معجزه در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = معجزه| عنوان مدخل = معجزه| مداخل مرتبط = [[معجزه در لغت]] - [[معجزه در قرآن]] - [[معجزه در کلام اسلامی]] - [[معجزه در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}

== مقدمه ==

یکی از صفات [[انسان کامل]]، [[توانایی]] در انجام «[[معجزه]]» و «[[کرامت]]» است. [[جرجانی]] معجزه را امر خارق‌ العاده‌ای دانسته است که به خیر و [[سعادت]]، [[دعوت]] می‌کند و مقرون به دعوی [[نبوّت]] است و مقصود از آن اظهار [[صدق]] کسی است که مدّعی است فرستاده خداست<ref>جرجانی، کتاب التعریفات، ۹۶ (باب المیم).</ref>. تهانوی، معجزه را اسم فاعل از [[اعجاز]] و آن را چیزی دانسته که [[بشر]] عاجز است همانند آن را بیاورد<ref>تهانوی، محمد علی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۲، ص۱۵۷۵.</ref>.

شارح قبسات [[میرداماد]] در شرح خود آورده است که: واژه معجزه از عجز در مقابل [[قدرت]]، مأخوذ است و [[حقیقت]] اعجاز، [[اثبات]] معجزاست، سپس برای اظهار آن، استعاره آورده شده، سپس در چیزی که سبب عجز است، استعمال شده است. «تاء» در لفظ «معجزة» برای نقل از وصفیت به اسمیّت است، چنانکه در حقیقة و برخی گفته‌اند «تاء» برای [[مبالغه]] است، چنانکه در علامة؛ سپس [[تفسیر]] شده است به اینکه معجزه امر خارق‌العاده‌ای است که مقرون به تحدّی قولی یا حکمی است. و امر [[خارق‌العاده]] گفته شده تا فعلی چون جوشش آب از بین انگشتان را و عدم فعل مثل عدم احراق [[آتش]] را شامل شود<ref>احمد بن زین العابدین العلوی، شرح کتاب التمسات، ۶۵۲.</ref>.

[[متکلمان شیعه]] پس از بیان صفاتی که باید مدعی [[نبوت]] داشته باشد، [[ظهور]] معجزه به دست [[نبی]] را راه [[شناخت صدق]] او دانسته و گفته‌اند: معجزه، ثبوت چیزی است که عادی نیست یا [[نفی]] چیزی است که عادی است همراه با [[خرق عادت]] و مطابقت با ادعا. و ثبوت و نفی در اعجاز، یکسان است؛ زیرا فرقی بین [[قلب]] [[عصا]] به مار، و بین منع [[قادر]]، از برداشتن کوچک‌ترین اشیاء نیست و خرق عادت را شرط کردیم؛ زیرا کار عادی یا نفی آن، بر صدق دلالت نمی‌کند و گفتیم باید با ادعا مطابقت داشته باشد؛ زیرا کسی که [[ادعای نبوت]] می‌کند و معجزه خود را به خوب کردن [[کور]] اسناد می‌دهد؛ ولی نه تنها کور را [[بینا]] نکند بلکه او را کر هم بکند، در دعوی خود صادق نیست <ref>علامه حلی، کشف المراد، ص۳۵۰.</ref>.<ref>[[حسین روحانی‌نژاد|روحانی‌نژاد، حسین]]، [[ولایت‌شناسی (مقاله)| مقاله «ولایت‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۶۱.</ref>

[[معجزه]] از ریشه «عجز» است که به معنی ناتوان‌شدن از انجام کاری می‌باشد<ref>جوهری، صحاح تاج اللغة، ۳/۸۸۳–۸۸۴؛ فیومی، مصباح المنیر، ۳۹۳؛ طریحی، مجمع البحرین، ۴/۲۴–۲۵.</ref> معجزه به کاری گفته می‌شود که دیگران از انجام آن عاجزند.<ref>تهانوی، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ۲/۱۵۷۵.</ref> در اصطلاح، [[امر]] خارق عادتی است که در [[مقام اثبات]] [[نبوت]] رخ می‌دهد و همراه با [[تحدی]] و معارضه‌ طلبی است؛ بدون اینکه معارضی داشته باشد.<ref>خواجه‌نصیر، تلخیص المحصل، ۳۵۰؛ حلی، کشف المراد، ۳۵۰–۳۵۱؛ جرجانی، شرح المواقف، ۸/۲۲۲–۲۲۷.</ref> از دیدگاه [[امامیه]]، گاهی [[امام]] [[معصوم]]{{ع}} نیز برای [[اثبات امامت]] خود، معجزه نشان می‌دهد.<ref>حلی، الباب الحادی عشر، ۱۲؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۵/۳۵۳.</ref> [[امام‌ خمینی]] نیز، معجزه را امری می‌داند که با [[اراده خداوند]] از شخص مدعی نبوت ظاهر شده است تا نشانه‌ای بر [[صدق]] ادعای او باشد.<ref>امام‌ خمینی، کشف اسرار، ۴۵.</ref> معجزه با مفاهیمی مانند [[کرامت]]، [[سحر]] و ارهاص مرتبط است.<ref>[[احمد علی محسنی|محسنی، احمد علی]]، [[معجزه (مقاله)| مقاله «معجزه»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۹، ص ۴۱۴ – ۴۱۹.</ref>.

معجزه، پیشینه‌ای به [[قدمت]] [[ادیان الهی]] دارد و [[انبیای الهی]]{{ع}}، غالباً برای [[اثبات]] ادعای خود به معجزه [[تمسک]] می‌جستند {{متن قرآن|وَمَا تِلْكَ بِيَمِينِكَ يَا مُوسَى قَالَ هِيَ عَصَايَ أَتَوَكَّأُ عَلَيْهَا وَأَهُشُّ بِهَا عَلَى غَنَمِي وَلِيَ فِيهَا مَآرِبُ أُخْرَى قَالَ أَلْقِهَا يَا مُوسَى فَأَلْقَاهَا فَإِذَا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعَى قَالَ خُذْهَا وَلا تَخَفْ سَنُعِيدُهَا سِيرَتَهَا الأُولَى وَاضْمُمْ يَدَكَ إِلَى جَنَاحِكَ تَخْرُجْ بَيْضَاء مِنْ غَيْرِ سُوءٍ آيَةً أُخْرَى}}<ref>«و آن چیست در دست راست تو، ای موسی؟ گفت: چوبدست من است که بر آن تکیه می‌کنم و با آن برای گوسفندانم برگ می‌ریزم و مرا بدان نیازهایی دیگر است. فرمود: آن را بیفکن، ای موسی! و آن را افکند؛ ناگهان، آن (چوبدست) ماری شد که می‌شتافت. فرمود: آن را بگیر و مترس! ما آن را به روال نخست آن، باز می‌گردانیم. و دست خویش (از گریبان به) زیر بازو بر تا بی‌هیچ بیماری درخشان برآید به نشانه ای دیگر» سوره طه، آیه ۱۷-۲۲.</ref>، {{متن قرآن|إِذْ قَالَ اللَّهُ يَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِي عَلَيْكَ وَعَلَى وَالِدَتِكَ إِذْ أَيَّدْتُكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلًا وَإِذْ عَلَّمْتُكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَإِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ بِإِذْنِي فَتَنْفُخُ فِيهَا فَتَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِي وَتُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ بِإِذْنِي وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَى بِإِذْنِي وَإِذْ كَفَفْتُ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَنْكَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هَذَا إِلَّا سِحْرٌ مُبِينٌ}}<ref>«یاد کن که خداوند فرمود: ای عیسی پسر مریم! نعمت مرا بر خود و بر مادرت به یاد آور هنگامی که تو را با روح القدس پشتیبانی کردم که در گهواره و در میانسالی با مردم سخن می‌گفتی و هنگامی که به تو کتاب و حکمت و تورات و انجیل آموختم و هنگامی که با اذن من از گل، همگون پرنده می‌ساختی و در آن می‌دمیدی و به اذن من پرنده می‌شد و نابینای مادرزاد و پیس را با اذن من شفا می‌دادی و هنگامی که با اذن من مرده را (از گور) برمی‌خیزاندی و هنگامی که بنی اسرائیل را از (آزار) تو باز داشتم آنگاه که برای آنان برهان‌ها (ی روشن) آوردی و کافران از ایشان گفتند: این (کارها) جز جادویی آشکار نیست» سوره مائده، آیه ۱۱۰.</ref>، {{متن قرآن|أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَيَاتٍ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}}<ref>«یا می‌گویند که آن (قرآن) را بربافته است (و از خداوند نیست)! بگو اگر راست می‌گویید ده سوره‌ای بربافته مانند آن بیاورید و هر که را هم می‌توانید به جای خداوند، (به یاوری) فرا خوانید» سوره هود، آیه ۱۳.</ref> [[بشر]] نیز از گذشته دور در هنگام [[بیماری]]، [[جنگ]] و [[نجات]] از [[مرگ]]، به دنبال معجزه (به معنای اعم آن) بوده است تا از این امور [[رهایی]] یابد.<ref>لطفی، معجزه چیست، ۱–۵.</ref> [[ادیان]] و [[مذاهب]] [[الهی]] از معجزه[[سخن]] گفته‌اند و آن را نشانه [[رسالت]] آسمانی به منزله دلیل [[استواری]] که [[خداوند]] به [[پیامبران]] خود می‌دهد، می‌دانستند<ref>لطفی، معجزه چیست، ۱۰.</ref> چنان‌که در [[مسیحیت]] معجزه به حوادثی گفته می‌شود که با [[مداخله]] عامل [[ربوبی]]، در روند طبیعی امور به صورت [[خارق عادت]] بر خلاف [[نظم]] طبیعی محقق می‌شود.<ref>آکویناس، تدبیر و حکومت الهی، فلسفه نظری، ۱/۷۹–۸۰.</ref> در ادیان الهی نیز هر یک از [[انبیا]]{{ع}} به فراخور [[زمان]] خود معجزاتی آورده‌اند. در [[دین زرتشت]]، [[یهود]] و مسیحیت معجزاتی از انبیا{{ع}} گزارش شده است.<ref>اوستا، ۲۷؛ یسنا، ۲۱؛ ماستر میدیا، التفسیر التطبیقی للکتاب المقدس، ۱۴۳، ۱۶۰ و ۴۰۵؛ کتاب مقدس، یوحنا، ب۲ و ب۸.</ref>

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

اما سالکان طریق [[شریعت]]، انانیّت و [[عبودیّت]] نفس خود را به کلی دور می‌افکندند، [[طهارت]] نفس را وجهه [[همت]] خود قرار می‌دادند و توجّهی به اظهار [[قدرت]] و [[سلطه]] نمی‌کردند و در عالی‌ترین مرتبه [[توحید]] و [[تقدیس]] بودند و کثرت، [[حجاب]] [[وحدت]] و توحید و توحید و وحدت، حجاب کثرت نبود و این نبود جز به علت [[قوّت]] [[سلوک]] و طهارت [[نفوس]] و عدم ظهورشان به [[ربوبیّت]] که [[شأن]] [[ربّ]] مطلق است، با آنکه هیولای عالم امکان در [[تسخیر]] و [[اختیار]] ولی بود و می‌توانست به [[اذن الهی]] هرگونه بخواهد در آن [[تصرف]] کند. در منظومه [[فکری]] و [[اجتماعی]] [[امام]] سر اینکه انبیای [[مرسلین]] و اولیای [[راشدین]] {{عم}}، از [[اظهار معجزات]] و کراماتی که ریشه‌های آنها اظهار ربوبیّت و قدرت و [[سلطنت]] و [[ولایت]] در [[عوالم]] عالی و سافل بود، [[امتناع]] می‌کردند، مگر در مواردی که [[مصلحت]] اظهار آن را اقتضا می‌کرد و در همان موارد اندک هم به [[نماز]] و توجّه به درگاه ربّ‌الارباب می‌پرداختند و اظهار [[ذلّت]] و [[مسکنت]] و [[عبودیت]] می‌کردند.

# [[پرونده:1100618.jpg|22px]] [[حسین روحانی‌نژاد|روحانی‌نژاد، حسین]]، [[ولایت‌شناسی (مقاله)| مقاله «ولایت‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|'''منظومه فکری امام خمینی''']]

[[رده:مدخل‌های تلخیص شده]]