جز
جایگزینی متن - 'دست' به 'دست'
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
جز (جایگزینی متن - 'دست' به 'دست') |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = اسود بن قطبه تمیمی | عنوان مدخل = اسود بن قطبه تمیمی | مداخل مرتبط = [[اسود بن قطبه تمیمی در تاریخ اسلامی]] | پرسش مرتبط = }} | ||
== آشنایی اجمالی == | |||
اسود بن قطبه به [[نقل]] [[ابن ابی الحدید]] از کتاب استیعاب وی از [[اصحاب پیامبر]] [[خدا]] {{صل}} بوده و در [[جنگ بدر]] شرکت داشته، و به [[نقلی]] از [[تابعین]] و نیز [[اصحاب]] [[امیر مؤمنان]] {{ع}} و از رؤسای [[سپاه]] [[حلوان]] از ایالات [[فارس]] و مورد توجه [[حضرت علی]] {{ع}} بود<ref>شرح ابن ابی الحدید، ج۱۷، ص۱۴۵.</ref>. درباره سوابق اسود بن قطبه در [[تاریخ]] مطلب مهمی نیامده است، اگر چه [[ابن ابی الحدید]] درباره سوابق او به اختصار چنین آورده است: من به [[نسب]] اسود بن قطبه وقوف نیافته‌ام و [[گمان]] دارم که وی [[اسود بن زید بن قطبة بن غنم انصاری]] از [[قبیله]] [[بنی عبید بن عدی]] باشد. | |||
و نیز [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} نامه‌ای برای او نوشته است که دارای محتوای بسیار بالا و برای سران [[حکومت]]، [[استانداران]] و [[والیان]] مفید و کارساز است. [[نامه]] [[حضرت]] چنین است:اما بعد، [[زمامدار]] اگر دنبال هوا و هوس‌های پی در پی خویش باشد، بیشتر او را از [[عدالت]] باز میدارد؛ بنابراین امور [[مردم]] از نظر [[حق]] باید نزد تو مساوی باشد<ref>{{متن حدیث|فإن الوالي إذا اختلف هواه منعه ذلك كثيرة من العدل فليكن أمر الناس عندك في الحق سواء...}}</ref>. | |||
چراکه هیچ‌گاه [[جور]] و [[ستم]] [[جانشین]] [[عدالت]] نخواهد شد، از آنچه برای خود نمی‌پسندی، اجتناب کن و نفس خویش را در برابر آنچه [[خداوند]] بر تو [[واجب]] ساخته به [[امید]] ثوابش و همچنین از [[ترس]] کیفرش به [[خضوع]] و [[تسلیم]] وادار! | |||
ای اسود بن قطبه، بدان [[دنیا]] سرای [[آزمایش]] است که هر کس ساعتی در آن فراغت یابد و دست از کار بکشد، همین [[ساعت]] [[بیکاری]]، موجب [[حسرت]] و [[پشیمانی]] او در قیامت خواهد شد. و بدان که هیچ چیز تو را از [[حق]] بی‌نیاز نخواهد ساخت. از جمله [[حقوقی]] که بر تو فرض و [[واجب]] است کنترل هوس‌های خویش، مواظبت رعایا و رسیدگی توام با تلاش به کارهای آنهاست. در این [[راه]] آنچه از [[منافع]] عاید تو می‌شود، برای تو از [[مشکلات]] و ناراحتی‌هایی که متحمل می‌گردی، به مراتب سودمندتر است، والسلام<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۹.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۷۸-۱۷۹.</ref> | |||
==[[اسود بن قطبه تمیمی]]، [[کارگزار حلوان]]== | |||
اسود بن قطبه فرمانده لشکر [[حلوان]] بود و در آن [[زمان]] معمولاً [[فرماندهی]] با [[کارگزاری]] یکی بود و کسی که [[مسئولیت]] اداره منطقه‌ای را به عهده داشت، فرماندهی [[نیروهای نظامی]] آنجا نیز به عهده او بود. | |||
[[ابن ابی الحدید]] گوید: تا حال من به [[نسب]] [[اسود]] دست نیافتم و در بسیاری از نسخه‌ها خواندم که او [[حارثی]] است، از [[بنی حارث بن کعب]]؛ اما این را قبول نکردم و آن چه به [[گمان]] من می‌رسد، این است که او [[اسود بن زید بن قطبة بن غنم]]، [[انصاری]] از [[بنی عبید بن عدی]] باشد که [[ابن عبدالبرّ]] در استیعاب نام وی را ذکر کرده و می‌گوید [[موسی بن عقبه]] او را از کسانی دانسته است که در [[بدر]] شرکت داشتند<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهجالبلاغه، ج۱۷، ص۱۴۶؛ الاستیعاب، ج۱، ص۹۰؛ اسدالغابة، ج۱، ص۸۵.</ref>. به او اسود بن قطیبه<ref>ابن میثم، شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۹۶.</ref> و قطنه<ref>منقری، وقعة صفین، ص۱۰۶.</ref> نیز گفته‌اند. | |||
در [[تاریخ طبری]] از وی به عنوان [[ابومُفَزّر]]، اسود بن قطبه تمیمی یاد می‌کند و می‌نویسد: او در فتح [[شهر]] [[بهرسیر]] در سال شانزدهم حضور داشته و [[خمس غنایم]] [[ری]] را نزد [[عمر]] برد. و در سال سی و دو جزو افرادی بود که بر [[ابوذر]] [[نماز]] خواندند و از وی به نام ابو مفزر تمیمی یاد می‌کند. در کامل [[ابن اثیر]] نیز از او ذکری به میان آمده است<ref>تاریخ طبری (ده جلدی) ج۴، ۷، ۱۵۰ و ۳۰۹؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۵۱۰.</ref>. [[ابن عساکر]] بعد از ذکر نام وی او را تمیمی دانسته که [[شاعری]] مشهور است و بخشی از اشعارش را نقل کرده و او در [[نبرد یرموک]] شرکت داشته است<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۹، ص۶۸.</ref>. [[ابن حجر]] نیز همین گونه ذکر کرده و او را شاعری دانسته است که در [[قادسیه]] حاضر بوده است<ref>ابن حجر، الإصابه، ج۱، ص۳۴۰.</ref>. [[حموی]] اشعاری از وی نقل کرده است<ref>حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۲۵۴.</ref>. | |||
اینجا ما دو نامه‌ای را که [[حضرت امیر]]{{ع}} به او نوشته است، نقل می‌کنیم. اما قبل از آن، بهتر است سخنی درباره [[حلوان]] داشته باشیم. | |||
'''[[حُلوان]]:''' شهری بزرگ بوده که بعد از [[فتح مدائن]]، [[یزدگرد]] به آن [[پناه]] برد و برای [[جنگ]] با [[مسلمانان]]، نیروهای خود را تجدید [[سازمان]] نمود. اما بعد از این که [[احساس]] کرد [[شکست]] خواهد خورد، حلوان را به قصد [[اصفهان]] ترک کرده، از آنجا فرار نمود. حلوان به وسیله [[جریر بن عبدالله بجلی]] بدون [[خونریزی]] فتح شد<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ص۲۹۹.</ref>. | |||
[[یعقوبی]] در البلدان گوید: از [[جلولاء]] به [[خانقین]] روند که از آبادی‌های بس باشکوه و ارجمند است و از خانقین به [[قصر شیرین]] - و شیرین [[زن]] [[خسرو]] بود که تابستان را در این قصر به سر می‌برد - و در این محل [[پادشاهان ایران]] را آثار بسیاری است. (اما صدام حسین [[رئیس جمهور]] [[عراق]] پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی ایران]] در [[حمله]] نظامی[[سال]] ۱۳۵۹ به [[ایران]] آن [[شهر]] را با [[خاک]] یکسان کرد) و از قصر شیرین به حلوان روند و [[شهر حلوان]] شهری است باشکوه و بزرگ و [[اهل]] آن مردمی به هم آمیخته از [[عرب]] و [[عجم]]، از پارسی‌ها و کردهایند و [[خراج]] حلوان با این که از استان [[جبل]] است، داخل در خراج نواحی سواد (عراق) می‌باشد<ref>البلدان، ص۴۵.</ref>. ابن خرداد به می‌نویسد: از قصر شیرین تا حلوان پنج فرسخ. سپس گردنه حلوان است<ref>ابن خردادبه، المسالک و السالک، ص۱۸.</ref>. | |||
با توجه به آنچه ذکر شد، می‌‌توان گفت: شهری که امروز به آن سرپل ذهاب می‌گویند، تقریباً در محدوده حلوان سابق بنا شده است و شاید هم خود حُلوان باشد. چون حلوان بدون خونریزی فتح شده و بعدها تا مدت‌ها آباد بوده است. بنابراین، آن چه نقل شده که حلوان در جنگ بین مسلمانان و [[ایرانیان]] ویران شده است و اثری از آن موجود نیست<ref>حسن زاده آملی، تکملة منهاج البراعه، ج۲۰، ص۳۴۶.</ref>، [[صحت]] ندارد<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج۱، ص ۵۷۰-۵۷۲.</ref>. | |||
== نامه‌های حضرت به [[اسود بن قطبه]] == | |||
۱. در نهج البلاغه می‌نویسد که [[حضرت امیر]]{{ع}} در نامه‌ای به سردار [[سپاه]] [[حلوان]] چنین نوشت: | |||
هرگاه میل و خواست [[حکمران]] یکسان نباشد، این روش، او را از بسیاری از [[دادگری]] باز میدارد. پس باید کار [[مردم]] در [[حق]] نزد تو یکسان باشد؛ زیرا به جای [[ستم]]، نتیجه و [[سود]]، [[عدل و داد]] به دست نمی‌آید و دوری کن از کاری که نظایر آن را نمی‌پسندی و نفس خود را وادار در آنچه [[خدا]] به تو [[واجب]] گردانیده به [[امید]] [[پاداش]] و [[ترس]] از کیفرش. | |||
و بدان که [[دنیا]] سرای [[گرفتاری]] است که [[آدمی]] هرگز در آن ساعتی [[آسوده]] نبوده است؛ مگر آنکه [[آسودگی]] آن در [[روز قیامت]] موجب اندوهش می‌گردد و بدان هرگز تو را چیزی از حق [[بی‌نیاز]] نمی‌گرداند و از جمله حتی بر تو، نگاهداری نفس خویش و [[کوشش]] در کار [[رعیت]] و [[اصلاح]] در [[مفاسد]] آنهاست؛ زیرا سود و پاداشی که از این راه به تو می‌رسد، بیشتر از سودی است که به وسیله تو (به رعیت) می‌رسد.<ref>{{متن حدیث|أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ الْوَالِيَ إِذَا اخْتَلَفَ هَوَاهُ مَنَعَهُ ذَلِكَ كَثِيراً مِنَ الْعَدْلِ فَلْيَكُنْ أَمْرُ النَّاسِ عِنْدَكَ فِي الْحَقِّ سَوَاءً فَإِنَّهُ لَيْسَ فِي الْجَوْرِ عِوَضٌ مِنَ الْعَدْلِ فَاجْتَنِبْ مَا تُنْكِرُ أَمْثَالَهُ وَ ابْتَذِلْ نَفْسَكَ فِيمَا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَيْكَ رَاجِياً ثَوَابَهُ وَ مُتَخَوِّفاً عِقَابَهُ وَ اعْلَمْ أَنَّ الدُّنْيَا دَارُ بَلِيَّةٍ لَمْ يَفْرُغْ صَاحِبُهَا فِيهَا قَطُّ سَاعَةً إِلَّا كَانَتْ فَرْغَتُهُ عَلَيْهِ حَسْرَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ أَنَّهُ لَنْ يُغْنِيَكَ عَنِ الْحَقِّ شَيْءٌ أَبَداً وَ مِنَ الْحَقِّ عَلَيْكَ حِفْظُ نَفْسِكَ وَ الِاحْتِسَابُ عَلَى الرَّعِيَّةِ بِجُهْدِكَ فَإِنَّ الَّذِي يَصِلُ إِلَيْكَ مِنْ ذَلِكَ أَفْضَلُ مِنَ الَّذِي يَصِلُ بِكَ وَ السَّلَامُ}}؛ نهج البلاغه، فیض الاسلام، نامه ۵۹، ص۱۰۴۳؛ نهج البلاغه، عبده، ج۲، ص۱۲۰ در این کتاب کلمه جند نیامده و صاحب حلوان ذکر شده است.</ref>. | |||
در این [[نامه]] حضرت، [[وظیفه]] [[والی]] ذکر شده و تعبیر به رعیت نیز نشان [[امارت]] [[اسود]] است؛ زیرا اگر او تنها [[فرمانده]] بود، بهتر این بود که حضرت تعبیر به [[امیر]] می‌فرمود و به جای [[رعیت]]، [[جُند]] ([[لشکر]]) ذکر می‌کرد. | |||
۲. حضرت در [[نامه]] دیگری به [[اسود بن قطبه]] نوشت: | |||
کسی که از اشیاء [[موعظه]] آفرین [[پند]] نگیرد از آن چه در [[آینده]] به وقوع می‌پیوندد. پند نمی‌گیرد کسی که [[دنیا]] او را شیفته کند؛ بر آن [[دل]] بندد و حال آنکه دنیا مورد [[اطمینان]] نیست. پس [[عبرت]] بگیر از آن چه که گذشت، تا بر [[حذر]] باشی از آنچه که باقی است و آب انگور را برای مسلمانانی که در نزد تو می‌باشند بجوشان تا دو ثلث آن از بین برود. و زیاد کن به خاطر ما [[نیکی]] (به) لشکر را و آن را به جای آنچه بر عهده آنها ([[مسلمین]]) از روزیهای (تأمین [[بودجه]]) لشکر است، قرار ده؛ زیرا برای [[فرزندان]] ما حقی است و در [[نسل]] و فرزندان کسی است که از دعای او ترسیده می‌شود در حالی که او (فرزند) برای آنان (مسلمین) [[صالح]] و [[شایسته]] است و [[السلام]].<ref>{{متن حدیث|أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّهُ مَنْ لَمْ يَنْتَفِعْ بِمَا وُعِظَ لَمْ يَحْذَرْ مَا هُوَ غَابِرٌ وَ مَنْ أَعْجَبَتْهُ الدُّنْيَا رَضِيَ بِهَا وَ لَيْسَتْ بِثِقَةٍ فَاعْتَبِرْ بِمَا مَضَى تَحْذَرْ مَا بَقِيَ وَ اطْبُخْ لِلْمُسْلِمِينَ قِبَلَكَ مِنَ الطِّلَاءِ مَا يَذْهَبُ ثُلُثَاهُ وَ أَكْثِرْ لَنَا مِنْ لَطَفِ الْجُنْدِ وَ اجْعَلْهُ مَكَانَ مَا عَلَيْهِمْ مِنْ أَرْزَاقِ الْجُنْدِ فَإِنَّ لِلْوِلْدَانِ عَلَيْنَا حَقّاً وَ فِي الذُّرِّيَّةِ مَنْ يُخَافُ دُعَاؤُهُ وَ هُوَ لَهُمْ صَالِحٌ وَ السَّلَامُ}}؛ وقعة صفین، ص۱۰۶؛ خوئی، منهاج البراعه، ج۸، ص۳۸؛ ناسخ التواریخ، ج۵، ص۱۶۴؛ محمودی، نهج السعاده، ج۴، ص۲۲۱؛ بحارالأنوار، ج۳۲، ص۴۰۰.</ref>؛ | |||
مقصود این است: از آنجا که تأمین بودجه نظامی به عهده [[مردم]] است اگر تو از بیت المال و [[بودجه عمومی]]، مخارج [[نیروهای نظامی]] را تأمین کنی از یک طرف کاری را که مردم می‌باید انجام بدهند، انجام داده‌ای از طرف دیگر زیاد کردن بودجه نیروهای نظامی کمکی است به بهتر شدن [[معیشت]] فرزندان آنها. و یا با [[برقراری امنیت]] برای [[زندگی]] کردن آن [[فرزندان]] و ایجاد محیط سالم، به آنها کمک کردهای<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج۱، ص ۵۷۳-۵۷۵.</ref>. | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:1379452.jpg|22px]] [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|'''اصحاب امام علی''']] | |||
# [[پرونده:1100829.jpg|22px]] [[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|'''سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده:اسود بن قطبه تمیمی]] | |||