معنای نفس زکیه چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - '}}↵↵== منبع‌شناسی جامع مهدویت ==↵{{منبع‌ جامع}}↵* کتاب‌شناسی مهدویت؛↵* مقاله‌شناسی مهدویت؛↵* پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.↵{{پایان منبع جامع}}↵↵==' به '}} ==')
 
(۴۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{پرسش مهدویت بالا}}
{{جعبه اطلاعات پرسش
{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی       = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع فرعی        = معنای [[نفس زکیه]] چیست؟
| تصویر = 7626626268.jpg
| تصویر             = 7626626268.jpg
| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[مقدمات ظهور امام مهدی]] / [[نشانه‌های ظهور امام مهدی]] / [[قتل نفس زکیه]]
| اندازه تصویر      = 200px
| مدخل اصلی = [[نفس زکیه]]
| مدخل بالاتر     = [[مهدویت]] / [[مقدمات ظهور امام مهدی]] / [[نشانه‌های ظهور امام مهدی]] / [[قتل نفس زکیه]]
| مدخل وابسته =  
| مدخل اصلی   = [[نفس زکیه]]
| تعداد پاسخ = ۳
| مدخل وابسته   =  
| پاسخ‌دهنده        =
| پاسخ‌دهندگان      = ۳ پاسخ
}}
}}
«[[زکیه]]» از ریشه «زکی» به معنای «رشد کردن» و «[[پاکیزه]] شدن» است و [[نفس زکیه]] به معنای شخصیت متکامل و رشدیافته‌ای است که بر اثر شخصیت والای او، [[شهادت]] و قتلش از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. نشانه [[ظهور]] شدن این [[قتل]]، دلالت بر اهمیت فوق العاده این شخصیت در بین [[مردم]] دارد.
"[[زکیه]]" از ریشه "زکی" به معنای "رشد کردن" و "[[پاکیزه]] شدن" است و [[نفس زکیه]] به معنای شخصیت متکامل و رشدیافته‌ای است که بر اثر شخصیت والای او، [[شهادت]] و قتلش از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. نشانه [[ظهور]] شدن این [[قتل]]، دلالت بر اهمیت فوق العاده این شخصیت در بین [[مردم]] دارد.


در ذیل، پاسخ جامع اجمالی به اين پرسش و دیدگاه‌های متفرقه برخی از نویسندگان و دانشمندان، در این باره، به طور مفصل‌تری قابل بررسی است.
در ذیل، پاسخ جامع اجمالی به این پرسش و دیدگاه‌های متفرقه برخی از نویسندگان و دانشمندان، در این باره، به طور مفصل‌تری قابل بررسی است.
==عبارت‌های دیگری از این پرسش==


== پاسخ جامع اجمالی==
== پاسخ جامع اجمالی ==
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
* از جمله [[علائم حتمی ظهور]] [[قتل نفس زکیه]] است<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ج۳، ص۲۲۱ ـ ۲۲۴ و ص ۲۲۶ ـ ۲۳۱؛ [[سید مسعود پورسیدآقایی|پورسیدآقایی، سید مسعود]]، [[ادیان مذاهب و عرفان (مقاله)|ادیان، مذاهب و عرفان]]، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.</ref>. کلمه [[زکیه]] از ریشه «زکی» به‏ معنای «رشدکردن» و «[[پاکیزه]] شدن» است<ref>ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۶۲۸، ۶۲۹؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.</ref>. [[نفس زکیه]] یعنی: نفسی که کاملاً [[پاک]] و [[پاکیزه]] است به عبارت دیگر با الفاظی همانند: [[اخلاص]]، [[فداکار]]، [[اراده]] آهنین داشتن و هدفمند بودن تعبیر شده است؛ در واقع [[نفس زکیه]] یک فرد [[مسلمان]] که در درجه بالای [[ایمان]] و [[اراده]] و [[فداکاری]] و [[از خودگذشتگی]] باشد است<ref>ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۶۲۸، ۶۲۹؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ [[سید مسعود پورسیدآقایی|پورسیدآقایی، سید مسعود]]، [[ادیان مذاهب و عرفان (مقاله)|ادیان، مذاهب و عرفان]]، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.</ref>. همچنین به جای استعمال واژه [[نفس زکیه]]، از واژه "[[الدم الحرام]]" و یا "[[نفس حرام]]" هم استفاده شده است<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.</ref>. همان‌گونه که در [[قرآن کریم]] آمده است: {{متن قرآن|أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَكِيَّةً بِغَيْرِ نَفْسٍ}}<ref>«پس راه افتادند تا هنگامی که پسربچه‌ای دیدند و او را کشت؛ (موسی) گفت: آیا انسانی بی‌گناه را بی‌آنکه کسی را کشته باشد کشتی؟ به راستی کاری ناپسند کردی!» سوره کهف، آیه ۷۴.</ref><ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۶۲۸، ۶۲۹.</ref>
<div style="border-right-style: solid; border-right-color: #FFCC33; background-color: #FFF1B9; font-size: 100%;">* ''<sub>پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده می‌شود:</sub>''</div>
* در معنای [[نفس زکیه]] دو احتمال وجود دارد:
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
# [[نفس زکیه]] یعنی [[نفس]] [[طاهر]]، یعنی شخصی که گناهی مرتکب نشده است<ref>ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۶۲۸، ۶۲۹؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۲۲۵ – ۲۲۸؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ج۳، ص۲۲۱ ـ ۲۲۴ و ص ۲۲۶ ـ ۲۳۱؛ [[سید مسعود پورسیدآقایی|پورسیدآقایی، سید مسعود]]، [[ادیان مذاهب و عرفان (مقاله)|ادیان، مذاهب و عرفان]]، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.</ref> برای تأیید این معنا، قراینی وجود دارد مانند:
{|style="text-align: center; background-color:##fff; width:40%; border-radius:0px; align:left !important; margin:left"
## [[امام علی]] {{ع}} فرمودند<ref>نعمانی، ابو عبدالله محمد بن ابراهیم، الغیبة للنعمانی، ۲۶۶، باب۱۴، ح۱۷: {{متن حدیث|"أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِآخِرِ مُلْکِ بَنِی فُلَانٍ قُلْنَا بَلَی یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ قَالَ قَتْلُ نَفْسٍ حَرَامٍ فِی یَوْمٍ حَرَام"}}</ref>: «آیا شما را از زمان به پایان رسیدن سلطنت خاندان فلان خبر ندهم؟ هنگام کشته شدن نفسی حرام در روزی حرام»<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ [[سید مسعود پورسیدآقایی|پورسیدآقایی، سید مسعود]]، [[ادیان مذاهب و عرفان (مقاله)|ادیان، مذاهب و عرفان]]، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.</ref> واژۀ [[حرام]]، در این [[روایت]] به معنای [[ممنوع]] است، یعنی آن‌که او را به [[دلیل]] [[پاکی]] و بی‌گناهی‌اش نباید کشت. بنابراین، واژۀ [[نفس زکیه]] که در سایر [[روایات]] به کار رفته نیز به معنای شخصیت [[پاک]] و بی‌گناه خواهد بود<ref>ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ [[سید مسعود پورسیدآقایی|پورسیدآقایی، سید مسعود]]، [[ادیان مذاهب و عرفان (مقاله)|ادیان، مذاهب و عرفان]]، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.</ref>.
|-
## در روایتی [[امام صادق]] {{ع}} [[خطبه]] [[سلمان]] را [[نقل]] کرد که در بخشی از آن فرموده بود<ref>بحارالانوار، ج ۲۲، ص ۳۸۹: {{متن حدیث|"أَمَا إِنِّی سَأُحَدِّثُکُمْ بِالنَّفْسِ الطَّیِّبَةِ الزَّکِیَّةِ وَ تَضْرِیحِ دَمِهِ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَام"}} </ref>: «من شما را از [[نفس]] [[پاک]] و بی‌گناه و کشته شدن او میان [[رکن و مقام]] خبر می‌دهم». در این [[روایت]] نیز [[نفس زکیه]] به [[طیبه]] توصیف شده و به معنای شخصیت [[پاک]] و بی‌گناه است<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ [[سید مسعود پورسیدآقایی|پورسیدآقایی، سید مسعود]]، [[ادیان مذاهب و عرفان (مقاله)|ادیان، مذاهب و عرفان]]، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.</ref>.
|[[پرونده:1368171.jpg|80px]]||[[پرونده:151879.jpg|80px]]||[[پرونده:136863.JPG|80px]]
# [[نفس زکیه]] به معنای شخصیت متکامل و رشد یافته است<ref>ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۶۲۸، ۶۲۹؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ج۳، ص۲۲۱ ـ ۲۲۴ و ص ۲۲۶ ـ ۲۳۱؛ [[سید مسعود پورسیدآقایی|پورسیدآقایی، سید مسعود]]، [[ادیان مذاهب و عرفان (مقاله)|ادیان، مذاهب و عرفان]]، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.</ref>. برخی قرائن هم دال بر این معنا هستند مانند:
|-
## بی‌تردید [[ظهور امام عصر]] {{ع}} مهم‌ترین رخداد عالم در [[آخرالزمان]] خواهد بود و [[کشته شدن نفس زکیه]] از نشانه‌های چنین حادثه بزرگی است<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ج۳، ص۲۲۱ ـ ۲۲۴ و ص ۲۲۶ ـ ۲۳۱؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ [[سید مسعود پورسیدآقایی|پورسیدآقایی، سید مسعود]]، [[ادیان مذاهب و عرفان (مقاله)|ادیان، مذاهب و عرفان]]، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.</ref>.
|<sub>[[سید محمد صدر|صدر]]</sub>||<sub>[[نصرت‌الله آیتی|آیتی]]</sub>||<sub>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان]]</sub>
## تعدد روایاتی که به این حادثه اشاره دارند و تأکید [[پیشوایان دینی]] بر حتمیت این رویداد، اهمیت فوق‌العاده آن و مهم بودن شخصیت [[نفس زکیه]] را می‌نمایاند<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ [[سید مسعود پورسیدآقایی|پورسیدآقایی، سید مسعود]]، [[ادیان مذاهب و عرفان (مقاله)|ادیان، مذاهب و عرفان]]، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.</ref>.
|-
## [[انتخاب]] [[مسجد الحرام]] برای [[کشتن نفس زکیه]]، نشان‌ می‌دهد که [[قاتلان]] [[توانایی]] دست‌گیری یا تأخیر در کشتن یا خارج کردن او از [[مسجد الحرام]] را ندارند و [[مصلحت]] آنها در هتک [[حرمت]] [[مسجد الحرام]] و کشتن او در این مکان [[مقدس]] است<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ [[سید مسعود پورسیدآقایی|پورسیدآقایی، سید مسعود]]، [[ادیان مذاهب و عرفان (مقاله)|ادیان، مذاهب و عرفان]]، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.</ref>.
|}
* ولی آنچه معنای اول را تقویت می‌‏کند آن است که [[نفس زکیه]] انسانی است که بر اثر شخصیت والای او [[قتل]] آن اهمیتی به سزا دارد، و اهمیت [[قتل]] درباره اشخاص [[آزمایش]] شده و با [[اخلاص]] است که در سطح بالاتری قرار گرفته باشند که جلب نظر می‌‏کند و موجب تأثر و [[تأسف]] عمیق [[مردم]] می‌‏شود ولی کشتن یک فرد معمولی بی‏گناه نوعا اهمیتی در [[جوامع]] ندارد و جلب نظر نمی‏‌کند. در ضمن چیزی که می‌‏خواهد نشانه شود باید در مورد کسی باشد که در بین [[مردم]] شناخته شده باشد، و گرنه نمی‏‌تواند دلالت بر چیزی بکند و نشانه [[ظهور]] قرار گیرد<ref>ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۶۲۸، ۶۲۹؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.</ref>. و نیز تأکید [[پیشوایان دینی]] بر حتمیت این رویداد، اهمیت فوق‌العاده آن و مهم بودن شخصیت [[نفس زکیه]] را نمایان می کند<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.</ref>.
*از جمله [[علائم حتمی ظهور]] [[قتل نفس زکیه]] است<ref>ر.ک. سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ج۳، ص۲۲۱ ـ ۲۲۴ و ص ۲۲۶ ـ ۲۳۱. </ref>. کلمه [[زکیه]] از ریشه «زکی» به‏ معنای «رشدکردن» و «[[پاکیزه]] شدن» است<ref>ر.ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۸، ۶۲۹؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.</ref>. [[نفس زکیه]] یعنی: نفسی که کاملاً [[پاک]] و [[پاکیزه]] است به عبارت دیگر با الفاظی همانند: [[اخلاص]]، [[فداکار]]، [[اراده]] آهنین داشتن و هدفمند بودن تعبیر شده است؛ در واقع [[نفس زکیه]] یک فرد [[مسلمان]] که در درجه بالای [[ایمان]] و [[اراده]] و [[فداکاری]] و [[از خودگذشتگی]] باشد است<ref>ر.ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۸، ۶۲۹؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.</ref>. همچنین به جای استعمال واژه [[نفس زکیه]]، از واژه "[[الدم الحرام]]" و یا "[[نفس حرام]]" هم استفاده شده است<ref>ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.</ref>. همان‌گونه که در [[قرآن کریم]] آمده است: {{متن قرآن|أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَكِيَّةً بِغَيْرِ نَفْسٍ}}<ref>«پس راه افتادند تا هنگامی که پسربچه‌ای دیدند و او را کشت؛ (موسی) گفت: آیا انسانی بی‌گناه را بی‌آنکه کسی را کشته باشد کشتی؟ به راستی کاری ناپسند کردی!» سوره کهف، آیه ۷۴.</ref><ref>ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۸، ۶۲۹.</ref>
*در معنای [[نفس زکیه]] دو احتمال وجود دارد:
#[[نفس زکیه]] یعنی [[نفس]] [[طاهر]]، یعنی شخصی که گناهی مرتکب نشده است<ref>ر.ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۸، ۶۲۹؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ – ۲۲۸؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ج۳، ص۲۲۱ ـ ۲۲۴ و ص ۲۲۶ ـ ۲۳۱.</ref> برای تأیید این معنا، قراینی وجود دارد مانند:
##[[امام علی]]{{ع}} فرمودند<ref>نعمانی، ابو عبدالله محمد بن ابراهیم، الغیبة للنعمانی، ۲۶۶، باب۱۴، ح۱۷: {{متن حدیث|"أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِآخِرِ مُلْکِ بَنِی فُلَانٍ قُلْنَا بَلَی یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ قَالَ قَتْلُ نَفْسٍ حَرَامٍ فِی یَوْمٍ حَرَام"}}</ref>: «آیا شما را از زمان به پایان رسیدن سلطنت خاندان فلان خبر ندهم؟ هنگام کشته شدن نفسی حرام در روزی حرام»<ref>ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.</ref>
##در روایتی [[امام صادق]]{{ع}} [[خطبه]] [[سلمان]] را [[نقل]] کرد که در بخشی از آن فرموده بود<ref>بحارالانوار، ج ۲۲، ص ۳۸۹: {{متن حدیث|"أَمَا إِنِّی سَأُحَدِّثُکُمْ بِالنَّفْسِ الطَّیِّبَةِ الزَّکِیَّةِ وَ تَضْرِیحِ دَمِهِ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَام"}} </ref>: «من شما را از [[نفس]] [[پاک]] و بی‌گناه و کشته شدن او میان [[رکن و مقام]] خبر می‌دهم». در این [[روایت]] نیز [[نفس زکیه]] به [[طیبه]] توصیف شده و به معنای شخصیت [[پاک]] و بی‌گناه است<ref>ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.</ref>.
#[[نفس زکیه]] به معنای شخصیت متکامل و رشد یافته است<ref>ر.ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۸، ۶۲۹؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ج۳، ص۲۲۱ ـ ۲۲۴ و ص ۲۲۶ ـ ۲۳۱.</ref>. برخی قرائن هم دال بر این معنا هستند مانند:
##بی‌تردید [[ظهور امام عصر]]{{ع}} مهم‌ترین رخداد عالم در [[آخرالزمان]] خواهد بود و [[کشته شدن نفس زکیه]] از نشانه‌های چنین حادثه بزرگی است<ref>ر.ک. سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ج۳، ص۲۲۱ ـ ۲۲۴ و ص ۲۲۶ ـ ۲۳۱؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸. </ref>.
##تعدد روایاتی که به این حادثه اشاره دارند و تأکید [[پیشوایان دینی]] بر حتمیت این رویداد، اهمیت فوق‌العاده آن و مهم بودن شخصیت [[نفس زکیه]] را می‌نمایاند<ref>ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.</ref>.
##[[انتخاب]] [[مسجد الحرام]] برای [[کشتن نفس زکیه]]، نشان‌ می‌دهد که [[قاتلان]] [[توانایی]] دست‌گیری یا تأخیر در کشتن یا خارج کردن او از [[مسجد الحرام]] را ندارند و [[مصلحت]] آنها در هتک [[حرمت]] [[مسجد الحرام]] و کشتن او در این مکان [[مقدس]] است<ref>ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.</ref>.
*ولی آنچه معنای اول را تقویت می‌‏کند آن است که [[نفس زکیه]] انسانی است که بر اثر شخصیت والای او [[قتل]] آن اهمیتی به سزا دارد، و اهمیت [[قتل]] درباره اشخاص [[آزمایش]] شده و با [[اخلاص]] است که در سطح بالاتری قرار گرفته باشند که جلب نظر می‌‏کند و موجب تأثر و [[تأسف]] عمیق [[مردم]] می‌‏شود ولی کشتن یک فرد معمولی بی‏گناه نوعا اهمیتی در [[جوامع]] ندارد و جلب نظر نمی‏‌کند. در ضمن چیزی که می‌‏خواهد نشانه شود باید در مورد کسی باشد که در بین [[مردم]] شناخته شده باشد، و گرنه نمی‏‌تواند دلالت بر چیزی بکند و نشانه [[ظهور]] قرار گیرد<ref>ر.ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۸، ۶۲۹؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.</ref>. و نیز تأکید [[پیشوایان دینی]] بر حتمیت این رویداد، اهمیت فوق‌العاده آن و مهم بودن شخصیت [[نفس زکیه]] را نمایان می کند<ref>ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.</ref>.


==پاسخ‌های دیگر==
== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه ==
{{یادآوری پاسخ}}
{{پاسخ پرسش
{{جمع شدن|۱. آیت‌‌الله شهید صدر؛}}
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. آیت‌‌الله شهید صدر؛
[[پرونده:1368171.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[سید محمد صدر]]]]
| تصویر = 1368171.jpg
::::::آیت‌‌الله [[شهید]] '''[[سید محمد صدر]]''' در کتاب ''«[[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
| پاسخ‌دهنده = سید محمد صدر
::::::«[[نفس کامله]] [[پاک]] و [[پاکیزه]] است، که کلمه زکیه از ریشه زکی است به معنای «رشد کرد و [[پاکیزه]] شد». و مقصود از رشد در اصطلاح اسلامی [[تکامل]] با [[علم]] و [[اخلاص]] و [[فداکاری]] است؛ و ممکن است با دقت بیشتری برای [[کمال]] دو معنی در نظر بگیریم:
| پاسخ = آیت‌‌الله [[شهید]] '''[[سید محمد صدر]]''' در کتاب ''«[[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
:::::*'''معنای اول:''' [[کمال]] عبارت است از آنچه که خواسته [[اسلام]] است از یک فرد [[مسلمان]] که در درجه بالای [[ایمان]] و [[اراده]] و [[فداکاری]] و [[از خودگذشتگی]] باشد، و بنابراین مقصود از [[نفس زکیه]] یکی از اشخاص با [[اخلاص]] و [[آزمایش]] شده در دوران [[غیبت کبری]] خواهد بود که بر اثر فتنه‏‌ها و [[انحرافات]] [[حاکم]] در آن زمان به [[شهادت]] می‌‏رسد (البته با صرف‏نظر از آنچه که در [[امر]] سوم خواهیم گفت).
:::::*'''معنای دوم:''' مقصود از [[کمال]] [[برائت]] از آدمکشی است که به همین معنی در [[قرآن مجید]] آمده است که می‌‏فرماید: «آیا [[نفس]] زکیه‌‏ای را بدون اینکه کسی را کشته باشد تو کشتی؟ کار زشتی انجام دادی»<ref>کهف، ۷۴.</ref> و شاید از این که در [[اخبار]] تعبیر به [[نفس زکیه]] شده است می‌‏خواستند همین مفهوم قرآنی را بگویند یعنی [[آدم]] بی‏گناه که کسی را نکشته است.
::::::ولی آن چه که معنای اول را تقویت می‌‏کند آن است که از این [[روایات]] آنچه به ذهن می‌‏رسد و تبادر می‌‏کند [[نفس زکیه]] انسانی است که بر اثر شخصیت والای او آن قتل اهمیتی بسزا دارد، و اهمیت قتل درباره اشخاص [[آزمایش]] شده و با [[اخلاص]] است که در سطح بالاتری قرار گرفته باشند که جلب نظر می‌‏کند و موجب تأثر و تأسف عمیق [[مردم]] می‌‏شود، ولی کشتن یک فرد معمولی بی‏گناه نوعا اهمیتی در [[جوامع]] ندارد و جلب نظر نمی‏‌کند، بعلاوه که چیزی که می‌‏خواهد نشانه شود می‌‏بایست در مورد کسی باشد که در بین [[مردم]] شناخته شده باشد، و الا نمی‏‌تواند دلالت بر چیزی بکند و نشانه [[ظهور]] قرار گیرد. و همچنین بر طبق معنای دوم می‏‌توان آن را به معنای وسیع و گسترده گرفت، و بگوئیم مقصود آن است که از آثار دوران [[فتنه]] و آشوب و [[انحراف]] کشته شدن عده‏‌ای از [[مردم]] بدون هیچ‏گونه [[جرم]] و [[گناه]] است و این همان چیزی است که همه [[روزه]] [[شاهد]] آن می‌‏باشیم، و در طول [[تاریخ]] هزاران نمونه از آن را دیده‌‏ایم.
::::::بنابراین وقتی معنای اول با مجموع [[روایات]] سازگارتر بود و معنای دوم چنین انطباق و تناسبی نداشت بر ما لازم است که معنای اول را گرفته و بر طبق آن [[عمل]] کنیم. [[آیه قرآنی]] هم هیچ دلالتی بر آن نخواهد داشت زیرا ممکن است در همان جا هم مقصود همین معنای اول باشد یا این که معنای [[آیه]] با [[روایت]] تفاوت داشته باشد (و این تفاوت ضرری به جائی ندارد)<ref>[[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۶۲۸، ۶۲۹.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۲. حجت الاسلام و المسلمین آیتی؛}}
«[[نفس کامله]] [[پاک]] و [[پاکیزه]] است، که کلمه زکیه از ریشه زکی است به معنای «رشد کرد و [[پاکیزه]] شد». و مقصود از رشد در اصطلاح اسلامی [[تکامل]] با [[علم]] و [[اخلاص]] و [[فداکاری]] است؛ و ممکن است با دقت بیشتری برای [[کمال]] دو معنی در نظر بگیریم:
[[پرونده:151879.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[نصرت‌الله آیتی]]]]
* '''معنای اول:''' [[کمال]] عبارت است از آنچه که خواسته [[اسلام]] است از یک فرد [[مسلمان]] که در درجه بالای [[ایمان]] و [[اراده]] و [[فداکاری]] و [[از خودگذشتگی]] باشد، و بنابراین مقصود از [[نفس زکیه]] یکی از اشخاص با [[اخلاص]] و [[آزمایش]] شده در دوران [[غیبت کبری]] خواهد بود که بر اثر فتنه‏‌ها و [[انحرافات]] [[حاکم]] در آن زمان به [[شهادت]] می‌‏رسد (البته با صرف‏نظر از آنچه که در [[امر]] سوم خواهیم گفت).
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] [[نصرت‌الله آیتی]] در کتاب ''«[[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]»'' در اين باره گفته است:
* '''معنای دوم:''' مقصود از [[کمال]] [[برائت]] از آدمکشی است که به همین معنی در [[قرآن مجید]] آمده است که می‌‏فرماید: «آیا [[نفس]] زکیه‌‏ای را بدون اینکه کسی را کشته باشد تو کشتی؟ کار زشتی انجام دادی»<ref>کهف، ۷۴.</ref> و شاید از این که در [[اخبار]] تعبیر به [[نفس زکیه]] شده است می‌‏خواستند همین مفهوم قرآنی را بگویند یعنی [[آدم]] بی‏گناه که کسی را نکشته است.
:::::*«‌زکات در لغت [[عرب]] به معنای [[طهارت]] و رشد و نموّ آمده است<ref>النهآیه، ج۲، ص۳۰۷.</ref>. بر این اساس، در معنای [[نفس زکیه]] دو احتمال وجود دارد:
::::#به معنای [[نفس]] [[طاهر]]، یعنی شخصی که گناهی مرتکب نشده است؛
::::#به معنای شخصیت متکامل و رشد یافته است.
:::::*برای تأیید معنای اول، قراینی وجود دارد:
::::#در برخی از [[روایات]] در [[مقام]] اشاره به این موضوع به جای استعمال واژه [[نفس زکیه]]، واژه "الدم الحرام" و یا "[[نفس]] [[حرام]]" به کار رفته است. [[امام علی]] {{ع}} در حدیثی فرموده‌اند: {{متن حدیث|"أَلَا أُخْبِرُكُمْ بِآخِرِ مُلْكِ بَنِي فُلَانٍ قُلْنَا بَلَى يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ قَتْلُ نَفْسٍ حَرَامٍ فِي يَوْمٍ حَرَام‏‏"}}<ref>آیا شما را از زمان به پایان رسیدن سلطنت خاندان فلان خبر ندهم؟ هنگام کشته شدن نفسی حرام در روزی حرام؛ الغیبة للنعمانی، ۲۶۶، باب۱۴، ح۱۷.</ref>. واژه [[حرام]]، در این [[روایت]] به معنای [[ممنوع]] است، یعنی آن‌که او را به [[دلیل]] پاکی و بی‌گناهی‌اش نباید کشت. بنابراین، واژه [[نفس زکیه]] که در سایر [[روایات]] به کار رفته نیز به معنای شخصیت [[پاک]] و بی‌گناه خواهد بود.
::::#در [[روایت]] [[سلمان]] در توصیف [[نفس زکیه]]، چنین آمده است: {{متن حدیث|"أَمَا إِنِّي سَأُحَدِّثُكُمْ بِالنَّفْسِ الطَّيِّبَةِ الزَّكِيَّةِ وَ تَضْرِيحِ دَمِهِ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَام‏"}}<ref>من شما را از نفس پاک و بی‌گناه و کشته شدن او میان رکن و مقام خبر می‌دهم؛ اختیار معرفة الرجال، ص۹۲.</ref>. در این [[روایت]] نیز [[نفس زکیه]] به [[طیبه]] توصیف شده و به معنای شخصیت [[پاک]] و بی‌گناه است. علاوه بر این، از واژه [[نفس زکیه]] در [[قرآن کریم]] نیز استفاده شده و به معنای شخصیت [[پاک]] و بی‌گناه آمده است: {{متن قرآن|أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَكِيَّةً بِغَيْرِ نَفْسٍ}}<ref>سوره کهف، آیه۷۴.</ref>.
:::::*به نظر می‌رسد این واژه در [[روایات]] به همان معنای قرآنی‌‌اش به کار رفته است. قراین زیر معنای دوم را تأیید می‌کنند:
::::#بی‌تردید [[ظهور]] [[امام زمان|امام عصر]] {{ع}} مهم‌ترین رخداد [[عالم]] وجود در [[آخرالزمان]] خواهد بود و کشته شدن [[نفس زکیه]] از نشانه‌های چنین حادثه بزرگی است. ایفای نقش علامت برای این واقعه بی‌بدیل، زمانی امکان‌ می‌پذیرد که این علامت، اهمیت ویژه‌ و در نتیجه انعکاس وسیعی داشته باشد، و این هم جز با برجسته بودن شخصیت [[نفس زکیه]] میسور نیست.
::::#تعدد روایاتی که به این حادثه اشاره دارند و تأکید [[پیشوایان]] دینی بر حتمیت این رویداد، اهمیت فوق‌العاده آن و مهم بودن شخصیت [[نفس زکیه]] را می‌نمایاند.
::::#[[انتخاب]] [[مسجد الحرام]] برای کشتن [[نفس زکیه]]، نشان‌ می‌دهد که قاتلان [[توانایی]] دست‌گیری یا تأخیر در کشتن یا خارج کردن او از [[مسجد الحرام]] را ندارند و [[مصلحت]] آن‌ها در هتک [[حرمت]] [[مسجد الحرام]] و کشتن او در این مکان مقدس است<ref>تاریخ الغیبة الکبری، ص۵۴۰.</ref>. وجود ویژگی‌های یاد شده برجسته بودن این شخصیت را می‌نماید.
:::::*از قرائنی که در تأیید معنای دوم گذشت، اگر نتوان اثبات کرد که [[نفس زکیه]] معنای شخصیت برجسته و ممتاز دارد، به [[یقین]] می‌توان گفت که مصداق [[نفس زکیه]]، شخصیتی برجسته و ویژه است. در صورتی‌که [[نفس زکیه]] به معنای پاکی و [[برائت]] باشد، در مصداق آن دو احتمال وجود دارد:
::::#او شخص بی‌گناه معینی است که در زمان و مکان خاص و با کیفیتی خاص کشته می‌شود؛
::::#یکی از آثار دوران [[فتنه]] و [[انحراف]] در [[آخرالزمان]] کشته شدن تعدادی از انسان‌های بی‌گناه است. بنابراین، [[نفس زکیه]] معنای کلی و فراگیر دارد و به شخص معینی اشاره ندارد<ref>تاریخ الغیبة الکبری، ص۵۰۵.</ref>.
::::*به نظر می‌رسد، واژه [[نفس زکیه]] [[ظهور]] در این دارد که او یک نفر بیشتر نیست و از سوی دیگر سایر خصوصیاتی که در [[روایات]] برای وی بیان شده، مانند روایاتی که نام او را ذکر یا فاصله میان کشته شدن او و [[ظهور]] را بیان نموده‌اند و...، به [[وحدت]] مصداق این واژه، و نه عام و کلی بودن آن دلالت دارند. از این‌رو، حمل [[نفس زکیه]] بر معنای عام آن، بدون [[دلیل]] و بلکه مخالف با [[ظاهر]] [[روایات]] است»<ref>[[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۲۲۵ - ۲۲۸.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۳. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛}}
ولی آن چه که معنای اول را تقویت می‌‏کند آن است که از این [[روایات]] آنچه به ذهن می‌‏رسد و تبادر می‌‏کند [[نفس زکیه]] انسانی است که بر اثر شخصیت والای او آن قتل اهمیتی بسزا دارد، و اهمیت قتل درباره اشخاص [[آزمایش]] شده و با [[اخلاص]] است که در سطح بالاتری قرار گرفته باشند که جلب نظر می‌‏کند و موجب تأثر و تأسف عمیق [[مردم]] می‌‏شود، ولی کشتن یک فرد معمولی بی‏گناه نوعا اهمیتی در [[جوامع]] ندارد و جلب نظر نمی‏‌کند، بعلاوه که چیزی که می‌‏خواهد نشانه شود می‌‏بایست در مورد کسی باشد که در بین [[مردم]] شناخته شده باشد، و الا نمی‏‌تواند دلالت بر چیزی بکند و نشانه [[ظهور]] قرار گیرد. و همچنین بر طبق معنای دوم می‏‌توان آن را به معنای وسیع و گسترده گرفت، و بگوئیم مقصود آن است که از آثار دوران [[فتنه]] و آشوب و [[انحراف]] کشته شدن عده‏‌ای از [[مردم]] بدون هیچ‏گونه [[جرم]] و [[گناه]] است و این همان چیزی است که همه [[روزه]] [[شاهد]] آن می‌‏باشیم، و در طول [[تاریخ]] هزاران نمونه از آن را دیده‌‏ایم.
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
:::::«[[نفس زکیه]] يعنى، فرد بى‏‌گناه، [[پاک]]، کسى که قتلى انجام نداده است و جرمى ندارد<ref>ر. ک: سوره کهف، آيه۷۴.</ref>. از روايات استفاده می‌شود در آستانه [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدى]]{{ع}} در گيرودار مبارزات زمينه‌‏ساز [[انقلاب]] [[امام مهدی|مهدى]]{{ع}}، فردى پاک‏باخته و مخلص، در راه [[امام مهدی|امام]]{{ع}} می‌کوشد و مظلومانه کشته می‌شود. اين رخداد عظيم، طبق بيان روايات بين رکن و مقام- در بهترين مکان‏‌هاى زمين- اتفاق می‌افتد. فرد يادشده از اولاد [[امام حسن|امام حسن مجتبى]]{{ع}} است»<ref>شيخ صدوق، کمال الدين و تمام النعمة، ج۱، ص۳۳۰، ح۱۶.</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ج۳، ص‌ص۲۲۱-۲۲۴، ۲۲۶ - ۲۳۱.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


بنابراین وقتی معنای اول با مجموع [[روایات]] سازگارتر بود و معنای دوم چنین انطباق و تناسبی نداشت بر ما لازم است که معنای اول را گرفته و بر طبق آن [[عمل]] کنیم. [[آیه قرآنی]] هم هیچ دلالتی بر آن نخواهد داشت زیرا ممکن است در همان جا هم مقصود همین معنای اول باشد یا این که معنای [[آیه]] با [[روایت]] تفاوت داشته باشد (و این تفاوت ضرری به جائی ندارد)<ref>[[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۶۲۸، ۶۲۹.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۲. حجت الاسلام و المسلمین آیتی؛
| تصویر = 151879.jpg
| پاسخ‌دهنده = نصرت‌الله آیتی
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین [[نصرت‌الله آیتی]] در کتاب ''«[[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]»'' در اين باره گفته است:
*«‌زکات در لغت [[عرب]] به معنای [[طهارت]] و رشد و نموّ آمده است<ref>النهآیه، ج۲، ص۳۰۷.</ref>. بر این اساس، در معنای [[نفس زکیه]] دو احتمال وجود دارد:
# به معنای [[نفس]] [[طاهر]]، یعنی شخصی که گناهی مرتکب نشده است؛
# به معنای شخصیت متکامل و رشد یافته است.
* برای تأیید معنای اول، قراینی وجود دارد:
# در برخی از [[روایات]] در [[مقام]] اشاره به این موضوع به جای استعمال واژه [[نفس زکیه]]، واژه "الدم الحرام" و یا "[[نفس]] [[حرام]]" به کار رفته است. [[امام علی]] {{ع}} در حدیثی فرموده‌اند: {{متن حدیث|"أَلَا أُخْبِرُكُمْ بِآخِرِ مُلْكِ بَنِي فُلَانٍ قُلْنَا بَلَى يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ قَتْلُ نَفْسٍ حَرَامٍ فِي يَوْمٍ حَرَام‏‏"}}<ref>آیا شما را از زمان به پایان رسیدن سلطنت خاندان فلان خبر ندهم؟ هنگام کشته شدن نفسی حرام در روزی حرام؛ الغیبة للنعمانی، ۲۶۶، باب۱۴، ح۱۷.</ref>. واژه [[حرام]]، در این [[روایت]] به معنای [[ممنوع]] است، یعنی آن‌که او را به [[دلیل]] پاکی و بی‌گناهی‌اش نباید کشت. بنابراین، واژه [[نفس زکیه]] که در سایر [[روایات]] به کار رفته نیز به معنای شخصیت [[پاک]] و بی‌گناه خواهد بود.
# در [[روایت]] [[سلمان]] در توصیف [[نفس زکیه]]، چنین آمده است: {{متن حدیث|"أَمَا إِنِّي سَأُحَدِّثُكُمْ بِالنَّفْسِ الطَّيِّبَةِ الزَّكِيَّةِ وَ تَضْرِيحِ دَمِهِ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَام‏"}}<ref>من شما را از نفس پاک و بی‌گناه و کشته شدن او میان رکن و مقام خبر می‌دهم؛ اختیار معرفة الرجال، ص۹۲.</ref>. در این [[روایت]] نیز [[نفس زکیه]] به [[طیبه]] توصیف شده و به معنای شخصیت [[پاک]] و بی‌گناه است. علاوه بر این، از واژه [[نفس زکیه]] در [[قرآن کریم]] نیز استفاده شده و به معنای شخصیت [[پاک]] و بی‌گناه آمده است: {{متن قرآن|أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَكِيَّةً بِغَيْرِ نَفْسٍ}}<ref>سوره کهف، آیه۷۴.</ref>.
* به نظر می‌رسد این واژه در [[روایات]] به همان معنای قرآنی‌‌اش به کار رفته است. قراین زیر معنای دوم را تأیید می‌کنند:
# بی‌تردید [[ظهور]] [[امام زمان|امام عصر]] {{ع}} مهم‌ترین رخداد [[عالم]] وجود در [[آخرالزمان]] خواهد بود و کشته شدن [[نفس زکیه]] از نشانه‌های چنین حادثه بزرگی است. ایفای نقش علامت برای این واقعه بی‌بدیل، زمانی امکان‌ می‌پذیرد که این علامت، اهمیت ویژه‌ و در نتیجه انعکاس وسیعی داشته باشد، و این هم جز با برجسته بودن شخصیت [[نفس زکیه]] میسور نیست.
# تعدد روایاتی که به این حادثه اشاره دارند و تأکید [[پیشوایان]] دینی بر حتمیت این رویداد، اهمیت فوق‌العاده آن و مهم بودن شخصیت [[نفس زکیه]] را می‌نمایاند.
# [[انتخاب]] [[مسجد الحرام]] برای کشتن [[نفس زکیه]]، نشان‌ می‌دهد که قاتلان [[توانایی]] دست‌گیری یا تأخیر در کشتن یا خارج کردن او از [[مسجد الحرام]] را ندارند و [[مصلحت]] آن‌ها در هتک [[حرمت]] [[مسجد الحرام]] و کشتن او در این مکان مقدس است<ref>تاریخ الغیبة الکبری، ص۵۴۰.</ref>. وجود ویژگی‌های یاد شده برجسته بودن این شخصیت را می‌نماید.
* از قرائنی که در تأیید معنای دوم گذشت، اگر نتوان اثبات کرد که [[نفس زکیه]] معنای شخصیت برجسته و ممتاز دارد، به [[یقین]] می‌توان گفت که مصداق [[نفس زکیه]]، شخصیتی برجسته و ویژه است. در صورتی‌که [[نفس زکیه]] به معنای پاکی و [[برائت]] باشد، در مصداق آن دو احتمال وجود دارد:
# او شخص بی‌گناه معینی است که در زمان و مکان خاص و با کیفیتی خاص کشته می‌شود؛
# یکی از آثار دوران [[فتنه]] و [[انحراف]] در [[آخرالزمان]] کشته شدن تعدادی از انسان‌های بی‌گناه است. بنابراین، [[نفس زکیه]] معنای کلی و فراگیر دارد و به شخص معینی اشاره ندارد<ref>تاریخ الغیبة الکبری، ص۵۰۵.</ref>.
* به نظر می‌رسد، واژه [[نفس زکیه]] [[ظهور]] در این دارد که او یک نفر بیشتر نیست و از سوی دیگر سایر خصوصیاتی که در [[روایات]] برای وی بیان شده، مانند روایاتی که نام او را ذکر یا فاصله میان کشته شدن او و [[ظهور]] را بیان نموده‌اند و...، به [[وحدت]] مصداق این واژه، و نه عام و کلی بودن آن دلالت دارند. از این‌رو، حمل [[نفس زکیه]] بر معنای عام آن، بدون [[دلیل]] و بلکه مخالف با [[ظاهر]] [[روایات]] است»<ref>[[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۲۲۵ - ۲۲۸.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛
| تصویر = 136863.JPG
| پاسخ‌دهنده = خدامراد سلیمیان
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
«[[نفس زکیه]] يعنى، فرد بى‏‌گناه، [[پاک]]، کسى که قتلى انجام نداده است و جرمى ندارد<ref>ر. ک: سوره کهف، آيه۷۴.</ref>. از روايات استفاده می‌شود در آستانه [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدى]] {{ع}} در گيرودار مبارزات زمينه‌‏ساز [[انقلاب]] [[امام مهدی|مهدى]] {{ع}}، فردى پاک‏باخته و مخلص، در راه [[امام مهدی|امام]] {{ع}} می‌کوشد و مظلومانه کشته می‌شود. اين رخداد عظيم، طبق بيان روايات بين رکن و مقام- در بهترين مکان‏‌هاى زمين- اتفاق می‌افتد. فرد يادشده از اولاد [[امام حسن|امام حسن مجتبى]] {{ع}} است»<ref>شيخ صدوق، کمال الدين و تمام النعمة، ج۱، ص۳۳۰، ح۱۶.</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ج۳، ص‌ص۲۲۱-۲۲۴، ۲۲۶ - ۲۳۱.</ref>.
}}
== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسمان نفس زکیه}}
{{پرسمان نفس زکیه}}


== مدخل‌های وابسته ==
{{مدخل نفس زکیه}}
{{مدخل نفس زکیه}}


==منبع‌شناسی جامع مهدویت==
== پانویس ==
{{پرسش‌های وابسته}}
{{پانویس}}
{{ستون-شروع|3}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های مهدویت|کتاب‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های مهدویت|مقاله‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های مهدویت|پایان‌نامه‌شناسی مهدویت]].
{{پایان}}
{{پایان}}


==پانویس==
[[رده:پرسش]]
{{یادآوری پانویس}}
[[رده:پرسمان مهدویت]]
{{پانویس2}}
 
[[رده:مهدویت]]
[[رده:پرسش‌]]
[[رده:پرسش‌های مهدویت]]
[[رده:(ات): پرسش‌هایی با ۳ پاسخ]]
[[رده:(ات): پرسش‌هایی با ۳ پاسخ]]
[[رده:(ات): پرسش‌های مهدویت با ۳ پاسخ]]
[[رده:(ات): پرسش‌های مهدویت با ۳ پاسخ]]
[[رده:اتمام لینک داخلی]]
[[رده:پرسش‌های مربوط به نفس زکیه]]
 
[[en:What is the meaning of Nafs al-Zakiyah? (question)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۰۷

معنای نفس زکیه چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / مقدمات ظهور امام مهدی / نشانه‌های ظهور امام مهدی / قتل نفس زکیه
مدخل اصلینفس زکیه
تعداد پاسخ۳ پاسخ

"زکیه" از ریشه "زکی" به معنای "رشد کردن" و "پاکیزه شدن" است و نفس زکیه به معنای شخصیت متکامل و رشدیافته‌ای است که بر اثر شخصیت والای او، شهادت و قتلش از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. نشانه ظهور شدن این قتل، دلالت بر اهمیت فوق العاده این شخصیت در بین مردم دارد.

در ذیل، پاسخ جامع اجمالی به این پرسش و دیدگاه‌های متفرقه برخی از نویسندگان و دانشمندان، در این باره، به طور مفصل‌تری قابل بررسی است.

پاسخ جامع اجمالی

  1. نفس زکیه یعنی نفس طاهر، یعنی شخصی که گناهی مرتکب نشده است[۷] برای تأیید این معنا، قراینی وجود دارد مانند:
    1. امام علی (ع) فرمودند[۸]: «آیا شما را از زمان به پایان رسیدن سلطنت خاندان فلان خبر ندهم؟ هنگام کشته شدن نفسی حرام در روزی حرام»[۹] واژۀ حرام، در این روایت به معنای ممنوع است، یعنی آن‌که او را به دلیل پاکی و بی‌گناهی‌اش نباید کشت. بنابراین، واژۀ نفس زکیه که در سایر روایات به کار رفته نیز به معنای شخصیت پاک و بی‌گناه خواهد بود[۱۰].
    2. در روایتی امام صادق (ع) خطبه سلمان را نقل کرد که در بخشی از آن فرموده بود[۱۱]: «من شما را از نفس پاک و بی‌گناه و کشته شدن او میان رکن و مقام خبر می‌دهم». در این روایت نیز نفس زکیه به طیبه توصیف شده و به معنای شخصیت پاک و بی‌گناه است[۱۲].
  2. نفس زکیه به معنای شخصیت متکامل و رشد یافته است[۱۳]. برخی قرائن هم دال بر این معنا هستند مانند:
    1. بی‌تردید ظهور امام عصر (ع) مهم‌ترین رخداد عالم در آخرالزمان خواهد بود و کشته شدن نفس زکیه از نشانه‌های چنین حادثه بزرگی است[۱۴].
    2. تعدد روایاتی که به این حادثه اشاره دارند و تأکید پیشوایان دینی بر حتمیت این رویداد، اهمیت فوق‌العاده آن و مهم بودن شخصیت نفس زکیه را می‌نمایاند[۱۵].
    3. انتخاب مسجد الحرام برای کشتن نفس زکیه، نشان‌ می‌دهد که قاتلان توانایی دست‌گیری یا تأخیر در کشتن یا خارج کردن او از مسجد الحرام را ندارند و مصلحت آنها در هتک حرمت مسجد الحرام و کشتن او در این مکان مقدس است[۱۶].
  • ولی آنچه معنای اول را تقویت می‌‏کند آن است که نفس زکیه انسانی است که بر اثر شخصیت والای او قتل آن اهمیتی به سزا دارد، و اهمیت قتل درباره اشخاص آزمایش شده و با اخلاص است که در سطح بالاتری قرار گرفته باشند که جلب نظر می‌‏کند و موجب تأثر و تأسف عمیق مردم می‌‏شود ولی کشتن یک فرد معمولی بی‏گناه نوعا اهمیتی در جوامع ندارد و جلب نظر نمی‏‌کند. در ضمن چیزی که می‌‏خواهد نشانه شود باید در مورد کسی باشد که در بین مردم شناخته شده باشد، و گرنه نمی‏‌تواند دلالت بر چیزی بکند و نشانه ظهور قرار گیرد[۱۷]. و نیز تأکید پیشوایان دینی بر حتمیت این رویداد، اهمیت فوق‌العاده آن و مهم بودن شخصیت نفس زکیه را نمایان می کند[۱۸].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آیت‌‌الله شهید صدر؛
آیت‌‌الله شهید سید محمد صدر در کتاب «تاریخ غیبت کبری» در این‌باره گفته‌ است:

«نفس کامله پاک و پاکیزه است، که کلمه زکیه از ریشه زکی است به معنای «رشد کرد و پاکیزه شد». و مقصود از رشد در اصطلاح اسلامی تکامل با علم و اخلاص و فداکاری است؛ و ممکن است با دقت بیشتری برای کمال دو معنی در نظر بگیریم:

ولی آن چه که معنای اول را تقویت می‌‏کند آن است که از این روایات آنچه به ذهن می‌‏رسد و تبادر می‌‏کند نفس زکیه انسانی است که بر اثر شخصیت والای او آن قتل اهمیتی بسزا دارد، و اهمیت قتل درباره اشخاص آزمایش شده و با اخلاص است که در سطح بالاتری قرار گرفته باشند که جلب نظر می‌‏کند و موجب تأثر و تأسف عمیق مردم می‌‏شود، ولی کشتن یک فرد معمولی بی‏گناه نوعا اهمیتی در جوامع ندارد و جلب نظر نمی‏‌کند، بعلاوه که چیزی که می‌‏خواهد نشانه شود می‌‏بایست در مورد کسی باشد که در بین مردم شناخته شده باشد، و الا نمی‏‌تواند دلالت بر چیزی بکند و نشانه ظهور قرار گیرد. و همچنین بر طبق معنای دوم می‏‌توان آن را به معنای وسیع و گسترده گرفت، و بگوئیم مقصود آن است که از آثار دوران فتنه و آشوب و انحراف کشته شدن عده‏‌ای از مردم بدون هیچ‏گونه جرم و گناه است و این همان چیزی است که همه روزه شاهد آن می‌‏باشیم، و در طول تاریخ هزاران نمونه از آن را دیده‌‏ایم.

بنابراین وقتی معنای اول با مجموع روایات سازگارتر بود و معنای دوم چنین انطباق و تناسبی نداشت بر ما لازم است که معنای اول را گرفته و بر طبق آن عمل کنیم. آیه قرآنی هم هیچ دلالتی بر آن نخواهد داشت زیرا ممکن است در همان جا هم مقصود همین معنای اول باشد یا این که معنای آیه با روایت تفاوت داشته باشد (و این تفاوت ضرری به جائی ندارد)[۲۰].
۲. حجت الاسلام و المسلمین آیتی؛
حجت الاسلام و المسلمین نصرت‌الله آیتی در کتاب «تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور» در اين باره گفته است:
  • «‌زکات در لغت عرب به معنای طهارت و رشد و نموّ آمده است[۲۱]. بر این اساس، در معنای نفس زکیه دو احتمال وجود دارد:
  1. به معنای نفس طاهر، یعنی شخصی که گناهی مرتکب نشده است؛
  2. به معنای شخصیت متکامل و رشد یافته است.
  • برای تأیید معنای اول، قراینی وجود دارد:
  1. در برخی از روایات در مقام اشاره به این موضوع به جای استعمال واژه نفس زکیه، واژه "الدم الحرام" و یا "نفس حرام" به کار رفته است. امام علی (ع) در حدیثی فرموده‌اند: «"أَلَا أُخْبِرُكُمْ بِآخِرِ مُلْكِ بَنِي فُلَانٍ قُلْنَا بَلَى يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ قَتْلُ نَفْسٍ حَرَامٍ فِي يَوْمٍ حَرَام‏‏"»[۲۲]. واژه حرام، در این روایت به معنای ممنوع است، یعنی آن‌که او را به دلیل پاکی و بی‌گناهی‌اش نباید کشت. بنابراین، واژه نفس زکیه که در سایر روایات به کار رفته نیز به معنای شخصیت پاک و بی‌گناه خواهد بود.
  2. در روایت سلمان در توصیف نفس زکیه، چنین آمده است: «"أَمَا إِنِّي سَأُحَدِّثُكُمْ بِالنَّفْسِ الطَّيِّبَةِ الزَّكِيَّةِ وَ تَضْرِيحِ دَمِهِ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَام‏"»[۲۳]. در این روایت نیز نفس زکیه به طیبه توصیف شده و به معنای شخصیت پاک و بی‌گناه است. علاوه بر این، از واژه نفس زکیه در قرآن کریم نیز استفاده شده و به معنای شخصیت پاک و بی‌گناه آمده است: ﴿أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَكِيَّةً بِغَيْرِ نَفْسٍ﴾[۲۴].
  • به نظر می‌رسد این واژه در روایات به همان معنای قرآنی‌‌اش به کار رفته است. قراین زیر معنای دوم را تأیید می‌کنند:
  1. بی‌تردید ظهور امام عصر (ع) مهم‌ترین رخداد عالم وجود در آخرالزمان خواهد بود و کشته شدن نفس زکیه از نشانه‌های چنین حادثه بزرگی است. ایفای نقش علامت برای این واقعه بی‌بدیل، زمانی امکان‌ می‌پذیرد که این علامت، اهمیت ویژه‌ و در نتیجه انعکاس وسیعی داشته باشد، و این هم جز با برجسته بودن شخصیت نفس زکیه میسور نیست.
  2. تعدد روایاتی که به این حادثه اشاره دارند و تأکید پیشوایان دینی بر حتمیت این رویداد، اهمیت فوق‌العاده آن و مهم بودن شخصیت نفس زکیه را می‌نمایاند.
  3. انتخاب مسجد الحرام برای کشتن نفس زکیه، نشان‌ می‌دهد که قاتلان توانایی دست‌گیری یا تأخیر در کشتن یا خارج کردن او از مسجد الحرام را ندارند و مصلحت آن‌ها در هتک حرمت مسجد الحرام و کشتن او در این مکان مقدس است[۲۵]. وجود ویژگی‌های یاد شده برجسته بودن این شخصیت را می‌نماید.
  • از قرائنی که در تأیید معنای دوم گذشت، اگر نتوان اثبات کرد که نفس زکیه معنای شخصیت برجسته و ممتاز دارد، به یقین می‌توان گفت که مصداق نفس زکیه، شخصیتی برجسته و ویژه است. در صورتی‌که نفس زکیه به معنای پاکی و برائت باشد، در مصداق آن دو احتمال وجود دارد:
  1. او شخص بی‌گناه معینی است که در زمان و مکان خاص و با کیفیتی خاص کشته می‌شود؛
  2. یکی از آثار دوران فتنه و انحراف در آخرالزمان کشته شدن تعدادی از انسان‌های بی‌گناه است. بنابراین، نفس زکیه معنای کلی و فراگیر دارد و به شخص معینی اشاره ندارد[۲۶].
  • به نظر می‌رسد، واژه نفس زکیه ظهور در این دارد که او یک نفر بیشتر نیست و از سوی دیگر سایر خصوصیاتی که در روایات برای وی بیان شده، مانند روایاتی که نام او را ذکر یا فاصله میان کشته شدن او و ظهور را بیان نموده‌اند و...، به وحدت مصداق این واژه، و نه عام و کلی بودن آن دلالت دارند. از این‌رو، حمل نفس زکیه بر معنای عام آن، بدون دلیل و بلکه مخالف با ظاهر روایات است»[۲۷].
۳. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «پرسمان مهدویت» در این‌باره گفته است: «نفس زکیه يعنى، فرد بى‏‌گناه، پاک، کسى که قتلى انجام نداده است و جرمى ندارد[۲۸]. از روايات استفاده می‌شود در آستانه ظهور حضرت مهدى (ع) در گيرودار مبارزات زمينه‌‏ساز انقلاب مهدى (ع)، فردى پاک‏باخته و مخلص، در راه امام (ع) می‌کوشد و مظلومانه کشته می‌شود. اين رخداد عظيم، طبق بيان روايات بين رکن و مقام- در بهترين مکان‏‌هاى زمين- اتفاق می‌افتد. فرد يادشده از اولاد امام حسن مجتبى (ع) است»[۲۹]»[۳۰].

پرسش‌های وابسته

  1. آیا قتل نفس زکیه از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
  2. آیا قتل محمد پسر عموی نفس زکیه از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
  3. نفس زکیه که قتلش از نشانه‌های حتمی ظهور است کیست؟ (پرسش)
    1. نام نفس زکیه چیست؟ (پرسش)
    2. لقب نفس زکیه چیست؟ (پرسش)
    3. نسب نفس زکیه چیست؟ (پرسش)
    4. آیا نفس زکیه همان سید حسنی است؟ (پرسش)
  4. معنای نفس زکیه چیست؟ (پرسش)
  5. منظور از قتل نفس زکیه چیست؟ (پرسش)
  6. آیا ماجرای قتل نفس زکیه اتفاق افتاده است؟ (پرسش)
  7. اهداف نفس زکیه چیست؟ (پرسش)
  8. قتل نفس زکیه در چه زمان و مکانی خواهد بود؟ (پرسش)
  9. آیا برخی نفس زکیه را مهدی موعود نامیده‌اند؟ (پرسش)

مدخل‌های وابسته

پانویس

  1. ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ج۳، ص۲۲۱ ـ ۲۲۴ و ص ۲۲۶ ـ ۲۳۱؛ پورسیدآقایی، سید مسعود، ادیان، مذاهب و عرفان، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.
  2. ↑ ر.ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۸، ۶۲۹؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.
  3. ↑ ر.ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۸، ۶۲۹؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ پورسیدآقایی، سید مسعود، ادیان، مذاهب و عرفان، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.
  4. ↑ ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.
  5. ↑ «پس راه افتادند تا هنگامی که پسربچه‌ای دیدند و او را کشت؛ (موسی) گفت: آیا انسانی بی‌گناه را بی‌آنکه کسی را کشته باشد کشتی؟ به راستی کاری ناپسند کردی!» سوره کهف، آیه ۷۴.
  6. ↑ ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۸، ۶۲۹.
  7. ↑ ر.ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۸، ۶۲۹؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ – ۲۲۸؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ج۳، ص۲۲۱ ـ ۲۲۴ و ص ۲۲۶ ـ ۲۳۱؛ پورسیدآقایی، سید مسعود، ادیان، مذاهب و عرفان، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.
  8. ↑ نعمانی، ابو عبدالله محمد بن ابراهیم، الغیبة للنعمانی، ۲۶۶، باب۱۴، ح۱۷: «"أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِآخِرِ مُلْکِ بَنِی فُلَانٍ قُلْنَا بَلَی یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ قَالَ قَتْلُ نَفْسٍ حَرَامٍ فِی یَوْمٍ حَرَام"»
  9. ↑ ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ پورسیدآقایی، سید مسعود، ادیان، مذاهب و عرفان، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.
  10. ↑ ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ پورسیدآقایی، سید مسعود، ادیان، مذاهب و عرفان، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.
  11. ↑ بحارالانوار، ج ۲۲، ص ۳۸۹: «"أَمَا إِنِّی سَأُحَدِّثُکُمْ بِالنَّفْسِ الطَّیِّبَةِ الزَّکِیَّةِ وَ تَضْرِیحِ دَمِهِ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَام"»
  12. ↑ ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ پورسیدآقایی، سید مسعود، ادیان، مذاهب و عرفان، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.
  13. ↑ ر.ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۸، ۶۲۹؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ج۳، ص۲۲۱ ـ ۲۲۴ و ص ۲۲۶ ـ ۲۳۱؛ پورسیدآقایی، سید مسعود، ادیان، مذاهب و عرفان، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.
  14. ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ج۳، ص۲۲۱ ـ ۲۲۴ و ص ۲۲۶ ـ ۲۳۱؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ پورسیدآقایی، سید مسعود، ادیان، مذاهب و عرفان، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.
  15. ↑ ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ پورسیدآقایی، سید مسعود، ادیان، مذاهب و عرفان، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.
  16. ↑ ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸؛ پورسیدآقایی، سید مسعود، ادیان، مذاهب و عرفان، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.
  17. ↑ ر.ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۸، ۶۲۹؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.
  18. ↑ ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ ـ ۲۲۸.
  19. ↑ کهف، ۷۴.
  20. ↑ صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۸، ۶۲۹.
  21. ↑ النهآیه، ج۲، ص۳۰۷.
  22. ↑ آیا شما را از زمان به پایان رسیدن سلطنت خاندان فلان خبر ندهم؟ هنگام کشته شدن نفسی حرام در روزی حرام؛ الغیبة للنعمانی، ۲۶۶، باب۱۴، ح۱۷.
  23. ↑ من شما را از نفس پاک و بی‌گناه و کشته شدن او میان رکن و مقام خبر می‌دهم؛ اختیار معرفة الرجال، ص۹۲.
  24. ↑ سوره کهف، آیه۷۴.
  25. ↑ تاریخ الغیبة الکبری، ص۵۴۰.
  26. ↑ تاریخ الغیبة الکبری، ص۵۰۵.
  27. ↑ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۵ - ۲۲۸.
  28. ↑ ر. ک: سوره کهف، آيه۷۴.
  29. ↑ شيخ صدوق، کمال الدين و تمام النعمة، ج۱، ص۳۳۰، ح۱۶.
  30. ↑ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ج۳، ص‌ص۲۲۱-۲۲۴، ۲۲۶ - ۲۳۱.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=معنای_نفس_زکیه_چیست؟_(پرسش)&oldid=1203257»