح اغراء به جهل [[استدلال]] کرد. | اغراء به جهل وقتی قبیح و محال است که غیری در کار باشد و [[حق]] او رعایت نشود؛ یعنی به نوعی به او ظلم شود، بر این اساس باید گفت: [[ادله]] قبح اغراء به جهل بر خداوند همان ادله [[پیراستگی]] خداوند از ظلم است؛ بر این اساس باید گفت: هم از طریق قاعده [[حسن و قبح عقلی]] و هم از طریق غیر این قاعده می‌توان بر قبح اغراء به جهل [[استدلال]] کرد. | ||