بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{نهج البلاغه/بالا}} {{امامت}} ==مقدمه== *خطبه ۹۰ که به آن خطبه اشباح نیز می...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{نهج البلاغه | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = نهج البلاغه | |||
| عنوان مدخل = | |||
| مداخل مرتبط = | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[خطبه]] ۹۰ که به آن [[خطبه اشباح]] نیز می‌گویند، از معروف‌ترین [[خطبه‌های نهج البلاغه]] است. شریف‌رضی در ابتدای بیان [[خطبه]]، [[دلیل]] صدور آن‌را این‌گونه بیان می‌کند: [[مسعده ابن صدقه]] از [[حضرت]] [[امام]] [[جعفر بن محمد]] {{ع}} [[روایت]] کند که [[امیر المؤمنین]] {{ع}} این [[خطبه]] را بر [[منبر]] [[کوفه]] ادا کرد. سبب آن بود که مردی نزد او آمد و گفت: "یا [[امیرالمؤمنین]]، [[پروردگار]] ما را برای ما وصف کن تا [[محبّت]] و [[معرفت]] ما به او افزون شود." [[علی]] {{ع}} خشمگین شد و [[فرمان]] داد که همه در [[نماز]] حاضر آیند. [[مردم]] آمدند، چنان‌که در [[مسجد]]، دیگر جایی نبود. [[علی]] {{ع}} هم‌چنان خشمگین و برافروخته بر [[منبر]] شد [و [[خطبه]] را ایراد کرد]<ref>نک: خطبه ۹۰</ref>. سبب [[خشم]] [[امام]] {{ع}} از این جهت است که سؤال‌کننده در جست‌وجوی [[خدا]] با ابزار تشبیه‌های مادی می‌گردد. از این‌رو [[امام]] در ضمن [[خطبه]] به [[ناتوانی]] [[فرشتگان الهی]] به [[شناخت]] [[پروردگار]]، در عین نزدیکی و [[تقرب]] به آستان ربوبی اشارت دارد. | |||
بنابر [[روایت]] [[امام صادق]] {{ع}} این [[خطبه]] باید در سال‌های [[خلافت امام]] (بین سال‌های ۳۶ تا ۴۰) ایراد شده باشد. این [[خطبه]] جزو معدود خطبه‌هایی است که [[شریف رضی]] به ذکر [[سند]] آن مبادرت ورزیده است. اما پیش از [[شریف رضی]] نیز برخی [[محدثان]] در کتاب‌های خود تمام یا بخشی از این [[خطبه]] را آورده‌اند، از جمله: [[شیخ صدوق]] در التوحید و [[السید ابوطالب]] در تیسیر المطالب. | |||
== | == مطالب مهم [[خطبه]] == | ||
[[خطبه]] ۹۰ در مجموع موضوع [[توحید]] را مدنظر قرار داده و در طول آن به مباحث زیر [[عنایت]] داشته است: | |||
# وصف [[خدا]]؛ | |||
# [[آفرینش]]؛ | |||
# توصیف [[آسمان]]؛ | |||
# [[آفرینش]] [[آسمان]]؛ | |||
# [[آفرینش]] [[زمین]]؛ | |||
# [[آفرینش آدم]] {{ع}}؛ | |||
# سکونت [[آدم]] و فرزندانش در [[زمین]]؛ | |||
# [[سرنوشت]] [[آدم]]. | |||
== | == سبب نام‌گذاری [[خطبه]] به "اشباح"== | ||
[[ابن ابی الحدید]] با بیان معنای اشخاص از واژه اشباح، [[علت]] نام‌گذاری این [[خطبه]] را توصیف [[فرشتگان]] بیان می‌کند و منظور از اشباح را اشخاص، یعنی [[فرشتگان]] می‌داند. [[علامه شوشتری]] در شرح خود بر [[نهج البلاغه]] [[علت]] این نام‌گذاری را استفاده از واژه اشباح در متن [[خطبه]] یاد می‌کند و به مصداق [[خطبه شقشقیه]] که به‌دلیل واژه شقشقه به این نام معروف شده است، این [[خطبه]] نیز به‌واسطه واژه اشباح در درون متن به این نام خوانده می‌شود. | |||
== | == بخش‌هایی از خطبه == | ||
[[خداوند]] اوّلی است که آغازی ندارد تا پیش از او چیزی بُوَد و آخری است که پایانش نیست تا تصوّر چیزی پس از او رود. دیده‌ها را نگذارد تا بدو توانند رسید یا [[عظمت]] و بزرگی وی را توانند دید. روزگار بر او نگذشت تا دگرگون شود، در جایی نبوده تا به جای دیگر رود. اگر ببخشد آنچه از کان‌های کوهستان‌ها برآید و صدف‌های دریاها بدان دهان گشاید از سیم و زر [[ناب]] برآورده از [[زمین]] و مروارید غلتان و مرجان دست‌چین، در [[بخشش]] او اثری نگذارد و [[خزانه]] گسترده وی را به پایان نیاورد. اندوخته‌های انعام نزد او بسیار بسیار است و افزون از درخواست آفریدگان. او بخشنده‌ای است که پرسش خواهندگان چشمه [[جود]] او را نخشکاند و ستهیدن آنان در طلب، او را به زفتی نکشاند. پس ای پرسنده! بیندیش و آنچه [[قرآن]] از وصف [[پروردگار]] به تو می‌نماید، بپذیر و [[نور]] [[هدایت]] [[قرآن]] را چراغ راه خود گیر. | |||
[[ | == فراز پایانی خطبه == | ||
[[ | خدایا تویی سزاوار [[نیکو]] [[ستودن]] و بسیار و بی‌شمارت [[ستایش]] کردن. اگر [[امید]] به تو بندند [[بهترین]] [[امید]] بسته‌ای و اگر چشم از تو دارند، این [[چشم‌داشت]] را هر چه نیکوتر شایسته‌ای. خدایا در [[نعمت]] بر من گشادی و مرا زبانی دادی تا بدان [[مدح]] تو را نخوانم و بر کسی غیر تو آفرین نرانم. بدان کسانی را نستایم که نومید کنند یا [[گمان]] آن بود که نبخشند. بارخدایا هر ثناگویی را بر ثناگفته پاداشی است؛ جزایی (درخور ثنای آفرین گوینده)، یا عطایی [[نیکو]] (سزاوار بزرگی [[پاداش]] دهنده). خدایا [[امید]] به تو بستم تا [[راهنما]] باشی به اندوخته‌های [[آمرزش]] و گنجینه‌های [[بخشایش]]. خدایا این [[بنده]] توست که در پیشگاهت برپاست، یگانه‌ات می‌خواند و [[یگانگی]] خاص، تو راست. جز تو کسی را نمی‌بیند که سزای این ستایش‌هاست. مرا به درگاه تو نیازی است که آن نیاز را جز [[فضل]] تو به [[بی‌نیازی]] نرساند و آن درویشی را جز عطا و [[بخشش]] تو به توانگری مبدّل نگرداند. خدایا [[خشنودی]] خود را بهره ما فرما، هم در این حال که داریم و در هر حال، و بی‌نیازمان گردان از این‌که جز به‌سوی تو دست برداریم که تو بر هر چیز [[توانایی]]<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 344-346.</ref>. | ||
[[رده: | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده:خطبه‌های نهج البلاغه]] | |||