←نخستین اقدامات امیرالمؤمنین{{ع}} در آغاز ورود به کوفه
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
[[روایات]] در مورد تعیین [[والی کوفه]] مختلف است. بنا بر نقل [[یعقوبی]]، [[حضرت امیر]]{{ع}} تمام عمال [[عثمان]] را [[عزل]] فرمود به جز [[حاکم کوفه]] که [[ابوموسی اشعری]] بود و او را به توصیه [[مالک اشتر]] در مقامش ابقا کرد<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۲۶.</ref>. [[مسعودی]] نیز وی را [[منصوب]] از طرف [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} می‌داند و او را تا هنگام [[کارشکنی]] در [[بسیج]] [[مردم]] به منظور پیوستن به [[سپاه]] حضرت، حاکم کوفه می‌داند و می‌نویسد: چون مردم را [[ترغیب]] به ماندن کرد و خبر آن به علی{{ع}} رسید، وی را عزل کرد و [[قرظة بن کعب انصاری]]<ref>قرظة بن کعب انصاری خزرجی از صحابه بود و در احد و دیگر جنگ‌های رسول اکرم{{صل}} شرفیاب بود. وی یکی از ده نفر انصاری است که عمربن خطاب همراه عمار یاسر به کوفه فرستاد. او مردی بزرگوار بود و در سال ۲۳ در خلافت عمر، ری را فتح کرد؛ و هنگامی که امیرمؤمنان علی{{ع}} رهسپار جمل شد او را والی کوفه گردانید، و چون رهسپار صفین می‌شد، وی را با خود برد و ابومسعود بدری را به جایش منصوب داشت. قرظه در جنگ‌های امیرمؤمنان علی{{ع}} با او بود و در زمان خلافت آن حضرت در کوفه و در خانه خود وفات یافت و امیرمؤمنان علی{{ع}} بر او نماز گزارد. (اسدالغابه، ج۴، ص۲۰۲).</ref> را به [[حکومت کوفه]] منصوب کرد<ref>مروج الذهب، ج۲، ص۳۶۸.</ref>. [[ابوحنیفه دینوری]] «[[عمارة بن حسان]]» را به عنوان اولین [[حاکم]] از طرف حضرت امیر{{ع}} بر [[کوفه]] ذکر کرده که در هیچ یک از [[کتاب‌های رجالی شیعه]] و [[سنی]] از او نام برده نشده است<ref>الاخبار الطوال، ص۱۷۶. در کتاب‌های رجالی مانند رجال شیخ، رجال مامقانی، قاموس الرجال و کتاب‌های دیگر رجالی نام وی نیامده است.</ref>. [[طبری]]، اولین [[حاکم کوفه]] را در [[زمان امیرالمؤمنین]]{{ع}}، [[عمارة بن شهاب]] ذکر می‌کند<ref>تاریخ طبری، ج۳، ص۴۶۳.</ref>..<ref>[[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی]] ص196</ref..<ref>محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین، کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی ص193.</ref>. | [[روایات]] در مورد تعیین [[والی کوفه]] مختلف است. بنا بر نقل [[یعقوبی]]، [[حضرت امیر]]{{ع}} تمام عمال [[عثمان]] را [[عزل]] فرمود به جز [[حاکم کوفه]] که [[ابوموسی اشعری]] بود و او را به توصیه [[مالک اشتر]] در مقامش ابقا کرد<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۲۶.</ref>. [[مسعودی]] نیز وی را [[منصوب]] از طرف [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} می‌داند و او را تا هنگام [[کارشکنی]] در [[بسیج]] [[مردم]] به منظور پیوستن به [[سپاه]] حضرت، حاکم کوفه می‌داند و می‌نویسد: چون مردم را [[ترغیب]] به ماندن کرد و خبر آن به علی{{ع}} رسید، وی را عزل کرد و [[قرظة بن کعب انصاری]]<ref>قرظة بن کعب انصاری خزرجی از صحابه بود و در احد و دیگر جنگ‌های رسول اکرم{{صل}} شرفیاب بود. وی یکی از ده نفر انصاری است که عمربن خطاب همراه عمار یاسر به کوفه فرستاد. او مردی بزرگوار بود و در سال ۲۳ در خلافت عمر، ری را فتح کرد؛ و هنگامی که امیرمؤمنان علی{{ع}} رهسپار جمل شد او را والی کوفه گردانید، و چون رهسپار صفین می‌شد، وی را با خود برد و ابومسعود بدری را به جایش منصوب داشت. قرظه در جنگ‌های امیرمؤمنان علی{{ع}} با او بود و در زمان خلافت آن حضرت در کوفه و در خانه خود وفات یافت و امیرمؤمنان علی{{ع}} بر او نماز گزارد. (اسدالغابه، ج۴، ص۲۰۲).</ref> را به [[حکومت کوفه]] منصوب کرد<ref>مروج الذهب، ج۲، ص۳۶۸.</ref>. [[ابوحنیفه دینوری]] «[[عمارة بن حسان]]» را به عنوان اولین [[حاکم]] از طرف حضرت امیر{{ع}} بر [[کوفه]] ذکر کرده که در هیچ یک از [[کتاب‌های رجالی شیعه]] و [[سنی]] از او نام برده نشده است<ref>الاخبار الطوال، ص۱۷۶. در کتاب‌های رجالی مانند رجال شیخ، رجال مامقانی، قاموس الرجال و کتاب‌های دیگر رجالی نام وی نیامده است.</ref>. [[طبری]]، اولین [[حاکم کوفه]] را در [[زمان امیرالمؤمنین]]{{ع}}، [[عمارة بن شهاب]] ذکر می‌کند<ref>تاریخ طبری، ج۳، ص۴۶۳.</ref>..<ref>[[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی]] ص196</ref..<ref>محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین، کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی ص193.</ref>. | ||
===نخستین اقدامات | ===نخستین اقدامات امیرالمؤمنین{{ع}} در آغاز ورود به کوفه=== | ||
امیرالمؤمنین{{ع}} در اولین [[جمعه]] پس از ورود به کوفه، [[نماز جمعه]] را اقامه کرد و پس از آن، عاملان و [[حکمرانان]] جدید خود را [[منصوب]] فرمود و به [[شهرها]] گسیل داشت<ref>پیکار صفین، ص۲۳ و ۲۵؛ شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۰۸.</ref>. آن حضرت همچنین [[اشعث بن قیس]] را که از طرف [[عثمان]] [[حکومت آذربایجان]] داشت از آن منطقه، و [[احنف بن قیس]] را از [[بصره]] و [[جریر بن عبدالله بجلی]] ([[حاکم شهر همدان]]) را از هَمَدان فراخواند و همگی در کوفه نزد وی حاضر شدند<ref>بحارالانوار، ج۳۲، ص۵۶۹.</ref>. سپس جریر بن عبدالله بجلی را با نامه‌ای به سوی [[معاویه]] روانه کرد. | امیرالمؤمنین{{ع}} در اولین [[جمعه]] پس از ورود به کوفه، [[نماز جمعه]] را اقامه کرد و پس از آن، عاملان و [[حکمرانان]] جدید خود را [[منصوب]] فرمود و به [[شهرها]] گسیل داشت<ref>پیکار صفین، ص۲۳ و ۲۵؛ شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۰۸.</ref>. آن حضرت همچنین [[اشعث بن قیس]] را که از طرف [[عثمان]] [[حکومت آذربایجان]] داشت از آن منطقه، و [[احنف بن قیس]] را از [[بصره]] و [[جریر بن عبدالله بجلی]] ([[حاکم شهر همدان]]) را از هَمَدان فراخواند و همگی در کوفه نزد وی حاضر شدند<ref>بحارالانوار، ج۳۲، ص۵۶۹.</ref>. سپس جریر بن عبدالله بجلی را با نامه‌ای به سوی [[معاویه]] روانه کرد. | ||
به روایتی [[امیرمؤمنان]]{{ع}} پس از ورود به کوفه، [[یزید بن قیس ارحبی]] را بر [[مدائن]]، [[مخنف بن سلیم]] را بر [[اصفهان]] و | به روایتی [[امیرمؤمنان]]{{ع}} پس از ورود به کوفه، [[یزید بن قیس ارحبی]] را بر [[مدائن]]، [[مخنف بن سلیم]] را بر [[اصفهان]] و [[همدان]]، [[قرظة بن کعب]] را بر [[بهقبادات]]<ref>بهقباذات، نام سه منطقه (کوره) در حوالی بغداد (که بعداً بنا گردید) بود که منسوب به قباد پدر انوشیروان بوده است و شامل [[بهقباد علیا]] (بالا) مشتمل بر نُه ناحیه و [[بهقباد اوسط]] (میانه) شامل چهار ناحیه و به قباد سفلی (پایین، مشتمل بر پنج ناحیه است (نک: معجم البلدان، ج۱، ص۵۱۶).</ref>، [[قدامه بن مظعون]]<ref>نظر به اینکه طبق برخی نقل‌ها وی جزء کسانی است که پس از رسیدن امیرالمؤمنین{{ع}} به خلافت، حاضر به بیعت با آن حضرت نشد (نگاه کنید به پاورقی صفحه ۱۸۱ آغاز همین فصل) و نیز سابقه شرب خمر وی در خلافت عمر بن خطاب و حد خوردن او (قاموس الرجال، ج۸، ص۵۱۷)، به احتمال قریب به یقین نقل علامه مجلسی مبنی بر نصب قدامه توسط حضرت نادرست است.</ref> را بر [[کسکر]]<ref>کسکر: استانی میان کوفه و بصره و تا پیش از آن‌که حجاج بن یوسف ثقفی شهر واسط را در آن بنا کند، شهر خسرو شاپور مرکز آن بود (نک: معجم البلدان، ج۴، ص۴۶۱).</ref>، [[عدی بن حاتم]] را بر [[بهرسیر]]<ref>بهرسیر؛ شهری از نواحی سواد بغداد نزدیک مدائن، و به نقلی یکی از هفت شهر تشکیل دهنده مدائن بود. بهرسیر معرب به اردشیر است (نک: معجم البلدان، ج۱، ص۵۱۵).</ref>، [[ابوحسان بکری]] را بر [[استان عالی]]<ref>عال یا عالی: به معنی بلندی، به استانی در عراق اطلاق می‌شد که بالای مناطقی همچون انبار، بادوریا، قطربل و مَسْکِن واقع بود (نک: معجم البلدان، ج۴، ص۷۰).</ref>، [[سعد بن مسعود ثقفی]] را بر [[استان زوابی]]<ref>زوابی چهار بخش در منطقه بغداد بود: عالی و اعلی و اوسط و اسفل (قاموس فیروزآبادی).</ref>، [[ربعی بن کاس]] را بر سیستان، و خلیدبن کاس را بر [[خراسان]] گماشت. [[خلید]] وقتی نزدیک [[نیشابور]] رسید، فهمید [[مردم خراسان]] نافرمان شده‌اند و [[کارگزاران]] شاه سابق و مقتول [[ایران]] از کابل به آنجا آمده‌اند. خلید هم با [[مردم نیشابور]] جنگید و آنها را [[شکست]] داد و [[شهر]] را محاصره کرد. سپس فتح آنجا را همراه با اعزام [[اسیران]] به [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} گزارش داد. آن حضرت همچنین [[مالک اشتر]] را در [[موصل]] و توابع آن ([[سرزمین جزیره]]) [[حکومت]] داد<ref>بحارالانوار، ج۳۲، ص۳۵۷. در جریان فتوحات عصر خلفای پیش از امیرمؤمنان{{ع}}، فرمانروایان کوفه و بصره هر سرزمینی را فتح می‌کردند، تحت فرمان آنان در می‌آمد. بر این اساس نیمه شمالی عراق و آذربایجان و استان پهناور جبال (شامل استان‌های کردستان، ایلام، کرمانشاه، زنجان، قزوین، تهران، قم، اصفهان، چهارمحال، کهگیلویه و یزد امروزی) طبرستان و قومس (استان سمنان) قلمرو فرمانروای کوفه بود. به نظر می‌رسد که امیرمؤمنان{{ع}} با انتقال مرکز خلافت به کوفه، خود مسئولیت والی کوفه را نیز بر عهده گرفته و حاکمان مناطق تابع ایالت بزرگ کوفه را خود عزل و نصب فرمود. علاوه بر آن خراسان و سیستان را هم که قلمرو فرمانروای بصره بود از آن منتزع کرده و حاکمان آن دو منطقه را نیز خود تعیین فرمود.</ref>.<ref>[[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی]] ص195.</ref>. | ||
===بررسی [[انتخاب]] [[کوفه]] به عنوان مرکز [[خلافت]]=== | ===بررسی [[انتخاب]] [[کوفه]] به عنوان مرکز [[خلافت]]=== | ||