آمادگی نظامی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[آمادگی نظامی در قرآن]] - [[آمادگی نظامی در فقه سیاسی]]| پرسش مرتبط  = }}

 

ایات و روایت بر اهمیت آمادگی نظامی تاکید دارند. رفع موانع برای  ایمان آوردن  انسان‌های مستعد، جلوگیری از هم‌دستی برخی از  جوامع  با  دشمنان اسلام ،  زمینه‌سازی  برای  پیمان‌های نظامی اهل‌کتاب  با مسلمانان، ایجاد ضمانت اجرایی آن و پرداخت  جزیه  به  حکومت اسلامی  از آثار  آمادگی نظامی است. وجوب امادگی نظامی، اهتمام پیامبر صلی الله علیه و اله ، اهتمام سایر پیامبران، لزوم حفظ امادگی نظامی دلیل بر اهمیت امادگی نظامی است و تهیه و ساخت سلاح ، اموزش فنون رزم اوری، گرداوری اطلاعات، و ... از ابعاد امادگی نظامی است.

[[قرآن کریم]]، در [[آیات]] مختلفی از [[قرآن کریم]]<ref>سوره بقره، آیه ۲۴۶، سوره آل عمران، آیات ۱۲۱،  ۱۷۲، ۲۰۰، سوره نساء، آیات ۷۱، ۹۴، ۱۰۲،  ۱۰۴، سوره انفال، آیات ۱۶، ۶۰، سوره توبه، آیات ۴۱،  ۴۶، ۴۷، ۱۲۳، سوره انبیاء، آیه ۸۰،  سوره سبأ، آیه ۱۰.</ref> به صراحت یا اشاره، به موضوع [[آمادگی نظامی]] پرداخته و مباحث متنوعی را در میان [[مفسّران]] پدید آورده است که مهم‌ترین آنها عبارت است از: [[هدف]] و آثار آمادگی نظامی؛ اهمّیّت آمادگی نظامی و ابعاد آمادگی نظامی، شامل تهیّه و ساخت [[سلاح]] و ادوات [[جنگی]]، [[آموزش]] [[فنون]] رزم‌آوری، آماده‌سازی روحی و معنوی [[رزمندگان]]، تأمین و گردآوری اطلاعات، برگزاری رزمایش‌های نظامی، تخصیص بودجه‌های نظامی و [[مرزبانی]]<ref>[[تقی صادقی|صادقی]] و [[رضا خراسانی‌نژاد|خراسانی‌نژاد]]، [[آمادگی نظامی (مقاله)|مقاله «آمادگی نظامی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱؛ [[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی]]، ص ۴۴.</ref>.

== [[هدف]] و آثار آمادگی نظامی ==

[[جوامع انسانی]] براساس نیازهای مشترک پدید آمده‌اند و تضاد منافع، بروز [[جنگ]] میان آنان را ناگزیر ساخته است؛ از این رو، آمادگی نظامی از ضروریّات [[حیات اجتماعی]] به شمار رفته، پذیرفته‌ترین هدفِ آن، [[حفاظت]] از منافع [[مادّی]] و معنویِ فردی و [[اجتماعی]] است. این معنا مورد [[پذیرش]] [[قرآن]] است<ref>سوره انفال، آیه ۶۰.</ref> .

هدف از آمادگی مستمر نظامی، جلوگیری از تجاوز دشمنان شناخته شده و ناشناس به [[حریم]] [[مادّی]] و [[معنوی]] [[اسلام]] و [[مسلمانان]] است. موارد ذیل را نیز از آثار [[آمادگی نظامی]] برشمرده‌اند: رفع موانع برای [[ایمان آوردن]] انسان‌های مستعد<ref>التفسیرالکبیر، ج ۱۵، ص ۱۸۶؛ فی ظلال، ج ۳، ص ۱۵۴۳.</ref>، جلوگیری از هم‌دستی برخی از [[جوامع]] با [[دشمنان اسلام]]<ref>التفسیر الکبیر، ج ۱۵، ص ۱۸۶؛ مراغی، مج ۴، ج ۱۰، ص ۲۵.</ref>، [[زمینه‌سازی]] برای [[پیمان‌های نظامی]] [[اهل‌کتاب]] با مسلمانان، ایجاد ضمانت اجرایی آن و پرداخت [[جزیه]] به [[حکومت اسلامی]]<ref> التفسیر الکبیر، ج ۱۵، ص ۱۸۶؛ بیان المعانی، ج ۵، ص ۳۰۶.</ref>.<ref>[[تقی صادقی|صادقی]] و [[رضا خراسانی‌نژاد|خراسانی‌نژاد]]، [[آمادگی نظامی (مقاله)|مقاله «آمادگی نظامی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>

# [[وجوب]] آمادگی نظامی: [[قرآن]] کریم<ref>سوره انفال، آیه ۶۰؛ سوره توبه، آیه ۴۱.</ref> به آمادگی نظامی [[فرمان]] داده است. گروهی از [[فقیهان]] و [[مفسّران]]، آمادگی نظامی را [[واجب]] [[عینی]]<ref>احکام‌القرآن، ج ۲، ص ۹۵۴ و ۹۵۵؛ التفسیر الکبیر، ج ۱۵، ص۱۸۵.</ref> و گروهی دیگر، [[واجب کفایی]] دانسته‌اند<ref>التفسیر الکبیر، ج ۱۶، ص ۷۲.</ref>؛ از این رو، آمادگی نظامی از نظر وجوب و اهمّیّت در [[حکم جهاد]] است<ref>فی ظلال، ج ۳، ص ۱۵۴۳.</ref>.

# اهتمام [[پیامبر گرامی اسلام]]: عزیمت [[رسول خدا]] در آستانه [[جنگ اُحد]] برای استقرار [[مجاهدان]] در پایگاه‌های [[جنگی]]<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۲۱.</ref> نشانه اهتمام خاص [[پیامبر]] {{صل}} به آمادگی نظامی است<ref>راهنما، ج ۳، ص ۴۰.</ref>.

# [[آمادگی نظامی]] نشانه [[ایمان]]: از دید [[مفسّران]]، [[نکوهش]] [[خداوند]] از [[منافقان]] که ساز و برگ [[جنگی]] را پیش از [[نبرد]] فراهم نیاورده‌اند<ref>سوره توبه، آیه ۴۶.</ref> از نشانه‌های نفاق و باعث سلب [[توفیق]] [[جهاد]] از آنان است<ref> المنیر، ج ۱۰، ص ۲۳۷.</ref>.

# [[ستایش]] از مجروحان آماده رزم: [[قرآن]]<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۷۲.</ref> به ستایش از مجروحانی پرداخته که پس از زخمی شدن در نبرد [[اُحد]]، با رساندن خود به [[جبهه]] [[جنگ]]، آمادگی‌شان را اعلام کرده‌اند<ref>تفسیر نمونه، ج۳، ص۱۷۶؛ تفسیر راهنما، ج۳، ص ۱۷۸ و ۱۷۹.</ref>.

# [[لزوم]] [[حفظ]] آمادگی نظامی در [[نماز]]:

# تهیه و ساخت [[سلاح]] و ادوات [[جنگی]]: برخی [[مفسّران]]<ref>سوره انفال، آیه ۶۰.</ref> آمادگی نظامی را به ادوات جنگی رایج در [[صدر اسلام]] منحصر دانسته‌اند. آنان به ظاهرِ روایاتی از [[رسول‌خدا]] {{صل}} تمسّک جسته‌اند که فرموده: مقصود از قوّه در [[آیه]] مزبور، همان [[شمشیر]] یا [[تیراندازی]] یا سپر است<ref>جامع‌البیان، مج۶، ج۱۰، ص ۳۹ و ۴۰؛ الدرّالمنثور، ج ۴، ص ۸۳ ۸۶؛ البرهان، ج ۲، ص ۷۰۶ و ۷۰۷.</ref>؛ برخی از [[روایات]] نیز به عمومیّت هرگونه سلاحی تصریح می‌کنند<ref>قمی، ج ۱، ص ۲۷۷؛ جامع البیان، مج ۶، ج ۱۰، ص ۴۰.</ref>.

نمونه روشن بهره‌گیری مسلمانان از روش‌های نظامی، حفر [[خندق]] در نبرد [[احزاب]] است که برای جلوگیری از ورود [[دشمن]] به [[مدینه]]، با پیشنهاد [[سلمان فارسی]] و [[دستور پیامبر]] برای نخستین بار، انجام و دشمن با [[شکست]] رو به رو شد<ref>تاریخ طبری، ج ۲، ص ۹۱ و ۹۲؛ یعقوبی، ج ۲، ص ۵۰.</ref>. [[استتار]] (استفاده از موانع طبیعی و [[غیر طبیعی]] برای پنهان ماندن از دید دشمن) یکی دیگر از تاکتیک‌های [[جنگی]] است که مواردی از [[سیره]]<ref>المغازی، ج۳، ص۸۹۷ و ج۱، ص ۱۱؛ سیره ابن‌کثیر، ج ۲، ص ۱۶۵؛ فروغ ابدیت، ج ۱، ص ۴۹۶ ـ ۴۹۸.</ref> و نیز [[شأن نزول]] [[سوره عادیات]] به آن اشاره دارد<ref>قرطبی، ج ۲۰، ص ۱۰۷و۱۰۸.</ref>.

# مرزبانی: از برجسته‌ترین نشانه‌های آمادگی نظامی، [[هوشیاری]] در حراست از مرزهاست. گروهی درباره جایگاه مرزبانی معتقدند که [[هدف]] نهایی از آمادگی نظامی، جز با "مرزبانی" کامل نخواهد شد<ref>مراغی، مج ۴، ج ۱۰، ص ۲۴ و ۲۵.</ref> و مرزبانی را از نشانه‌های [[تقوا]] شمرده‌اند<ref>راهنما، ج ۳، ص ۲۶۸.</ref>. [[روایات]] [[پیشوایان معصوم]] {{عم}} نیز بر این مسأله تأکید دارد. مهم‌ترین فایده مرزبانی، رسیدن سریع [[اخبار]] و اطلاعات از تحرّکات [[دشمن]] به مرکز حکومت اسلامی است<ref>[[تقی صادقی|صادقی]] و [[رضا خراسانی‌نژاد|خراسانی‌نژاد]]، [[آمادگی نظامی (مقاله)|مقاله «آمادگی نظامی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>.

# [[پرونده:000052.jpg|22px]] [[تقی صادقی|صادقی]] و [[رضا خراسانی‌نژاد|خراسانی‌نژاد]]، [[آمادگی نظامی (مقاله)|مقاله «آمادگی نظامی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۱''']]

# [[پرونده: 1100699.jpg|22px]] [[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه فقه سیاسی ج۱''']]