وحی در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۲۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۵ فوریهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = وحی
| موضوع مرتبط = وحی
| عنوان مدخل  = [[وحی]]
| عنوان مدخل  = وحی
| مداخل مرتبط = [[وحی در لغت]] - [[وحی در قرآن]] - [[وحی در حدیث]] - [[وحی در کلام اسلامی]] - [[وحی در معارف دعا و زیارات]] - [[وحی در معارف و سیره سجادی]] - [[وحی از دیدگاه ادیان]]
| مداخل مرتبط = [[وحی در لغت]] - [[وحی در قرآن]] - [[وحی در حدیث]] - [[وحی در کلام اسلامی]] - [[وحی در عرفان اسلامی]] - [[وحی در فلسفه اسلامی]] - [[وحی در معارف دعا و زیارات]] - [[وحی در معارف و سیره سجادی]] - [[وحی از دیدگاه ادیان]] - [[وحی از دیدگاه برون‌دینی]]
| پرسش مرتبط  = وحی (پرسش)
| پرسش مرتبط  = وحی (پرسش)
}}
}}
== مقدمه ==
== مقدمه ==
* واژه [[وحی]] و مشتقات آن از واژه‌های پرکاربرد در حوزه حدیث است. در احادیث زیادی از [[وحی]] سخن به میان آمده یا بدان اشاره شده است. بررسی کتب حدیثی فریقین حکایت از آن دارد که هزاران بار در احادیث واژه‌های مرتبط با [[وحی]] به کار رفته است<ref>در جستجوی انجام‌شده در گسترۀ ۸۶ کتاب حدیثی، تعداد ۱۳۲۳۰ مورد یافت شد.</ref>. اهمیت بررسی [[وحی]] در احادیث از آن جهت است که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} خود کامل‌ترین نوع [[وحی]] را تجربه کرده‌اند و بیانات ایشان و نیز [[اهل‌ بیت]] آن حضرت در این‌باره بسیار گران‌بها خواهد بود. البته باید یادآور شد که به رغم کثرت احادیث، متأسفانه به قدر کافی از چند و چون [[وحی]] به روشنی پرده‌برداری نشده است، با این حال پژوهش همه‌جانبه در احادیث مربوط به [[وحی]] و نقد و بررسی آن‌ها می‌تواند روشنگر برخی از زوایای نامکشوف [[وحی]] باشد. علاوه بر آن‌که احادیث خود منبعی مستقل در شناخت [[وحی]] به شمار می‌آیند، در فهم مراد از کاربردهای [[وحی]] در [[قرآن]] نیز کمک شایانی می‌کنند. یاری گرفتن از احادیث در جهت فهم چگونگی [[وحی]] در [[قرآن]] از دو جهت حائز اهمیت است: یکی در معناشناسی [[وحی]] و دیگری در تفسیر کاربردهای قرآنی [[وحی]]. از آنجا که صدور احادیث در عصر [[نزول قرآن]] یا نزدیک به آن زمان بوده است، احادیثی که در تفسیر آیاتِ مربوط به [[وحی]] آمده است، بیانگر معنای مراد از [[وحی در قرآن]] است. به عنوان نمونه روشن می‌سازد که [[وحی]] در آیه {{متن قرآن|وَإِذْ أَوْحَيْتُ إِلَى الْحَوَارِيِّينَ أَنْ آمِنُواْ بِي وَبِرَسُولِي قَالُواْ آمَنَّا وَاشْهَدْ بِأَنَّنَا مُسْلِمُونَ}}<ref> و یاد کن که به [[حواریان]] [[وحی]] کردم که به من و فرستاده‌ام ایمان آورید گفتند: (خداوندا) ایمان آوردیم و گواه باش که ما گردن نهاده‌ایم؛ سوره مائده، آیه:۱۱۱.</ref> به معنای [[الهام]] است<ref>ر. ک: محمد بن مسعود عیاش (عياشى)، پيشين، ج ۱، ص ۳۵: فیض كاشانی، التفسیر الصافی، ج ۲، ص ۹۷؛ سید هاشم حسینی بحرانی، ج ۲، ص ۳۸۰؛ عبد علی بن جمعه الحویزی، تفسیر نورالثقلین، ج ۱، ص ۶۹۰.</ref><ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۳.</ref>.
واژه [[وحی]] و مشتقات آن از واژه‌های پرکاربرد در حوزه حدیث است. در احادیث زیادی از [[وحی]] سخن به میان آمده یا بدان اشاره شده است. بررسی کتب حدیثی فریقین حکایت از آن دارد که هزاران بار در احادیث واژه‌های مرتبط با [[وحی]] به کار رفته است<ref>در جستجوی انجام‌شده در گسترۀ ۸۶ کتاب حدیثی، تعداد ۱۳۲۳۰ مورد یافت شد.</ref>. اهمیت بررسی [[وحی]] در احادیث از آن جهت است که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} خود کامل‌ترین نوع [[وحی]] را تجربه کرده‌اند و بیانات ایشان و نیز [[اهل‌ بیت]] آن حضرت در این‌باره بسیار گران‌بها خواهد بود. البته باید یادآور شد که به رغم کثرت احادیث، متأسفانه به قدر کافی از چند و چون [[وحی]] به روشنی پرده‌برداری نشده است، با این حال پژوهش همه‌جانبه در احادیث مربوط به [[وحی]] و نقد و بررسی آن‌ها می‌تواند روشنگر برخی از زوایای نامکشوف [[وحی]] باشد. علاوه بر آن‌که احادیث خود منبعی مستقل در شناخت [[وحی]] به شمار می‌آیند، در فهم مراد از کاربردهای [[وحی]] در [[قرآن]] نیز کمک شایانی می‌کنند. یاری گرفتن از احادیث در جهت فهم چگونگی [[وحی]] در [[قرآن]] از دو جهت حائز اهمیت است: یکی در معناشناسی [[وحی]] و دیگری در تفسیر کاربردهای قرآنی [[وحی]]. از آنجا که صدور احادیث در عصر [[نزول قرآن]] یا نزدیک به آن زمان بوده است، احادیثی که در تفسیر آیاتِ مربوط به [[وحی]] آمده است، بیانگر معنای مراد از [[وحی در قرآن]] است. به عنوان نمونه روشن می‌سازد که [[وحی]] در آیه {{متن قرآن|وَإِذْ أَوْحَيْتُ إِلَى الْحَوَارِيِّينَ أَنْ آمِنُواْ بِي وَبِرَسُولِي قَالُواْ آمَنَّا وَاشْهَدْ بِأَنَّنَا مُسْلِمُونَ}}<ref> و یاد کن که به [[حواریان]] [[وحی]] کردم که به من و فرستاده‌ام ایمان آورید گفتند: (خداوندا) ایمان آوردیم و گواه باش که ما گردن نهاده‌ایم؛ سوره مائده، آیه:۱۱۱.</ref> به معنای [[الهام]] است<ref>ر. ک: محمد بن مسعود عیاش (عياشى)، پيشين، ج ۱، ص ۳۵: فیض كاشانی، التفسیر الصافی، ج ۲، ص ۹۷؛ سید هاشم حسینی بحرانی، ج ۲، ص ۳۸۰؛ عبد علی بن جمعه الحویزی، تفسیر نورالثقلین، ج ۱، ص ۶۹۰.</ref><ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۳.</ref>.


== ابواب مربوط به [[وحی]] در کتب حدیثی ==
== ابواب مربوط به [[وحی]] در کتب حدیثی ==
* همه احادیثی که می‌تواند روشنگر ماهیت [[وحی]] و مسائل مربوط به آن باشد در باب ویژه‌ای از کتب حدیث نیامده است. از این رو، پژوهشگران برای انجام پژوهشی جامع در باره [[وحی]] در احادیث باید از طریق کلیدواژه‌ها و نیز ابواب مختلف حدیثی تحقیق خود را پی‌گیری نمایند<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۳.</ref>.
همه احادیثی که می‌تواند روشنگر ماهیت [[وحی]] و مسائل مربوط به آن باشد در باب ویژه‌ای از کتب حدیث نیامده است. از این رو، پژوهشگران برای انجام پژوهشی جامع در باره [[وحی]] در احادیث باید از طریق کلیدواژه‌ها و نیز ابواب مختلف حدیثی تحقیق خود را پی‌گیری نمایند<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۳.</ref>.
* ابواب حديثی مربوط به [[وحی]] عبارت‌اند از<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۳.</ref>:
 
ابواب حديثی مربوط به [[وحی]] عبارت‌اند از<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۳.</ref>:
# ابوابی که با عنوان [[وحی]] یا نزول قرآن یا مضامین مشابه آمده است، مانند بدء الوحی در صحیح بخاری<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۳.</ref>.
# ابوابی که با عنوان [[وحی]] یا نزول قرآن یا مضامین مشابه آمده است، مانند بدء الوحی در صحیح بخاری<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۳.</ref>.
# احادیثی که واژه [[وحی]] یا مشتقاتش در آن‌ها آمده است<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۳.</ref>.
# احادیثی که واژه [[وحی]] یا مشتقاتش در آن‌ها آمده است<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۳.</ref>.
خط ۱۸: خط ۲۰:
# احادیث مربوط به [[رؤیا]] که در آن از ماهیت رؤیا و انواع آن و رابطه آن با [[وحی]] سخن به میان آمده است<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۴.</ref>.
# احادیث مربوط به [[رؤیا]] که در آن از ماهیت رؤیا و انواع آن و رابطه آن با [[وحی]] سخن به میان آمده است<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۴.</ref>.
# احادیث تفسیری که در ذیل آیات مربوط به [[وحی]] و [[نزول قرآن]] آمده است<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۴.</ref>.
# احادیث تفسیری که در ذیل آیات مربوط به [[وحی]] و [[نزول قرآن]] آمده است<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۴.</ref>.
== اهم مضامین حدیثی در باب [[وحی]] ==
== اهم مضامین حدیثی در باب [[وحی]] ==
* گرچه می‌توان در احادیث مربوط به [[وحی]] نکات ظریف و جزئیات فراوانی یافت، اما با مرور احادیث می‌توان به موارد ذیل به عنوان موضوعات قابل پیگیری در احادیث اشاره کرد<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۴.</ref>:
گرچه می‌توان در احادیث مربوط به [[وحی]] نکات ظریف و جزئیات فراوانی یافت، اما با مرور احادیث می‌توان به موارد ذیل به عنوان موضوعات قابل پیگیری در احادیث اشاره کرد<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۴.</ref>:
# آغاز [[وحی]] بر [[پیامبر اکرم]] و چگونگی آن<ref>ر. ک: الصحیح البخاری، محمد بن اسماعیل بخاری، بیروت، دارالفكر، ۱۴۰۱ ﻫ، ج ۱، ص ۷۱ ـ ۶؛ المستدرک، محمد بن محمد الحاكم النیشابوری، تحقیق یوسف مرعشی، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۶ ﻫ، ج ۳، ص ۱۸۳؛ بخاری، صحیح بخاری، ج ۸، ص ۶۷؛ کنز العمال، متقی هندی، تحقیق شیخ بكری حیانی و دیگران، بیروت، مؤسسة الرساله‌، ج ۱۲، ص ۴۴۶.</ref><ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۴.</ref>.
# آغاز [[وحی]] بر [[پیامبر اکرم]] و چگونگی آن<ref>ر. ک: الصحیح البخاری، محمد بن اسماعیل بخاری، بیروت، دارالفكر، ۱۴۰۱ ﻫ، ج ۱، ص ۷۱ ـ ۶؛ المستدرک، محمد بن محمد الحاكم النیشابوری، تحقیق یوسف مرعشی، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۶ ﻫ، ج ۳، ص ۱۸۳؛ بخاری، صحیح بخاری، ج ۸، ص ۶۷؛ کنز العمال، متقی هندی، تحقیق شیخ بكری حیانی و دیگران، بیروت، مؤسسة الرساله‌، ج ۱۲، ص ۴۴۶.</ref><ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۵۴.</ref>.
# حالات [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در هنگام [[وحی]]<ref>ر. ک: بحار الانوار، محمد باقر مجلسی، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج ۱۸، ص ۲۵۶ و ۲۶۱؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، بیروت دار الصادر، ج ۱، ص ۱۹۷؛ جامع الاصول، ج ۱۱، ص ۲۸۳؛ متقی هندی، کنزالعمال، ج ۷، ص ۱۵۱ و ۲۱۶ و ج ۱۱، ص ۱۱۱ و ۴۵۸؛ بخاری، صحیح بخاری، ج ۱، ص ۱۴۴ و ج ۲، ص ۲۰۲، ج ۴، ص ۲۶۶.</ref>.
# حالات [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در هنگام [[وحی]]<ref>ر. ک: بحار الانوار، محمد باقر مجلسی، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج ۱۸، ص ۲۵۶ و ۲۶۱؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، بیروت دار الصادر، ج ۱، ص ۱۹۷؛ جامع الاصول، ج ۱۱، ص ۲۸۳؛ متقی هندی، کنزالعمال، ج ۷، ص ۱۵۱ و ۲۱۶ و ج ۱۱، ص ۱۱۱ و ۴۵۸؛ بخاری، صحیح بخاری، ج ۱، ص ۱۴۴ و ج ۲، ص ۲۰۲، ج ۴، ص ۲۶۶.</ref>.
خط ۱۳۰: خط ۱۳۳:
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
# [[پرونده:13790.jpg|22px]] [[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|'''آشنایی با علوم قرآنی''']]
# [[پرونده:IM010488.jpg|22px]] [[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|'''آشنایی با علوم قرآنی''']]
# [[پرونده:13790010.jpg|22px]] [[سید جعفر مرتضی عاملی|عاملی، سید جعفر مرتضی]]، [[سیرت جاودانه ج۱ (کتاب)|'''سیرت جاودانه ج۱''']]
# [[پرونده:13790010.jpg|22px]] [[سید جعفر مرتضی عاملی|عاملی، سید جعفر مرتضی]]، [[سیرت جاودانه ج۱ (کتاب)|'''سیرت جاودانه ج۱''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}
۱۱۷٬۳۶۸

ویرایش