ویژگی‌های خاص امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '}}↵↵== منبع‌شناسی جامع مهدویت ==↵{{منبع‌ جامع}}↵* کتاب‌شناسی مهدویت؛↵* مقاله‌شناسی مهدویت؛↵* پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.↵{{پایان منبع جامع}}' به '}}'
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-:::::* +*))
جز (جایگزینی متن - '}}↵↵== منبع‌شناسی جامع مهدویت ==↵{{منبع‌ جامع}}↵* کتاب‌شناسی مهدویت؛↵* مقاله‌شناسی مهدویت؛↵* پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.↵{{پایان منبع جامع}}' به '}}')
 
(۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{پرسش غیرنهایی}}
{{جعبه اطلاعات پرسش
{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی       = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع فرعی        = ویژگی‌های خاص امام مهدی چیست؟
| تصویر = 7626626268.jpg
| تصویر             = 7626626268.jpg
| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[آشنایی با امام مهدی]] / [[معرفت امام مهدی (شناخت امام مهدی)]]  
| اندازه تصویر      = 200px
| مدخل اصلی =  [[ویژگی‌های خاص امام مهدی]]
| مدخل بالاتر     = [[مهدویت]] / [[آشنایی با امام مهدی]] / [[معرفت امام مهدی (شناخت امام مهدی)]]  
| مدخل وابسته = [[شمایل امام مهدی]]
| مدخل اصلی   =  [[ویژگی‌های خاص امام مهدی]]
| تعداد پاسخ = ۱
| مدخل وابسته   = [[شمایل امام مهدی]]
| پاسخ‌دهنده        =
| پاسخ‌دهندگان      = ۱ پاسخ
}}
}}
'''ویژگی‌های خاص امام مهدی چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.
'''ویژگی‌های خاص امام مهدی چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.
==عبارت‌های دیگری از این پرسش==


== پاسخ نخست ==
== پاسخ نخست ==
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|راست|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[درسنامه مهدویت ج۱ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[درسنامه مهدویت ج۱ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:


«برخی [[ویژگی‌های خاص حضرت مهدی]] {{ع}}‌
«برخی [[ویژگی‌های خاص حضرت مهدی]] {{ع}}‌
*'''مخفی بودن آثار حمل در [[مادر حضرت مهدی]] {{ع}}‌''': یکی از ویژگی‌های خاص آن [[حضرت]] این است که زمانی که مادر آن [[حضرت]] به ایشان باردار بوده، اثری از حمل در آن بانوی بزرگوار مشاهده نمی‌شد. این موضوع هرچند در برخی از [[پیامبران]] {{عم}} سابقه داشته؛ ولی درباره [[امامان معصوم]] {{عم}} این‌چنین، گزارش نشده است. وقتی [[امام حسن عسکری]] {{ع}} نوید [[ولادت حضرت مهدی]] {{ع}} را به عمه بزرگوار خود ([[حکیمه خاتون]]) می‌دهد، آن بانو با کمال شگفتی می‌پرسد: چگونه امشب آن [[نور]] [[پاک]] از [[نرجس]] به [[دنیا]] می‌آید؛ در حالی‌که اثری از بارداری در او مشاهده نمی‌شود؟<ref>ر.ک: کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۲۶، ح ۲؛ کشف الغمة، ج ۲، ص ۴۹۸؛ دلائل الامامة، ص ۲۶۸.</ref>
* '''مخفی بودن آثار حمل در [[مادر حضرت مهدی]] {{ع}}‌''': یکی از ویژگی‌های خاص آن [[حضرت]] این است که زمانی که مادر آن [[حضرت]] به ایشان باردار بوده، اثری از حمل در آن بانوی بزرگوار مشاهده نمی‌شد. این موضوع هرچند در برخی از [[پیامبران]] {{عم}} سابقه داشته؛ ولی درباره [[امامان معصوم]] {{عم}} این‌چنین، گزارش نشده است. وقتی [[امام حسن عسکری]] {{ع}} نوید [[ولادت حضرت مهدی]] {{ع}} را به عمه بزرگوار خود ([[حکیمه خاتون]]) می‌دهد، آن بانو با کمال شگفتی می‌پرسد: چگونه امشب آن [[نور]] [[پاک]] از [[نرجس]] به [[دنیا]] می‌آید؛ در حالی‌که اثری از بارداری در او مشاهده نمی‌شود؟<ref>ر.ک: کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۲۶، ح ۲؛ کشف الغمة، ج ۲، ص ۴۹۸؛ دلائل الامامة، ص ۲۶۸.</ref>
*'''[[مخفی بودن ولادت]] آن حضرت‌''': از مهم‌ترین ویژگی‌های [[ولادت حضرت مهدی]] {{ع}}، مخفی بودن آن است. [[سعید بن جبیر]] می‌گوید: از [[امام سجاد]] {{ع}} شنیدم که می‌فرمود: {{عربی|"فی الْقَائِمُ مِنَّا سُنَنِ مِنْ سُنَنِ الانبیاء {{عَمُّ}} . . . وَ سُنَّةُ مِنْ إبراهیم . . . وَ أَمَّا مَنْ إبراهیم فخفاء الْوِلَادَةِ وَ اعْتِزَالِ النَّاسِ..."}}<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، باب ۳۱، ح ۳.</ref>؛ "در [[قائم]] ما سنت‌هایی از [[پیامبران]] وجود دارد... اما از [[ابراهیم]] پنهانی ولادت و کناره‌گیری از [[مردم]]...".
* '''[[مخفی بودن ولادت]] آن حضرت‌''': از مهم‌ترین ویژگی‌های [[ولادت حضرت مهدی]] {{ع}}، مخفی بودن آن است. [[سعید بن جبیر]] می‌گوید: از [[امام سجاد]] {{ع}} شنیدم که می‌فرمود: {{عربی|"فی الْقَائِمُ مِنَّا سُنَنِ مِنْ سُنَنِ الانبیاء {{عَمُّ}} . . . وَ سُنَّةُ مِنْ إبراهیم . . . وَ أَمَّا مَنْ إبراهیم فخفاء الْوِلَادَةِ وَ اعْتِزَالِ النَّاسِ..."}}<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، باب ۳۱، ح ۳.</ref>؛ "در [[قائم]] ما سنت‌هایی از [[پیامبران]] وجود دارد... اما از [[ابراهیم]] پنهانی ولادت و کناره‌گیری از [[مردم]]...".
*'''روشن شدن چراغی در [[بیت الحمد]]، از ولادت تا [[هنگام ظهور]]''': "بیت" در لغت به معنای خانه و "[[حمد]]" به معنای [[ستایش]] و ثنا است. این واژه در بعضی از [[روایات]]، به کار رفته و از آن به عنوان جایگاهی مربوط به [[حضرت مهدی]] {{ع}} یاد شده است. [[مفضل]] گوید: شنیدم [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: {{عربی|"اِنَّ لِصَاحِبِ هَذا الاَمْرِ بَیتاً یُقَالُ لَهُ بَیْتُ الحَمْدِ فِیهِ سِراجٌ یَزهَرُ مُنذُ وُلِدَ اِلَی یَوْمَ یَقُومُ بِالسَّیفِ لا یُطْفَا"}}<ref>نعمانی، الغیبة، ص ۲۳۹، ح ۳۱.</ref>؛ "همانا برای [[صاحب]] این امر خانه‌ای است که بدان "[[بیت الحمد]]" می‌گویند. در آن چراغی هست که از هنگام ولادت روشنی می‌بخشد؛ تا روزی که با [[شمشیر]] [[قیام]] می‌کند، خاموش نخواهد شد". اگرچه به روشنی [[جایگاه]] این خانه و چگونگی [[روشنایی]] آن، بیان نشده است؛ ولی احتمال می‌رود مقصود، معنای کنایی باشد که با ولادت [[آخرین حجت الهی]]، [[چراغ هدایت]] [[بشر]] با فروغی هر چه بیشتر، به پرتوافشانی پرداخته و [[زمین]] را از [[نور]] وجود خود آکنده ساخته است. این [[روایت]] با همین مضمون از [[امام باقر]] {{ع}} نیز [[نقل]] شده است<ref>محمد بن حسن طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۶۷، ح ۴۸۳.</ref>.
* '''روشن شدن چراغی در [[بیت الحمد]]، از ولادت تا [[هنگام ظهور]]''': "بیت" در لغت به معنای خانه و "[[حمد]]" به معنای [[ستایش]] و ثنا است. این واژه در بعضی از [[روایات]]، به کار رفته و از آن به عنوان جایگاهی مربوط به [[حضرت مهدی]] {{ع}} یاد شده است. [[مفضل]] گوید: شنیدم [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: {{عربی|"اِنَّ لِصَاحِبِ هَذا الاَمْرِ بَیتاً یُقَالُ لَهُ بَیْتُ الحَمْدِ فِیهِ سِراجٌ یَزهَرُ مُنذُ وُلِدَ اِلَی یَوْمَ یَقُومُ بِالسَّیفِ لا یُطْفَا"}}<ref>نعمانی، الغیبة، ص ۲۳۹، ح ۳۱.</ref>؛ "همانا برای [[صاحب]] این امر خانه‌ای است که بدان "[[بیت الحمد]]" می‌گویند. در آن چراغی هست که از هنگام ولادت روشنی می‌بخشد؛ تا روزی که با [[شمشیر]] [[قیام]] می‌کند، خاموش نخواهد شد". اگرچه به روشنی [[جایگاه]] این خانه و چگونگی [[روشنایی]] آن، بیان نشده است؛ ولی احتمال می‌رود مقصود، معنای کنایی باشد که با ولادت [[آخرین حجت الهی]]، [[چراغ هدایت]] [[بشر]] با فروغی هر چه بیشتر، به پرتوافشانی پرداخته و [[زمین]] را از [[نور]] وجود خود آکنده ساخته است. این [[روایت]] با همین مضمون از [[امام باقر]] {{ع}} نیز [[نقل]] شده است<ref>محمد بن حسن طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۶۷، ح ۴۸۳.</ref>.
*'''خاتم الاوصیا بودن ایشان‌''': "[[خاتم الاوصیاء]]"، به معنای پایان بخش [[جانشینان پیامبر]] اکرم {{صل}} است. یکی از ویژگی‌های اختصاصی آن [[حضرت]]، آن است که پایان بخش سلسله [[امامت]] است. این [[لقب]] ابتدا بر زبان خود آن [[حضرت]] در کودکی، جاری شد. طریف ابو نصر گوید: "بر [[صاحب الزمان]] وارد شدم؛ آن [[حضرت]] فرمود: برای من [[صندل]] احمر (نوعی چوب خوش‌بو) بیاور. پس برای ایشان آوردم؛ آن [[حضرت]] به من رو کرد و فرمود: آیا مرا می‌شناسی؟ گفتم: بله سپس فرمود: من کیستم؟ عرض کردم: شما آقای من و [[فرزند]] آقای من هستید. پس آن [[حضرت]] فرمود: مقصودم این نبود! گفتم: [[خداوند]] مرا فدای شما گرداند. بفرمایید مقصودتان چه بود؟ [[حضرت]] فرمود: {{عربی|"اَنَا خاتَمُ الاَوْصِیاءِ وَ بی یَدْفَعُ اللّه عَزَّوَجَلَّ اَلْبَلاءَ عَنْ اَهْلی وَ شیعَتی"}}<ref>کتاب الغیبة، ص ۲۴۶، ح ۲۱۵؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۴۱، ح ۱۲.</ref>؛ "من [[خاتم الاوصیاء]] هستم که [[خداوند]] به وسیله من، بلا را از اهل و شیعیانم دور می‌سازد". علاوه بر [[خاتم الاوصیاء]] از [[حضرت مهدی]] {{ع}} به عنوان [[خاتم الائمه]] نیز یاد شده است؛ چنان‌که [[رسول گرامی اسلام]] {{صل}} می‌فرماید: {{عربی|"مَعاشِرَ النَّاسِ! اِنِّي نَبِيٌّ وَ عَلِيٌّ وَصِيِّي. اَلَا وَ اِنَّ خَاتَمَ الاَئِمَّهِ مِنّاَ القَائِمَ المَهدِيَّ..."}}<ref>فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ص ۹۷.</ref>؛ "ای مردمان! من پیامبرم و [[علی]] [[جانشین]] من است. [[آگاه]] باشید که [[خاتم الائمه]]، [[قائم]] [[مهدی]] از ما است". این ویژگی نیز اختصاص به [[حضرت مهدی]] {{ع}} دارد.
* '''خاتم الاوصیا بودن ایشان‌''': "[[خاتم الاوصیاء]]"، به معنای پایان بخش [[جانشینان پیامبر]] اکرم {{صل}} است. یکی از ویژگی‌های اختصاصی آن [[حضرت]]، آن است که پایان بخش سلسله [[امامت]] است. این [[لقب]] ابتدا بر زبان خود آن [[حضرت]] در کودکی، جاری شد. طریف ابو نصر گوید: "بر [[صاحب الزمان]] وارد شدم؛ آن [[حضرت]] فرمود: برای من [[صندل]] احمر (نوعی چوب خوش‌بو) بیاور. پس برای ایشان آوردم؛ آن [[حضرت]] به من رو کرد و فرمود: آیا مرا می‌شناسی؟ گفتم: بله سپس فرمود: من کیستم؟ عرض کردم: شما آقای من و [[فرزند]] آقای من هستید. پس آن [[حضرت]] فرمود: مقصودم این نبود! گفتم: [[خداوند]] مرا فدای شما گرداند. بفرمایید مقصودتان چه بود؟ [[حضرت]] فرمود: {{عربی|"اَنَا خاتَمُ الاَوْصِیاءِ وَ بی یَدْفَعُ اللّه عَزَّوَجَلَّ اَلْبَلاءَ عَنْ اَهْلی وَ شیعَتی"}}<ref>کتاب الغیبة، ص ۲۴۶، ح ۲۱۵؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۴۱، ح ۱۲.</ref>؛ "من [[خاتم الاوصیاء]] هستم که [[خداوند]] به وسیله من، بلا را از اهل و شیعیانم دور می‌سازد". علاوه بر [[خاتم الاوصیاء]] از [[حضرت مهدی]] {{ع}} به عنوان [[خاتم الائمه]] نیز یاد شده است؛ چنان‌که [[رسول گرامی اسلام]] {{صل}} می‌فرماید: {{عربی|"مَعاشِرَ النَّاسِ! اِنِّي نَبِيٌّ وَ عَلِيٌّ وَصِيِّي. اَلَا وَ اِنَّ خَاتَمَ الاَئِمَّهِ مِنّاَ القَائِمَ المَهدِيَّ..."}}<ref>فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ص ۹۷.</ref>؛ "ای مردمان! من پیامبرم و [[علی]] [[جانشین]] من است. [[آگاه]] باشید که [[خاتم الائمه]]، [[قائم]] [[مهدی]] از ما است". این ویژگی نیز اختصاص به [[حضرت مهدی]] {{ع}} دارد.
*'''[[پنهان زیستی]] ایشان‌''': با مراجعه به مجموعه‌های روایی روشن می‌شود که شمار بسیاری از احادیثی که درباره [[وجود امام مهدی]] {{ع}} بوده و از [[ظهور]] او نوید داده است؛ از [[غیبت]] غمبار او نیز خبر می‌دهد. [[غیبت]] آن حضرت- با ویژگی‌های خاص خود- به این صورت نه تنها برای هیچ‌یک از [[امامان]] {{عم}} رخ نداده، که برای هیچ‌یک از [[پیامبران]] نیز اتفاق نیفتاده است. البته از برخی [[روایات]] استفاده می‌شود که یک نحوه غیبتی، برای برخی از [[انبیا]] بوده است.
* '''[[پنهان زیستی]] ایشان‌''': با مراجعه به مجموعه‌های روایی روشن می‌شود که شمار بسیاری از احادیثی که درباره [[وجود امام مهدی]] {{ع}} بوده و از [[ظهور]] او نوید داده است؛ از [[غیبت]] غمبار او نیز خبر می‌دهد. [[غیبت]] آن حضرت- با ویژگی‌های خاص خود- به این صورت نه تنها برای هیچ‌یک از [[امامان]] {{عم}} رخ نداده، که برای هیچ‌یک از [[پیامبران]] نیز اتفاق نیفتاده است. البته از برخی [[روایات]] استفاده می‌شود که یک نحوه غیبتی، برای برخی از [[انبیا]] بوده است.
*'''[[میراث]] [[انبیا]] نزد ایشان‌''': یکی از [[ویژگی‌های حضرت مهدی]] {{ع}} این است که [[هنگام ظهور]]، بسیاری از [[میراث‌های پیامبران]] را به همراه خواهد داشت. درباره اینکه این امور به چه منظور نزد او جمع شده، سخن صریحی وجود ندارد؛ ولی با توجه به نقش آن حضرت- که همان نقش [[انبیا]] و [[اولیا]] است و او آرزوی همه آنان را تحقق خواهد بخشید- می‌توان نتیجه گرفت که تمامی ابزار آنان، در [[اختیار]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} قرار خواهد گرفت. دیگر اینکه آن [[حضرت]] [[وظیفه]] دارد تا همه [[پیروان ادیان]] را به [[دین]] مقبول الهی ([[اسلام]]) [[دعوت]] کند و این [[مواریث]]، نشانه‌هایی از [[حقانیت]] آن [[حضرت]] است. از این رو همان‌گونه که در [[روایات]] از زنده ماندن [[حضرت مسیح]] {{ع}}، به عنوان [[هدایت]] [[مسیحیان]] و ارجاع ایشان به [[پیروی]] از [[حضرت مهدی]] {{ع}} یاد شده؛ می‌توان سایر میراث‌ها را به عنوان وسیله‌ای برای [[اتمام حجت]] بر آنان دانست.
* '''[[میراث]] [[انبیا]] نزد ایشان‌''': یکی از [[ویژگی‌های حضرت مهدی]] {{ع}} این است که [[هنگام ظهور]]، بسیاری از [[میراث‌های پیامبران]] را به همراه خواهد داشت. درباره اینکه این امور به چه منظور نزد او جمع شده، سخن صریحی وجود ندارد؛ ولی با توجه به نقش آن حضرت- که همان نقش [[انبیا]] و [[اولیا]] است و او آرزوی همه آنان را تحقق خواهد بخشید- می‌توان نتیجه گرفت که تمامی ابزار آنان، در [[اختیار]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} قرار خواهد گرفت. دیگر اینکه آن [[حضرت]] [[وظیفه]] دارد تا همه [[پیروان ادیان]] را به [[دین]] مقبول الهی ([[اسلام]]) [[دعوت]] کند و این [[مواریث]]، نشانه‌هایی از [[حقانیت]] آن [[حضرت]] است. از این رو همان‌گونه که در [[روایات]] از زنده ماندن [[حضرت مسیح]] {{ع}}، به عنوان [[هدایت]] [[مسیحیان]] و ارجاع ایشان به [[پیروی]] از [[حضرت مهدی]] {{ع}} یاد شده؛ می‌توان سایر میراث‌ها را به عنوان وسیله‌ای برای [[اتمام حجت]] بر آنان دانست.


برخی از آنچه در [[روایات]] مورد اشاره قرار گرفته، عبارت است از:
برخی از آنچه در [[روایات]] مورد اشاره قرار گرفته، عبارت است از:
:::::#پیراهن [[رسول گرامی اسلام]] {{صل}}‌: [[یعقوب]] بن شعیب از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] کرده است که به وی فرمود: "آیا [[پیراهن قائم]] را- که [[هنگام قیام]] می‌پوشد- نشانت ندهم؟ عرض کردم: چرا؛ پس آن [[حضرت]] جعبه‌ای را خواست و آن را گشود و از آن پیراهن کرباسی را بیرون آورد. آن را باز کرد که ناگهان دیدم در آستین چپ آن، آثار [[خون]] مشاهده می‌شود. سپس فرمود: این [[پیراهن پیامبر]] گرامی [[خداوند]] است؛ در روزی که دندان‌های پیشین آن [[حضرت]] ضربه دید. آن [[خون]] را بوسیدم و بر صورت خویش نهادم. سپس [[امام صادق]] {{ع}} آن را درهم پیچید و برداشت"<ref>الغیبة، ص ۳۵۰، ج ۴۲.</ref>.
# پیراهن [[رسول گرامی اسلام]] {{صل}}‌: [[یعقوب]] بن شعیب از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] کرده است که به وی فرمود: "آیا [[پیراهن قائم]] را- که [[هنگام قیام]] می‌پوشد- نشانت ندهم؟ عرض کردم: چرا؛ پس آن [[حضرت]] جعبه‌ای را خواست و آن را گشود و از آن پیراهن کرباسی را بیرون آورد. آن را باز کرد که ناگهان دیدم در آستین چپ آن، آثار [[خون]] مشاهده می‌شود. سپس فرمود: این [[پیراهن پیامبر]] گرامی [[خداوند]] است؛ در روزی که دندان‌های پیشین آن [[حضرت]] ضربه دید. آن [[خون]] را بوسیدم و بر صورت خویش نهادم. سپس [[امام صادق]] {{ع}} آن را درهم پیچید و برداشت"<ref>الغیبة، ص ۳۵۰، ج ۴۲.</ref>.
:::::#[[عمامه پیامبر]] {{صل}}،
# [[عمامه پیامبر]] {{صل}}،
:::::#زره [[رسول خدا]] {{صل}}<ref>کافی، ج ۸، ص ۲۲۴، ح ۲۸۵.</ref>،
# زره [[رسول خدا]] {{صل}}<ref>کافی، ج ۸، ص ۲۲۴، ح ۲۸۵.</ref>،
:::::#[[سلاح حضرت]] [[رسول اکرم]] {{صل}}<ref>الغیبة، ص ۳۴۹، ح ۴۰؛ کافی، ج ۸، ص ۲۲۴، ح ۲۸۵.</ref>،
# [[سلاح حضرت]] [[رسول اکرم]] {{صل}}<ref>الغیبة، ص ۳۴۹، ح ۴۰؛ کافی، ج ۸، ص ۲۲۴، ح ۲۸۵.</ref>،
:::::#[[پرچم]] [[پیامبر گرامی اسلام]] {{صل}}<ref>الغیبة، ۳۴۳، ح ۲۸ و ۴۳۵، ح ۱.</ref>،
# [[پرچم]] [[پیامبر گرامی اسلام]] {{صل}}<ref>الغیبة، ۳۴۳، ح ۲۸ و ۴۳۵، ح ۱.</ref>،
:::::#[[سنگ حضرت موسی]] {{ع}}<ref>کافی، ج ۱، ص ۲۳۱، ح ۳.</ref>،
# [[سنگ حضرت موسی]] {{ع}}<ref>کافی، ج ۱، ص ۲۳۱، ح ۳.</ref>،
:::::#[[عصای حضرت موسی]] {{ع}}<ref>کافی، ج ۱، ص ۲۳۱، ح ۱؛ الغیبة، ص ۲۳۸، ح ۲۸، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۷۶، ح ۷.</ref>، [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "[[عصای موسی]] چوب آسی از یک نهال بهشتی بود. هنگامی که وی به سوی مدین می‌رفت، [[جبرئیل]] آن را برایش آورد و آن عصا همراه با [[تابوت]] [[آدم]]، در [[دریاچه طبریه]] (در شمال [[فلسطین]]) است و هرگز آن دو نمی‌پوسند و تغییر نمی‌یابند تا اینکه [[حضرت قائم]] [[هنگام قیام]]، آن دو را بیرون می‌آورد".
# [[عصای حضرت موسی]] {{ع}}<ref>کافی، ج ۱، ص ۲۳۱، ح ۱؛ الغیبة، ص ۲۳۸، ح ۲۸، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۷۶، ح ۷.</ref>، [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "[[عصای موسی]] چوب آسی از یک نهال بهشتی بود. هنگامی که وی به سوی مدین می‌رفت، [[جبرئیل]] آن را برایش آورد و آن عصا همراه با [[تابوت]] [[آدم]]، در [[دریاچه طبریه]] (در شمال [[فلسطین]]) است و هرگز آن دو نمی‌پوسند و تغییر نمی‌یابند تا اینکه [[حضرت قائم]] [[هنگام قیام]]، آن دو را بیرون می‌آورد".
:::::#[[انگشتری سلیمان]] {{ع}}<ref>الغیبة، ص ۳۴۳، ح ۲۷؛ کافی، ج ۱، ص ۲۳۱، ح ۱.</ref>،
# [[انگشتری سلیمان]] {{ع}}<ref>الغیبة، ص ۳۴۳، ح ۲۷؛ کافی، ج ۱، ص ۲۳۱، ح ۱.</ref>،
:::::#تشتی که [[حضرت موسی]] {{ع}} در آن [[قربانی]] می‌کرد<ref>کافی، ج ۱، ص ۲۳۲، ح ۱.</ref>.
# تشتی که [[حضرت موسی]] {{ع}} در آن [[قربانی]] می‌کرد<ref>کافی، ج ۱، ص ۲۳۲، ح ۱.</ref>.


[[امام علی]] {{ع}} فرمود: [[رسول خدا]] {{صل}} فرموده است: {{عربی|"المهدی مِنْ ولدی ، تکون لَهُ غیبة وَ حیرة تَضِلُّ فیها الامم ، یأتی بذخیرة الانبیاء فیملاها عَدْلًا وَ قِسْطاً کما مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً"}}<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ص ۲۸۷، ح ۵.</ref>؛ "فرزندم [[مهدی]] یک [[غیبت]] و حیرتی دارد که [[امت‌ها]] در آن [[گمراه]] شوند. او با [[ذخیره]] [[پیغمبران]] می‌آید و [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند؛ آن‌گونه که پر از [[جور]] و [[ظلم]] شده باشد".
[[امام علی]] {{ع}} فرمود: [[رسول خدا]] {{صل}} فرموده است: {{عربی|"المهدی مِنْ ولدی ، تکون لَهُ غیبة وَ حیرة تَضِلُّ فیها الامم ، یأتی بذخیرة الانبیاء فیملاها عَدْلًا وَ قِسْطاً کما مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً"}}<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ص ۲۸۷، ح ۵.</ref>؛ "فرزندم [[مهدی]] یک [[غیبت]] و حیرتی دارد که [[امت‌ها]] در آن [[گمراه]] شوند. او با [[ذخیره]] [[پیغمبران]] می‌آید و [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند؛ آن‌گونه که پر از [[جور]] و [[ظلم]] شده باشد".


همان‌گونه که اشاره شد، شاید یکی از حکمت‌های این [[میراث]] داری، این است که [[پیروان]] تمامی [[ادیان]]، با دیدن [[میراث]] [[پیامبر]] خود، به [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[ایمان]] آورند و نیز اهداف [[حضرت مهدی]] {{ع}} و [[قیام]] ایشان، دربرگیرنده تمامی [[اهداف پیامبران]] بزرگ است. ازاین‌رو در آن هنگامه عظیم، آن [[حضرت]] با در [[اختیار]] گرفتن [[میراث پیامبران]] بزرگ، [[هدف]] خود را- که در واقع [[هدف]] جمیع آنان بوده است- تحقق می‌بخشد.
همان‌گونه که اشاره شد، شاید یکی از حکمت‌های این [[میراث]] داری، این است که [[پیروان]] تمامی [[ادیان]]، با دیدن [[میراث]] [[پیامبر]] خود، به [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[ایمان]] آورند و نیز اهداف [[حضرت مهدی]] {{ع}} و [[قیام]] ایشان، دربرگیرنده تمامی [[اهداف پیامبران]] بزرگ است. ازاین‌رو در آن هنگامه عظیم، آن [[حضرت]] با در [[اختیار]] گرفتن [[میراث پیامبران]] بزرگ، [[هدف]] خود را- که در واقع [[هدف]] جمیع آنان بوده است- تحقق می‌بخشد.
*'''نبودن [[بیعت]] احدی بر گردن ایشان‌''': مضمون برخی از [[روایات]] این است که آن [[حضرت]] با [[غیبت]] خود، مجبور به [[بیعت]] با طاغوت‌های زمان نمی‌شود. [[امیر مؤمنان]] {{ع}} می‌فرماید: {{عربی|"اِنَّ القائِمَ مِنّا اِذا قامَ لَمْ تَكُنْ لاَِحَدٍ فی عُنُقِهِ بَیعَةٌ فَلِذلِكَ تُخْفی وِلادَتُهُ وَیغیبُ شَخْصُهُ"}}<ref> کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۰۳؛ امین الاسلام طبرسی، اعلام الوری، ص ۴۲۶.</ref>؛ "همانا [[قائم]] از ما [[اهل بیت]]، هنگامی که [[قیام]] می‌کند، [[بیعت]] احدی بر گردن او نیست و به همین علت است که ولادتش، مخفی نگه داشته می‌شود و شخص او [[غایب]] است".
* '''نبودن [[بیعت]] احدی بر گردن ایشان‌''': مضمون برخی از [[روایات]] این است که آن [[حضرت]] با [[غیبت]] خود، مجبور به [[بیعت]] با طاغوت‌های زمان نمی‌شود. [[امیر مؤمنان]] {{ع}} می‌فرماید: {{عربی|"اِنَّ القائِمَ مِنّا اِذا قامَ لَمْ تَكُنْ لاَِحَدٍ فی عُنُقِهِ بَیعَةٌ فَلِذلِكَ تُخْفی وِلادَتُهُ وَیغیبُ شَخْصُهُ"}}<ref> کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۰۳؛ امین الاسلام طبرسی، اعلام الوری، ص ۴۲۶.</ref>؛ "همانا [[قائم]] از ما [[اهل بیت]]، هنگامی که [[قیام]] می‌کند، [[بیعت]] احدی بر گردن او نیست و به همین علت است که ولادتش، مخفی نگه داشته می‌شود و شخص او [[غایب]] است".


همین معنا در کلامی از پیشوای دوم- آن هنگام که به جهت [[مصالح اسلام]] و [[مسلمین]] تن به [[مصالحه]] با [[معاویه]] داد و [[مردم]] زبان به ملامت آن [[حضرت]] گشودند- انعکاس یافت: "آیا ندانستید که هیچ‌یک از ما [[امامان]] نیست؛ مگر اینکه [[بیعت]] با [[ستمگری]] بر گردن او قرار می‌گیرد؛ به جز [[قائم]] که [[عیسی بن مریم]] پشت سرش [[نماز]] می‌گزارد. پس به درستی که خداوند- تبارک و تعالی- ولادتش را مخفی و شخصش را [[پنهان]] می‌سازد تا [[هنگام قیام]]، [[بیعت]] هیچ‌کس بر گردنش نباشد"<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۱۵؛ الاحتجاج، ج ۲، ص ۲۸۹.</ref>.
همین معنا در کلامی از پیشوای دوم- آن هنگام که به جهت [[مصالح اسلام]] و [[مسلمین]] تن به [[مصالحه]] با [[معاویه]] داد و [[مردم]] زبان به ملامت آن [[حضرت]] گشودند- انعکاس یافت: "آیا ندانستید که هیچ‌یک از ما [[امامان]] نیست؛ مگر اینکه [[بیعت]] با [[ستمگری]] بر گردن او قرار می‌گیرد؛ به جز [[قائم]] که [[عیسی بن مریم]] پشت سرش [[نماز]] می‌گزارد. پس به درستی که خداوند- تبارک و تعالی- ولادتش را مخفی و شخصش را [[پنهان]] می‌سازد تا [[هنگام قیام]]، [[بیعت]] هیچ‌کس بر گردنش نباشد"<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۱۵؛ الاحتجاج، ج ۲، ص ۲۸۹.</ref>.


[[حضرت مهدی]] {{ع}} خود در توقیعی می‌فرماید: "در خصوص [[علت غیبت]] سؤال کرده بودید، [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] می‌فرماید: "ای اهل [[ایمان]] از چیزهایی سؤال نکنید که اگر برای شما روشن شود، ناراحت می‌شوید". بدانید که هرکدام از پدران من، [[بیعت]] یکی از طاغوت‌های زمان خویش را برگردن داشتند؛ ولی من وقتی [[قیام]] می‌کنم، [[بیعت]] هیچ‌یک از گردن‌کشان و طاغوت‌های زمان را بر گردن ندارم"<ref>کتاب الغیبة، ص ۲۹۰؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۸۳، ح ۴.</ref>.
[[حضرت مهدی]] {{ع}} خود در توقیعی می‌فرماید: "در خصوص [[علت غیبت]] سؤال کرده بودید، [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] می‌فرماید: "ای اهل [[ایمان]] از چیزهایی سؤال نکنید که اگر برای شما روشن شود، ناراحت می‌شوید". بدانید که هرکدام از پدران من، [[بیعت]] یکی از طاغوت‌های زمان خویش را برگردن داشتند؛ ولی من وقتی [[قیام]] می‌کنم، [[بیعت]] هیچ‌یک از گردن‌کشان و طاغوت‌های زمان را بر گردن ندارم"<ref>کتاب الغیبة، ص ۲۹۰؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۸۳، ح ۴.</ref>.
*'''[[طول عمر]] آن حضرت‌''': [[حضرت مهدی]] {{ع}}، با [[قدرت الهی]] زنده است و در میان [[مردم]]، به حیات خود ادامه می‌دهد. به [[یقین]] همان خدایی که [[آتش]] را برای [[ابراهیم]] سرد و وسیله [[سلامت]] قرار می‌دهد و گل را برای [[عیسی]] {{ع}} تبدیل به پرنده می‌کند و [[عیسی]] و [[خضر]] را پس از قرن‌ها زنده نگه می‌دارد؛ می‌تواند [[مهدی]] {{ع}} را نیز با [[قدرت الهی]] خود زنده نگه دارد. این [[حقیقت]] در [[روایات]] فراوانی منعکس شده است: [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} فرمود: {{عربی|"ذَاکَ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِ أَخِی الْحُسَینِ ابْنِ سَیدَةِ الامَاءِ یطِیلُ اللَّهُ عُمُرَهُ فِی غَیبَتِهِ ثُمَّ یظْهِرُهُ بِقُدْرَتِهِ فِی صُورَةِ شَابٍّ ابْنِ دُونِ الارْبَعِینَ سَنَةً ذَلِکَ لِیعْلَمَ أَنَّ اللَّهَ عَلی کُلِّ شَی ءٍ قَدِیرٌ"}}<ref>کشف الغمة، ج ۲، ص ۵۲۱؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ۳۱۵، باب ۲۹، ح ۲.</ref>؛ "او نهمین از [[فرزندان]] برادرم [[حسین]] و [[فرزند]] سرور کنیزان است. [[خداوند]] [[عمر]] او را در دوران غیبتش طولانی می‌گرداند. سپس با [[قدرت]] خود، او را در سیمای [[جوانی]] که کمتر از [[چهل]] سال دارد، ظاهر می‌سازد تا بدانند که [[خداوند]] بر هر کاری توانا است". [[امام سجاد]] {{ع}} فرمود: {{عربی|"فی الْقَائِمِ سُنَّةُ مِنْ نُوحٍ وَ هُوَ طُولِ الْعُمُرِ"}}<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۲۲، باب ۳۱، ح ۴.</ref>؛ "در [[قائم]] سنتی از [[نوح]] است که آن [[طول عمر]] می‌باشد".
* '''[[طول عمر]] آن حضرت‌''': [[حضرت مهدی]] {{ع}}، با [[قدرت الهی]] زنده است و در میان [[مردم]]، به حیات خود ادامه می‌دهد. به [[یقین]] همان خدایی که [[آتش]] را برای [[ابراهیم]] سرد و وسیله [[سلامت]] قرار می‌دهد و گل را برای [[عیسی]] {{ع}} تبدیل به پرنده می‌کند و [[عیسی]] و [[خضر]] را پس از قرن‌ها زنده نگه می‌دارد؛ می‌تواند [[مهدی]] {{ع}} را نیز با [[قدرت الهی]] خود زنده نگه دارد. این [[حقیقت]] در [[روایات]] فراوانی منعکس شده است: [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} فرمود: {{عربی|"ذَاکَ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِ أَخِی الْحُسَینِ ابْنِ سَیدَةِ الامَاءِ یطِیلُ اللَّهُ عُمُرَهُ فِی غَیبَتِهِ ثُمَّ یظْهِرُهُ بِقُدْرَتِهِ فِی صُورَةِ شَابٍّ ابْنِ دُونِ الارْبَعِینَ سَنَةً ذَلِکَ لِیعْلَمَ أَنَّ اللَّهَ عَلی کُلِّ شَی ءٍ قَدِیرٌ"}}<ref>کشف الغمة، ج ۲، ص ۵۲۱؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ۳۱۵، باب ۲۹، ح ۲.</ref>؛ "او نهمین از [[فرزندان]] برادرم [[حسین]] و [[فرزند]] سرور کنیزان است. [[خداوند]] [[عمر]] او را در دوران غیبتش طولانی می‌گرداند. سپس با [[قدرت]] خود، او را در سیمای [[جوانی]] که کمتر از [[چهل]] سال دارد، ظاهر می‌سازد تا بدانند که [[خداوند]] بر هر کاری توانا است". [[امام سجاد]] {{ع}} فرمود: {{عربی|"فی الْقَائِمِ سُنَّةُ مِنْ نُوحٍ وَ هُوَ طُولِ الْعُمُرِ"}}<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۲۲، باب ۳۱، ح ۴.</ref>؛ "در [[قائم]] سنتی از [[نوح]] است که آن [[طول عمر]] می‌باشد".
*'''[[کشته شدن شیطان]] به دست آن حضرت‌''': از وهب بن جمیع [[نقل]] شده است: "از [[حضرت صادق]] {{ع}} درباره این گفته ابلیس- که "پروردگارا! پس مرا تا روزی که خلایق برانگیخته می‌شوند، مهلت ده؛ [[خداوند]] فرمود: البته تو از مهلت داده شده‌گانی تا وقت معین و معلوم"- پرسیدم: این کدام روز خواهد بود؟ فرمود: {{عربی|"یا وَهْبٍ أَ تَحْسَبُ أَنَّهُ یوم یبعث اللَّهُ النَّاسَ لَا وَ لکن اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْظَرَهُ إلی یوم یبعث اللَّهُ قَائِمَنَا فیأخذ بناصیته فیضرب عُنُقِهِ فذلک الیوم هُوَ الْوَقْتُ الْمَعْلُومِ"}}<ref>دلائل الامامة، ص ۲۴۰.</ref>؛ "آیا گمان می‌کنی آن روز، [[رستاخیز بزرگ]] است؟ هرگز! بلکه [[خداوند]] او را تا روزی که [[قائم]] ما [[قیام]] می‌کند، فرصت داده است. آن‌گاه [[قائم]] ما از پیشانی او را گرفته، گردنش را خواهد زد. آن هنگام [[وقت معلوم]] است".
* '''[[کشته شدن شیطان]] به دست آن حضرت‌''': از وهب بن جمیع [[نقل]] شده است: "از [[حضرت صادق]] {{ع}} درباره این گفته ابلیس- که "پروردگارا! پس مرا تا روزی که خلایق برانگیخته می‌شوند، مهلت ده؛ [[خداوند]] فرمود: البته تو از مهلت داده شده‌گانی تا وقت معین و معلوم"- پرسیدم: این کدام روز خواهد بود؟ فرمود: {{عربی|"یا وَهْبٍ أَ تَحْسَبُ أَنَّهُ یوم یبعث اللَّهُ النَّاسَ لَا وَ لکن اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْظَرَهُ إلی یوم یبعث اللَّهُ قَائِمَنَا فیأخذ بناصیته فیضرب عُنُقِهِ فذلک الیوم هُوَ الْوَقْتُ الْمَعْلُومِ"}}<ref>دلائل الامامة، ص ۲۴۰.</ref>؛ "آیا گمان می‌کنی آن روز، [[رستاخیز بزرگ]] است؟ هرگز! بلکه [[خداوند]] او را تا روزی که [[قائم]] ما [[قیام]] می‌کند، فرصت داده است. آن‌گاه [[قائم]] ما از پیشانی او را گرفته، گردنش را خواهد زد. آن هنگام [[وقت معلوم]] است".


بعید نیست مقصود از [[روایت]]، این باشد که با روشن شدن حقایق در [[عصر ظهور]] و رشد بسیار بالای عقلانی [[انسان‌ها]] در آن عصر، دیگر مجالی برای اغوای [[شیطان]] باقی نخواهد ماند و او خلع [[سلاح]] و نابود می‌گردد و این پایان مهلت او است<ref>ر.ک: کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۲، ح ۵؛ الثاقب فی المناقب، ص ۳۱۰؛ دلائل الامامة، ص ۲۴۶؛ اثبات الوصیة، ص ۱۵.</ref>.
بعید نیست مقصود از [[روایت]]، این باشد که با روشن شدن حقایق در [[عصر ظهور]] و رشد بسیار بالای عقلانی [[انسان‌ها]] در آن عصر، دیگر مجالی برای اغوای [[شیطان]] باقی نخواهد ماند و او خلع [[سلاح]] و نابود می‌گردد و این پایان مهلت او است<ref>ر.ک: کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۲، ح ۵؛ الثاقب فی المناقب، ص ۳۱۰؛ دلائل الامامة، ص ۲۴۶؛ اثبات الوصیة، ص ۱۵.</ref>.
*'''[[نزول حضرت عیسی]] {{ع}} و [[اقتدا به حضرت مهدی]] {{ع}}‌''': فرود آمدن [[پیامبر]] بزرگ [[خدا]] [[عیسی بن مریم]]، به هنگام [[قیام امام مهدی]] {{ع}}، از دیدگاه همه مسلمانان- با وجود [[اختلاف]] در مذهب- یک واقعیت ثابت و از اموری است که [[تردید]] در آن راه ندارد. شاید [[حکمت]] فرود آمدن آن [[حضرت]] در [[هنگام ظهور]]، تقویت حرکت جهانی آن [[حضرت]] و اعتراف و [[تصدیق]] به [[حقانیت]] آن وجود گران‌مایه است. به‌ویژه آنکه [[حضرت عیسی]]، به [[امام مهدی]] {{ع}}، [[اقتدا]] می‌کند و به [[امامت]] او [[نماز]] می‌گزارد و [[امامت]] جهانی و آسمانی او را [[تصدیق]] و تأیید می‌کند.
* '''[[نزول حضرت عیسی]] {{ع}} و [[اقتدا به حضرت مهدی]] {{ع}}‌''': فرود آمدن [[پیامبر]] بزرگ [[خدا]] [[عیسی بن مریم]]، به هنگام [[قیام امام مهدی]] {{ع}}، از دیدگاه همه مسلمانان- با وجود [[اختلاف]] در مذهب- یک واقعیت ثابت و از اموری است که [[تردید]] در آن راه ندارد. شاید [[حکمت]] فرود آمدن آن [[حضرت]] در [[هنگام ظهور]]، تقویت حرکت جهانی آن [[حضرت]] و اعتراف و [[تصدیق]] به [[حقانیت]] آن وجود گران‌مایه است. به‌ویژه آنکه [[حضرت عیسی]]، به [[امام مهدی]] {{ع}}، [[اقتدا]] می‌کند و به [[امامت]] او [[نماز]] می‌گزارد و [[امامت]] جهانی و آسمانی او را [[تصدیق]] و تأیید می‌کند.


[[نزول عیسی]] {{ع}}، از مهم‌ترین حوادث [[تاریخ]]، و بزرگ‌ترین [[نشانه‌ها]] و [[دلایل]] بر [[حقانیت امام]] [[مهدی]] {{ع}} خواهد بود. آیا شگفت‌انگیز نیست که انسانی، مدتی در روی [[زمین]] زندگی کند؛ آن‌گاه [[خداوند]] به او رفعت بخشیده و بالا ببرد و در آن حال هزاران سال زندگی کند؛ سپس با [[قیام جهانی حضرت مهدی]] {{ع}}، فرود آید و ضمن [[تصدیق]] و اقرار به [[امامت]] آن [[حضرت]]، با او [[نماز]] بگزارد و با حرکت نجات‌بخش و آسمانی او همراه شود؟
[[نزول عیسی]] {{ع}}، از مهم‌ترین حوادث [[تاریخ]]، و بزرگ‌ترین [[نشانه‌ها]] و [[دلایل]] بر [[حقانیت امام]] [[مهدی]] {{ع}} خواهد بود. آیا شگفت‌انگیز نیست که انسانی، مدتی در روی [[زمین]] زندگی کند؛ آن‌گاه [[خداوند]] به او رفعت بخشیده و بالا ببرد و در آن حال هزاران سال زندگی کند؛ سپس با [[قیام جهانی حضرت مهدی]] {{ع}}، فرود آید و ضمن [[تصدیق]] و اقرار به [[امامت]] آن [[حضرت]]، با او [[نماز]] بگزارد و با حرکت نجات‌بخش و آسمانی او همراه شود؟
::::::[[ابو بصیر]] گوید: به [[امام صادق]] {{ع}} عرض کردم: ای [[فرزند]] [[رسول خدا]]! [[قائم]] شما [[اهل بیت]] کیست؟ فرمود: {{عربی|"يَا أَبَا بَصِيرٍ هُوَ اَلْخَامِسُ مِنْ وُلْدِ اِبْنِي مُوسَى ذَلِكَ اِبْنُ سَيِّدَةِ اَلْإِمَاءِ يَغِيبُ غَيْبَةً يَرْتَابُ فِيهَا اَلْمُبْطِلُونَ ثُمَّ يُظْهِرُهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَيَفْتَحُ اَللَّهُ عَلَى يَدِهِ مَشَارِقَ اَلْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا وَ يَنْزِلُ رُوحُ اَللَّهِ عِيسَى اِبْنُ مَرْيَمَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَيُصَلِّي خَلْفَهُ وَ تُشْرِقُ اَلْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا..."}}<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، باب ۳۳، ح ۳۱.</ref>؛ "ای [[ابو بصیر]]! او پنجمین از [[فرزندان]] پسرم [[موسی]] است. او [[فرزند]] سرور کنیزان است و غیبتی کند که باطل‌جویان در آن [[تردید]] کنند. پس [[خدای تعالی]] او را [[آشکار]] کند و به دست او شرق و غرب عالم را بگشاید و [[روح الله]] [[عیسی بن مریم]] فرود آید و پشت سر او [[نماز]] گزارد و [[زمین]] به [[نور]] پروردگارش روشن گردد...".
 
*'''[[ایجاد حکومت]] واحد جهانی‌''': ویژگی‌ها، اختیارات و عملکردهای [[امام مهدی]] {{ع}} در [[عصر ظهور]]، جز با تشکیل [[حکومت واحد جهانی]] محقق نخواهد شد. براساس [[روایات]]، [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[ظلم و جور]] را از روی [[زمین]] بر می‌اندازد و [[عدالت]] و [[دین حق]] را در سطح [[جهان]] برای همیشه مستقر می‌سازد. او دارای [[قدرت]] و امکانات مطلق و جهانی خواهد بود که نتیجه آن، چیرگی بر عالم و [[تشکیل حکومت]] مقتدر جهانی است و....
[[ابو بصیر]] گوید: به [[امام صادق]] {{ع}} عرض کردم: ای [[فرزند]] [[رسول خدا]]! [[قائم]] شما [[اهل بیت]] کیست؟ فرمود: {{عربی|"يَا أَبَا بَصِيرٍ هُوَ اَلْخَامِسُ مِنْ وُلْدِ اِبْنِي مُوسَى ذَلِكَ اِبْنُ سَيِّدَةِ اَلْإِمَاءِ يَغِيبُ غَيْبَةً يَرْتَابُ فِيهَا اَلْمُبْطِلُونَ ثُمَّ يُظْهِرُهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَيَفْتَحُ اَللَّهُ عَلَى يَدِهِ مَشَارِقَ اَلْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا وَ يَنْزِلُ رُوحُ اَللَّهِ عِيسَى اِبْنُ مَرْيَمَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَيُصَلِّي خَلْفَهُ وَ تُشْرِقُ اَلْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا..."}}<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، باب ۳۳، ح ۳۱.</ref>؛ "ای [[ابو بصیر]]! او پنجمین از [[فرزندان]] پسرم [[موسی]] است. او [[فرزند]] سرور کنیزان است و غیبتی کند که باطل‌جویان در آن [[تردید]] کنند. پس [[خدای تعالی]] او را آشکار کند و به دست او شرق و غرب عالم را بگشاید و [[روح الله]] [[عیسی بن مریم]] فرود آید و پشت سر او [[نماز]] گزارد و [[زمین]] به [[نور]] پروردگارش روشن گردد...".
* '''[[ایجاد حکومت]] واحد جهانی‌''': ویژگی‌ها، اختیارات و عملکردهای [[امام مهدی]] {{ع}} در [[عصر ظهور]]، جز با تشکیل [[حکومت واحد جهانی]] محقق نخواهد شد. براساس [[روایات]]، [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[ظلم و جور]] را از روی [[زمین]] بر می‌اندازد و [[عدالت]] و [[دین حق]] را در سطح [[جهان]] برای همیشه مستقر می‌سازد. او دارای [[قدرت]] و امکانات مطلق و جهانی خواهد بود که نتیجه آن، چیرگی بر عالم و [[تشکیل حکومت]] مقتدر جهانی است و....


[[امام باقر]] {{ع}} می‌فرماید: {{عربی|"الْقَائِمُ مِنَّا مَنْصُورٌ بِالرُّعْبِ مُؤَيَّدٌ بِالنَّصْرِ تُطْوَي لَهُ الْأَرْضُ وَ تَظْهَرُ لَهُ الْكُنُوزُ يَبْلُغُ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ وَ يُظْهِرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ دَيْنَهُ عَلَي الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْركُون فَلا یَبقی فِی الاَرضِ خراب اِلا قَدْ عُمِرَ، وَ یَنزِلَ روحُ اللهِ عِیسَی بنُ مریم«علیه السّلام» فَیُصلّی خلفَهُ"}}<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۳۱، ح ۱۶.</ref>؛ "[[قائم]] ما با افکندن [[بیم]] و هراس در [[دل]] [[ستمگران]]، [[یاری]] می‌شود و با [[پشتیبانی الهی]] تأیید می‌گردد. [[زمین]] برایش خاضع و [[تسلیم]] می‌شود و گنج‌ها برای او نمایان می‌گردد. [[حکومت]] او شرق و غرب عالم را فرا می‌گیرد. [[خداوند]] به وسیله او دینش را بر تمامی [[ادیان]] چیرگی و [[غلبه]] می‌بخشد؛ هرچند [[مشرکان]] کراهت داشته باشند. در [[عصر ظهور]] در [[زمین]] خرابی و ویرانی نمی‌ماند؛ مگر آنکه آباد می‌شود. [[عیسی بن مریم]] فرود می‌آید و پشت سر او [[نماز]] می‌گزارد".
[[امام باقر]] {{ع}} می‌فرماید: {{عربی|"الْقَائِمُ مِنَّا مَنْصُورٌ بِالرُّعْبِ مُؤَيَّدٌ بِالنَّصْرِ تُطْوَي لَهُ الْأَرْضُ وَ تَظْهَرُ لَهُ الْكُنُوزُ يَبْلُغُ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ وَ يُظْهِرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ دَيْنَهُ عَلَي الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْركُون فَلا یَبقی فِی الاَرضِ خراب اِلا قَدْ عُمِرَ، وَ یَنزِلَ روحُ اللهِ عِیسَی بنُ مریم«علیه السّلام» فَیُصلّی خلفَهُ"}}<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۳۱، ح ۱۶.</ref>؛ "[[قائم]] ما با افکندن [[بیم]] و هراس در [[دل]] [[ستمگران]]، [[یاری]] می‌شود و با [[پشتیبانی الهی]] تأیید می‌گردد. [[زمین]] برایش خاضع و [[تسلیم]] می‌شود و گنج‌ها برای او نمایان می‌گردد. [[حکومت]] او شرق و غرب عالم را فرا می‌گیرد. [[خداوند]] به وسیله او دینش را بر تمامی [[ادیان]] چیرگی و [[غلبه]] می‌بخشد؛ هرچند [[مشرکان]] کراهت داشته باشند. در [[عصر ظهور]] در [[زمین]] خرابی و ویرانی نمی‌ماند؛ مگر آنکه آباد می‌شود. [[عیسی بن مریم]] فرود می‌آید و پشت سر او [[نماز]] می‌گزارد".
*'''آکنده کردن [[زمین]] از [[عدل و داد]]''': از مهم‌ترین [[اهداف قیام حضرت مهدی]] {{ع}}، برپایی [[عدل و قسط]] در [[جامعه بشری]] و بسط و توسعه آن بر کل کره [[زمین]] و بین تمام [[انسان‌ها]] است. بدون [[تردید]]، کمتر مسأله‌ای هست که در [[اسلام]] به اهمیت "[[عدالت]]" باشد. "[[عدل]]" همانند مسأله "[[توحید]]"، در تمام اصول و [[فروع]] [[اسلام]]، ریشه دوانده است؛ یعنی، همان‌طور که هیچ‌یک از مسائل عقیدتی، عملی، فردی، [[اجتماعی]]، [[اخلاقی]] و حقوقی، از [[حقیقت توحید]] و [[یگانگی]] جدا نیست؛ همین‌طور هیچ‌یک از آنها خالی از [[روح]] "[[عدل]]" نمی‌باشد. بنابراین "[[عدل]]" به عنوان یکی از [[اصول مذهب شیعه]] و یکی از زیربناهای [[فکری]] [[مسلمانان]] شناخته می‌شود.
* '''آکنده کردن [[زمین]] از [[عدل و داد]]''': از مهم‌ترین [[اهداف قیام حضرت مهدی]] {{ع}}، برپایی [[عدل و قسط]] در [[جامعه بشری]] و بسط و توسعه آن بر کل کره [[زمین]] و بین تمام [[انسان‌ها]] است. بدون [[تردید]]، کمتر مسأله‌ای هست که در [[اسلام]] به اهمیت "[[عدالت]]" باشد. "[[عدل]]" همانند مسأله "[[توحید]]"، در تمام اصول و [[فروع]] [[اسلام]]، ریشه دوانده است؛ یعنی، همان‌طور که هیچ‌یک از مسائل عقیدتی، عملی، فردی، [[اجتماعی]]، [[اخلاقی]] و حقوقی، از [[حقیقت توحید]] و [[یگانگی]] جدا نیست؛ همین‌طور هیچ‌یک از آنها خالی از [[روح]] "[[عدل]]" نمی‌باشد. بنابراین "[[عدل]]" به عنوان یکی از [[اصول مذهب شیعه]] و یکی از زیربناهای [[فکری]] [[مسلمانان]] شناخته می‌شود.


[[رسول گرامی اسلام]] {{صل}} درباره [[عظمت]] [[عدل]] فرمود: {{عربی|"بِالْعَدْلِ قامَتِ السَّماواتُ وَ الاَْرْضُ"}}<ref>ابن ابی جمهور احسائی، عوالی اللآلی، ج ۴، ص ۱۰۲.</ref>؛ "آسمان‌ها و [[زمین]] براساس [[عدل]] استوارند". این تعبیر رساترین تعبیر درباره [[عدالت]] است؛ یعنی، نه تنها زندگی محدود [[بشر]] در کره خاکی، بدون [[عدالت]] برپا نمی‌شود؛ بلکه سرتاسر [[جهان هستی]] و آسمان‌ها و [[زمین]]، همه در پرتو [[عدالت]] و [[تعادل]] نیروها و قرار گرفتن هرچیزی در مورد مناسب خود، برقرار است و اگر لحظه‌ای و به مقدار سر سوزنی، از این اصل [[منحرف]] شود، رو به نیستی خواهد گذاشت. از این رو [[خداوند متعال]] در [[آیات]] فراوانی، [[انسان‌ها]] را به [[اقامه عدل]] توصیه و امر فرموده است<ref>مائده، آیه ۸.</ref>.
[[رسول گرامی اسلام]] {{صل}} درباره [[عظمت]] [[عدل]] فرمود: {{عربی|"بِالْعَدْلِ قامَتِ السَّماواتُ وَ الاَْرْضُ"}}<ref>ابن ابی جمهور احسائی، عوالی اللآلی، ج ۴، ص ۱۰۲.</ref>؛ "آسمان‌ها و [[زمین]] براساس [[عدل]] استوارند". این تعبیر رساترین تعبیر درباره [[عدالت]] است؛ یعنی، نه تنها زندگی محدود [[بشر]] در کره خاکی، بدون [[عدالت]] برپا نمی‌شود؛ بلکه سرتاسر [[جهان هستی]] و آسمان‌ها و [[زمین]]، همه در پرتو [[عدالت]] و [[تعادل]] نیروها و قرار گرفتن هرچیزی در مورد مناسب خود، برقرار است و اگر لحظه‌ای و به مقدار سر سوزنی، از این اصل [[منحرف]] شود، رو به نیستی خواهد گذاشت. از این رو [[خداوند متعال]] در [[آیات]] فراوانی، [[انسان‌ها]] را به [[اقامه عدل]] توصیه و امر فرموده است<ref>مائده، آیه ۸.</ref>.


"[[عدالت]]"، عبارت است از اینکه [[انسان]]، [[حق]] هرکس را بپردازد و نقطه مقابلش، آن است که [[ظلم و ستم]] کند و [[حقوق]] افراد را از آنها دریغ دارد. "[[قسط]]" مفهومش آن است که [[حق]] کسی را به دیگری ندهد و به تعبیر دیگر "[[تبعیض]]" روا ندارد و نقطه مقابلش آن است که [[حق]] کسی را به دیگری دهد.
"[[عدالت]]"، عبارت است از اینکه [[انسان]]، [[حق]] هرکس را بپردازد و نقطه مقابلش، آن است که [[ظلم و ستم]] کند و [[حقوق]] افراد را از آنها دریغ دارد. "[[قسط]]" مفهومش آن است که [[حق]] کسی را به دیگری ندهد و به تعبیر دیگر "[[تبعیض]]" روا ندارد و نقطه مقابلش آن است که [[حق]] کسی را به دیگری دهد.


مفهوم وسیع این دو کلمه- به خصوص زمانی که جدا از یکدیگر استعمال می‌شوند- تقریبا مساوی است و به معنای رعایت [[اعتدال]] در همه چیز و همه کار و قرار دادن هرچیز به جای خویش است<ref>تفسیر نمونه، ج ۶، ص ۱۴۳.</ref>. در [[روایات]] فراوانی مهم‌ترین [[هدف]] [[قیام حضرت مهدی]] "اقامه [[عدل و قسط]]" بیان شده است که تنها به بعضی از آنها اشاره می‌شود:
مفهوم وسیع این دو کلمه- به خصوص زمانی که جدا از یکدیگر استعمال می‌شوند- تقریبا مساوی است و به معنای رعایت [[اعتدال]] در همه چیز و همه کار و قرار دادن هرچیز به جای خویش است<ref>تفسیر نمونه، ج ۶، ص ۱۴۳.</ref>. در [[روایات]] فراوانی مهم‌ترین [[هدف]] [[قیام حضرت مهدی]] "اقامه [[عدل و قسط]]" بیان شده است که تنها به بعضی از آنها اشاره می‌شود:
:::::#[[امام علی]] {{ع}} فرمود: {{عربی|"... اَلْحَادِي عَشَرَ مِنْ وُلْدِي هُوَ اَلْمَهْدِيُّ اَلَّذِي يَمْلَأُهَا عَدْلاً وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً"}}<ref>کافی، ج ۱، ص ۳۳۸، ح ۷.</ref>؛ "... یازدهمین از فرزندانم [[مهدی]] است که [[زمین]] را از [[عدل و قسط]] آکنده می‌سازد؛ آن‌گونه که پر از [[جور]] و [[ظلم]] شده باشد".
# [[امام علی]] {{ع}} فرمود: {{عربی|"... اَلْحَادِي عَشَرَ مِنْ وُلْدِي هُوَ اَلْمَهْدِيُّ اَلَّذِي يَمْلَأُهَا عَدْلاً وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً"}}<ref>کافی، ج ۱، ص ۳۳۸، ح ۷.</ref>؛ "... یازدهمین از فرزندانم [[مهدی]] است که [[زمین]] را از [[عدل و قسط]] آکنده می‌سازد؛ آن‌گونه که پر از [[جور]] و [[ظلم]] شده باشد".
:::::#[[امام باقر]] {{ع}} فرمود: {{عربی|"إِنَّ اَلْقَائِمَ يَمْلِكُ ثَلاَثَمِائَةٍ وَ تِسْعَ سِنِينَ كَمَا لَبِثَ أَهْلُ اَلْكَهْفِ فِي كَهْفِهِمْ يَمْلَأُ اَلْأَرْضَ عَدْلاً وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً"}}<ref>کتاب الغیبة، ص ۴۷۴.</ref>؛ "همانا [[قائم]] ۳۰۹ سال- به اندازه درنگ [[اصحاب کهف]] در غارشان- [[حکومت]] خواهد کرد. [پس‌] [[زمین]] را پر از [[عدل و قسط]] می‌کند همان‌گونه که پر از [[ظلم و جور]] شده باشد".
# [[امام باقر]] {{ع}} فرمود: {{عربی|"إِنَّ اَلْقَائِمَ يَمْلِكُ ثَلاَثَمِائَةٍ وَ تِسْعَ سِنِينَ كَمَا لَبِثَ أَهْلُ اَلْكَهْفِ فِي كَهْفِهِمْ يَمْلَأُ اَلْأَرْضَ عَدْلاً وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً"}}<ref>کتاب الغیبة، ص ۴۷۴.</ref>؛ "همانا [[قائم]] ۳۰۹ سال- به اندازه درنگ [[اصحاب کهف]] در غارشان- [[حکومت]] خواهد کرد. [پس‌] [[زمین]] را پر از [[عدل و قسط]] می‌کند همان‌گونه که پر از [[ظلم و جور]] شده باشد".
:::::#[[امام هادی]] {{ع}} فرمود: {{عربی|"إِنَّ اَلْإِمَامَ بَعْدِي اَلْحَسَنُ اِبْنِي وَ بَعْدَ اَلْحَسَنِ اِبْنُهُ اَلْقَائِمُ اَلَّذِي يَمْلَأُ اَلْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً"}}<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۸۳، باب ۳۷، ح ۱۰.</ref>؛ "همانا [[امام]] پس از من، فرزندم [[حسن]] و پس از او فرزندش [[قائم]] است؛ کسی که [[زمین]] را از [[عدل و داد]] آکنده می‌سازد همچنان‌که پر از [[ظلم و جور]] شده باشد".
# [[امام هادی]] {{ع}} فرمود: {{عربی|"إِنَّ اَلْإِمَامَ بَعْدِي اَلْحَسَنُ اِبْنِي وَ بَعْدَ اَلْحَسَنِ اِبْنُهُ اَلْقَائِمُ اَلَّذِي يَمْلَأُ اَلْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً"}}<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۸۳، باب ۳۷، ح ۱۰.</ref>؛ "همانا [[امام]] پس از من، فرزندم [[حسن]] و پس از او فرزندش [[قائم]] است؛ کسی که [[زمین]] را از [[عدل و داد]] آکنده می‌سازد همچنان‌که پر از [[ظلم و جور]] شده باشد".
:::::#[[عبد العظیم حسنی]] می‌گوید: به [[امام جواد]] {{ع}} عرض کردم: امیدوارم شما [[قائم اهل بیت]] [[محمد]] {{صل}} باشید؛ کسی که [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند، همچنان‌که آکنده از [[ظلم و جور]] شده باشد. فرمود: "ای [[ابو القاسم]]! هیچ‌یک از ما نیست، جز آنکه [[قائم]] به امر [[خداوند]] و [[هادی]] به [[دین الهی]] است؛ اما قائمی که [[خدای تعالی]]، به وسیله او [[زمین]] را از اهل [[کفر]] و [[انکار]] [[پاک]] می‌سازد و آن را پر از [[عدل و داد]] می‌کند، کسی است که ولادتش بر [[مردم]] پوشیده و وجودش از ایشان [[نهان]] و بردن نامش [[حرام]] است. او هم‌نام و هم‌کنیه [[پیامبر]] است و..."<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۷۷، باب ۳۶، ح ۲؛ همچنین ر.ک: طبرانی، المعجم الصغیر، ج ۲، ص ۱۴۸؛ کنز العمال، ج ۱۴، ص ۲۷۰، ح ۳۸۶۸۹، ح ۳۸۷۰۷؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۳، ص ۳۱۲.</ref>.
# [[عبد العظیم حسنی]] می‌گوید: به [[امام جواد]] {{ع}} عرض کردم: امیدوارم شما [[قائم اهل بیت]] [[محمد]] {{صل}} باشید؛ کسی که [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند، همچنان‌که آکنده از [[ظلم و جور]] شده باشد. فرمود: "ای [[ابو القاسم]]! هیچ‌یک از ما نیست، جز آنکه [[قائم]] به امر [[خداوند]] و [[هادی]] به [[دین الهی]] است؛ اما قائمی که [[خدای تعالی]]، به وسیله او [[زمین]] را از اهل [[کفر]] و [[انکار]] [[پاک]] می‌سازد و آن را پر از [[عدل و داد]] می‌کند، کسی است که ولادتش بر [[مردم]] پوشیده و وجودش از ایشان [[نهان]] و بردن نامش [[حرام]] است. او هم‌نام و هم‌کنیه [[پیامبر]] است و..."<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۷۷، باب ۳۶، ح ۲؛ همچنین ر.ک: طبرانی، المعجم الصغیر، ج ۲، ص ۱۴۸؛ کنز العمال، ج ۱۴، ص ۲۷۰، ح ۳۸۶۸۹، ح ۳۸۷۰۷؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۳، ص ۳۱۲.</ref>.


بنابراین می‌توان گفت اگرچه بسط و [[گسترش عدالت]] بر پهنه [[زمین]]، از اهداف مهم و اساسی تمامی [[اهل بیت]] {{عم}} بوده است؛ اما به جهت [[ویژگی‌های حاکم]] بر شرایط زمان و مکانی [[اهل بیت]] {{عم}}، چنین [[هدف]] مقدسی تحقق نیافت. ولی در عصر [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}}- به جهت فراهم آمدن تمامی شرایط لازم- این مهم تحقق خواهد یافت»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۱ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۴۵-۲۵۴.</ref>.
بنابراین می‌توان گفت اگرچه بسط و [[گسترش عدالت]] بر پهنه [[زمین]]، از اهداف مهم و اساسی تمامی [[اهل بیت]] {{عم}} بوده است؛ اما به جهت [[ویژگی‌های حاکم]] بر شرایط زمان و مکانی [[اهل بیت]] {{عم}}، چنین [[هدف]] مقدسی تحقق نیافت. ولی در عصر [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}}- به جهت فراهم آمدن تمامی شرایط لازم- این مهم تحقق خواهد یافت»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۱ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۴۵-۲۵۴.</ref>.


== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسمان معرفت امام مهدی (شناخت امام مهدی)}}
{{پرسمان معرفت امام مهدی (شناخت امام مهدی)}}
== منبع‌شناسی جامع مهدویت ==
{{منبع‌شناسی جامع}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های مهدویت|کتاب‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های مهدویت|مقاله‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های مهدویت|پایان‌نامه‌شناسی مهدویت]].
{{پایان}}
{{پایان}}


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:پرسش‌]]
[[رده:پرسش]]
[[رده:پرسمان مهدویت]]
[[رده:پرسمان مهدویت]]
[[رده:(اا): پرسش‌هایی با ۱ پاسخ]]
 
[[رده:(اا): پرسش‌های مهدویت با ۱ پاسخ]]
[[رده:(اا): پرسش‌های مهدویت با ۱ پاسخ]]
[[رده:پرسش‌های مربوط به شناخت امام مهدی]]
[[رده:پرسش‌های مربوط به شناخت امام مهدی]]