عبایة بن ربعی اسدی: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۰۰۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۲ فوریهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{ویرایش غیرنهایی}} {{جعبه اطلاعات راوی | عنوان =(عبایة بن ربعی اسدی) | ت...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
 
(۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ویرایش غیرنهایی}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = اصحاب امام علی | عنوان مدخل  = عبایة بن ربعی اسدی | مداخل مرتبط = [[عبایة بن ربعی اسدی در تاریخ اسلامی]] - [[عبایة بن ربعی اسدی در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط  = }}
{{جعبه اطلاعات راوی
{{جعبه اطلاعات اصحاب
| عنوان            =([[عبایة بن ربعی اسدی]])
| نام = عبایة بن ربعی اسدی
| تصویر             =
| مشهور به =
| اندازه تصویر     =
| نام تصویر = تصویر قدیمی از مسجد کوفه.jpg
| نام کامل         = [[عبایة بن ربعی اسدی]]
| عرض تصویر =  
| کنیه              =   
| توضیح تصویر = تصویر قدیمی از مسجد کوفه
| لقب              =  
| نام کامل = عبایة بن ربعی اسدی
| نسب              =
| نام‌های دیگر =
| تولد              =
| جنسیت = مرد
| شهر تولد         =
| کنیه =     
| کشور تولد         =
| لقب = [[الاسدی]]
| محل زندگی         =
| اهل =   
| وفات              =   
| از قبیله = [[بنی‌اسد]]
| شهر وفات          =
| از تیره =   
| محل دفن          =
| پدر =       
| خویشاوندان سرشناس =
| مادر = 
| مذهب              =[[شیعه]]
| همسر =
| صحابی            =  
| پسر =
| راوی از معصوم    = [[امام علی]]{{ع}} <ref> الکافی جلد ٣ صفحه ۱٣۲ حدیث ۵ کتاب ٣ باب ۱٣.</ref>
| دختر = 
| مشایخ            =  
| خواهر =  
| راویان از او      = [[صالح بن ميثم]]<ref> الکافی جلد ٣ صفحه ۱٣۲ حدیث ۵ کتاب ٣ باب ۱٣.</ref>
| برادر =
| اعتبار            =  
| خویشاوندان = 
| موضوع روایات      =
| وابستگان =  
| تعداد روایات     = ۱
| تاریخ تولد =
| تألیفات          =
| محل تولد =
| شهرت              =
| محل زندگی = [[کوفه]] 
| سایر              =  
| تاریخ درگذشت =   
| محل درگذشت =   
| تاریخ شهادت =  
| محل شهادت = 
| طول عمر =  
| محل دفن =  
| دین =  
| مذهب =  
| از اصحاب = {{فهرست جعبه افقی| [[امام علی]] | [[امام حسن]] }}
| از طبقه =
| در جنگ = 
| نقش‌ها = 
| فعالیت‌ها =   
| علت شهرت =  
| علت درگذشت =
| علت شهادت =  
| راوی از =  
| روایات مشهور =
| مشایخ او =
| راویان از او = [[صالح بن ميثم]] 
| آخرین راوی از او =  
}}
}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;"> [[عبایة بن ربعی اسدی در تاریخ اسلامی]] | [[عبایة بن ربعی اسدی در تراجم و رجال]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
== مقدمه ==
*او از [[راویان حدیث]] و از [[اصحاب حضرت علی]]<ref>رجال الطوسی، طوسی (باب الکنی)، ص۷۱.</ref> و [[امام]] [[حسن بن علی]]{{عم}}<ref>رجال الطوسی، طوسی (باب العین)، ص۹۵.</ref> و نام او عبایه، و [[لقب]] او الاسدی، و [[اهل کوفه]] بوده است<ref>الجرح والتعدیل، أبن أبی حاتم رازی، ج۲، ص۲۹.</ref>. عبایه، [[راوی]] [[روایات]] او [[امیرالمؤمنین]]{{ع}}<ref>کافی، کلینی، ج۳، ص۱۳۲.</ref> بوده و از [[حبة بن جوین العرنی]]<ref>کافی، کلینی، ج۳، ص۲۴۳.</ref> و [[ابن عباس]] و... [[روایت]] [[نقل]] کرده است و افرادی چون [[ذریح بن محمد المحاربی]]<ref>کافی، کلینی، ج۳، ص۲۴۳.</ref>، [[صالح بن میثم التمار]]<ref>کافی، کلینی، ج۳، ص۱۳۲.</ref> و... از او [[روایت]] [[نقل]] کرده‌اند.
وی از [[محدثین]] [[اهل کوفه]] و صاحب کتاب بود و [[روایات]] زیادی در [[فضایل اهل بیت]] {{عم}} [[نقل]] کرده است، وی از رؤسای خوشنام [[شیعه]] بود<ref>التهذیب، ج۴، ص۱۸۴؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۱۲۵.</ref>. [[شیخ طوسی]]، او را از [[اصحاب امیرمؤمنان]] {{ع}} به شمار آورده است<ref>رجال طوسی، ص۴۸، ش۱۹.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۲ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۲، ص۸۱۲.</ref>
*درباره [[تاریخ]] ولادت و [[وفات]] و یا توثیق یا [[تضعیف]] عبایه در کتاب‌های رجالی یا [[تاریخی]] [[شیعه]] اطلاعات دقیقی وجود ندارد. [[برقی]] در [[رجال]] خود عبایه را از [[خواص اصحاب]] [[علی]]{{ع}}<ref>رجال البرقی، برقی، ص۵.</ref> و [[شیخ طوسی]] او را جزء [[اصحاب حضرت علی]] و [[امام حسن]]{{عم}} دانسته است، اما رویکرد [[اهل سنت]] درباره او متفاوت است؛ [[ابن سعد]] در کتاب طبقات الکبری درباره او می‌گوید: عبایه از [[عمر]] و [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} [[روایت]] کرده و محدثی کم [[حدیث]] بوده است؛ [[رحمت]] و [[برکات]] [[خدا]] بر او باد<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۶، ص۱۷۹.</ref>!
او از [[راویان حدیث]] و از [[اصحاب حضرت علی]]<ref>رجال الطوسی، طوسی (باب الکنی)، ص۷۱.</ref> و [[امام]] [[حسن بن علی]] {{عم}}<ref>رجال الطوسی، طوسی (باب العین)، ص۹۵.</ref> و نام او عبایه، و [[لقب]] او الاسدی، و [[اهل کوفه]] بوده است<ref>الجرح والتعدیل، أبن أبی حاتم رازی، ج۲، ص۲۹.</ref>. عبایه، [[راوی]] [[روایات]] او [[امیرالمؤمنین]] {{ع}}<ref>کافی، کلینی، ج۳، ص۱۳۲.</ref> بوده و از [[حبة بن جوین العرنی]]<ref>کافی، کلینی، ج۳، ص۲۴۳.</ref> و [[ابن عباس]] و... [[روایت]] [[نقل]] کرده است و افرادی چون [[ذریح بن محمد المحاربی]]<ref>کافی، کلینی، ج۳، ص۲۴۳.</ref>، [[صالح بن میثم التمار]]<ref>کافی، کلینی، ج۳، ص۱۳۲.</ref> و... از او [[روایت]] [[نقل]] کرده‌اند.
*[[محمد بن حبان]] عبایه را در کتاب ثقات خود آورده و می‌نویسد: عبایه برخی از [[صحابه]] را [[ملاقات]] کرده است و [[اهل کوفه]] از او [[روایت]] [[نقل]] کرده‌اند<ref>الثقات، ابن حبان، ج۵، ص۲۸۱.</ref>.
*[[ابوحاتم رازی]] می‌گوید: [[عبایه بن ربعی]] از [[علی]]{{ع}}، [[ابی ایوب]] و [[ابن عباس]] [[روایت]] [[نقل]] کرده است و [[خیثمه بن عبد الرحمن]]، [[سلمه بن کهیل]]، [[الاعمش]] و [[موسی بن طریف]] هم از او [[روایت]] [[نقل]] کرده‌اند. همچنین او را [[شیعه]] و حال او را متوسط دانسته است<ref>الجرح و التعدیل، ج۲، ص۲۹.</ref>.
*اما عقیلی برخلاف [[ابن حبان]]، نام عبایه را در کتاب الضعفاء آورده و او را به [[غلو]] متهم کرده است <ref>ضعفاء العقیلی، عقیلی، ج۳، ص۴۱۵.</ref>. [[ابن عساکر]] نیز [[روایت]] عبایه را بی‌ارزش می‌داند<ref>تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۴۲، ص۲۹۸.</ref>. اما [[دلیل]] [[اتهام]] [[غلو]] که [[اهل سنت]] مطرح کرده‌اند، این است که آنها برخی [[راویان]] [[شیعه]] را که [[حب علی]]{{ع}} را داشته باشند و به [[افضلیت حضرت علی]]{{ع}} بر دیگران نیز [[معتقد]] و [[راوی]] [[فضائل]] خاص آن [[حضرت]] باشند، غالی می‌دانند. علت اینکه عقیلی و [[ذهبی]] عبایه را از [[غلات شیعه]] می‌دانند این است که او روایاتی را در [[افضلیت حضرت علی]]{{ع}} و [[وصایت]] و [[خلافت]] آن [[حضرت]] و همچنین روایاتی را در [[فضیلت]] دیگر [[معصومین]] [[نقل]] کرده است که همه از اختصاصات [[شیعه]] است، مانند [[روایات]] زیر:
*عبایه ربعی گوید: از [[علی]]{{ع}} که شنیدم می‌فرمود: من، قسمت‌ کننده [[جهنم]] هستم<ref>{{متن حدیث|سَمِعْتُ عَبَايَةَ بْنَ رِبْعِيٍّ إِمَامَ الْحَيِّ، قَالَ: سَمِعْتُ عَلِيّاً أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}} يَقُولُ: أَنَا قَسِيمُ النَّارِ}}؛ الأمالی، شیخ طوسی، ص۶۲۹.</ref>.
*عبایه می‌گوید: [[حضرت علی]]{{ع}} بارها می‌فرمود: بپرسید از من قبل از آن‌که مرا از دست بدهید<ref>{{متن حدیث|عَنْ عَبَايَةَ بْنِ رِبْعِيٍّ قَالَ کَانَ عَلِیٌّ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}} کَثِیرَاً مَا یَقُولُ: سَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي‌}}؛ الأمالی، شیخ طوسی، ص۵۸؛ بصائر الدرجات، صفار، ج۱، ص۲۶۶.</ref>.
*[[عبایه بن ربعی اسدی]] گوید: روزی به نزد [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} [[علی]] وارد شدم، در حالی که من پنجمین نفر و از نظر سن از همه آن گروه کوچک‌تر بودم؛ پس شنیدم که آن [[حضرت]] می‌فرمود: [[حدیث]] کرد برای من برادرم، [[رسول خدا]]{{صل}} و همانا آن [[حضرت]] فرمود: من خاتم هزار پیغمبرم و تو خاتم هزار [[وصیّ]] هستی و تکلیفی که بر تو است، بر هیچ یکی از [[اوصیاء]] نبوده است<ref>{{متن حدیث|عَنْ عَبَايَةَ بْنِ رِبْعِيٍّ الْأَسَدِيِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيٍّ{{ع}} وَ أَنَا خَامِسُ خَمْسَةٍ وَ أَصْغَرُ الْقَوْمِ سِنّاً فَسَمِعْتُهُ يَقُولُ حَدَّثَنِي أَخِي رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} أَنَّهُ قَالَ إِنِّي خَاتَمُ أَلْفِ نَبِيٍّ وَ إِنَّكَ خَاتَمُ أَلْفِ وَصِيٍّ وَ كُلِّفْتُ مَا لَمْ يُكَلَّفُوا}}؛ الغیبة، نعمانی، ص۲۵۸.</ref>.
*[[حبابه والبیه]]، گوید: من به همراه [[عبایه بن ربعی]] به [[ملاقات]] زنی رفتم که [[عبادت]] چهره او را زرد کرده بود؛ پس از من پرسید: چه کسی همراه تو است؟ گفتم: برادرزاده‌ات، پسر [[میثم]]؛ گفت: به [[خدا]] او براد رزاده من است؛ [[آگاه]] باش که از [[حضرت امام حسین]]{{ع}} شنیدم که می‌فرمود: هیچ‌کس پیرو [[دین]] و جزء [[ملّت]] [[ابراهیم]] نیست مگر ما و [[شیعیان]] ما، و دیگر [[مردم]] از آن دورند<ref>{{متن حدیث|حَبَابَةَ الْوَالِبِيَّةِ قَالَ: دَخَلْنَا عَلَى امْرَأَةٍ قَدْ صَفَّرَتْهَا الْعِبَادَةُ أَنَا وَ عَبَايَةُ بْنُ رِبْعِيٍّ فَقَالَتْ مَنِ الَّذِي مَعَكَ قُلْتُ هَذَا ابْنُ أَخِيكَ مِيثَمٌ قَالَتْ ابْنُ أَخِي وَ اللَّهِ حَقّاً أَمَا إِنِّي سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ{{ع}} يَقُولُ مَا أَحَدٌ عَلَى مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ إِلَّا نَحْنُ وَ شِيعَتُنَا وَ سَائِرُ النَّاسِ مِنْهَا بُرَآءُ}}؛المحاسن، برقی، ج۱، ص۱۴۸.</ref>.
*این [[روایات]] و دیگر [[روایات]] عبایه که در کتب [[اصحاب]] [[نقل]] شده و [[روایات]] هم مضمون با آنها که فراوان هم هست، هیچ رنگ بویی از [[غلو]] نداشته، از [[معتقدات]] [[شیعه]] و نشان‌دهنده صحت [[اعتقاد]] و [[جایگاه]] اوست. مرحوم [[مامقانی]] در تنقیح المقال می‌نویسد: صحت [[اعتقاد]] عبایه مسلّم است و می‌توان او را جزء حسان قرار داد، به این [[دلیل]] که او به [[شهادت]] برقی، از [[خواص]] [[حضرت علی]] [[علی]]{{ع}} بوده است <ref>تنقیح المقال، شیخ عبدالله ملمقانی، ج۲، ص۱۳۲.</ref>.<ref>[[محمد جبله|جبله، محمد]]، [[عبایه بن ربعی الأسدی (مقاله)|مقاله «عبایه بن ربعی الأسدی»]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)| اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص ۴۲۹-۴۳۲.</ref>


==[[مقام علمی]]==
درباره [[تاریخ]] ولادت و [[وفات]] و یا توثیق یا [[تضعیف]] عبایه در کتاب‌های رجالی یا [[تاریخی]] [[شیعه]] اطلاعات دقیقی وجود ندارد. [[برقی]] در [[رجال]] خود عبایه را از [[خواص اصحاب]] [[علی]] {{ع}}<ref>رجال البرقی، برقی، ص۵.</ref> و [[شیخ طوسی]] او را جزء [[اصحاب حضرت علی]] و [[امام حسن]] {{عم}} دانسته است، اما رویکرد [[اهل سنت]] درباره او متفاوت است؛ [[ابن سعد]] در کتاب طبقات الکبری درباره او می‌گوید: عبایه از [[عمر]] و [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} [[روایت]] کرده و محدثی کم [[حدیث]] بوده است؛ [[رحمت]] و [[برکات]] [[خدا]] بر او باد<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۶، ص۱۷۹.</ref>!
*در منابع رجالی و [[تاریخی]] به [[مقام علمی]] عبایه اشاره‌ای نشده، اما نزدیکی او به [[حضرت علی]]{{ع}} و [[روحیه]] پرسشگری و نوع سؤالات [[اعتقادی]]، [[کلامی]] و [[فقهی]] او نشان‌دهنده [[مقام علمی]] اوست؛ مانند روایت‌های زیر:
[[محمد بن حبان]] عبایه را در کتاب ثقات خود آورده و می‌نویسد: عبایه برخی از [[صحابه]] را [[ملاقات]] کرده است و [[اهل کوفه]] از او [[روایت]] [[نقل]] کرده‌اند<ref>الثقات، ابن حبان، ج۵، ص۲۸۱.</ref>.
#روزی عبایه درباره [[استطاعت]] که نیروی نشست و برخاست و انجام کارهاست، از آن [[حضرت]] پرسید؛ آن [[حضرت]] فرمود: درباره "استطاعت" پرسیدی؛ آیا به دست توست، بدون دخالت [[خداوند]]؟ یا به دست تو و او با هم است؟ پس عبایه جوابی نداد. فرمود: بگو! گفت: چه بگویم؟ فرمود: اگر بگویی به دست تو و خداست، تو را می‌کشم و اگر بگویی به دست تو است، نه به [[دست خدا]]، باز هم تو را می‌کشم؛ گفت: یا [[امیر المؤمنین]]{{ع}} پس چه بگویم؟ فرمود: بگو، به دست توست اما آن را خدایی داده که همه اختیارش به دست اوست. اگر بدهد، عطاست و اگر بگیرد، [[بلا]]؛ او مالک هر چیزی است که [[ملک]] تو ساخته، و [[قادر]] بر هر چیزی است که تو را بر آن توانا کرده است؛ نشنیده‌ای که [[مردم]] "حول" و "قوه" از [[خدا]] می‌طلبند و می‌گویند: {{متن حدیث|لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ}}؟ عبایه گفت: یا [[امیرالمؤمنین]]{{ع}}، [[تفسیر]] این جمله چیست؟ فرمود: [[تحول]] از [[معاصی]] [[خدا]] جز با نگهداری وی ممکن نیست، و قدرتی بر [[اطاعت خدا]] جز با کمک او نداریم. پس عبایه از جا برخاست و دست و پای [[علی]]{{ع}} را بوسید<ref>{{متن حدیث|عَبَايَةَ بْنَ رِبْعِيٍّ الْأَسَدِيَ حِينَ سَأَلَهُ عَنِ الِاسْتِطَاعَةِ الَّتِي بِهَا يَقُومُ وَ يَقْعُدُ وَ يَفْعَلُ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}} سَأَلْتَ عَنِ الِاسْتِطَاعَةِ تَمْلِكُهَا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْ مَعَ اللَّهِ فَسَكَتَ عَبَايَةُ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}} قُلْ يَا عَبَايَةُ؛ قَالَ وَ مَا أَقُولُ؟ قَالَ{{ع}}: إِنْ قُلْتَ إِنَّكَ تَمْلِكُهَا مَعَ اللَّهِ قَتَلْتُكَ وَ إِنْ قُلْتَ تَمْلِكُهَا دُونَ اللَّهِ قَتَلْتُكَ؛ قَالَ عَبَايَةُ فَمَا أَقُولُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ؟ قَالَ{{ع}}: تَقُولُ إِنَّكَ تَمْلِكُهَا بِاللَّهِ الَّذِي يَمْلِكُهَا مِنْ دُونِكَ فَإِنْ يُمَلِّكْهَا إِيَّاكَ كَانَ ذَلِكَ مِنْ عَطَائِهِ وَ إِنْ يَسْلُبْكَهَا كَانَ ذَلِكَ مِنْ بَلَائِهِ هُوَ الْمَالِكُ لِمَا مَلَّكَكَ وَ الْقَادِرُ عَلَى مَا عَلَيْهِ أَقْدَرَكَ أَ مَا سَمِعْتَ النَّاسَ يَسْأَلُونَ الْحَوْلَ وَ الْقُوَّةَ حِينَ يَقُولُونَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ؛ قَالَ عَبَايَةُ وَ مَا تَأْوِيلُهَا يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ؟ قَالَ{{ع}}: لَا حَوْلَ عَنْ مَعَاصِي اللَّهِ إِلَّا بِعِصْمَةِ اللَّهِ وَ لَا قُوَّةَ لَنَا عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ إِلَّا بِعَوْنِ اللَّهِ؛ قَالَ فَوَثَبَ عَبَايَةُ فَقَبَّلَ يَدَيْهِ وَ رِجْلَيْهِ}}؛ تحف العقول عن آل رسول الله، ابن شعبه حرانی، ص۴۶۸.</ref>.
[[ابوحاتم رازی]] می‌گوید: [[عبایه بن ربعی]] از [[علی]] {{ع}}، [[ابی ایوب]] و [[ابن عباس]] [[روایت]] [[نقل]] کرده است و [[خیثمه بن عبد الرحمن]]، [[سلمه بن کهیل]]، [[الاعمش]] و [[موسی بن طریف]] هم از او [[روایت]] [[نقل]] کرده‌اند. همچنین او را [[شیعه]] و حال او را متوسط دانسته است<ref>الجرح و التعدیل، ج۲، ص۲۹.</ref>.
#[[عبایه بن ربعی]] گوید: به [[عبدالله بن عباس]] گفتم: چرا [[پیامبر خدا]]{{صل}} [[کنیه]] [[علی]]{{ع}} را [[ابوتراب]] نهاد؟ گفت: زیرا او مالک و صاحب کره [[زمین]]، و بعد از [[پیغمبر]]{{صل}} [[حجّت]] [[خدا]] بر ساکنان [[زمین]] و بقای [[زمین]] به او، و [[آرامش]] [[زمین]] از [[برکت]] وجود اوست؛ از [[پیامبر خدا]]{{صل}} شنیدم که فرمود: [[روز قیامت]] چون شخص [[کافر]] نعمت‌هایی را که [[خداوند]] برای [[پاداش]] و کامیابی [[شیعه]] [[علی]]{{ع}} فراهم آورده است، بنگرد، گوید: ای کاش من هم [[شیعه]] [[علی]]{{ع}} بودم! و این است که [[خداوند]] فرموده است: {{متن قرآن|وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا}}<ref>«و کافر می‌گوید: ای کاش خاک بود» سوره نبأ، آیه ۴۰.</ref>.<ref>{{متن حدیث|عَبَايَةَ بْنِ رِبْعِيٍّ قَالَ: قُلْتُ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ لِمَ كَنَّى رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} عَلِيّاً{{ع}} أَبَا تُرَابٍ؟ قَالَ لِأَنَّهُ صَاحِبُ الْأَرْضِ وَ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَى أَهْلِهَا بَعْدَهُ وَ بِهِ بَقَاؤُهَا وَ إِلَيْهِ سُكُونُهَا وَ لَقَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ‌{{صل}} يَقُولُ إِنَّهُ إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ وَ رَأَى الْكَافِرُ مَا أَعَدَّ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لِشِيعَةِ عَلِيٍّ{{ع}} مِنَ الثَّوَابِ وَ الزُّلْفَى وَ الْكَرَامَةِ قَالَ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَاباً يَعْنِي مِنْ شِيعَةِ عَلِيٍّ{{ع}} وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ {{متن قرآن|وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا}}}}؛ علل الشرایع، شیخ صدوق، ج۱، ص۱۵۶.</ref>.
اما عقیلی برخلاف [[ابن حبان]]، نام عبایه را در کتاب الضعفاء آورده و او را به [[غلو]] متهم کرده است <ref>ضعفاء العقیلی، عقیلی، ج۳، ص۴۱۵.</ref>. [[ابن عساکر]] نیز [[روایت]] عبایه را بی‌ارزش می‌داند<ref>تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۴۲، ص۲۹۸.</ref>. اما [[دلیل]] [[اتهام]] [[غلو]] که [[اهل سنت]] مطرح کرده‌اند، این است که آنها برخی [[راویان]] [[شیعه]] را که [[حب علی]] {{ع}} را داشته باشند و به [[افضلیت حضرت علی]] {{ع}} بر دیگران نیز [[معتقد]] و [[راوی]] [[فضائل]] خاص آن [[حضرت]] باشند، غالی می‌دانند. علت اینکه عقیلی و [[ذهبی]] عبایه را از [[غلات شیعه]] می‌دانند این است که او روایاتی را در [[افضلیت حضرت علی]] {{ع}} و [[وصایت]] و [[خلافت]] آن [[حضرت]] و همچنین روایاتی را در [[فضیلت]] دیگر [[معصومین]] [[نقل]] کرده است که همه از اختصاصات [[شیعه]] است، مانند [[روایات]] زیر:
#[[عبایه ربعی]] گوید: از [[ابن عباس]] پرسیدم: آیا برای [[روزه‌دار]] جایز است که حجامت کند؟ گفت: بله، اگر نترسد که [[ضعف]] او را فرا گیرد؛ گفتم: آیا حجامت، [[روزه]] او را [[باطل]] می‌کند؟ گفت: نه؛ گفتم: پس معنی فرمایش [[پیغمبر اکرم]]{{صل}} چیست؛ آن‌گاه که دید، شخصی در [[ماه رمضان]] حجامت می‌کند؛ پس فرمود: حجامت ‌کننده و حجامت شده هر دو [[افطار]] کردند؟ پاسخ داد: آنها [[روزه]] خود را [[باطل]] کرده بودند؛ چون به یکدیگر [[دشنام]] دادند و در [[دشنام]] خود، بر [[پیغمبر]] [[خدا]]{{صل}} [[دروغ]] بستند؛ [[باطل]] شدن [[روزه]] آنها به خاطر حجامت نبود<ref>{{متن حدیث|عَبَايَةَ بْنِ رِبْعِيٍّ قَالَ: سَأَلْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ عَنِ الصَّائِمِ يَجُوزُ لَهُ أَنْ يَحْتَجِمَ؟ قَالَ نَعَمْ مَا لَمْ يَخْشَ ضَعْفاً عَلَى نَفْسِهِ؛ قُلْتُ فَهَلْ تَنْقُضُ الْحِجَامَةُ صَوْمَهُ؟ فَقَالَ لَا؛ فَقُلْتُ فَمَا مَعْنَى قَوْلِ النَّبِيِّ{{صل}} حِينَ رَأَى مَنْ يَحْتَجِمُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ أَفْطَرَ الْحَاجِمُ وَ الْمَحْجُومُ؟ فَقَالَ إِنَّمَا أَفْطَرَا لِأَنَّهُمَا تَسَابَّا وَ كَذَبَا فِي سَبِّهِمَا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} لَا لِلْحِجَامَةِ}}؛معانی الأخبار، شیخ صدوق، ص۳۱۹.</ref>.<ref>[[محمد جبله|جبله، محمد]]، [[عبایه بن ربعی الأسدی (مقاله)|مقاله «عبایه بن ربعی الأسدی»]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)| اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص ۴۳۲-۴۳۵.</ref>
عبایه ربعی گوید: از [[علی]] {{ع}} که شنیدم می‌فرمود: من، قسمت‌ کننده [[جهنم]] هستم<ref>{{متن حدیث|سَمِعْتُ عَبَايَةَ بْنَ رِبْعِيٍّ إِمَامَ الْحَيِّ، قَالَ: سَمِعْتُ عَلِيّاً أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} يَقُولُ: أَنَا قَسِيمُ النَّارِ}}؛ الأمالی، شیخ طوسی، ص۶۲۹.</ref>.
* عبایه می‌گوید: [[حضرت علی]] {{ع}} بارها می‌فرمود: بپرسید از من قبل از آن‌که مرا از دست بدهید<ref>{{متن حدیث|عَنْ عَبَايَةَ بْنِ رِبْعِيٍّ قَالَ کَانَ عَلِیٌّ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} کَثِیرَاً مَا یَقُولُ: سَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي‌}}؛ الأمالی، شیخ طوسی، ص۵۸؛ بصائر الدرجات، صفار، ج۱، ص۲۶۶.</ref>.


==سرانجام==
[[عبایه بن ربعی اسدی]] گوید: روزی به نزد [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} [[علی]] وارد شدم، در حالی که من پنجمین نفر و از نظر سن از همه آن گروه کوچک‌تر بودم؛ پس شنیدم که آن [[حضرت]] می‌فرمود: [[حدیث]] کرد برای من برادرم، [[رسول خدا]] {{صل}} و همانا آن [[حضرت]] فرمود: من خاتم هزار پیغمبرم و تو خاتم هزار [[وصیّ]] هستی و تکلیفی که بر تو است، بر هیچ یکی از [[اوصیاء]] نبوده است<ref>{{متن حدیث|عَنْ عَبَايَةَ بْنِ رِبْعِيٍّ الْأَسَدِيِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيٍّ {{ع}} وَ أَنَا خَامِسُ خَمْسَةٍ وَ أَصْغَرُ الْقَوْمِ سِنّاً فَسَمِعْتُهُ يَقُولُ حَدَّثَنِي أَخِي رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} أَنَّهُ قَالَ إِنِّي خَاتَمُ أَلْفِ نَبِيٍّ وَ إِنَّكَ خَاتَمُ أَلْفِ وَصِيٍّ وَ كُلِّفْتُ مَا لَمْ يُكَلَّفُوا}}؛ الغیبة، نعمانی، ص۲۵۸.</ref>.
*درباره [[تاریخ]] [[وفات]] [[عبایه بن ربعی]] هیچ‌گونه اطلاعاتی در دست نیست.<ref>[[محمد جبله|جبله، محمد]]، [[عبایه بن ربعی الأسدی (مقاله)|مقاله «عبایه بن ربعی الأسدی»]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)| اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص ۴۳۵.</ref>
[[حبابه والبیه]]، گوید: من به همراه [[عبایه بن ربعی]] به [[ملاقات]] زنی رفتم که [[عبادت]] چهره او را زرد کرده بود؛ پس از من پرسید: چه کسی همراه تو است؟ گفتم: برادرزاده‌ات، پسر [[میثم]]؛ گفت: به [[خدا]] او براد رزاده من است؛ [[آگاه]] باش که از [[حضرت امام حسین]] {{ع}} شنیدم که می‌فرمود: هیچ‌کس پیرو [[دین]] و جزء [[ملّت]] [[ابراهیم]] نیست مگر ما و [[شیعیان]] ما، و دیگر [[مردم]] از آن دورند<ref>{{متن حدیث|حَبَابَةَ الْوَالِبِيَّةِ قَالَ: دَخَلْنَا عَلَى امْرَأَةٍ قَدْ صَفَّرَتْهَا الْعِبَادَةُ أَنَا وَ عَبَايَةُ بْنُ رِبْعِيٍّ فَقَالَتْ مَنِ الَّذِي مَعَكَ قُلْتُ هَذَا ابْنُ أَخِيكَ مِيثَمٌ قَالَتْ ابْنُ أَخِي وَ اللَّهِ حَقّاً أَمَا إِنِّي سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ {{ع}} يَقُولُ مَا أَحَدٌ عَلَى مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ إِلَّا نَحْنُ وَ شِيعَتُنَا وَ سَائِرُ النَّاسِ مِنْهَا بُرَآءُ}}؛المحاسن، برقی، ج۱، ص۱۴۸.</ref>.
این [[روایات]] و دیگر [[روایات]] عبایه که در کتب [[اصحاب]] [[نقل]] شده و [[روایات]] هم مضمون با آنها که فراوان هم هست، هیچ رنگ بویی از [[غلو]] نداشته، از [[معتقدات]] [[شیعه]] و نشان‌دهنده صحت [[اعتقاد]] و [[جایگاه]] اوست. مرحوم [[مامقانی]] در تنقیح المقال می‌نویسد: صحت [[اعتقاد]] عبایه مسلّم است و می‌توان او را جزء حسان قرار داد، به این [[دلیل]] که او به [[شهادت]] برقی، از [[خواص]] [[حضرت علی]] [[علی]] {{ع}} بوده است <ref>تنقیح المقال، شیخ عبدالله ملمقانی، ج۲، ص۱۳۲.</ref>.<ref>[[محمد جبله|جبله، محمد]]، [[عبایه بن ربعی الأسدی (مقاله)|مقاله «عبایه بن ربعی الأسدی»]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)| اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص ۴۲۹-۴۳۲.</ref>
 
== [[مقام علمی]] ==
در منابع رجالی و [[تاریخی]] به [[مقام علمی]] عبایه اشاره‌ای نشده، اما نزدیکی او به [[حضرت علی]] {{ع}} و [[روحیه]] پرسشگری و نوع سؤالات [[اعتقادی]]، [[کلامی]] و [[فقهی]] او نشان‌دهنده [[مقام علمی]] اوست؛ مانند روایت‌های زیر:
# روزی عبایه درباره [[استطاعت]] که نیروی نشست و برخاست و انجام کارهاست، از آن [[حضرت]] پرسید؛ آن [[حضرت]] فرمود: درباره «استطاعت» پرسیدی؛ آیا به دست توست، بدون دخالت [[خداوند]]؟ یا به دست تو و او با هم است؟ پس عبایه جوابی نداد. فرمود: بگو! گفت: چه بگویم؟ فرمود: اگر بگویی به دست تو و خداست، تو را می‌کشم و اگر بگویی به دست تو است، نه به [[دست خدا]]، باز هم تو را می‌کشم؛ گفت: یا [[امیر المؤمنین]] {{ع}} پس چه بگویم؟ فرمود: بگو، به دست توست اما آن را خدایی داده که همه اختیارش به دست اوست. اگر بدهد، عطاست و اگر بگیرد، [[بلا]]؛ او مالک هر چیزی است که [[ملک]] تو ساخته، و [[قادر]] بر هر چیزی است که تو را بر آن توانا کرده است؛ نشنیده‌ای که [[مردم]] «حول» و «قوه» از [[خدا]] می‌طلبند و می‌گویند: {{متن حدیث|لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ}}؟ عبایه گفت: یا [[امیرالمؤمنین]] {{ع}}، [[تفسیر]] این جمله چیست؟ فرمود: [[تحول]] از [[معاصی]] [[خدا]] جز با نگهداری وی ممکن نیست، و قدرتی بر [[اطاعت خدا]] جز با کمک او نداریم. پس عبایه از جا برخاست و دست و پای [[علی]] {{ع}} را بوسید<ref>{{متن حدیث|عَبَايَةَ بْنَ رِبْعِيٍّ الْأَسَدِيَ حِينَ سَأَلَهُ عَنِ الِاسْتِطَاعَةِ الَّتِي بِهَا يَقُومُ وَ يَقْعُدُ وَ يَفْعَلُ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} سَأَلْتَ عَنِ الِاسْتِطَاعَةِ تَمْلِكُهَا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْ مَعَ اللَّهِ فَسَكَتَ عَبَايَةُ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} قُلْ يَا عَبَايَةُ؛ قَالَ وَ مَا أَقُولُ؟ قَالَ {{ع}}: إِنْ قُلْتَ إِنَّكَ تَمْلِكُهَا مَعَ اللَّهِ قَتَلْتُكَ وَ إِنْ قُلْتَ تَمْلِكُهَا دُونَ اللَّهِ قَتَلْتُكَ؛ قَالَ عَبَايَةُ فَمَا أَقُولُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ؟ قَالَ {{ع}}: تَقُولُ إِنَّكَ تَمْلِكُهَا بِاللَّهِ الَّذِي يَمْلِكُهَا مِنْ دُونِكَ فَإِنْ يُمَلِّكْهَا إِيَّاكَ كَانَ ذَلِكَ مِنْ عَطَائِهِ وَ إِنْ يَسْلُبْكَهَا كَانَ ذَلِكَ مِنْ بَلَائِهِ هُوَ الْمَالِكُ لِمَا مَلَّكَكَ وَ الْقَادِرُ عَلَى مَا عَلَيْهِ أَقْدَرَكَ أَ مَا سَمِعْتَ النَّاسَ يَسْأَلُونَ الْحَوْلَ وَ الْقُوَّةَ حِينَ يَقُولُونَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ؛ قَالَ عَبَايَةُ وَ مَا تَأْوِيلُهَا يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ؟ قَالَ {{ع}}: لَا حَوْلَ عَنْ مَعَاصِي اللَّهِ إِلَّا بِعِصْمَةِ اللَّهِ وَ لَا قُوَّةَ لَنَا عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ إِلَّا بِعَوْنِ اللَّهِ؛ قَالَ فَوَثَبَ عَبَايَةُ فَقَبَّلَ يَدَيْهِ وَ رِجْلَيْهِ}}؛ تحف العقول عن آل رسول الله، ابن شعبه حرانی، ص۴۶۸.</ref>.
# [[عبایه بن ربعی]] گوید: به [[عبدالله بن عباس]] گفتم: چرا [[پیامبر خدا]] {{صل}} [[کنیه]] [[علی]] {{ع}} را [[ابوتراب]] نهاد؟ گفت: زیرا او مالک و صاحب کره [[زمین]]، و بعد از [[پیغمبر]] {{صل}} [[حجّت]] [[خدا]] بر ساکنان [[زمین]] و بقای [[زمین]] به او، و [[آرامش]] [[زمین]] از [[برکت]] وجود اوست؛ از [[پیامبر خدا]] {{صل}} شنیدم که فرمود: [[روز قیامت]] چون شخص [[کافر]] نعمت‌هایی را که [[خداوند]] برای [[پاداش]] و کامیابی [[شیعه]] [[علی]] {{ع}} فراهم آورده است، بنگرد، گوید: ای کاش من هم [[شیعه]] [[علی]] {{ع}} بودم! و این است که [[خداوند]] فرموده است: {{متن قرآن|وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا}}<ref>«و کافر می‌گوید: ای کاش خاک بود» سوره نبأ، آیه ۴۰.</ref>.<ref>{{متن حدیث|عَبَايَةَ بْنِ رِبْعِيٍّ قَالَ: قُلْتُ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ لِمَ كَنَّى رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} عَلِيّاً {{ع}} أَبَا تُرَابٍ؟ قَالَ لِأَنَّهُ صَاحِبُ الْأَرْضِ وَ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَى أَهْلِهَا بَعْدَهُ وَ بِهِ بَقَاؤُهَا وَ إِلَيْهِ سُكُونُهَا وَ لَقَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ‌{{صل}} يَقُولُ إِنَّهُ إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ وَ رَأَى الْكَافِرُ مَا أَعَدَّ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لِشِيعَةِ عَلِيٍّ {{ع}} مِنَ الثَّوَابِ وَ الزُّلْفَى وَ الْكَرَامَةِ قَالَ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَاباً يَعْنِي مِنْ شِيعَةِ عَلِيٍّ {{ع}} وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ {{متن قرآن|وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا}}}}؛ علل الشرایع، شیخ صدوق، ج۱، ص۱۵۶.</ref>.
# [[عبایه ربعی]] گوید: از [[ابن عباس]] پرسیدم: آیا برای [[روزه‌دار]] جایز است که حجامت کند؟ گفت: بله، اگر نترسد که [[ضعف]] او را فرا گیرد؛ گفتم: آیا حجامت، [[روزه]] او را [[باطل]] می‌کند؟ گفت: نه؛ گفتم: پس معنی فرمایش [[پیغمبر اکرم]] {{صل}} چیست؛ آن‌گاه که دید، شخصی در [[ماه رمضان]] حجامت می‌کند؛ پس فرمود: حجامت ‌کننده و حجامت شده هر دو [[افطار]] کردند؟ پاسخ داد: آنها [[روزه]] خود را [[باطل]] کرده بودند؛ چون به یکدیگر [[دشنام]] دادند و در [[دشنام]] خود، بر [[پیغمبر]] [[خدا]] {{صل}} [[دروغ]] بستند؛ [[باطل]] شدن [[روزه]] آنها به خاطر حجامت نبود<ref>{{متن حدیث|عَبَايَةَ بْنِ رِبْعِيٍّ قَالَ: سَأَلْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ عَنِ الصَّائِمِ يَجُوزُ لَهُ أَنْ يَحْتَجِمَ؟ قَالَ نَعَمْ مَا لَمْ يَخْشَ ضَعْفاً عَلَى نَفْسِهِ؛ قُلْتُ فَهَلْ تَنْقُضُ الْحِجَامَةُ صَوْمَهُ؟ فَقَالَ لَا؛ فَقُلْتُ فَمَا مَعْنَى قَوْلِ النَّبِيِّ {{صل}} حِينَ رَأَى مَنْ يَحْتَجِمُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ أَفْطَرَ الْحَاجِمُ وَ الْمَحْجُومُ؟ فَقَالَ إِنَّمَا أَفْطَرَا لِأَنَّهُمَا تَسَابَّا وَ كَذَبَا فِي سَبِّهِمَا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} لَا لِلْحِجَامَةِ}}؛معانی الأخبار، شیخ صدوق، ص۳۱۹.</ref>.<ref>[[محمد جبله|جبله، محمد]]، [[عبایه بن ربعی الأسدی (مقاله)|مقاله «عبایه بن ربعی الأسدی»]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)| اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص ۴۳۲-۴۳۵.</ref>
 
== سرانجام ==
* درباره [[تاریخ]] [[وفات]] [[عبایه بن ربعی]] هیچ‌گونه اطلاعاتی در دست نیست.<ref>[[محمد جبله|جبله، محمد]]، [[عبایه بن ربعی الأسدی (مقاله)|مقاله «عبایه بن ربعی الأسدی»]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)| اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص ۴۳۵.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل وابسته}}
* [[بنی‌اسد]] (قبیله)
{{پایان مدخل وابسته}}


==منابع==
== منابع ==
{{منابع}}
* [[پرونده:1100376.jpg|22px]] [[محمد جبله|جبله، محمد]]، [[عبایه بن ربعی الأسدی (مقاله)|مقاله «عبایه بن ربعی الأسدی»]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)|'''اصحاب امام حسن مجتبی''']]
* [[پرونده:1100376.jpg|22px]] [[محمد جبله|جبله، محمد]]، [[عبایه بن ربعی الأسدی (مقاله)|مقاله «عبایه بن ربعی الأسدی»]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)|'''اصحاب امام حسن مجتبی''']]
* [[پرونده:1379452.jpg|22px]] [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۲ (کتاب)|'''اصحاب امام علی، ج۲''']]
{{پایان منابع}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس}}
{{پانویس2}}


[[رده:مدخل]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:عبایة بن ربعی اسدی]]
[[رده:عبایة بن ربعی اسدی]]
[[رده:مدخل اصحاب امام حسن مجتبی]]
[[رده:اصحاب امام علی]]
[[رده:اصحاب امام حسن]]
[[رده:بنی‌اسد]]
۲۴٬۵۵۵

ویرایش