نسیان الهی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-]] | + - [[))
 
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط =  | پرسش مرتبط  = }}
== مقدمه ==
در لغت به معنای [[فراموشی]] است و مراد از آن در [[آموزه‌های دینی]]، حالی [[ناپسند]] است که در برابر ذکر جای دارد<ref>ر. ک: التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌، مصطفوی/ ۳/ ۳۰۰/ و ۱۲/ ۱۱۳.</ref>. [[انسان]] در این حال، [[خدا]] را به [[فراموشی]] می‌سپارد و به [[دنیا]] رو می‌کند و بُعد ملکوتی خویش را رها می‌سازد و تنها به بعد ملکی و ناسوتی خویش می‌پردازد. نسیان [[حق]]، به سرنگونی [[قلب]] می‌انجامد و بدین روی گفته‌اند میزان‌ واژگونی [[قلب]]، [[غفلت]] از [[حق]] و توجه به [[دنیا]] است<ref>چهل حدیث‌، امام خمینی/ ۵۳۵.</ref>. [[معرفت]] و ذکر [[خدا]] آن گاه حاصل می‌آید که [[آدمی]] خویشتن را بشناسد؛ چنان که [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: "هر که خویش را شناسد، خدای را شناسد"<ref>نهج البلاغه‌، خ ۷۲.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 444-445.</ref>.


{{نبوت}}
نسیان عوامل متعددی دارد و از آن جمله است:
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
# '''[[شیطان]]:''' بنابر آیاتی از [[قرآن کریم]]، چون [[شیطان]] بر [[آدمی]] [[سلطه]] یابد، او را رام می‌کند و [[یاد خدا]] را از او می‌گیرد<ref>{{متن قرآن|اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ فَأَنسَاهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ أُوْلَئِكَ حِزْبُ الشَّيْطَانِ أَلا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطَانِ هُمُ الْخَاسِرُونَ }}؛ سوره مجادله، آیه ۱۹.</ref>.
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
# '''دلبستگی به [[دنیا]]:''' اینکه [[آدمی]] مفتون [[دنیا]] شود و همواره در پی متاع [[دنیوی]] به این سوی و آن سوی رَود، از مهم‌ترین عوامل نسیان است<ref>{{متن قرآن| الَّذِينَ اتَّخَذُواْ دِينَهُمْ لَهْوًا وَلَعِبًا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا فَالْيَوْمَ نَنسَاهُمْ كَمَا نَسُواْ لِقَاء يَوْمِهِمْ هَذَا وَمَا كَانُواْ بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ}}؛ سوره اعراف، آیه ۵۱.</ref>.
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
# '''[[گناه]]:''' از آن رو که [[گناه]] دیده [[بصیرت]] [[آدمی]] را برمی‌بندد و نیروی مشاهده را از او می‌گیرد، در بروز حالت نسیان اثری تام دارد<ref>{{متن قرآن| الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُم مِّن بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُواْ اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ }}؛ سوره توبه، آیه ۶۷؛ توحید صدوق‌، ۲۵۲.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 445.</ref>.
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[نسیان الهی در قرآن]] - [[نسیان الهی در حدیث]] - [[نسیان الهی در نهج البلاغه]] - [[نسیان الهی در کلام اسلامی]] - [[نسیان الهی در عرفان اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[نسیان الهی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
== نسبت نسیان به [[خدا]] ==
*در لغت به معنای [[فراموشی]] است و مراد از آن در [[آموزه‌های دینی]]، حالی [[ناپسند]] است که در برابر ذکر جای دارد<ref>ر.ک: التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌، مصطفوی/ ۳/ ۳۰۰/ و ۱۲/ ۱۱۳.</ref>. [[انسان]] در این حال، [[خدا]] را به [[فراموشی]] می‌سپارد و به [[دنیا]] رو می‌کند و بُعد ملکوتی خویش را رها می‌سازد و تنها به بعد ملکی و ناسوتی خویش می‌پردازد. نسیان [[حق]]، به سرنگونی [[قلب]] می‌انجامد و بدین روی گفته‌اند میزان‌ واژگونی [[قلب]]، [[غفلت]] از [[حق]] و توجه به [[دنیا]] است<ref>چهل حدیث‌، امام خمینی/ ۵۳۵.</ref>. [[معرفت]] و ذکر [[خدا]] آن گاه حاصل می‌آید که [[آدمی]] خویشتن را بشناسد؛ چنان که [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: "هر که خویش را شناسد، خدای را شناسد"<ref>نهج البلاغه‌، خ ۷۲.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 444-445.</ref>.
[[قرآن کریم]] به [[مؤمنان]] هشدار می‌دهد که همچون کسانی نباشید که [[خدا]] را فراموش کردند و [[خدا]] نیز آنان را دچار [[خودفراموشی]] ساخته است<ref>{{متن قرآن| وَلا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ }}؛ سوره حشر، آیه ۱۹.</ref>. در اینکه مراد از نسبت نسیان به [[خدا]] چیست، چند احتمال برشمرده‌اند:
*نسیان عوامل متعددی دارد و از آن جمله است:
# نسیان که [[خداوند]]، [[آدمی]] را به آن دچار می‌کند، از [[باب]]"مشاکله" است؛ زیرا [[تأدیب]] بدکاران، مشاکله در [[بدی]] است ولی بد نیست.  
#'''[[شیطان]]:''' بنابر آیاتی از [[قرآن کریم]]، چون [[شیطان]] بر [[آدمی]] [[سلطه]] یابد، او را رام می‌کند و [[یاد خدا]] را از او می‌گیرد<ref>{{متن قرآن|اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ فَأَنسَاهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ أُوْلَئِكَ حِزْبُ الشَّيْطَانِ أَلا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطَانِ هُمُ الْخَاسِرُونَ }}؛ سوره مجادله، آیه ۱۹.</ref>.
# مراد، نسیان [[خداوند]] در [[علم فعلی]] است که از [[مقام]] فعل، انتزاع می‌یابد. بدین سان، نسیان، دریغ [[فیض]] است؛ زیرا [[خداوند]]، [[فیض]] خویش را تنها به شایستگان می‌رساند.  
#'''دلبستگی به [[دنیا]]:''' اینکه [[آدمی]] مفتون [[دنیا]] شود و همواره در پی متاع [[دنیوی]] به این سوی و آن سوی رَود، از مهم‌ترین عوامل نسیان است<ref>{{متن قرآن| الَّذِينَ اتَّخَذُواْ دِينَهُمْ لَهْوًا وَلَعِبًا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا فَالْيَوْمَ نَنسَاهُمْ كَمَا نَسُواْ لِقَاء يَوْمِهِمْ هَذَا وَمَا كَانُواْ بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ}}؛ سوره اعراف، آیه ۵۱.</ref>.
# مراد از نسیان، انشاء است و معنای [[آیه شریفه]] چنین خواهد بود: آنان [[خداوند]] را فراموش کردند و [[خداوند]] نیز آنان را به [[خودفراموشی]] دچار ساخت<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 445.</ref>.
#'''[[گناه]]:''' از آن رو که [[گناه]] دیده [[بصیرت]] [[آدمی]] را برمی‌بندد و نیروی مشاهده را از او می‌گیرد، در بروز حالت نسیان اثری تام دارد<ref>{{متن قرآن| الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُم مِّن بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُواْ اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ }}؛ سوره توبه، آیه ۶۷؛ توحید صدوق‌، ۲۵۲.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 445.</ref>.
==نسبت نسیان به [[خدا]]==
*[[قرآن کریم]] به [[مؤمنان]] هشدار می‌دهد که همچون کسانی نباشید که [[خدا]] را فراموش کردند و [[خدا]] نیز آنان را دچار [[خودفراموشی]] ساخته است<ref>{{متن قرآن| وَلا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ }}؛ سوره حشر، آیه ۱۹.</ref>. در اینکه مراد از نسبت نسیان به [[خدا]] چیست، چند احتمال برشمرده‌اند:
#نسیان که [[خداوند]]، [[آدمی]] را به آن دچار می‌کند، از [[باب ]]"مشاکله" است؛ زیرا [[تأدیب]] بدکاران، مشاکله در [[بدی]] است ولی بد نیست.  
#مراد، نسیان [[خداوند]] در [[علم فعلی]] است که از [[مقام]] فعل، انتزاع می‌یابد. بدین سان، نسیان، دریغ [[فیض]] است؛ زیرا [[خداوند]]، [[فیض]] خویش را تنها به شایستگان می‌رساند.  
#مراد از نسیان، انشاء است و معنای [[آیه شریفه]] چنین خواهد بود: آنان [[خداوند]] را فراموش کردند و [[خداوند]] نیز آنان را به [[خودفراموشی]] دچار ساخت<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 445.</ref>.
==منابع==
* [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]


==جستارهای وابسته==
== منابع ==
{{منابع}}
#[[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]
{{پایان منابع}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس}}
{{پانویس2}}


[[رده:مدخل]]
[[رده:نسیان الهی]]
[[رده:نسیان الهی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۴۸

موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

در لغت به معنای فراموشی است و مراد از آن در آموزه‌های دینی، حالی ناپسند است که در برابر ذکر جای دارد[۱]. انسان در این حال، خدا را به فراموشی می‌سپارد و به دنیا رو می‌کند و بُعد ملکوتی خویش را رها می‌سازد و تنها به بعد ملکی و ناسوتی خویش می‌پردازد. نسیان حق، به سرنگونی قلب می‌انجامد و بدین روی گفته‌اند میزان‌ واژگونی قلب، غفلت از حق و توجه به دنیا است[۲]. معرفت و ذکر خدا آن گاه حاصل می‌آید که آدمی خویشتن را بشناسد؛ چنان که امام علی (ع) می‌فرماید: "هر که خویش را شناسد، خدای را شناسد"[۳][۴].

نسیان عوامل متعددی دارد و از آن جمله است:

  1. شیطان: بنابر آیاتی از قرآن کریم، چون شیطان بر آدمی سلطه یابد، او را رام می‌کند و یاد خدا را از او می‌گیرد[۵].
  2. دلبستگی به دنیا: اینکه آدمی مفتون دنیا شود و همواره در پی متاع دنیوی به این سوی و آن سوی رَود، از مهم‌ترین عوامل نسیان است[۶].
  3. گناه: از آن رو که گناه دیده بصیرت آدمی را برمی‌بندد و نیروی مشاهده را از او می‌گیرد، در بروز حالت نسیان اثری تام دارد[۷][۸].

نسبت نسیان به خدا

قرآن کریم به مؤمنان هشدار می‌دهد که همچون کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند و خدا نیز آنان را دچار خودفراموشی ساخته است[۹]. در اینکه مراد از نسبت نسیان به خدا چیست، چند احتمال برشمرده‌اند:

  1. نسیان که خداوند، آدمی را به آن دچار می‌کند، از باب"مشاکله" است؛ زیرا تأدیب بدکاران، مشاکله در بدی است ولی بد نیست.
  2. مراد، نسیان خداوند در علم فعلی است که از مقام فعل، انتزاع می‌یابد. بدین سان، نسیان، دریغ فیض است؛ زیرا خداوند، فیض خویش را تنها به شایستگان می‌رساند.
  3. مراد از نسیان، انشاء است و معنای آیه شریفه چنین خواهد بود: آنان خداوند را فراموش کردند و خداوند نیز آنان را به خودفراموشی دچار ساخت[۱۰].

منابع

پانویس

  1. ر. ک: التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌، مصطفوی/ ۳/ ۳۰۰/ و ۱۲/ ۱۱۳.
  2. چهل حدیث‌، امام خمینی/ ۵۳۵.
  3. نهج البلاغه‌، خ ۷۲.
  4. فرهنگ شیعه، ص 444-445.
  5. ﴿اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ فَأَنسَاهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ أُوْلَئِكَ حِزْبُ الشَّيْطَانِ أَلا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطَانِ هُمُ الْخَاسِرُونَ ؛ سوره مجادله، آیه ۱۹.
  6. ﴿ الَّذِينَ اتَّخَذُواْ دِينَهُمْ لَهْوًا وَلَعِبًا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا فَالْيَوْمَ نَنسَاهُمْ كَمَا نَسُواْ لِقَاء يَوْمِهِمْ هَذَا وَمَا كَانُواْ بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ؛ سوره اعراف، آیه ۵۱.
  7. ﴿ الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُم مِّن بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُواْ اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ ؛ سوره توبه، آیه ۶۷؛ توحید صدوق‌، ۲۵۲.
  8. فرهنگ شیعه، ص 445.
  9. ﴿ وَلا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ ؛ سوره حشر، آیه ۱۹.
  10. فرهنگ شیعه، ص 445.