نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]

| تصویر = 7626626268.jpg

| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت]] / [[انتظار فرج]]

| مدخل اصلی = [[نقش انتظار در حرکت توحیدی]]

| مدخل وابسته =  

| تعداد پاسخ = ۱

== پاسخ جامع اجمالی ==

=== [[وراثت]] و [[انتظار]]، دو رکن اصلی حرکت [[توحیدی]] ===

* [[ایمان]] به "[[وراثت زمین]] به وسیلۀ [[صالحان]]" و "[[امامت]] [[مستضعفان]] [[مؤمن]]" و اینکه "[[عاقبت]] از آن [[متقین]]" است، به [[صالحان]] و [[تقواپیشگان]]، [[ثبات]] و [[قدرت]] بیشتری بخشیده و در میدان [[نبرد]]، آنان را [[ثابت قدم]] خواهد کرد؛ همچنین [[قدرت]] رویارویی با مشکلات و [[مبارزه]] با گردنکشان را در سخت‌ترین شرایط برای آنان فراهم خواهد ساخت. چنین [[ایمان]] و [[اعتقادی]]، از [[شکست]] و [[فروپاشی]] آنان در شرایط سخت و دشوار، جلوگیری خواهد کرد. با این توضیح و باتوجه به اینکه از یک طرف [[قانون]] "[[وراثت]]" و از دیگر سو [[قانون]] "[[انتظار]]"، حرکت [[توحیدی]] را احاطه کرده است، باید با این دو [[فرهنگ]] [[قرآنی]] آشنا شویم.

* [[قرآن کریم]] بر این [[حقیقت]] ـ [[عاقبت]] از آن تقواپیشگان‌ است<ref>سوره اعراف، آیه ۱۲۸.</ref> ـ تأکید می‌ورزد و به [[وراثت زمین]] به وسیلۀ [[صالحان]] و شایستگان [[اقرار]] می‌کند: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>. همچنین زمانی که [[بنی اسرائیل]] می‌کوشند تا پیامبرشان را از [[انتظار]] [[آینده]]، متوجه مرارت زمان حاضر کنند به وی می‌گویند: {{متن قرآن|أُوذِينَا مِن قَبْلِ أَن تَأْتِيَنَا وَمِن بَعْدِ مَا جِئْتَنَا}}<ref>«گفتند: ما پیش از آنکه تو نزد ما بیایی و پس از آنکه آمدی آزار دیده‌ایم» سوره اعراف، آیه ۱۲۹.</ref>؛ [[موسی]] دوباره آنان را به [[انتظار]] تحقق وعدۀ [[خداوند]] و [[صبر]] بر [[ناراحتی‌ها]] متوجه می‌سازد که بی‌گمان این [[گشایش]] نزدیک خواهد بود: {{متن قرآن|قَالَ عَسَى رَبُّكُمْ أَنْ يُهْلِكَ عَدُوَّكُمْ وَيَسْتَخْلِفَكُمْ فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُونَ}}<ref>«موسی گفت: اميد است كه پروردگارتان دشمنتان را هلاك كند و شما را در روى زمين جانشين او گرداند. آن گاه بنگرد كه چه مى‏ كنيد» سوره اعراف، آیه ۱۲۹.</ref>.

* بنابراین، [[خدای تعالی]] [[اراده]] کرده تا این [[امت]] را با [[فرهنگ]] "[[وراثت]]" و "[[انتظار]]" آشنا سازد؛ یعنی، [[وراثت پیامبران]] و [[صالحان]] و [[انتظار]] وعدۀ [[خدای تعالی]] به [[فرج]] و [[امامت]] شایستگان. [[وراثت]] و [[انتظار]] دو رکن اصلی حرکت [[توحیدی]] در مسیر دشوار و طولانی آن است<ref>ر.ک. [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۷۷-۸۰.</ref>.

=== تحقق [[انتظار]] در گرو تحقق [[توحید]] ===

* باید توجه داشت مهمترین عنصر در [[حکومت مهدوی]] تحقق [[توحید]] کامل است که در پرتو نفی همۀ مظاهر [[شرک]] و مراتب آن حاصل می‌گردد. پس بایستی [[شرک]] به درستی شناخته شود تا پرهیز از آن میسر گردد و بستر {{متن قرآن|لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا}}<ref>«هیچ چیزی را با من شریک نمی‏ کنند» سوره نور، آیه ۵۵.</ref> آماده شود. [[منتظر حقیقی]] باید موحد [[حقیقی]] شود و موحد [[حقیقی]] بدون [[شناخت]] عمیق [[شرک]] و [[توحید]] ساخته نمی‌شود<ref>ر.ک. [[روح‌الامین مجتبی کلباسی اشتری|کلباسی اشتری، روح‌الامین مجتبی]]، [[انتظار کاربردی (مقاله)|انتظار کاربردی]]. ص؟؟؟.</ref>. در [[حقیقت]] تحقق [[انتظار]] در [[جان]] [[انسان]] [[مؤمن]] به معنای تحقق [[توحید]] به معنای کامل آن است. تا [[آدمی]] [[توحید]] را [[باور]] نداشته باشد، ارادۀ مستمر و حتمی و [[تکوینی]] [[پروردگار]] در منت‌گذاری بر [[مستضعفان]] [[جهان]] و در [[پیشوا]] و [[وارث]] قرار دادن آنان بر گسترۀ [[زمین]] را قابل تحقق نداند، وعدۀ حتمی [[الهی]] مبنی بر حکمرانی [[مؤمنان]] و [[صالحان]] را راست و درست نینگارد و [[خداوند]] را دارای [[دانایی]] و [[توانایی]] لازم برای اجرای این وعده‌های مسرت‌بخش نداند، [[انتظار]] شکل نمی‌گیرد و [[چشم‌داشت]] گره‌گشایی از کار گره خوردۀ عالم و [[آدم]] پدید نمی‌آید<ref>ر.ک.[[حیدر علی رستمی|رستمی، حیدر علی]]، [[جایگاه انتظار توان­مند در معارف شیعه (مقاله)|جایگاه انتظار توان­مند در معارف شیعه]]، ص۲۱۵-۲۱۶.</ref>.

* در یک بررسی گذرا از سخنان [[امامان]] بزرگوار {{ع}} می‌‌توان بیان کرد در برخی سخنان، [[انتظار]] را در شمار [[توحید]] و [[نبوت]] ذکر کرده‌اند. [[امام باقر]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ... وَ انْتِظَارُ قَائِمِنَا...}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۲، ص ۲۲، ح ۱۳.</ref> و در برخی پذیرش [[عبادات]] را منوط به آن دانسته‌اند. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|ألَا أُخْبِرُکُمْ بِمَا لَا یَقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ الْعِبَادِ عَمَلًا إِلَّا بِهِ؟... وَ الِانْتِظَارُ لِلْقَائِمِ}}<ref>نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص ۲۰۰، باب ۱۱، ح ۱۶.</ref> و در برخی نیز از آن به عنوان واجبی از [[واجبات الهی]] یاد کرده‌اند. [[امام جواد]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ الْقَائِمَ مِنَّا هُوَ الْمَهْدِیُّ الَّذِی یَجِبُ أَنْ یُنْتَظَرَ فِی غَیْبَتِهِ}}<ref>شیخ صدوق، کمال الدین وتمام النعمة، ج ۲، ص ۳۷۷، باب ۳۶، ح ۱.</ref><ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[مؤلفه‌­های انتظار توان­مند از نگاه روایات معصومین (مقاله)|مؤلفه‌­های انتظار توان­مند از نگاه روایات معصومین]]، ص؟؟؟.</ref>

* نتیجه اینکه [[توحید]] با همۀ ابعادش در [[انتظار]] است و [[انتظار]] با [[توحید]] است. این یکی از رازهای بیان آن [[جایگاه]] بلند برای [[انتظار فرج]] به طور عام و [[انتظار ظهور]] [[مهدی]] {{ع}} به طور خاص است، چراکه [[توحید]] و [[معرفت]] شایستۀ [[خداوند]] و [[پروردگار]] هم در اوج [[عظمت]] هر آنچه می‌‌توان تصور کرد قرار دارد و هرچه با [[توحید]] درآمیزد، به [[جایگاه]] رفیع آن خواهد رسید<ref>ر.ک.[[حیدر علی رستمی|رستمی، حیدر علی]]، [[جایگاه انتظار توان­مند در معارف شیعه (مقاله)|جایگاه انتظار توان­مند در معارف شیعه]]، ص۲۱۵-۲۱۶.</ref>

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. آیت‌الله آصفی؛

| پاسخ‌دهنده = محمد مهدی آصفی

| پاسخ = آیت‌الله '''[[محمد مهدی آصفی]]'''، در کتاب ''«[[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]»'' در این‌باره گفته است:

«[[انتظار]]، عاملی است که [[انسان]] را در حرکت، [[یاری]] می‌دهد. [[انتظار]]، [[امید]] را در [[درون انسان]] برمی‌انگیزد و [[امید]] [[توانایی]] [[مقاومت]] و حرکت را به وی می‌بخشد. غریقی که [[منتظر]] رسیدن گروه [[نجات]] است، بی‌گمان چندین برابر کسی که امیدی به [[نجات]] ندارد، از خود [[استقامت]] نشان می‌دهد. [[ایمان]] به "[[وراثت زمین]] به وسیله [[صالحان]]" و "[[امامت]] [[مستضعفان]] [[مؤمن]]" و اینکه "[[عاقبت]] از آن [[متقین]]" است، به [[صالحان]] و [[تقواپیشگان]]، [[ثبات]] و [[قدرت]] بیشتری بخشیده و در میدان [[نبرد]]، آنان را [[ثابت قدم]] خواهد داشت. همچنین [[قدرت]] رویارویی با مشکلات و [[مبارزه]] با گردنکشان و [[مستکبران]] را در سخت‌ترین شرایط برای آنان فراهم خواهد ساخت. چنین [[ایمان]] و [[اعتقادی]]، از [[شکست]] و [[فروپاشی]] آنان در شرایط سخت و دشوار، جلوگیری خواهد کرد.

بدین جهت است که [[قرآن کریم]] بر این [[حقیقت]]- "[[عاقبت]] از آن تقواپیشگان‌ است"<ref>اعراف، آیه ۱۲۸.</ref>- تأکید می‌ورزد و به [[وراثت زمین]] به وسیله [[صالحان]] و شایستگان [[اقرار]] می‌کند: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور  پس از تورات  نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>. به سبب اهمیت این [[حقیقت]] و بایستگی تأکید بر آن و بنای [[اندیشه]] [[اسلامی]] بر آن، [[خدای متعال]] آن را در "ذکر" و "[[زبور]]"، یاد آوری کرده است. [[خداوند]] [[امامت]] [[مستضعفان]] و [[سرپرستی]] آنان را در سیر [[تمدن]] انسانی، تثبیت فرموده، و این [[وعده]] [[پروردگار]] و [[اراده]] حتمی او است که پس از فراخواندنشان به [[ایمان]] و [[عمل صالح]]، درخواستشان را پذیرفت؛ چنان‌که فرمود: {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ * وَنُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند  منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم * و به آنان در این (سر) زمین توانایی بخشیم» سوره قصص، آیه ۵-۶.</ref>.

این دو [[آیه]]، اگرچه در مسأله داستان [[موسی]] {{ع}} و [[فرعون]] و [[هامان]] وارد شده است؛ اما [[اراده الهی]] در باب [[مستضعفان]] [[محروم]]، مطلق است و به چیزی جز [[استجابت]] امری که [[خدای تعالی]]، [[مؤمنان]] را به سوی آن [[دعوت]] کرده ([[ایمان]] و [[عمل صالح]])، [[مقید]] نشده است. [[وعده الهی]] بر [[امامت]] [[مستضعفان]] در [[زمین]]، به [[مؤمنان]] [[مستضعف]] نیرو، [[اطمینان]]، [[آرامش]]، [[استقامت]] و [[شکیبایی]] بر مشکلات [[مبارزه]]، و در ناراحتی‌ها نیروی‌ [[مقاومت]] بخشیده و در میدان [[نبرد]] [[ثابت قدم]] می‌دارد.

[[انتظار حقیقی]] برای [[نجات]]، [[امید]] را در [[روحیه]] دلاوران عرصه‌های [[نبرد]]، برمی‌انگیزد؛ [چنان‌که‌] در رویارویی با [[فرعون]] و [[هامان]]، [[موسی بن عمران]] {{ع}} [[قوم]] خود را با [[وعده الهی]] و [[انتظار فرج]] و [[کمک]] از سوی خدای بلند مرتبه، نیرو بخشید: {{متن قرآن|قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَاصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ * قَالُوا أُوذِينَا مِنْ قَبْلِ أَنْ تَأْتِيَنَا وَمِنْ بَعْدِ مَا جِئْتَنَا قَالَ عَسَى رَبُّكُمْ أَنْ يُهْلِكَ عَدُوَّكُمْ وَيَسْتَخْلِفَكُمْ فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُونَ}}<ref>«موسی به قوم خود گفت: از خداوند یاری بخواهید و شکیبا باشید، بی‌گمان زمین از آن خداوند است، به هر کس از بندگان خویش که بخواهد به میراث می‌دهد و سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است * گفتند: ما پیش از آنکه تو نزد ما بیایی و پس از آنکه آمدی آزار دیده‌ایم، (موسی) گفت: امید است پروردگارتان دشمنتان را نابود گرداند و شما را در زمین جانشین سازد آنگاه در نگرد که چگونه رفتار می‌کنید» سوره اعراف، آیه ۱۲۸-۱۲۹.</ref>. [[موسی بن عمران]] می‌کوشید تا [[بنی اسرائیل]] را در میدان [[مبارزه]] و رویارویی، متوجه [[امید]] به [[خدا]] و [[وعده]] او و [[انتظار فرج]] کند. ازاین‌رو، این [[دستور]] بزرگ [[الهی]] را برای آنان بیان می‌کند: {{متن قرآن|قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَاصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ}}. شگفت آنکه [[موسی بن عمران]] بین "[[صبر]]" و "[[انتظار]] تحقق [[وعده الهی]]" ارتباط برقرار کرده است: {{متن قرآن|اصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ}}.

[[بنی اسرائیل]] می‌کوشند تا پیامبرشان را از [[انتظار]] [[آینده]]، متوجه مرارت زمان حاضر کنند، ازاین‌رو به وی می‌گویند: {{متن قرآن|أُوذِينَا مِنْ قَبْلِ أَنْ تَأْتِيَنَا وَمِنْ بَعْدِ مَا جِئْتَنَا}}. [[موسی]] دوباره آنان را به [[انتظار]] تحقق [[وعده خداوند]] و [[صبر]] برناراحتی‌ها متوجه می‌سازد که بی‌گمان این [[گشایش]] نزدیک خواهد بود: {{متن قرآن|قَالَ عَسَى رَبُّكُمْ أَنْ يُهْلِكَ عَدُوَّكُمْ وَيَسْتَخْلِفَكُمْ فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُونَ}}.

== پانویس ==