بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = دفاع از مظلوم | |||
| عنوان مدخل = دفاع از مظلوم | |||
| مداخل مرتبط = [[دفاع از مظلوم در قرآن]] - [[دفاع از مظلوم در نهج‌البلاغه]] - [[دفاع از مظلوم در فقه سیاسی]] - [[دفاع از مظلوم در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
'''[[دفاع از مظلوم]]''' و [[ظلم‌ستیزی]] از محوری‌ترین موضوعات مطرح شده در نظام سیاسی و فقه [[شیعه]] است که [[مسلمانان]] علاوه بر [[ظلم ستیزی]] باید به مظلومین نیز در غلبه بر [[ظالمان]] کمک کنند: {{متن حدیث| | '''[[دفاع از مظلوم]]''' و [[ظلم‌ستیزی]] از محوری‌ترین موضوعات مطرح شده در نظام سیاسی و فقه [[شیعه]] است که [[مسلمانان]] علاوه بر [[ظلم ستیزی]] باید به مظلومین نیز در غلبه بر [[ظالمان]] کمک کنند: {{متن حدیث|كُونَا لِلظَّالِمِ خَصْماً وَ لِلْمَظْلُومِ عَوْناً}}. | ||
==اسلام و دفاع از مظلوم== | == اسلام و دفاع از مظلوم == | ||
از محوری‌ترین موضوعاتی که در خصوص [[نفی ظلم و ستم]] در [[نظام سیاسی شیعه]] مطرح بوده این است که [[مسلمانان]] علاوه بر [[ظلم ستیزی]] می‌بایست به [[مظلومین]] نیز در [[غلبه]] بر [[ظالمان]] کمک کرده و از [[حقوق]] [[مظلومان]] [[دفاع]] نمایند. بلکه قضیه “دشمنی با ظالم و کمک به مظلوم” به صورت دو اصل اساسی از سوی [[حضرت علی]]{{ع}} و در وصیت‌نامه ایشان به [[امام حسن]] و [[امام حسین]]{{عم}} مورد تأکید قرار گرفته است: ما وظیفه داریم مردم [[مظلوم]] و [[محروم]] را [[نجات]] دهیم. ما وظیفه داریم [[پشتیبان]] مظلومین و [[دشمن]] [[ظالمین]] باشیم. همین [[وظیفه]] است که [[امیر المؤمنین]]{{ع}} در [[وصیت]] معروف به دو فرزند بزرگوارش [[تذکر]] می‌دهد و می‌فرماید: {{متن حدیث| | از محوری‌ترین موضوعاتی که در خصوص [[نفی ظلم و ستم]] در [[نظام سیاسی شیعه]] مطرح بوده این است که [[مسلمانان]] علاوه بر [[ظلم ستیزی]] می‌بایست به [[مظلومین]] نیز در [[غلبه]] بر [[ظالمان]] کمک کرده و از [[حقوق]] [[مظلومان]] [[دفاع]] نمایند. بلکه قضیه “دشمنی با ظالم و کمک به مظلوم” به صورت دو اصل اساسی از سوی [[حضرت علی]] {{ع}} و در وصیت‌نامه ایشان به [[امام حسن]] و [[امام حسین]] {{عم}} مورد تأکید قرار گرفته است: ما وظیفه داریم مردم [[مظلوم]] و [[محروم]] را [[نجات]] دهیم. ما وظیفه داریم [[پشتیبان]] مظلومین و [[دشمن]] [[ظالمین]] باشیم. همین [[وظیفه]] است که [[امیر المؤمنین]] {{ع}} در [[وصیت]] معروف به دو فرزند بزرگوارش [[تذکر]] می‌دهد و می‌فرماید: {{متن حدیث|كُونَا لِلظَّالِمِ خَصْماً وَ لِلْمَظْلُومِ عَوْناً}}<ref>نهج البلاغه، نامه ۴۷.</ref>؛ [[دشمن]] [[ستمگر]]، و [[یاور]] و [[پشتیبان]] ستمدیده باشید<ref>ولایت فقیه، ص۳۷.</ref>. | ||
این امر در [[کلام]] [[امام خمینی]] نیز به صورت اصلی محوری و قاعده‌ای اساسی مورد توجه قرار گرفته و از ارکان [[سیاست خارجی]] [[جمهوری اسلامی ایران]] برشمرده شده است: ما خود چارچوب جدیدی ساخته‌ایم که در آن [[عدل]] را ملاک [[دفاع]] و [[ظلم]] را ملاک [[حمله]] گرفته‌ایم. از هر عادلی دفاع می‌کنیم و بر هر ظالمی می‌تازیم<ref>صحیفه امام، ج۱۱، ص۱۶۰.</ref>. | این امر در [[کلام]] [[امام خمینی]] نیز به صورت اصلی محوری و قاعده‌ای اساسی مورد توجه قرار گرفته و از ارکان [[سیاست خارجی]] [[جمهوری اسلامی ایران]] برشمرده شده است: ما خود چارچوب جدیدی ساخته‌ایم که در آن [[عدل]] را ملاک [[دفاع]] و [[ظلم]] را ملاک [[حمله]] گرفته‌ایم. از هر عادلی دفاع می‌کنیم و بر هر ظالمی می‌تازیم<ref>صحیفه امام، ج۱۱، ص۱۶۰.</ref>. | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۵: | ||
مسأله [[مبارزه]] با افراد ستمگر و کمک به [[ستمدیدگان]] جهت [[نجات]] از ظلم و [[تجاوز]] قدرت‌های زورگو، از اصول مورد قبول در [[فقه شیعه]] بوده، بلکه مبارزه با افرادی که با ما در حال [[جنگ]] نیستند و در عین حال به ظلم و [[تجاوز به حقوق دیگران]] [[اقدام]] می‌کنند، محکوم به [[حکم]] جواز بلکه [[وجوب]] شده است. [[شهید مطهری]] در خصوص این مورد این گونه نگاشته است: ممکن است طرف با ما نخواهد بجنگد، ولی مرتکب یک ظلم فاحش نسبت به یک عده افراد [[انسان‌ها]] شده است و ما [[قدرت]] داریم آن انسان‌های دیگر را که تحت تجاوز قرار گرفته‌اند، نجات بدهیم. بله این هم جایز است، بلکه [[واجب]] است<ref>جهاد، ص۲۹.</ref>. | مسأله [[مبارزه]] با افراد ستمگر و کمک به [[ستمدیدگان]] جهت [[نجات]] از ظلم و [[تجاوز]] قدرت‌های زورگو، از اصول مورد قبول در [[فقه شیعه]] بوده، بلکه مبارزه با افرادی که با ما در حال [[جنگ]] نیستند و در عین حال به ظلم و [[تجاوز به حقوق دیگران]] [[اقدام]] می‌کنند، محکوم به [[حکم]] جواز بلکه [[وجوب]] شده است. [[شهید مطهری]] در خصوص این مورد این گونه نگاشته است: ممکن است طرف با ما نخواهد بجنگد، ولی مرتکب یک ظلم فاحش نسبت به یک عده افراد [[انسان‌ها]] شده است و ما [[قدرت]] داریم آن انسان‌های دیگر را که تحت تجاوز قرار گرفته‌اند، نجات بدهیم. بله این هم جایز است، بلکه [[واجب]] است<ref>جهاد، ص۲۹.</ref>. | ||
این قضیه که از اصول مسلم [[فقه سیاسی شیعه]] شمرده می‌شود، در سایه [[معارف]] [[فقهی]] و تأکیدات امام خمینی به [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] نیز راه یافته است. بر اساس اصل صد و پنجاه و چهار [[قانون اساسی]]، [[دولت]] جمهوری اسلامی ایران، در عین خودداری کامل از هر گونه دخالت در امور داخلی ملت‌های دیگر، از مبارزه حق‌طلبانه [[مستضعفین]] در برابر [[مستکبرین]] [[حمایت]] می‌کند<ref>ر.ک: قانون اساسی، اصل ۱۵۴.</ref>. | این قضیه که از اصول مسلم [[فقه سیاسی شیعه]] شمرده می‌شود، در سایه [[معارف]] [[فقهی]] و تأکیدات امام خمینی به [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] نیز راه یافته است. بر اساس اصل صد و پنجاه و چهار [[قانون اساسی]]، [[دولت]] جمهوری اسلامی ایران، در عین خودداری کامل از هر گونه دخالت در امور داخلی ملت‌های دیگر، از مبارزه حق‌طلبانه [[مستضعفین]] در برابر [[مستکبرین]] [[حمایت]] می‌کند<ref>ر. ک: قانون اساسی، اصل ۱۵۴.</ref>. | ||
امام خمینی جهت دستیابی به این [[هدف متعالی]]، راه‌کارهایی را مد نظر قرار داده که از آن جمله می‌توان به کمک به [[بیداری]] و [[هوشیاری]] [[ملت‌ها]] جهت [[خروج]] از تحت [[سلطه]] [[ستمگران]] و [[اتحاد]] همه [[مسلمانان]] و [[مظلومین]] [[جهان]] جهت [[مبارزه]] فراگیر با ستمگران [[جهانی]] اشاره کرد. و ما تنها به عباراتی محدود از [[امام خمینی]] در این باب اشاره می‌کنیم: ما [[ملت ایران]] که [[نهضت]] کردیم و دست [[ظلم]] را کوتاه کردیم... با [[هدایت]] این [[نور]] سایر [[کشورهای اسلامی]] و سایر [[مستضعفان]] جهان بیدار بشوند و خودشان را از تحت سلطه قدرت‌های بزرگ خارج کنند<ref>صحیفه امام، ج۱۷، ص۴۳۴.</ref>. | امام خمینی جهت دستیابی به این [[هدف متعالی]]، راه‌کارهایی را مد نظر قرار داده که از آن جمله می‌توان به کمک به [[بیداری]] و [[هوشیاری]] [[ملت‌ها]] جهت [[خروج]] از تحت [[سلطه]] [[ستمگران]] و [[اتحاد]] همه [[مسلمانان]] و [[مظلومین]] [[جهان]] جهت [[مبارزه]] فراگیر با ستمگران [[جهانی]] اشاره کرد. و ما تنها به عباراتی محدود از [[امام خمینی]] در این باب اشاره می‌کنیم: ما [[ملت ایران]] که [[نهضت]] کردیم و دست [[ظلم]] را کوتاه کردیم... با [[هدایت]] این [[نور]] سایر [[کشورهای اسلامی]] و سایر [[مستضعفان]] جهان بیدار بشوند و خودشان را از تحت سلطه قدرت‌های بزرگ خارج کنند<ref>صحیفه امام، ج۱۷، ص۴۳۴.</ref>. | ||
| خط ۱۹: | خط ۲۱: | ||
همه با هم ید واحده باشیم که دیگرانی که می‌خواهند به همه ماها [[تعدی]] کنند، چه با اسم [[اسلام]]، چه با اسم سایر [[مذاهب]]، به [[مسلمین]] جهان و به ملت‌های [[مظلوم]] جهان [[ظلم و ستم]] روا می‌دارند، با هم تشریک مساعی کنیم در این که یک [[راه]] پیدا کنیم برای جلوگیری از [[ستم]] در تمام قشرهای انسان‌های [[دنیا]]<ref>صحیفه امام، ج۱۷، ص۹۸.</ref>. | همه با هم ید واحده باشیم که دیگرانی که می‌خواهند به همه ماها [[تعدی]] کنند، چه با اسم [[اسلام]]، چه با اسم سایر [[مذاهب]]، به [[مسلمین]] جهان و به ملت‌های [[مظلوم]] جهان [[ظلم و ستم]] روا می‌دارند، با هم تشریک مساعی کنیم در این که یک [[راه]] پیدا کنیم برای جلوگیری از [[ستم]] در تمام قشرهای انسان‌های [[دنیا]]<ref>صحیفه امام، ج۱۷، ص۹۸.</ref>. | ||
بر اساس همین [[منطق]] است که امام خمینی مصادیق متعددی را در خصوص [[حمایت از مستضعفین]] و مظلومین جهان برشمرده و [[حمایت]] از آنان را از [[وظایف دولت]] [[جمهوری اسلامی ایران]] دانسته است: جمهوری اسلامی ایران برای همیشه حامی و پناه‌گاه مسلمانان [[آزاده]] جهان است<ref>صحیفه امام، ج۲۱، ص۹۱.</ref>. ما از تمام نهضت‌های آزادی‌بخش در سراسر جهان، که در [[راه خدا]] و [[حق]] و [[حقیقت]] و [[آزادی]] مبارزه می‌کنند، [[پشتیبانی]] می‌کنیم<ref>صحیفه امام، ج۱۲، ص۱۳۸.</ref><ref>[[سید سجاد ایزدهی|ایزدهی، سید سجاد]]، [[فقه سیاسی امام خمینی (کتاب)|فقه سیاسی امام خمینی]]، ص ۱۳۴.</ref> | بر اساس همین [[منطق]] است که امام خمینی مصادیق متعددی را در خصوص [[حمایت از مستضعفین]] و مظلومین جهان برشمرده و [[حمایت]] از آنان را از [[وظایف دولت]] [[جمهوری اسلامی ایران]] دانسته است: جمهوری اسلامی ایران برای همیشه حامی و پناه‌گاه مسلمانان [[آزاده]] جهان است<ref>صحیفه امام، ج۲۱، ص۹۱.</ref>. ما از تمام نهضت‌های آزادی‌بخش در سراسر جهان، که در [[راه خدا]] و [[حق]] و [[حقیقت]] و [[آزادی]] مبارزه می‌کنند، [[پشتیبانی]] می‌کنیم<ref>صحیفه امام، ج۱۲، ص۱۳۸.</ref>.<ref>[[سید سجاد ایزدهی|ایزدهی، سید سجاد]]، [[فقه سیاسی امام خمینی (کتاب)|فقه سیاسی امام خمینی]]، ص ۱۳۴.</ref> | ||
==دفاع از مظلوم در فقه شیعه== | == دفاع از مظلوم در فقه شیعه == | ||
[[دفاع از مظلوم]] از محوری‌ترین موضوع‌هایی است که در خصوص [[نفی ظلم و ستم]] در [[نظام سیاسی]] [[شیعه]] مطرح شده و [[مسلمانان]] علاوه بر [[ظلم‌ستیزی]] باید به [[مظلومین]] نیز در [[غلبه]] بر [[ظالمان]] کمک کرده و از [[حقوق]] [[مظلومان]] [[دفاع]] کنند. بنابر [[فقه]] [[شیعه]]، [[دفاع از مظلوم]] مورد تأکید است؛ یعنی [[فقه]] [[شیعه]] عبور از کنار [[مظلوم]] را برنمی‌تابد، در این [[فقه]] [[سرنوشت]] همه [[مسلمانان]] به یکدیگر گره خورده است و نمی‌توان بی‌اعتنا از کنار یکدیگر عبور کرد، به‌خصوص اگر [[مسلمان]] باشد. | [[دفاع از مظلوم]] از محوری‌ترین موضوع‌هایی است که در خصوص [[نفی ظلم و ستم]] در [[نظام سیاسی]] [[شیعه]] مطرح شده و [[مسلمانان]] علاوه بر [[ظلم‌ستیزی]] باید به [[مظلومین]] نیز در [[غلبه]] بر [[ظالمان]] کمک کرده و از [[حقوق]] [[مظلومان]] [[دفاع]] کنند. بنابر [[فقه]] [[شیعه]]، [[دفاع از مظلوم]] مورد تأکید است؛ یعنی [[فقه]] [[شیعه]] عبور از کنار [[مظلوم]] را برنمی‌تابد، در این [[فقه]] [[سرنوشت]] همه [[مسلمانان]] به یکدیگر گره خورده است و نمی‌توان بی‌اعتنا از کنار یکدیگر عبور کرد، به‌خصوص اگر [[مسلمان]] باشد. | ||
در [[فقه]] [[شیعه]] اصطلاحی وجود دارد که بر اساس آن، مرزبندی‌های جهانی [[تعیین]] می‌شود، یعنی [[جهان]] یا [[دارالاسلام]] است یا [[دارالکفر]]؛ این دوگانه معنایش این است که اگر کسی در سرزمین‌های امروزی [[مسلمان]] باشد هم [[ملیت]] با سایر [[مسلمانان]] محسوب می‌شود و اگر مورد [[ظلم]] قرار بگیرد همه باید [[دفاع]] کنند و این معنایش مقابله مشترک با [[ظلم]] است. در [[فقه]] [[شیعه]] بحث مرزداری و [[دفاع]] از مرز نیز وجود دارد و مرز را به مرزهای ملی محدود نمی‌کند، بلکه ملاک [[دفاع]] را [[مذهب]] و [[دین]] می‌داند؛ بنابراین، هر کشوری [[کافر]] باشد و بر دیگر کشورها بتازد، طبیعتاً [[مسلمانان]] در هر کجای [[جهان]] باشند موظف به [[دفاع]] و عقب نشاندن آن [[دشمن]] هستند؛ امروزه این وظیفه به مرزهای جغرافیایی محدود نمی‌شود، زیرا جنگ‌های [[اقتصادی]]، [[فرهنگی]] و ... شکل گرفته و در همه این عرصه‌ها به مرزبان نیاز است. در جهان کنونی مصادیق مختلفی برای این مرزها و مرزبان‌ها وجود دارد که [[مصلحت]] [[نظام اسلامی]] اقتضا می‌کند در برابر آنها [[ایستادگی]] کرد، یعنی [[منطق]] [[عقلانی]] چنین [[حکم]] می‌کند که اگر با [[نظام]] [[سلطه]] در [[جنگ]] مداوم [[فرهنگی]]، [[اقتصادی]] و [[فرهنگی]] هستیم، [[راه]] آن را بدانیم؛ به تعبیر [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} اگر شما با [[دشمن]] در خارج از [[شهرها]] نجنگید مجبور می‌شوید در شهرهای خود با آنها بجنگید. در برخی [[روایات]] بیان شده است اگر [[انسان‌ها]] بخوابند [[دشمن]] او [[خواب]] نیست. همه [[مسلمانان]] وظیفه داند [[ظلم‌ستیز]] باشند و به عنوان مرزبان [[اسلام]] از [[مظلوم]] [[حمایت]] کنند<ref>[[سید سجاد ایزدهی]]، [http://ijtihadnet.ir/%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%B8/].</ref>. | در [[فقه]] [[شیعه]] اصطلاحی وجود دارد که بر اساس آن، مرزبندی‌های جهانی [[تعیین]] می‌شود، یعنی [[جهان]] یا [[دارالاسلام]] است یا [[دارالکفر]]؛ این دوگانه معنایش این است که اگر کسی در سرزمین‌های امروزی [[مسلمان]] باشد هم [[ملیت]] با سایر [[مسلمانان]] محسوب می‌شود و اگر مورد [[ظلم]] قرار بگیرد همه باید [[دفاع]] کنند و این معنایش مقابله مشترک با [[ظلم]] است. در [[فقه]] [[شیعه]] بحث مرزداری و [[دفاع]] از مرز نیز وجود دارد و مرز را به مرزهای ملی محدود نمی‌کند، بلکه ملاک [[دفاع]] را [[مذهب]] و [[دین]] می‌داند؛ بنابراین، هر کشوری [[کافر]] باشد و بر دیگر کشورها بتازد، طبیعتاً [[مسلمانان]] در هر کجای [[جهان]] باشند موظف به [[دفاع]] و عقب نشاندن آن [[دشمن]] هستند؛ امروزه این وظیفه به مرزهای جغرافیایی محدود نمی‌شود، زیرا جنگ‌های [[اقتصادی]]، [[فرهنگی]] و ... شکل گرفته و در همه این عرصه‌ها به مرزبان نیاز است. در جهان کنونی مصادیق مختلفی برای این مرزها و مرزبان‌ها وجود دارد که [[مصلحت]] [[نظام اسلامی]] اقتضا می‌کند در برابر آنها [[ایستادگی]] کرد، یعنی [[منطق]] [[عقلانی]] چنین [[حکم]] می‌کند که اگر با [[نظام]] [[سلطه]] در [[جنگ]] مداوم [[فرهنگی]]، [[اقتصادی]] و [[فرهنگی]] هستیم، [[راه]] آن را بدانیم؛ به تعبیر [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} اگر شما با [[دشمن]] در خارج از [[شهرها]] نجنگید مجبور می‌شوید در شهرهای خود با آنها بجنگید. در برخی [[روایات]] بیان شده است اگر [[انسان‌ها]] بخوابند [[دشمن]] او [[خواب]] نیست. همه [[مسلمانان]] وظیفه داند [[ظلم‌ستیز]] باشند و به عنوان مرزبان [[اسلام]] از [[مظلوم]] [[حمایت]] کنند<ref>[[سید سجاد ایزدهی]]، [http://ijtihadnet.ir/%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%B8/].</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{ | {{مدخل وابسته}} | ||
* [[ظلم]] | * [[ظلم]] | ||
* [[اعتراض]] | * [[اعتراض]] | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:اهداف اسلام]] | ||