جز
جایگزینی متن - ' هـ ' به 'ه '
جز (جایگزینی متن - '</div> <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">' به '</div>') |
جز (جایگزینی متن - ' هـ ' به 'ه ') |
||
(۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = مفسران | |||
| عنوان مدخل = شعبة بن حجاج بن ورد ازدی بصری | |||
| مداخل مرتبط = [[شعبة بن حجاج بن ورد ازدی بصری در علوم قرآنی]] | |||
}} | |||
'''شعبة بن حجاج بن ورد ازدی بصری''' از [[مفسران]] و محدثان و تابعانِ [[تابعان]] است که از [[امام صادق]] {{ع}} نیز [[روایت]] نقل کرده است. از نظر [[شیعه]] او فردی مجهول است اما [[اهل سنت]] او را توثیق کردهاند. برای او کتابی در باب [[تفسیر قرآن]] بیان شده است. | |||
== | == آشنایی اجمالی == | ||
[[ابوبسطام شعبه بن حجاج بن ورد واسطی ازدی عتکی بصری]] در سال ۸۲ه <ref>سیر اعلام النبلاء ۷/۲۰۳.</ref> در واسط متولد شد<ref>الثقات ۶/۴۴۶.</ref> و در آنجا [[رشد]] نمود و [[بصره]] را برای [[زندگی]] برگزید<ref>تاریخ بغداد ۹/۲۵۷؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۸، ص۳۴۴ و ۳۵۵.</ref>. در اینکه وی مولای چه کسی بود، [[اختلاف]] وجود دارد. مشهور، او را مولای عتکی میدانستهاند<ref>التاریخ الکبیر ۲ و ۴/۲۴۴.</ref>. | |||
او نزد چهارصد یا به قولی سیصد نفر از [[تابعین]] [[حدیث]] شنید که از جمله آنها حسن، [[طلحة بن مصرف]] و [[یونس بن عبید]] است<ref>سیر اعلام النبلاء ۷/۲۰، ۲۰۳، ۲۰۹ و ۲۲۶ تاریخ بغداد ۹/۲۵۷.</ref>. از [[امام جعفر صادق]] {{ع}} و راویانی چون [[انس بن سیرین]]، [[اسماعیل بن رجاء]] و [[سلمة بن کهیل]] [[روایت]] نمود<ref>خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۴/۳۳۹.</ref>. راویانی چون [[سفیان ثوری]] و [[یحیی بن سعید قطّان]] از وی [[حدیث]] شنیدهاند<ref>المؤتلف و المختلف (دارقطنی) ۳/۱۳۸۱.</ref>. | |||
وی از بزرگان حدیث، [[علم]] نحو<ref>شذرات الذهب ۱/۲۴۷.</ref> و نیز از [[عالمان]] [[شعر]] و [[ادب]] به شمار میرفت، به طوری که اصمعی درباره او میگوید: من عالمتر از شعبه، در [[شعر]] ندیدم<ref>الاعلام ۳/۱۶۴.</ref>. همچنین گفته شده او کسی بود که [[حدیثی]] را تا دو بار نمیشنید، آن را ضبط نمینمود و برایش [[اتقان]] پیدا نمیشد<ref>تاریخ بغداد ۹/۲۶۶.</ref>.<ref>[[فرهنگنامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگنامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص۳۹۳-۳۹۴؛ [[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۲۳۳؛ [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|تفسیر و مفسران]]، ص۴۲۲-۴۱۴.</ref> | |||
== وثاقت یا عدم وثاقت == | |||
وی در نزد [[شیعه]] مجهول است و [[وثاقت]] وی ثابت نیست<ref>ر. ک: مامقانی، تنقیح المقال، ج۱، ص۷۳ (نتائج التنقیح، رقم ۵۵۷۶).</ref>، ولی در نزد [[اهل تسنن]] [[ثقه]] (مورد [[اعتماد]]) است و حتی او را [[امیر المؤمنین]] در [[حدیث]] [[لقب]] دادهاند<ref>ر. ک: ابن حجر، تقریب التهذیب، ج۱، ص۳۳۵۱ رقم ۶۷؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۸، ص۳۵۲-۳۵۵.</ref>. [[ابن سعد]] و [[ابوحاتم]] او را توثیق کردهاند<ref>الطبقات الکبری ۷/۲۸۰ الجرح و التعدیل ۴/۳۷۰.</ref>. [[شافعی]] میگوید: «اگر شعبه نبود [[روایت حدیث]] در [[عراق]] شناخته نمیشد». [[احمد بن حنبل]] میگوید: «شعبه خود امتی بود». [[حاکم]] میگوید: «شعبه پیشوای [[پیشوایان]] در حدیث بود». او از دو نفر [[صحابی]] ([[انس بن مالک]] و [[عمرو بن سلمه]]) و چهار صد تن از تابعان روایت دارد<ref>تهذیب التهذیب، ج ۴، ص۳۳۸، شماره ۵۸۰.</ref>. [[زرکشی]] نیز او را در زمره [[مفسران]] پس از تابعان شمرده است. <ref>البرهان، ج ۲، ص۱۵۹.</ref> استاد [[حسن سندوبی مصری]] در پاورقی کتاب «[[البیان و التبیین (کتاب)|البیان و التبیین]]» نوشته [[جاحظ]]، میگوید: «شعبه، [[شیعی]] [[مذهب]] و از ارباب حدیث است»<ref>اعیان الشیعه، ج ۷، ص۳۴۸.</ref>.<ref>[[فرهنگنامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگنامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص۳۹۳-۳۹۴؛ [[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۲۳۳؛ [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|تفسیر و مفسران]]، ص۴۲۲-۴۱۴.</ref> | |||
== آثار == | |||
شعبه اولین کسی بود که درباره [[علم رجال]] [[سخن]] راند<ref>تهذیب الکمال ۱۲/۴۹۴ و ۴۹۵.</ref>، در عین حال [[دارقطنی]] میگوید: وی به سبب مشغله زیاد، در [[حفظ]] متون و در اسمای [[رجال]] [[اشتباه]] میکرد<ref>خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۴/۳۴۵ و ۳۴۶.</ref>. حاج [[خلیفه]] و [[عمر رضا کحاله]] از کتاب [[تفسیری]] داشتن وی خبر دادهاند<ref>ر. ک: حاج خلیفة، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۱؛ کحاله، معجم المؤلفین، ج۴، ص۳۰۱.</ref>،از آثار برجسته او [[تفسیر قرآن کریم]] است<ref>معجم المفسرین، ج ۱، ص۲۲۷.</ref>.<ref>[[فرهنگنامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگنامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص۳۹۳-۳۹۴؛ [[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۲۳۳؛ [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|تفسیر و مفسران]]، ص۴۲۲-۴۱۴.</ref> | |||
== وفات == | |||
در [[زمان]] [[منصور عباسی|منصور]] و [[مهدی عباسی]] دو بار به [[بغداد]] [[سفر]] کرد<ref>تاریخ بغداد ۹/۲۶۶.</ref> و سرانجام در سال ۱۶۰ ه<ref>الثقات ۶/۴۴۶.</ref> در ۷۷ سالگی در بصره<ref>الاعلام ۳/۱۶۴.</ref> درگذشت. از جمله آثار وی [[تفسیر]]<ref>کشف الظنون ۱/۴۵۱ و ۵/۴۱۷.</ref> و غرائب<ref>الاعلام ۳/۱۶۴.</ref> است<ref>[[فرهنگنامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگنامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص۳۹۳-۳۹۴؛ [[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۲۳۳؛ [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|تفسیر و مفسران]]، ص۴۲۲-۴۱۴.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{ | {{مدخل وابسته}} | ||
* [[دانش تفسیر قرآن]] | * [[دانش تفسیر قرآن]] | ||
* [[مفسران اهل سنت]] | * [[مفسران اهل سنت]] | ||
* [[تفسیر شعبة بن حجاج]] | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
#[[پرونده:IM009680.jpg|22px]] [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|'''تفسیر و مفسران''']] | # [[پرونده:IM009972.jpg|22px]] [[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|'''تاریخ تفسیر قرآن''']] | ||
# [[پرونده:IM009680.jpg|22px]] [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|'''تفسیر و مفسران''']] | |||
# [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگنامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگنامه مؤلفان اسلامی ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
خط ۲۳: | خط ۳۹: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده:مفسران]] | [[رده:مفسران]] | ||