حارث بن یزید بن انیسه: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = | | موضوع مرتبط = صحابه | ||
| عنوان مدخل = حارث بن یزید بن انیسه | | عنوان مدخل = حارث بن یزید بن انیسه | ||
| مداخل مرتبط = | | مداخل مرتبط = | ||
| پرسش مرتبط = }} | | پرسش مرتبط = }} | ||
== آشنایی اجمالی == | == آشنایی اجمالی == | ||
وی از تیره [[معیص بن عامر بن لؤی]]، از [[نضر بن کنانه]]<ref>ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۱۷۲-۱۷۰.</ref> و از [[قریش]] بود. از این روی، او را «قرشی» و «عامری» خوانده‌اند<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۰.</ref>. [[ابن کثیر]]<ref>ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل، تفسیر القرآن العظیم، ج۱، ص۵۴۷.</ref> نسبت وی را «غامدی» هم آورده که به احتمال تصحیف «عامری» است. نام [[پدر]] وی را «زید»<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۰۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۶۹.</ref> و نام جدش را «انیسه»<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۶۷؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۴۶؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۰.</ref>، «ابوانیسه»<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۰.</ref>، «نبیشه»<ref>طبری، تاریخ، ج۵، ص۲۷۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۰.</ref>، و «ابونبیشه» <ref>طوسی، التبیان، ج۳، ص۲۹۱.</ref> نیز آورده‌اند که به [[یقین]] در برخی موارد تصحیف است. حارث، هنگامی که [[عیاش بن ابی ربیعه]] و دیگر [[مسلمانان]] در [[مکه]] بودند هنوز [[کافر]] بود و آنان را [[اذیت]] می‌کرد، اما پس از [[هجرت]] مسلمانان به [[مدینه]]، حارث نیز [[اسلام]] آورد و هجرت کرد در حالی که کسی نمی‌دانست او [[مسلمان]] شده است. از این رو هنگامی که به [[حره]] (نزدیک مدینه) رسید عیاش بن ابی‌ربیعه او را دید و به [[گمان]] اینکه او هنوز [[مشرک]] است، [[شمشیر]] کشیده، او را کشت و [[آیه]] {{متن قرآن|وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ يَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلَّا خَطَأً}}<ref>«هیچ مؤمنی حق ندارد مؤمنی (دیگر) را بکشد جز به خطا» سوره نساء، آیه ۹۲.</ref> در این باره نازل شد<ref>ر.ک: ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۸۱۳؛ طوسی، التبیان، ج۳، ص۲۹۰؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۶۷؛ طبرسی، ج۳، ص۱۵۶؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۰۹ و ۶۴۷؛ قرطبی، مجمع البیان، ج۵، ص۳۱۳؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۰.</ref>. برخی منابع خبر یاد شده را ذیل عنوان «[[حارث بن یزید قرشی عامری]]» آورده و برای «[[حارث بن یزید بن انسه]]» مدخلی مستقل آورده‌اند اما در ذیل آن به خبر یاد شده و [[نزول]] آن [[آیه]] اشاره نکرده و به نقل از [[ابن ابی حاتم]] تنها گفته‌اند: به هنگام آمدن وی به [[مدینه]]، [[عیاش بن ابی ربیعه]] در [[بقیع]] او را دید<ref>ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۹۳؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۶۷؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۴۶.</ref>. [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.</ref> به همین خبر ابن ابی حاتم اشاره کرده، اما می‌گوید: [[عیاش]]، حارث را در بقیع کُشت. به نظر می‌رسد در گزارش ابن حجر اشتباهی رخ داده و کلمه «قتله» به جای «لقیه» آمده است؛ چراکه در خبر ابن ابی حاتم کلمه «قتله» نیامده است<ref>ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۹۳.</ref>. به هر حال با توجه به خبرهای متعددی که نقل شده است مصداق این دو نام و خبرهای یاد شده را باید یک نفر دانست که به شکل‌های گوناگونی آمده است؛ چنان که برخی بر یکی بودن آن تأکید کرده‌اند<ref>ر.ک: ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۴۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.</ref>. به گفته ابن حجر<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.</ref>، [[کلبی]] در [[تفسیر]] خود خبری آورده است که دلالت می‌کند بر اینکه حارث پس از [[مسلمان]] شدن و پیش از آنکه عیاش او را ببیند، او را به [[قتل]] رساند، نزد [[رسول خدا]]{{صل}} رفته است. برخی منابع، سبب کشته شدن حارث را کینه‌ای دانسته‌اند که بین حارث و عیاش بن ابی ربیعه بود <ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۵، ص۳۱۳؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۱، ص۵۲۷.</ref>. حارث با [[ابوجهل]] در [[شکنجه]] عیاش مشارکت داشت<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.</ref> یا با [[عیاش]] بر سر [[اسلام آوردن]] او [[مجادله]] کرده بود؛ از این رو عیاش [[سوگند]] یاد کرده بود که اگر [[فرصت]] بیاید حارث را به [[قتل]] می‌رساند<ref>واحدی نیشابوری، علی، أسباب النزول، ص۱۱۴؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.</ref>. [[زمان]] کشته شدن او را پس از [[جنگ احد]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.</ref> و یا در [[فتح مکه]]<ref>طبری، تاریخ، ج۵، ص۲۷۷.</ref> گفته‌اند.<ref>[[حسین مرادی نسب|مرادی نسب، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «حارث بن یزید بن انیسه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص ۵۰۱-۵۰۲.</ref> | وی از تیره [[معیص بن عامر بن لؤی]]، از [[نضر بن کنانه]]<ref>ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۱۷۲-۱۷۰.</ref> و از [[قریش]] بود. از این روی، او را «قرشی» و «عامری» خوانده‌اند<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۰.</ref>. [[ابن کثیر]]<ref>ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل، تفسیر القرآن العظیم، ج۱، ص۵۴۷.</ref> نسبت وی را «غامدی» هم آورده که به احتمال تصحیف «عامری» است. نام [[پدر]] وی را «زید»<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۰۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۶۹.</ref> و نام جدش را «انیسه»<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۶۷؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۴۶؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۰.</ref>، «ابوانیسه»<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۰.</ref>، «نبیشه»<ref>طبری، تاریخ، ج۵، ص۲۷۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۰.</ref>، و «ابونبیشه» <ref>طوسی، التبیان، ج۳، ص۲۹۱.</ref> نیز آورده‌اند که به [[یقین]] در برخی موارد تصحیف است. حارث، هنگامی که [[عیاش بن ابی ربیعه]] و دیگر [[مسلمانان]] در [[مکه]] بودند هنوز [[کافر]] بود و آنان را [[اذیت]] می‌کرد، اما پس از [[هجرت]] مسلمانان به [[مدینه]]، حارث نیز [[اسلام]] آورد و هجرت کرد در حالی که کسی نمی‌دانست او [[مسلمان]] شده است. از این رو هنگامی که به [[حره]] (نزدیک مدینه) رسید عیاش بن ابی‌ربیعه او را دید و به [[گمان]] اینکه او هنوز [[مشرک]] است، [[شمشیر]] کشیده، او را کشت و [[آیه]] {{متن قرآن|وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ يَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلَّا خَطَأً}}<ref>«هیچ مؤمنی حق ندارد مؤمنی (دیگر) را بکشد جز به خطا» سوره نساء، آیه ۹۲.</ref> در این باره نازل شد<ref>ر. ک: ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۸۱۳؛ طوسی، التبیان، ج۳، ص۲۹۰؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۶۷؛ طبرسی، ج۳، ص۱۵۶؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۰۹ و ۶۴۷؛ قرطبی، مجمع البیان، ج۵، ص۳۱۳؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۰.</ref>. برخی منابع خبر یاد شده را ذیل عنوان «[[حارث بن یزید قرشی عامری]]» آورده و برای «[[حارث بن یزید بن انسه]]» مدخلی مستقل آورده‌اند اما در ذیل آن به خبر یاد شده و [[نزول]] آن [[آیه]] اشاره نکرده و به نقل از [[ابن ابی حاتم]] تنها گفته‌اند: به هنگام آمدن وی به [[مدینه]]، [[عیاش بن ابی ربیعه]] در [[بقیع]] او را دید<ref>ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۹۳؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۶۷؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۴۶.</ref>. [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.</ref> به همین خبر ابن ابی حاتم اشاره کرده، اما می‌گوید: [[عیاش]]، حارث را در بقیع کُشت. به نظر می‌رسد در گزارش ابن حجر اشتباهی رخ داده و کلمه «قتله» به جای «لقیه» آمده است؛ چراکه در خبر ابن ابی حاتم کلمه «قتله» نیامده است<ref>ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۹۳.</ref>. به هر حال با توجه به خبرهای متعددی که نقل شده است مصداق این دو نام و خبرهای یاد شده را باید یک نفر دانست که به شکل‌های گوناگونی آمده است؛ چنان که برخی بر یکی بودن آن تأکید کرده‌اند<ref>ر. ک: ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۴۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.</ref>. به گفته ابن حجر<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.</ref>، [[کلبی]] در [[تفسیر]] خود خبری آورده است که دلالت می‌کند بر اینکه حارث پس از [[مسلمان]] شدن و پیش از آنکه عیاش او را ببیند، او را به [[قتل]] رساند، نزد [[رسول خدا]] {{صل}} رفته است. برخی منابع، سبب کشته شدن حارث را کینه‌ای دانسته‌اند که بین حارث و عیاش بن ابی ربیعه بود <ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۵، ص۳۱۳؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۱، ص۵۲۷.</ref>. حارث با [[ابوجهل]] در [[شکنجه]] عیاش مشارکت داشت<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.</ref> یا با [[عیاش]] بر سر [[اسلام آوردن]] او [[مجادله]] کرده بود؛ از این رو عیاش [[سوگند]] یاد کرده بود که اگر [[فرصت]] بیاید حارث را به [[قتل]] می‌رساند<ref>واحدی نیشابوری، علی، أسباب النزول، ص۱۱۴؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.</ref>. [[زمان]] کشته شدن او را پس از [[جنگ احد]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.</ref> و یا در [[فتح مکه]]<ref>طبری، تاریخ، ج۵، ص۲۷۷.</ref> گفته‌اند.<ref>[[حسین مرادی نسب|مرادی نسب، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «حارث بن یزید بن انیسه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص ۵۰۱-۵۰۲.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۰۷
آشنایی اجمالی
وی از تیره معیص بن عامر بن لؤی، از نضر بن کنانه[۱] و از قریش بود. از این روی، او را «قرشی» و «عامری» خوانده‌اند[۲]. ابن کثیر[۳] نسبت وی را «غامدی» هم آورده که به احتمال تصحیف «عامری» است. نام پدر وی را «زید»[۴] و نام جدش را «انیسه»[۵]، «ابوانیسه»[۶]، «نبیشه»[۷]، و «ابونبیشه» [۸] نیز آورده‌اند که به یقین در برخی موارد تصحیف است. حارث، هنگامی که عیاش بن ابی ربیعه و دیگر مسلمانان در مکه بودند هنوز کافر بود و آنان را اذیت می‌کرد، اما پس از هجرت مسلمانان به مدینه، حارث نیز اسلام آورد و هجرت کرد در حالی که کسی نمی‌دانست او مسلمان شده است. از این رو هنگامی که به حره (نزدیک مدینه) رسید عیاش بن ابی‌ربیعه او را دید و به گمان اینکه او هنوز مشرک است، شمشیر کشیده، او را کشت و آیه ﴿وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ يَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلَّا خَطَأً﴾[۹] در این باره نازل شد[۱۰]. برخی منابع خبر یاد شده را ذیل عنوان «حارث بن یزید قرشی عامری» آورده و برای «حارث بن یزید بن انسه» مدخلی مستقل آورده‌اند اما در ذیل آن به خبر یاد شده و نزول آن آیه اشاره نکرده و به نقل از ابن ابی حاتم تنها گفته‌اند: به هنگام آمدن وی به مدینه، عیاش بن ابی ربیعه در بقیع او را دید[۱۱]. ابن حجر[۱۲] به همین خبر ابن ابی حاتم اشاره کرده، اما می‌گوید: عیاش، حارث را در بقیع کُشت. به نظر می‌رسد در گزارش ابن حجر اشتباهی رخ داده و کلمه «قتله» به جای «لقیه» آمده است؛ چراکه در خبر ابن ابی حاتم کلمه «قتله» نیامده است[۱۳]. به هر حال با توجه به خبرهای متعددی که نقل شده است مصداق این دو نام و خبرهای یاد شده را باید یک نفر دانست که به شکل‌های گوناگونی آمده است؛ چنان که برخی بر یکی بودن آن تأکید کرده‌اند[۱۴]. به گفته ابن حجر[۱۵]، کلبی در تفسیر خود خبری آورده است که دلالت می‌کند بر اینکه حارث پس از مسلمان شدن و پیش از آنکه عیاش او را ببیند، او را به قتل رساند، نزد رسول خدا (ص) رفته است. برخی منابع، سبب کشته شدن حارث را کینه‌ای دانسته‌اند که بین حارث و عیاش بن ابی ربیعه بود [۱۶]. حارث با ابوجهل در شکنجه عیاش مشارکت داشت[۱۷] یا با عیاش بر سر اسلام آوردن او مجادله کرده بود؛ از این رو عیاش سوگند یاد کرده بود که اگر فرصت بیاید حارث را به قتل می‌رساند[۱۸]. زمان کشته شدن او را پس از جنگ احد[۱۹] و یا در فتح مکه[۲۰] گفته‌اند.[۲۱]
جستارهای وابسته
- معیص بن عامر بن لؤی (قبیله)
- نضر بن کنانه (قبیله)
- قریش (قبیله)
منابع
پانویس
- ↑ ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۱۷۲-۱۷۰.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۰.
- ↑ ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل، تفسیر القرآن العظیم، ج۱، ص۵۴۷.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۰۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۶۹.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۶۷؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۴۶؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۰.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۰.
- ↑ طبری، تاریخ، ج۵، ص۲۷۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۰.
- ↑ طوسی، التبیان، ج۳، ص۲۹۱.
- ↑ «هیچ مؤمنی حق ندارد مؤمنی (دیگر) را بکشد جز به خطا» سوره نساء، آیه ۹۲.
- ↑ ر. ک: ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۸۱۳؛ طوسی، التبیان، ج۳، ص۲۹۰؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۶۷؛ طبرسی، ج۳، ص۱۵۶؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۰۹ و ۶۴۷؛ قرطبی، مجمع البیان، ج۵، ص۳۱۳؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۰.
- ↑ ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۹۳؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۶۷؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۴۶.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.
- ↑ ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۹۳.
- ↑ ر. ک: ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۴۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.
- ↑ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۵، ص۳۱۳؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۱، ص۵۲۷.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.
- ↑ واحدی نیشابوری، علی، أسباب النزول، ص۱۱۴؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۷۰۱.
- ↑ طبری، تاریخ، ج۵، ص۲۷۷.
- ↑ مرادی نسب، حسین، مقاله «حارث بن یزید بن انیسه»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص ۵۰۱-۵۰۲.