بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = آزادی | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[آزادی اندیشه در قرآن]] - [[آزادی اندیشه در سیره نبوی]] - [[آزادی اندیشه در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]| پرسش مرتبط = آزادی (پرسش)}} | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = آزادی اندیشه | |||
| عنوان مدخل = آزادی اندیشه | |||
| مداخل مرتبط = [[آزادی اندیشه در قرآن]] - [[آزادی اندیشه در سیره نبوی]] - [[آزادی اندیشه در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = آزادی (پرسش) | |||
}} | |||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
[[ | آزادی در اندیشه از مهمترین جلوههای آزادی فردی است و ناظر به آزادی افراد در [[گزینش]] هر اندیشه و باوری است که آن را درست میدانند<ref>منوچهر طباطبایی مؤتمنی، آزادیهای عمومی و حقوق بشر، ص۶۵.</ref>. اصل آزادی عقیده، از اصول مورد [[احترام]] در [[آموزههای اسلامی]] است<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۳، ص۳۷۱؛ ج۴، ص۴۳۵؛ ج۶، ص۲۶۲؛ ج۱۴، ص۹۳.</ref> و [[اسلام]]، [[مکتب]] [[تحمیل]] نیست<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۱، ص۱۵۷.</ref>؛ زیرا تحمیل دیدگاه و جلوگیری از [[آزادی اندیشه]]، به [[اختناق]] و [[استبداد]] میانجامد<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۴، ص۹۱.</ref>.<ref>[[حمید فاضل قانع|فاضل قانع، حمید]]، [[آزادی - فاضل قانع (مقاله)| مقاله «آزادی»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۱؛ [[شریف لکزایی|لکزایی، شریف]]، [[آزادی (کتاب)|آزادی]]، ص ۵۶؛ [[منصور میراحمدی|میراحمدی، منصور]] و [[رجبعلی اسفندیار|اسفندیار، رجبعلی]]، [[آزادی - میراحمدی (مقاله)| مقاله «آزادی»]]، [[مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی]]، ص ۱۰.</ref> | ||
در | == دلایل آزادی اندیشه در اسلام == | ||
این نوع [[آزادی]] در [[ارتباط]] [[انسان]] با پروردگارش اتفاق میافتد و مربوط به [[اعتقادات]] و چگونگی رابطه انسان و [[خداوند]] است و با مفاهیم [[جبر و اختیار]] سر و کار دارد. در این نوع آزادی، انسان باید دارای [[اختیار]] و [[اراده آزاد]] باشد تا با خدای خود ارتباط برقرار کند. تأکید [[اسلام]] بر اصل [[نفی]] [[ولایت انسان]] بر انسان دیگر به جز [[اذن الهی]] دلیل همین مدعاست<ref>سوره غاشیه، آیه ۲۱-۲۳.</ref>، همچنین تأکید بر [[آزمایش الهی]] [[بندگان]]، خود دلیلی بر وجود چنین آزادی است<ref>سوره بقره، آیه ۱۵۵.</ref>. | |||
دستور [[شریعت]] بر [[امر به معروف و نهی از منکر]] بندگان که از فروعات [[دین]] بوده و حاکی از [[نظارت]] [[مؤمنان]] بر [[رفتار]] یکدیگر است، نشان دیگری از آموزه [[دین اسلام]] در خصوص آزادی است<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۰۴، سوره توبه، آیه ۷۱.</ref>.<ref>[[علی حسنزاده|حسنزاده، علی]]، [[آزادی اسلامی - حسنزاده (مقاله)| مقاله «آزادی اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۷۸۴.</ref> | |||
== ضرورت آزاداندیشی == | |||
[[آزادی فکر]] و بیان یکی از مهمترین مظاهر [[آزادی عقیده]] است . مفهوم آزادی فکر، تابع موضوع «آزادی فکر از...» است. در بسیاری از مصادیق آزادی، وجه برجسته آزادی از یک امر خارجی چون [[ظلم و ستم]] [[حاکمان]] است؛ اما مسأله عمده آزادی فکر، آزادی از [[خودباختگی]] و [[تقلید]] است. موضوع [[آزاداندیشی]] شامل همه موضوعاتی است که ماهیت [[فرهنگی]] دارند<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار جمعی از اعضای تشکلها، کانونها، نشریات، هیئتهای مذهبی و شماری از نخبگان دانشجویی، ۱۵/۸/۱۳۸۲.</ref>. | |||
[[ | جنبه ایجابی آزاداندیشی عبارت از آزادانه [[فکر]] کردن و [[تصمیم]] گرفتن و جنبه سلبی آن ترجمهای [[تقلیدی]] و بر اثر تلقین دنبال بلندگوهای [[تبلیغاتی]] حرکت نکردن است<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با جمعی از اعضای تشکلها، کانونها، نشریات هیئتهای مذهبی و شماری از نخبگان دانشجویی، ۱۵/۸/۱۳۸۲.</ref>. اگر در جامعهای آزادی فکر پذیرفته شد، [[آزادی بیان]] نیز پذیرفته میشود. حتی اگر فردی در فکر و اندیشه خود آزاد بود، در بیان آن [[مقید]] به [[اجازه]] دیگران نخواهد شد. | ||
برخی برای [[ضرورت]] آزاداندیشی از مواضع مختلفی [[استدلال]] میآورد: | |||
# بدون آزاداندیشی، [[رشد اجتماعی]]، [[علمی]]، [[فکری]] و [[فلسفی]] امکان ندارد<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی، ۲۹/۳/۱۳۸۵.</ref>. کار [[حقیقی]] در زمینه گسترش و [[توسعه]] واقعیِ [[فرهنگ]] و [[اندیشه]] و [[علم]] نیازمند [[آزاداندیشی]] است<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با اعضای انجمن اهل قلم، ۷/۱۱/۱۳۸۱.</ref>. نبود آزاداندیشی، یعنی [[خودباختگی]] و [[تقلید]] در اندیشه. این امر ملازم با قبول [[سلطه]] [[بیگانه]] است. | |||
# آزاداندیشی لازمه [[علمی]] بودن [[جامعه]] و فرد است و [[تحجر]] در میدان علم، اصولاً معنا ندارد<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با هزاران نفر از بسیجیان استان قم، ۲/۸/۱۳۸۹.</ref>. | |||
# همواره رشد در [[کلام]]، [[فلسفه]] و هر علم دیگر، در [[سایه]] [[مباحثه]] و [[جدل]] و بحث و وجود معارض بوده است<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با اعضای هیئت دولت، ۸/۶/۱۳۸۴.</ref>. اساساً رشد [[شیعه]] حاصل آزاد [[فکری]] و [[عقلانیت]] آن است که از [[تعالیم]] [[اهل بیت]]{{عم}} اخذ کرده است<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با روحانیون، ۱۷/۸/۱۳۸۵.</ref>. | |||
# [[آزادی]] به مثابه یک [[حق]] [[انسانی]] برای [[اندیشیدن]] و گفتن، مصداقی از آزادی تأکید و [[تجلیل]] شده در [[قرآن کریم]] و کلمات [[ائمه]]{{عم}} است<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در مراسم فارغ التحصیلی گروهی از دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس، ۱۲/۶/۱۳۷۷.</ref>. به همین جهت، آزادی و [[آزاداندیشی]]، یکی از مبانی اصلی [[اصولگرایی]] باید به شمار آید<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی، ۲۹/۳/۱۳۸۵.</ref>.<ref>[[ابوالحسن حسنی (زاده 1348)|حسنی، ابوالحسن]]، [[آزادی اسلامی - حسنی (مقاله)|مقاله «آزادی اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۲]] ص ۱۱۵۳.</ref> | |||
== اصول آزاداندیشی == | |||
# آزاداندیشی یک امر تشریفاتی یا [[شعار]] تبلیغاتی نیست، بلکه باید به مثابه یک [[کارزار]] [[فکری]] باشد<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با اعضای هیئت دولت، ۸/۶/۱۳۸۴.</ref>. | |||
# آزاداندیشی بدون نهاد [[اجتماعی]] ممکن نیست. بنابراین، نسبت به مسأله آزاداندیشی، [[احساس]] [[مسئولیت همگانی]]، در [[دولت]]، [[مردم]] و [[نخبگان]]، [[ضرورت]] دارد<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در صحن جامع رضوی مشهد مقدس، ۱/۱/۱۳۸۴.</ref>. | |||
# آزاداندیشی مخصوص محافل تخصصی است؛ نه محافل عمومی<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با اعضای انجمن اهل قلم، ۷/۱۱/۱۳۸۱؛ ۳۱/۵/۱۳۸۹.</ref>. | |||
#آزاداندیشی، جهت لازم دارد و آن [[دعوت]] به سوی [[خدا]] است<ref>سوره نحل، آیه ۱۲۵.</ref>.<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در تاریخ ۳۱/۵/۱۳۸۹.</ref> | |||
# آزاداندیشی به رشته یا سطح خاصی مقید نیست؛ بلکه باید در سطوح مختلف گسترش و تعمیق یابد و [[اهل]] [[فکر]]، در همه رشتهها، همه گونه آراء و افکار خود را، آزادانه بیان کنند<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با اعضای انجمن اهل قلم، ۷/۱۱/۱۳۸۱؛ دیدار هزاران نفر از بسیجیان استان قم، ۲/۸/۱۳۸۹.</ref>. | |||
# حمایت به روش سالم از [[افکار]] و آزاداندیشی [[وظیفه]] [[حکومت]] است<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با اعضای انجمن اهل قلم، ۷/۱۱/۱۳۸۱؛ دیدار اعضای هیئت دولت، ۸/۶/۱۳۸۴.</ref>. | |||
# حمایت از [[آزاد]] اندیشی نباید به حمایت از [[باطل]] و باز گذاشتن دست [[اهل باطل]] منجر شود<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با اعضای هیئت دولت، ۸/۶/۱۳۸۴.</ref>. | |||
# آزاد اندیشی در زمینه سالم به نتایج مطلوب میرسد؛ بنابراین، آزاد اندیشی نباید به ساختارشکنی و شالودهشکنی و بر هم زدن پایههای [[هویت ملی]] بینجامد<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با اساتید و دانشجویان دانشگاههای استان سمنان، ۱۸/۸/۱۳۸۵.</ref>. | |||
# برای آزاداندیشی ایجاد فضای گفتمانی لازم است و راهکار آن آزاداندیشی فردی و سازمانی است: [[فکر]] کردن، گفتن، [[نوشتن]]، انعکاس دادن در مجامعِ علمی، راهاندازی کرسیهای آزاداندیشی و نهادینه کردن گفتگوی محترمانه، عاقلانه، منصفانه و با [[استدلال]]<ref>حضرت¬آیتالله¬خامنهای، بیانات در دیدار با اعضای انجمن اهل قلم، ۷/۱۱/۱۳۸۱؛ ۳/۷/۱۳۹۰.</ref>.<ref>[[ابوالحسن حسنی (زاده 1348)|حسنی، ابوالحسن]]، [[آزادی اسلامی - حسنی (مقاله)|مقاله «آزادی اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۲]] ص ۱۱۵۳.</ref> | |||
== پرسش وابسته == | == پرسش وابسته == | ||
خط ۱۷: | خط ۴۱: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده: | # [[پرونده:1100648.jpg|22px]] [[شریف لکزایی|لکزایی، شریف]]، [[آزادی (کتاب)|'''آزادی''']] | ||
# [[پرونده:IM009731.jpg|22px]] [[حمید فاضل قانع|فاضل قانع، حمید]]، [[آزادی - فاضل قانع (مقاله)| مقاله «آزادی»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه امام خمینی ج۱''']] | |||
# [[پرونده:1100697.jpg|22px]] [[منصور میراحمدی|میراحمدی، منصور]] و [[رجبعلی اسفندیار|اسفندیار، رجبعلی]]، [[آزادی - میراحمدی (مقاله)| مقاله «آزادی»]]، [[مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی (کتاب)|'''مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی''']] | |||
# [[پرونده:1100618.jpg|22px]] [[علی حسنزاده|حسنزاده، علی]]، [[آزادی اسلامی - حسنزاده (مقاله)| مقاله «آزادی اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|'''منظومه فکری امام خمینی''']] | |||
# [[پرونده:1100619.jpg|22px]] [[ابوالحسن حسنی (زاده 1348)|حسنی، ابوالحسن]]، [[آزادی اسلامی - حسنی (مقاله)|مقاله «آزادی اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۲ (کتاب)|'''منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۲''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||