ثمود: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
 
(۳۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ویرایش غیرنهایی}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[ثمود در قرآن]] - [[ثمود در علوم قرآنی]] - [[ثمود در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{امامت}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[ثمود در قرآ«]] |[[ثمود در حدیث]] | [[ثمود در نهج البلاغه]]| [[ثمود در تاریخ اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[ثمود (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
== مقدمه ==
*نام قومی از [[قبایل]] [[عرب]] که [[خداوند]]، [[حضرت صالح]] را به عنوان [[پیامبر]] به سوی آنان برانگیخت و شتری عجیب و ویژه هم [[معجزه]] او بود ([[ناقه صالح]]). [[قوم ثمود]] در شمال [[حجاز]] می‌زیستند و قومی [[مغرور]]، [[متکبّر]]، [[متعصّب]] و بت‌پرست بودند. دعوت‌های [[حضرت صالح]] در آنان تأثیری نکرد و جز عدّه بسیار اندک، به [[خدا]] [[ایمان]] نیاوردند و [[طغیان]] را به جایی رساندند که آن [[ناقه]] [[معجزه]] را هم کشتند، [[خداوند]] عذابی فرستاد و همه هلاک شدند.
نام قومی از [[قبایل]] [[عرب]] که [[خداوند]]، [[حضرت صالح]] را به عنوان [[پیامبر]] به سوی آنان برانگیخت و شتری عجیب و ویژه هم [[معجزه]] او بود ([[ناقه صالح]]). [[قوم ثمود]] در شمال [[حجاز]] می‌زیستند و قومی [[مغرور]]، [[متکبّر]]، [[متعصّب]] و بت‌پرست بودند. دعوت‌های [[حضرت صالح]] در آنان تأثیری نکرد و جز عدّه بسیار اندک، به [[خدا]] [[ایمان]] نیاوردند و [[طغیان]] را به جایی رساندند که آن [[ناقه]] [[معجزه]] را هم کشتند، [[خداوند]] عذابی فرستاد و همه هلاک شدند.
*[[قرآن]] مکرّر از [[قوم]] عاد و [[ثمود]] و هلاکتشان با [[عذاب]] آسمانی به عنوان [[عبرت]] و از هدایت‌های پیامبرشان [[حضرت صالح]] یاد کرده است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۶۶.</ref>.


==ثمود در فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱==
[[قرآن]] مکرّر از [[قوم]] عاد و [[ثمود]] و هلاکتشان با [[عذاب]] آسمانی به عنوان [[عبرت]] و از هدایت‌های پیامبرشان [[حضرت صالح]] یاد کرده است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۶۶.</ref>.
#{{متن قرآن|قُلْ أَئِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذِي خَلَقَ الْأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ وَتَجْعَلُونَ لَهُ أَنْدَادًا ذَلِكَ رَبُّ الْعَالَمِينَ}}<ref>«بگو آیا شما به کسی کفر می‌ورزید و برای او همتایانی می‌آورید که زمین را دو روزه آفریده است؟ او پروردگار جهانیان است» سوره فصلت، آیه ۹.</ref>.... {{متن قرآن|فَإِنْ أَعْرَضُوا فَقُلْ أَنْذَرْتُكُمْ صَاعِقَةً مِثْلَ صَاعِقَةِ عَادٍ وَثَمُودَ}}<ref>«پس اگر روی بگردانند بگو: شما را به آذرخشی از گونه آذرخش عاد و ثمود بیم می‌دهم» سوره فصلت، آیه ۱۳.</ref>
#{{متن قرآن|وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَى ثَمُودَ أَخَاهُمْ صَالِحًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ فَإِذَا هُمْ فَرِيقَانِ يَخْتَصِمُونَ * قَالَ يَا قَوْمِ لِمَ تَسْتَعْجِلُونَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ لَوْلَا تَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ * قَالُوا اطَّيَّرْنَا بِكَ وَبِمَنْ مَعَكَ قَالَ طَائِرُكُمْ عِنْدَ اللَّهِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ تُفْتَنُونَ * وَكَانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَلَا يُصْلِحُونَ * قَالُوا تَقَاسَمُوا بِاللَّهِ لَنُبَيِّتَنَّهُ وَأَهْلَهُ ثُمَّ لَنَقُولَنَّ لِوَلِيِّهِ مَا شَهِدْنَا مَهْلِكَ أَهْلِهِ وَإِنَّا لَصَادِقُونَ * وَمَكَرُوا مَكْرًا وَمَكَرْنَا مَكْرًا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ * فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ مَكْرِهِمْ أَنَّا دَمَّرْنَاهُمْ وَقَوْمَهُمْ أَجْمَعِينَ * فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خَاوِيَةً بِمَا ظَلَمُوا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ}}<ref>«و همانا به سوی ثمود برادرشان صالح را فرستادیم که خداوند را بپرستید اما ناگاه آنان دو گروه شدند که با هم دشمنی می‌ورزیدند * گفت: ای قوم من! چرا پیش از نیکی به بدی شتاب دارید؟ چرا از خداوند آمرزش نمی‌خواهید باشد که بر شما بخشایش آورند؟ * گفتند: ما به تو و همراهان تو فال بد زده‌ایم، گفت: فالتان نزد خداوند است بلکه شما گروهی هستید که آزمون شده‌اید * و در آن شهر نه دودمان  بودند که در آن (سر) زمین دست به تباهی می‌زدند و کار شایسته نمی‌کردند * گفتند: به خداوند هم‌سوگند شوید  که به او و خانواده‌اش شبیخون می‌زنیم سپس به خونخواه او می‌گوییم که ما هنگام کشتن (وی و) خانواده‌اش حضور نداشتیم و بی‌گمان ما راستگوییم *  و نیرنگی سخت باختند و ما (نیز) تدبیری شایسته کردیم و آنان درنیافتند * و بنگر سرانجام نیرنگشان چگونه بود؛ ما آنان و قومشان همگی را نابود ساختیم * و این خانه‌های (فرو ریخته و) خالی  آنهاست برای ستمی که روا داشتند؛ بی‌گمان در این، نشانه‌ای است برای گروهی که دانایند» سوره نمل، آیه ۴۵-۵۲.</ref>


'''نتیجه''': در [[آیات]] فوق این موضوعات مطرح شده است:
==[[تمدن]] [[قوم ثمود]]==
#[[عذاب]] [[قوم ثمود]] و فرجام بدآنان مورد [[هشدار]] [[پیامبر اکرم]] به [[کافران]] زمان [[بعثت]] قرار گرفته است: {{متن قرآن|فَقُلْ أَنْذَرْتُكُمْ صَاعِقَةً مِثْلَ صَاعِقَةِ عَادٍ وَثَمُودَ}}<ref>«پس اگر روی بگردانند بگو: شما را به آذرخشی از گونه آذرخش عاد و ثمود بیم می‌دهم» سوره فصلت، آیه ۱۳.</ref>
از آن‌چه [[خدای تعالی]] در [[سوره اعراف]] و شعراء بیان فرموده، به دست می‌آید که قوم ثمود [[مردمان]] متمدنی بوده‌اند که برای سکونت خود قصرها می‌ساختند و با شکافتن [[دل]] کوه‌ها، با [[مهارت]] خاصی [[خانه]] بنا می‌کردند. همچنین در سوره اعراف آمده است: «و... [[خدا]] شما را در این [[سرزمین]] جای‌گیر ساخت که از دشت‌های آن برای ساختن قصرها استفاده کنید و از کوه‌ها، [[خانه‌ها]] می‌تراشید و [[نعمت‌های خدا]] را به یاد آرید»<ref>{{متن قرآن|وَبَوَّأَكُمْ فِي الْأَرْضِ تَتَّخِذُونَ مِنْ سُهُولِهَا قُصُورًا وَتَنْحِتُونَ الْجِبَالَ بُيُوتًا فَاذْكُرُوا آلَاءَ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ}} «و در این سرزمین جای داد که در هامون آن کاخ‌ها می‌سازید و کوه‌ها را برای خانه‌سازی می‌تراشید پس نعمت‌های خداوند را به یاد آورید و در این سرزمین تبهکارانه آشوب نورزید» سوره اعراف، آیه ۷۴.</ref>.
#[[تشویق]] [[خداوند]] به [[تأمل]] در [[سرنوشت]] [[هلاکت]] بار [[قوم ثمود]] و [[تفکر]] در نتیجه مکرها و توطئه‌های آنان که در مقابل [[تدبیر]] واراده [[خداوند]] چگونه به [[هلاکت]] رسیدند و سرانجام مکرهای آنان نابودی خودشان بود: {{متن قرآن|فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ مَكْرِهِمْ أَنَّا دَمَّرْنَاهُمْ وَقَوْمَهُمْ أَجْمَعِينَ}}<ref>«و بنگر سرانجام نیرنگشان چگونه بود؛ ما آنان و قومشان همگی را نابود ساختیم» سوره نمل، آیه ۵۱.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۳۷۶.</ref>.
در [[سوره شعراء]] است: «... چنان نیست که شما را در این [[نعمت‌ها]] که هستید (آزادانه) در حال [[آسایش]] (و بدون باز پرسی) واگذارند، در این باغستان‌ها و چشمه‌سارها و کشتزارها و نخلستان‌ها که گل‌های بسیار (یا لطیف) دارد و در خانه‌هایی که با مهارت از کوه‌ها می‌تراشید (و برای خود می‌سازید)»<ref>{{متن قرآن|أَتُتْرَكُونَ فِي مَا هَاهُنَا آمِنِينَ * فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ * وَزُرُوعٍ وَنَخْلٍ طَلْعُهَا هَضِيمٌ * وَتَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا فَارِهِينَ}} «آیا شما را در آنچه اینجاست آسوده رها می‌کنند؟ * در بوستان‌ها و (کنار) چشمه‌ساران * و کشتزارها و خرمابنی که شکوفه‌اش ترد است؟ * و از (دل) کوه‌ها استادانه خانه‌هایی می‌تراشید» سوره شعراء، آیه ۱۴۶-۱۴۹.</ref>.
[[شغل]] آنان چنان که از [[آیات]] ذیل به دست می‌آید، [[زراعت]]، احداث قنوات و غرس نخل‌ها بوده است و [[زندگی]] [[آسوده]] و [[خوشی]] داشته‌اند.<ref>[[سید هاشم رسولی محلاتی|رسولی محلاتی، سید هاشم]]، [[تاریخ انبیاء (کتاب)|تاریخ انبیاء]] ص ۱۰۲.</ref>


==منابع==
==عمرهای طولانی و آسایش آنها==
[[طبرسی]] به در [[تفسیر]] همین [[آیه]] سوره شعراء از [[ابن عباس]] نقل کرده که قوم ثمود برای تابستان و ایامی که هوا ملایم بود، خانه‌هایی در زمین‌های [[مسطح]] می‌ساختند و برای زمستان‌ها دل [[کوه]] را می‌تراشیدند و از آنها [[خانه]] درست می‌کردند تا محکم‌تر و گرم‌تر باشد<ref>مجمع البیان، ج۴، ص۴۴۰.</ref>.
[[روایت]] شده که به سبب عمرهای درازی که داشتند، ناچار بودند برای دوام بیشتر، سنگ‌های [[کوه]] را بتراشند و خانه‌های خود را در تونل‌هایی که در کوه احداث کرده بودند، بسازند؛ زیرا سقف‌های معمولی به اندازه عمرهای ایشان دوام نمی‌آورد<ref>مجمع البیان، ج۴، ص۴۴۰.</ref>.
همچنین در [[تفسیر آیه]] ۶۱ [[سوره هود]] از [[ضحاک]] نقل کرده که: [[عمر]] ثمودیان مابین سیصد تا هزار سال بوده است؛ یعنی کمتر از سیصد سال عمر نمی‌کردند<ref>مجمع البیان، ج۵، ص۱۷۴.</ref>.<ref>[[سید هاشم رسولی محلاتی|رسولی محلاتی، سید هاشم]]، [[تاریخ انبیاء (کتاب)|تاریخ انبیاء]] ص ۱۰۲.</ref>
 
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل وابسته}}
* [[حضرت صالح]]
* [[دین حضرت صالح]]
{{پایان مدخل وابسته}}
 
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱''']]
# [[پرونده:13681351.jpg|22px]] [[سید هاشم رسولی محلاتی|رسولی محلاتی، سید هاشم]]، [[تاریخ انبیاء (کتاب)|'''تاریخ انبیاء''']]
 
{{پایان منابع}}
==پانویس==
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس2}}
{{امام مهدی}}


[[رده:مدخل]]
== پانویس ==
[[رده:ثمود]]
{{پانویس}}
[[رده:اقوام]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۵۲

مقدمه

نام قومی از قبایل عرب که خداوند، حضرت صالح را به عنوان پیامبر به سوی آنان برانگیخت و شتری عجیب و ویژه هم معجزه او بود (ناقه صالح). قوم ثمود در شمال حجاز می‌زیستند و قومی مغرور، متکبّر، متعصّب و بت‌پرست بودند. دعوت‌های حضرت صالح در آنان تأثیری نکرد و جز عدّه بسیار اندک، به خدا ایمان نیاوردند و طغیان را به جایی رساندند که آن ناقه معجزه را هم کشتند، خداوند عذابی فرستاد و همه هلاک شدند.

قرآن مکرّر از قوم عاد و ثمود و هلاکتشان با عذاب آسمانی به عنوان عبرت و از هدایت‌های پیامبرشان حضرت صالح یاد کرده است[۱].

تمدن قوم ثمود

از آن‌چه خدای تعالی در سوره اعراف و شعراء بیان فرموده، به دست می‌آید که قوم ثمود مردمان متمدنی بوده‌اند که برای سکونت خود قصرها می‌ساختند و با شکافتن دل کوه‌ها، با مهارت خاصی خانه بنا می‌کردند. همچنین در سوره اعراف آمده است: «و... خدا شما را در این سرزمین جای‌گیر ساخت که از دشت‌های آن برای ساختن قصرها استفاده کنید و از کوه‌ها، خانه‌ها می‌تراشید و نعمت‌های خدا را به یاد آرید»[۲]. در سوره شعراء است: «... چنان نیست که شما را در این نعمت‌ها که هستید (آزادانه) در حال آسایش (و بدون باز پرسی) واگذارند، در این باغستان‌ها و چشمه‌سارها و کشتزارها و نخلستان‌ها که گل‌های بسیار (یا لطیف) دارد و در خانه‌هایی که با مهارت از کوه‌ها می‌تراشید (و برای خود می‌سازید)»[۳]. شغل آنان چنان که از آیات ذیل به دست می‌آید، زراعت، احداث قنوات و غرس نخل‌ها بوده است و زندگی آسوده و خوشی داشته‌اند.[۴]

عمرهای طولانی و آسایش آنها

طبرسی به در تفسیر همین آیه سوره شعراء از ابن عباس نقل کرده که قوم ثمود برای تابستان و ایامی که هوا ملایم بود، خانه‌هایی در زمین‌های مسطح می‌ساختند و برای زمستان‌ها دل کوه را می‌تراشیدند و از آنها خانه درست می‌کردند تا محکم‌تر و گرم‌تر باشد[۵]. روایت شده که به سبب عمرهای درازی که داشتند، ناچار بودند برای دوام بیشتر، سنگ‌های کوه را بتراشند و خانه‌های خود را در تونل‌هایی که در کوه احداث کرده بودند، بسازند؛ زیرا سقف‌های معمولی به اندازه عمرهای ایشان دوام نمی‌آورد[۶]. همچنین در تفسیر آیه ۶۱ سوره هود از ضحاک نقل کرده که: عمر ثمودیان مابین سیصد تا هزار سال بوده است؛ یعنی کمتر از سیصد سال عمر نمی‌کردند[۷].[۸]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۶۶.
  2. ﴿وَبَوَّأَكُمْ فِي الْأَرْضِ تَتَّخِذُونَ مِنْ سُهُولِهَا قُصُورًا وَتَنْحِتُونَ الْجِبَالَ بُيُوتًا فَاذْكُرُوا آلَاءَ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ «و در این سرزمین جای داد که در هامون آن کاخ‌ها می‌سازید و کوه‌ها را برای خانه‌سازی می‌تراشید پس نعمت‌های خداوند را به یاد آورید و در این سرزمین تبهکارانه آشوب نورزید» سوره اعراف، آیه ۷۴.
  3. ﴿أَتُتْرَكُونَ فِي مَا هَاهُنَا آمِنِينَ * فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ * وَزُرُوعٍ وَنَخْلٍ طَلْعُهَا هَضِيمٌ * وَتَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا فَارِهِينَ «آیا شما را در آنچه اینجاست آسوده رها می‌کنند؟ * در بوستان‌ها و (کنار) چشمه‌ساران * و کشتزارها و خرمابنی که شکوفه‌اش ترد است؟ * و از (دل) کوه‌ها استادانه خانه‌هایی می‌تراشید» سوره شعراء، آیه ۱۴۶-۱۴۹.
  4. رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیاء ص ۱۰۲.
  5. مجمع البیان، ج۴، ص۴۴۰.
  6. مجمع البیان، ج۴، ص۴۴۰.
  7. مجمع البیان، ج۵، ص۱۷۴.
  8. رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیاء ص ۱۰۲.