استقلال قضایی: تفاوت میان نسخه‌ها

استقلال قضایی به مفهوم [[حقیقی]] کلمه و به [[حکم]] [[ضرورت]] [[قائم]] به وجود [[قضات]] جامع‌الشرایط است، قضات [[مؤمن]] و دانشمند، قضات [[رشید]] و شرافتمندی که به هنگام صدور [[رأی]] از توقعات صاحبان [[نفوذ]] و از جاروجنجال [[عوام]] نیندیشند. استقلال قضایی وقتی تحقق می‌یابد که قضات و وکلای [[دعاوی]] از انتقادات ناروا نهراسند و با وجدانی [[پاک]] و طبعی ملایم و [[معتدل]] به حل و فصل امور بپردازند. با [[حلم]] و حوصله، ولی به وقت معیّن به [[تکالیف]] معین [[قیام]] کنند و در این راه از طفره و تعلل بپرهیزند و در برابر هیچ‌گونه نفوذی جز [[حکومت]] [[قانون]] سر [[تسلیم]] فرود نیاورند. بدون [[شک]] مطمئن‌ترین طریقی که به [[سقوط]] ملتی منتهی می‌شود، [[طغیان]] [[بدبینی]] و [[بیداد]] است و استقرار [[امنیت]] نیازی به قریحه سرشار ندارد<ref>سرگذشت قانون، ص۳۰۹.</ref>.

روشن است تا زمانی که [[قوه]] قضاییه تابع [[قوه مجریه]] باشد، از [[آثار عدالت]] برخوردار نمی‌شود و تا زمانی که استقلال قضایی نباشد [[انصاف]] و [[عدل]] به نحو کامل و [[شایسته]] حاصل نمی‌گردد<ref>سرگذشت قانون، ص۲۸۱.</ref>.

استوراترین پشتوانه استقلال قضایی [[اجرای عدل]] و انصاف به [[میزان]] [[منطق]] و [[حکم عقل]] است. [[خداوند]] [[کریم]] می‌فرماید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى}}<ref>«ای مؤمنان! برای خداوند بپاخیزید و با دادگری گواهی دهید و نباید دشمنی با گروهی شما را وادارد که دادگری نکنید، دادگری ورزید که به پرهیزگاری نزدیک‌تر است» سوره مائده، آیه ۸.</ref>.

[[استقلال]] کامل [[قضایی]] نیاز به پیش‌فرض‌هایی دارد که عبارتند از:

# [[اعمال]] قضایی تنها توسط قضات انجام شود و هیچ‌گونه عامل غیر قضایی در آن اثرگذار نباشد؛

# [[نظارت]] بر عملکرد دادگاه‌ها و [[قوه]] قضاییه توسط خود نهاد قضایی انجام شود. مانند [[دادگاه]] انتظامی قضات و برای دو قوه دیگر [[حق]] [[نظارت و کنترل]] قانونی [[پیش‌بینی]] نشود، تا [[دستگاه قضایی]] در ایفای مسئولیت‌های خود بتواند مستقل عمل کند؛

بی‌گمان این نوع برتری به لحاظ اینکه برخاسته از ماهیت [[مسئولیت]] یک قوه است، بر تفکیک و [[استقلال قوا]] لطمه‌ای وارد نخواهد کرد.

همان طور که قوه مقننه بنابر ماهیت عمل خود چنین امتیازی را دارد قوه قضاییه نیز به لحاظ عمل قضایی که برعهده آن نهاده شده، دارای نظارت قضایی بر عملکرد دو قوه دیگر است و این امتیاز از ماهیت عمل قضایی و [[یکپارچگی]] آن نشأت می‌گیرد<ref>درآمدی بر فقه سیاسی، ۴۱۴-۴۱۳.</ref><ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی]]، ص ۱۶۲.</ref>.

برای تضمین مصونیت [[قضات]] از دخالت مقام‌های بالاتر در همه [[نظام‌های حقوقی]]، اصلی به نام «اصل استقلال قاضی» پذیرفته شده که به موجب آن هیچ شخص یا مقامی نمی‌تواند به صورت خودسرانه یک قاضی را برای مدت محدود یا نامحدودی از کار خود معلق یا برکنار و یا او را [[تسلیم]] اراده خویش کند. حتی جابه جایی و ترفیع قضات نیز بدون [[رضایت]] آنها ممنوع است. این اصل به این منظور [[پیش‌بینی]] شده است که قاضی بتواند تنها در چارچوب [[قانون]] و با اقناع وجدانی و با [[خیال]] راحت و بدون دغدغه به [[دعاوی]] مطروحه رسیدگی کرده و [[احقاق حق]] کند.

[[رده:استقلال]]