نامه‌های امام علی به معاویه: تفاوت میان نسخه‌ها

[[اخلاق]] [[سیاسی]]، [[ضرورت]] روشنگری و [[انذار]] [[مخالفان]]، همواره [[امام]] را در تعامل با دشمنانش قرار می‌دهد. از این‌رو تعداد قابل توجهی از [[نامه‌های نهج البلاغه]] مربوط به [[انذار]]، پاسخ به انتقادات و روشنگری [[امام]] در مقابل دشمنانش است. در این میان، نامه‌هایی که بین [[امام]] {{ع}} و [[معاویه]] رد و بدل شده، قابل توجه است. نخستین مکاتبه [[امام]] با [[معاویه]] مربوط به آغاز [[خلافت امام]] است که ایشان در نامه‌ای، برکناری او را بر مبنای [[مصلحت جامعه اسلامی]] می‌داند و او را به همراه یارانش برای [[بیعت]]، به‌سوی خود [[دعوت]] می‌کند<ref>نهج البلاغه، نامه ۷۵</ref>. دومین [[نامه]] [[امام]] زمانی به‌سوی [[معاویه]] ارسال شد که او از [[بیعت با امام]] خودداری کرد و در صدد برقراری [[حکومتی]] برای خود بود. [[امام نامه]] خود را به همراه سفیری برای او می‌فرستد و [[دستور]] می‌دهد که از [[معاویه]] بخواهد بی‌پرده و صریح، حرف آخر و تصمیم قطعی خود را اعلام کند و سپس او را بین [[جنگی]] تمام‌عیار یا به صلحی خوارکننده مخیر سازد. اگر [[جنگ]] را برگزید پیمانش را بگسلد و اگر پذیرای [[صلح]] شد از او [[بیعت]] بگیرد<ref>نهج البلاغه، نامه ۸.</ref>.

مشاهده می‌شود که [[امام]] چگونه در برابرسفسطه‌های [[معاویه]] پاسخ‌های منطقی ارائه می‌دهد. از دیگر سو، [[معاویه]] برای موجه جلوه‌دادن چهره خود، می‌خواهد خود و خویشانش را تا مرحله [[مهاجرین]] که [[یاران]] [[مخلص]] [[پیامبر]] بودند، بالا ببرد. [[امام]] با منطقی قوی به پاسخ وی می‌پردازد: دگربار گفتی که در لشکری از [[مهاجر]] و [[انصار]] به دیدارم شتابی. گویی خود را از [[مهاجران]] قلمداد کرده‌ای، در حالی که در [[فتح مکه]]، آن روز که برادرت [[اسیر]] شد، دوران شکوهمند [[هجرت]] سپری شده بود و شمایان افتخار "مهاجری" را نداشتید... آری، همان شمشیری که با آن جد و دایی و برادرت را در یک [[جبهه]] از پا درآوردم، هنوز نزد من است. به [[خدا]] [[سوگند]]، تا آن‌جا که من می‌دانم دلی سیاه و [[عقلی]] [[ناتوان]] داری و بهتر آن است درباره تو گفته شود از نردبانی بالا رفته‌ای که بر بد منظره‌ای مُشرِفت ساخته که هرگز به سود تو نبوده است، زیرا به‌جای این‌که گم‌شده‌ات را بیابی، چیز دیگری را یافته و رمه دیگری را شبانی کرده‌ای. آری، [[خلافت]] را خواسته‌ای که نه اهل آنی و نه اصالت آن را داری. چه دور است گفتارت از کردارت<ref>{{متن حدیث|وَ ذَكَرْتَ أَنَّكَ زَائِرِي فِي [جَمْعِ] الْمُهَاجِرِينَ وَ الْأَنْصَارِ وَ قَدِ انْقَطَعَتِ الْهِجْرَةُ يَوْمَ أُسِرَ أَخُوكَ؛ فَإِنْ كَانَ [فِيكَ] فِيهِ عَجَلٌ فَاسْتَرْفِهْ، ...وَ عِنْدِي السَّيْفُ الَّذِي أَعْضَضْتُهُ بِجَدِّكَ وَخَالِكَ وَ أَخِيكَ فِي مَقَامٍ وَاحِدٍ. [فَإِنَّكَ] وَ إِنَّكَ وَ اللَّهِ مَا عَلِمْتُ الْأَغْلَفُ الْقَلْبِ الْمُقَارِبُ الْعَقْلِ، وَ الْأَوْلَى أَنْ يُقَالَ لَكَ إِنَّكَ رَقِيتَ سُلَّماً أَطْلَعَكَ مَطْلَعَ سُوءٍ عَلَيْكَ لَا لَكَ، لِأَنَّكَ نَشَدْتَ غَيْرَ ضَالَّتِكَ وَ رَعَيْتَ غَيْرَ سَائِمَتِكَ وَ طَلَبْتَ أَمْراً لَسْتَ مِنْ أَهْلِهِ وَ لَا فِي مَعْدِنِهِ؛ فَمَا أَبْعَدَ قَوْلَكَ مِنْ فِعْلِكَ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۶۴</ref>.

چه می‌کنی (ای [[معاویه]]) آن‌گاه که پرده از دنیاپرستی‌ات کنار رود؛ همان [[دنیایی]] که زیبایی‌اش دلت را ربوده و کام‌جویی‌هایش فریبت داده است؛ [[دنیایی]] که تو را به سوی خود خوانده و تو نیز به دعوتش پاسخ مثبت داده و جذب آن شده‌ای. البته چیزی نمانده است که ترک‌تازی‌ات را مهار کنند، اما دیگر برای تو سودی نخواهد داشت و راه نجاتی نمانده است. برای روز حساب آماده شو و برای آن روز دامن [[همت]] به کمر [[زن]] و گوشَت را در [[اختیار]] [[گمراهان]] مگذار، وگرنه ادبت خواهم کرد و آنچه را از یاد برده‌ای به یادت آرم، که تو [[غرق]] خوش‌گذرانی هستی و [[شیطان]] بر کُرده‌ات سوار شده و آنچه را از تو خواسته است به‌جا آورده‌ای و چون [[روح]] و [[خون]] در سرتاسر وجودت [[حاکم]] شده است.

ای [[معاویه]]، شمایان از کی سیاست‌گذاران [[مردم]] و زمام‌داران [[امت]] بوده‌اید؟ تو که نه حُسن سابقه‌ای در [[دین]] داری و نه شخصیت و شرافتی. به [[خدا]] [[پناه]] برم از سوء پیشینه که به هر صورت بروز خواهد کرد و تو را از این‌که در [[فریب]] [[آرزوها]] غوطه‌ور شده‌ای و منافقانه قدم برمی‌داری، برحذر می‌دارم. تو [[پرچم]] [[جنگ]] را برافراشتی. چرا [[مردم]] را به کشتن می‌دهی؟ دست از سر آنان بردار و یک‌تنه به سویم آی تا با یکدیگر مصاف دهیم و سربازان دو طرف را از [[جنگ]] برکنار دار تا آن کس که [[ظلمت]]، [[دل]] او را سیاه کرده و [[بینش]] او را کور ساخته، شناخته شود.

== منابع ==

{{منابع}}

{{پایان منابع}}

{{پانویس}}

[[رده:مدخل نهج البلاغه]]