بنی عمرو بن عمیر: تفاوت میان نسخه‌ها

{{امامت}}

<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>

<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[بنی عمرو بن عمیر در قرآن]] - [[بنی عمرو بن عمیر در تاریخ اسلامی]] </div>

<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">

==مقدمه==

آنان در [[طائف]] می‌‌زیستند و در حوادث [[تاریخی]] نقشی فراوان داشتند و ثروتمندانی گشاده‌‌ دست و رباخوار بودند.<ref>تاریخ العرب، ج ۴، ص ۱۵۲ ـ ۱۵۴.</ref> با توجه به رونق [[کشاورزی]] در آن [[شهر]] به احتمال فراوان درآمدهایی نیز از این طریق داشته‌‌اند. برخی از ایشان با توجه به داشتن [[تمکن مالی]]، [[همسران]] بسیاری داشتند، چنان‌‌که ابن‌‌حبیب از [[مسعود‌‌ بن عمرو بن عمیر]] و فرزندش [[عروه]] به "مردان ۱۰ همسری" یاد کرده است <ref> المحبر، ص ۳۵۷.</ref>. عمرو‌‌ بن عمیر از همسرش قلابه دختر [[حارث‌‌ بن کلده ثقفی]] فرزندانی به نامهای [[حبیب]]، [[مسعود]]، عبدیالیل، [[ربیعه]] و [[کنانه]] داشت <ref>المحبر، ص ۴۶۰.</ref> که معاصر [[پیامبر]] بودند. از میان آنان عبدیالیل در طائف صاحب‌‌ نظر بود و [[مردم]] به [[رأی]] او عمل می‌‌کردند.<ref>الاصابه، ج ۵، ص ۱۹۲.</ref>

در گزارش اغراق‌‌آمیزی مردم طائف [[در آستانه ظهور]] [[اسلام]] در پی دیدن شهاب سنگهای فراوان نظر او را جویا شدند و او گفته بود: اگر این [[ستارگان]] شناخته شده‌‌ باشند نشانه پایان دنیاست و اگر نباشند نشانه پیشامد و خبر تازه‌‌ای است. <ref>تفسیر قرطبی، ج ۱۰، ص ۱۲؛ الاصابه، ج ۵، ص ۱۹۲.</ref> حبیب نیز در میان اهالی طائف از موقعیت ممتازی برخوردار بود، به گونه‌‌ای که او را [[شایسته]] [[نبوت]] می‌‌دانستند. بنابر [[روایت]] [[ابن عباس]] مراد از مردِ [[شریف]] طائف که به [[زعم]] [[مشرکان]]، [[وحی]] باید بر وی یا مردی شریف از [[مکه]] نازل می‌‌شد، حبیب است. <ref>تفسیر قرطبی، ج ۱۶، ص ۵۶.</ref> [[آیه]] {{متن قرآن|وَقَالُوا لَوْلَا نُزِّلَ هَذَا الْقُرْآنُ عَلَى رَجُلٍ مِنَ الْقَرْيَتَيْنِ عَظِيمٍ}}<ref>«و گفتند: چرا این قرآن بر مردی سترگ از این دو شهر (مکّه و طائف) فرو فرستاده نشد؟» سوره زخرف، آیه ۳۱.</ref> در پی چنین ادعایی و در پاسخ آنان، آیه {{متن قرآن|أَهُمْ يَقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّكَ نَحْنُ قَسَمْنَا بَيْنَهُمْ مَعِيشَتَهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَرَفَعْنَا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ لِيَتَّخِذَ بَعْضُهُمْ بَعْضًا سُخْرِيًّا وَرَحْمَتُ رَبِّكَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ}}<ref>«آیا آنان بخشایش پروردگارت را تقسیم می‌کنند؟ ماییم که توشه زندگی آنان را در زندگانی این جهان میانشان تقسیم کرده‌ایم و برخی از آنان را بر دیگری به پایه‌هایی برتری داده‌ایم تا برخی، برخی دیگر را به کار گیرند و بخشایش پروردگارت از آنچه آنان فراهم می‌آورند» سوره زخرف، آیه ۳۲.</ref> نازل شد.<ref>مجمع‌‌البیان، ج ۹، ص ۷۱؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۶، ص ۵۶.</ref>

با [[ظهور اسلام]] بنی‌‌عمرو نیز در کنار قریش به [[انکار]] [[اسلام]] پرداختند. [[مفسران]] [[آیه]] {{متن قرآن|أَمْ يَحْسَبُونَ أَنَّا لَا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَنَجْوَاهُمْ بَلَى وَرُسُلُنَا لَدَيْهِمْ يَكْتُبُونَ}}<ref>«آیا گمان می‌دارند که ما راز و رازگویی آنان را نمی‌شنویم؟ چرا، (می‌شنویم) و فرستادگان ما نزد آنان (آنها را) می‌نویسند» سوره زخرف، آیه ۸۰.</ref> را [[نشانه]] [[همراهی]] [[حبیب]] با [[صفوان بن امیه]] و [[ربیعه]] در انکار اسلام و [[قدرت خدا]] می‌‌دانند و معتقدند این آیه در رد [[عقیده]] سه نفر است که دو تای آنان [[قریشی]] و سومی از بنی‌‌ [[عمرو بن عمیر]] یا دو تای آنان از بنی‌‌ عمرو بن عمیر و سومی از قریش است که در کنار [[کعبه]] نشسته بودند و می‌‌گفتند: آیا [[خدا]] سخنان آهسته ما را چنان‌‌که [[محمد]] ادعا می‌‌کند می‌‌شنود؟ یکی گفت: نه و دیگری گفت: شاید قسمتی را بشنود و آن یک گفت: اگر بلند سخن بگوییم می‌‌شنود.<ref>کشف الاسرار، ج ۹، ص ۸۵.</ref>

با [[فتح مکه]] در [[سال هشتم هجری]]، [[طائف]] در برابر محاصره [[پیامبر]] [[مقاومت]] کرد و احتمالا بنی‌‌عمرو بن [[عمیر]] که از [[رهبران]] ثقیف بودند در این کار نقش برجسته‌‌ای داشتند. برخی [[مفسران]] [[آیات]] {{متن قرآن|بَلِ الَّذِينَ كَفَرُواْ يُكَذِّبُونَ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا يُوعُونَ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ }}<ref>«بلکه کافران دروغ می‌انگارند، و خداوند بر آنچه در ظرف دل می‌انبارند، آگاه‌تر است آنان را که به آیات خداوند کفر می‌ورزند و پیامبران را ناحقّ می‌کشند و دادفرمایان از مردم را به قتل می‌رسانند به عذابی دردناک نوید ده!» سوره انشقاق، آیه۲۲-۲۴.</ref> را که در طائف بر پیامبر نازل شده <ref>البرهان فی علوم القرآن، ج ۱، ص ۱۹۷.</ref> در [[شأن]] [[فرزندان]] عمرو‌‌ بن عمیر دانسته‌‌اند که در آن [[زمان]] بر [[کفر]] خود ماندند.<ref>البرهان فی علوم القرآن، ج ۱، ص ۱۹۷.</ref> در این آیات آنان کافرانی خوانده شده‌‌اند که [[خداوند]] از درونشان [[آگاه]] است و به عذابی دردناک گرفتار خواهند شد.<ref>تفسیر قرطبی، ج ۱۹، ص ۱۸۵.</ref>

بنابر گزارشهای [[تاریخی]] نخستین گرونده به [[اسلام]] از [[بنی عمرو]] بن عمیر، [[عروة بن مسعود بن عمرو بن عمیر]] است. او که متخصص ساخت جنگ‌‌ افزارهایی چون منجنیق بود در [[سال دهم هجری]] به [[مدینه]] رفت و [[مسلمان]] شد و از آن [[حضرت]] اجازه خواست برای [[دعوت]] اهالی ثقیف به طائف برود و چون به [[احترام]] و [[جایگاه]] خودبین آنان مطمئن بود، [[پیش بینی]] پیامبر مبنی بر احتمال کشته شدنش در طائف را نپذیرفت. سرانجام به طائف رفت و همان طور که [[رسول خدا]] پیش بینی کرده بود اهالی آن [[شهر]] از روی سرسختی [[عروة بن مسعود]] تازه مسلمان را کشتند. پیامبر او را به [[مؤمن]] [[انطاکیه]] مذکور در [[سوره یس]] [[تشبیه]] کرد که [[قوم]] خود را به [[دین خدا]] فرا خواند؛ ولی آنان وی را کشتند.<ref>المغازی، ج ۳، ص ۹۶۰ ـ ۹۶۱.</ref> بنی عمرو در کنار ثقیف در واپسین سال [[حیات پیامبر]] و پس از آنکه [[شاهد]] حضور هیئتهای [[قبایل]] منطقه در مدینه بودند <ref>تاریخ العرب، ج ۴، ص ۱۵۵.</ref> [[تصمیم]] گرفتند [[عبدیالیل‌‌ بن‌‌ عمرو بن عمیر]] را برای [[مذاکره]] درباره نحوه [[پذیرش اسلام]] به [[مدینه]] بفرستند؛ اما عبدیالیل از [[ترس]] آنکه مبادا پس از [[مسلمان]] شدن و بازگشت به [[طائف]] همچون [[عروة بن مسعود]] کشته شود، نپذیرفت و خواستار اعزام افرادی همراه خود به مدینه شد. این [[هیئت]] که به وفد ثقیف معروف است، از دهها ثقفی تشکیل می‌‌شد<ref>المغازی، ج ۳، ص ۹۶۲ ـ ۹۶۳.</ref> که [[ریاست]] آن را عبدیالیل بر عهده داشت<ref> الطبقات، ج ۵، ص ۵۰۶.</ref> بنا به گزارش دیگری ریاست آنان را ۶ تن از جمله عبدیالیل و دو پسرش [[ربیعه]] و [[کنانه]] بر عهده داشتند.<ref> الطبقات، ج ۱، ص ۳۱۳.</ref> بنابه گزارش مدائنی از بین افراد وفد، [[کنانه‌‌ بن عبدیالیل بن عمرو بن عمیر]] [[اسلام]] را نپذیرفت و به [[روم]] رفت و [[مسیحی]] شد و همانجا درگذشت.<ref>البدایة والنهایه، ج ۴، ص ۳۹۶.</ref>

بنی عمرو‌‌بن عمیر پس از [[قبول اسلام]] همچنان در پی درآمدهای نا [[مشروع]] خود از طریق [[ربا]] بودند. در این میان بنی [[مغیره]] از خاندان‌های [[قریشی]] ـ و به [[نقلی]] [[عباس بن عبد المطلب]] ـ با خودداری از پرداخت سود پولهای دریافتی از بنی‌‌عمرو بن عمیر به نزد [[عتاب بن اسید]] [[حاکم مکه]] [[شکایت]] بردند.<ref>تفسیر ماوردی، ج ۱، ص ۳۵۱.</ref> [[عتاب]] جریان را به [[پیامبر]] گزارش داد که آیاتِ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَذَرُواْ مَا بَقِيَ مِنَ الرِّبَا إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ فَإِن لَّمْ تَفْعَلُواْ فَأْذَنُواْ بِحَرْبٍ مِّنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَإِن تُبْتُمْ فَلَكُمْ رُؤُوسُ أَمْوَالِكُمْ لاَ تَظْلِمُونَ وَلاَ تُظْلَمُونَ }}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و اگر مؤمنید آنچه از ربا که باز مانده است رها کنید و اگر (رها) نکردید پس، از پیکاری از سوی خداوند و فرستاده وی (با خویش) آگاه باشید و اگر توبه کنید سرمایه‌هایتان از آن شماست، نه ستم می‌ورزید و نه بر شما ستم می‌رود» سوره بقره، آیه ۲۷۸-۲۷۹.</ref> نازل شد. در این [[آیات]] [[خداوند]] [[مؤمنان]] را به رها کردن آنچه از مطالبات ربا باقی مانده [[فرمان]] می‌‌دهد و به آنان هشدار می‌‌دهد در صورتی که به کار خود ادامه داده، [[تسلیم]] [[حکم الهی]] نشوید پیامبر[[حق]] دارد با [[جنگ]] و [[توسل]] به [[نیروی نظامی]] جلوی شما را بگیرد؛ اما اگر [[توبه]] کنید [[حق]] دارید سرمایه‌‌های اصلی خود را بدون هیچ سودی از [[مردم]] بگیرید. پس از آن [[رسول خدا]] [[عتاب‌‌ بن اسید]] را بر [[جنگیدن]] با [[بنی‌‌ عمرو بن عمیر]] در صورت عمل نکردن به مفاد [[آیه]] موظف ساخت. <ref>جامع‌‌البیان، مج ۳، ج ۳، ص ۱۴۶ ـ ۱۴۷.</ref> [[فرزندان]] عمرو بن عمیر از سود [[اموال]] خود گذشته، اصل [[سرمایه]] را از [[بنی مغیره]] خواستند. بنو مغیره ادعای [[تنگدستی]] کرده، تا [[زمان]] فرا رسیدن محصول مهلت خواستند. چون طلبکاران از دادن مهلت [[پرهیز]] کردند آیه {{متن قرآن|وَإِنْ كَانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلَى مَيْسَرَةٍ وَأَنْ تَصَدَّقُوا خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ}}<ref>«و اگر تنگدست باشد، مهلتی باید تا گشایشی یابد و اگر بدانید صدقه دادن برای شما بهتر است» سوره بقره، آیه ۲۸۰.</ref> نازل شد.<ref>اسباب النزول، ص ۸۲.</ref>.<ref>[[حسن بستان|بستان، حسن]]، [[بنی عمرو بن عمیر (مقاله)|مقاله «بنی عمرو بن عمیر»]]، [[ دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶.</ref>.

==[[بنی عمرو]] بن عمیر پس از [[پیامبر]]==

 

== جستارهای وابسته ==

* [[پرونده:000057.jpg|22px]] [[حسن بستان|بستان، حسن]]، [[بنی عمرو بن عمیر (مقاله)|مقاله «بنی عمرو بن عمیر»]]، [[ دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|''' دائرة المعارف قرآن کریم ج۶''']]