اجل در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = اجل | |||
| عنوان مدخل = اجل | |||
| مداخل مرتبط = [[اجل در قرآن]] - [[اجل در کلام اسلامی]] - [[اجل در فقه سیاسی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
== | == معناشناسی == | ||
[[اجل]] عبارت است از به سر رسیدن، سرآمد، سر رسید<ref>اسماعیل بن حماد جوهری، الصحاح، ج۴، ص۱۶۲۱؛ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۶۹۹.</ref>، مهلت نهایی برای [[مرگ]]<ref>خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۶، ص۱۷۸.</ref>، مدت تعیین شده برای چیزی<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۶۵.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۴۷-۴۸.</ref> | |||
== | == اجل و جهاد == | ||
یکی از مسائل و مباحث [[فقهی]] مطرح در باب [[جهاد]]، «اجل» است. اجل به معنای مدت زمانی که در [[قضای الهی]] برای هر [[انسان]] تقدیر شده و تا آن لحظه در سایه چتر حمایتی و حفاظتی [[خدا]] قرار داد و [[اعتقادی]] است که [[مؤمن]] را در مسیر جهادش و موضع‌گیری‌های متعهدانه‌اش در برابر رویدادها از یک حالت [[اطمینان]] [[روحی]]، [[ثبات]] [[فکری]] و [[یقین]] برخوردار می‌کند که [[استقامت]] و [[پایمردی]] و حماسه آفرینی را ایجاب می‌کند. ولی گاه انسان [[مرگ]] را برمی‌گزیند و به [[عشق]] [[شهادت]] در اجل تعجیل می‌کند. چه بسا که [[قضا]] نقض و گاه ابرام می‌شود و شهادت نصیب نمی‌شود و عمر طبیعی خود را به سر می‌برد و گاه با [[اعمال]] انتخابی چون [[صله رحم]] و [[صدقات]] در اجل تأخیر و گاه با [[قطع رحم]] و یا [[ظلم]] تعجیل می‌شود<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی]]، ص۹۷.</ref>. | |||
== | == اجل داشتن تمدن‌ها == | ||
در یکی از [[آیات]] [[قرآن کریم]] چنین آمده است: {{متن قرآن|وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا يَسْتَأْخِرُونَ}}<ref>«و هر امّتی را زمانه‌ای است و چون زمانه آنان سر آید نه ساعتی واپس می‌روند و نه پیش می‌افتند» سوره اعراف، آیه ۳۴.</ref>. همچنان‌که برای هر [[انسانی]]، دوره‌ای برای زندگانی و زمانی برای [[مرگ]] وجود دارد که [[قرآن کریم]] از آن به "[[اجل]] مسمی" {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ بِاللَّيْلِ وَيَعْلَمُ مَا جَرَحْتُمْ بِالنَّهَارِ ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ لِيُقْضَى أَجَلٌ مُسَمًّى ثُمَّ إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ ثُمَّ يُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ}}<ref>«و اوست که شبانگاه (در خواب) روان شما را می‌ستاند و می‌داند که به هنگام روز چه به دست آورده‌اید سپس در همین روز شما را (از خواب) برمی‌انگیزاند تا زمانی نام‌برده سر آید؛ آنگاه بازگشتتان به سوی اوست و سپس شما را از آنچه انجام می‌دهید آگاه می‌سازد» سوره انعام، آیه ۶۰.</ref> یاد می‌کند، برای تمدن‌ها و [[امت‌ها]] نیز دوره و اجلی قطعی نزد [[خداوند]] در نظر گرفته شده است<ref>سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۸، ص۶.</ref>: {{متن قرآن|وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ}}<ref>«و هر امّتی را زمانه‌ای است» سوره اعراف، آیه ۳۴.</ref>؛ به این معنا که هر امتی دوره‌ای معیّن برای [[استخلاف]] بر روی [[زمین]] و [[اقتدار]] دارد که تقدم و تأخری در آن نیست<ref>سید قطب، فی ظلال القرآن، ج۳، ص۱۲۸۵.</ref>. این مسئله از [[سنن]] قطعی [[الهی]] و [[حاکم]] بر [[جوامع بشری]] است؛ امّا طول و مدت این [[اجل]] در [[امت‌ها]] و تمدن‌ها متفاوت و مختلف است و به هدایت‌پذیری یا [[مخالفت]] و [[دشمنی]] آنان در مقابل [[دستورهای الهی]] بستگی دارد که [[سنن]] و [[قوانین الهی]] متکفل بیان آنها هستند<ref>محمد رشیدرضا، تفسیر المنار، ج۸، ص۴۰۲.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۴۷-۴۸.</ref> | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']] | |||
# [[پرونده: 1100699.jpg|22px]] [[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه فقه سیاسی ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:مفاهیم قرآنی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۷ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۳۹
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اجل است. اجل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اجل در قرآن - اجل در کلام اسلامی - اجل در فقه سیاسی - پرسش مرتبط نداردمعناشناسی
اجل عبارت است از به سر رسیدن، سرآمد، سر رسید[۱]، مهلت نهایی برای مرگ[۲]، مدت تعیین شده برای چیزی[۳].[۴]
اجل و جهاد
یکی از مسائل و مباحث فقهی مطرح در باب جهاد، «اجل» است. اجل به معنای مدت زمانی که در قضای الهی برای هر انسان تقدیر شده و تا آن لحظه در سایه چتر حمایتی و حفاظتی خدا قرار داد و اعتقادی است که مؤمن را در مسیر جهادش و موضع‌گیری‌های متعهدانه‌اش در برابر رویدادها از یک حالت اطمینان روحی، ثبات فکری و یقین برخوردار می‌کند که استقامت و پایمردی و حماسه آفرینی را ایجاب می‌کند. ولی گاه انسان مرگ را برمی‌گزیند و به عشق شهادت در اجل تعجیل می‌کند. چه بسا که قضا نقض و گاه ابرام می‌شود و شهادت نصیب نمی‌شود و عمر طبیعی خود را به سر می‌برد و گاه با اعمال انتخابی چون صله رحم و صدقات در اجل تأخیر و گاه با قطع رحم و یا ظلم تعجیل می‌شود[۵].
اجل داشتن تمدن‌ها
در یکی از آیات قرآن کریم چنین آمده است: 
وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا يَسْتَأْخِرُونَ
[۶]. همچنان‌که برای هر انسانی، دوره‌ای برای زندگانی و زمانی برای مرگ وجود دارد که قرآن کریم از آن به "اجل مسمی" وَهُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ بِاللَّيْلِ وَيَعْلَمُ مَا جَرَحْتُمْ بِالنَّهَارِ ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ لِيُقْضَى أَجَلٌ مُسَمًّى ثُمَّ إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ ثُمَّ يُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ[۷] یاد می‌کند، برای تمدن‌ها و امت‌ها نیز دوره و اجلی قطعی نزد خداوند در نظر گرفته شده است[۸]: وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ[۹]؛ به این معنا که هر امتی دوره‌ای معیّن برای استخلاف بر روی زمین و اقتدار دارد که تقدم و تأخری در آن نیست[۱۰]. این مسئله از سنن قطعی الهی و حاکم بر جوامع بشری است؛ امّا طول و مدت این اجل در امت‌ها و تمدن‌ها متفاوت و مختلف است و به هدایت‌پذیری یا مخالفت و دشمنی آنان در مقابل دستورهای الهی بستگی دارد که سنن و قوانین الهی متکفل بیان آنها هستند[۱۱].[۱۲]
منابع
پانویس
- ↑ اسماعیل بن حماد جوهری، الصحاح، ج۴، ص۱۶۲۱؛ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۶۹۹.
- ↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۶، ص۱۷۸.
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۶۵.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۴۷-۴۸.
- ↑ عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی، ص۹۷.
- ↑ «و هر امّتی را زمانه‌ای است و چون زمانه آنان سر آید نه ساعتی واپس می‌روند و نه پیش می‌افتند» سوره اعراف، آیه ۳۴.
- ↑ «و اوست که شبانگاه (در خواب) روان شما را می‌ستاند و می‌داند که به هنگام روز چه به دست آورده‌اید سپس در همین روز شما را (از خواب) برمی‌انگیزاند تا زمانی نام‌برده سر آید؛ آنگاه بازگشتتان به سوی اوست و سپس شما را از آنچه انجام می‌دهید آگاه می‌سازد» سوره انعام، آیه ۶۰.
- ↑ سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۸، ص۶.
- ↑ «و هر امّتی را زمانه‌ای است» سوره اعراف، آیه ۳۴.
- ↑ سید قطب، فی ظلال القرآن، ج۳، ص۱۲۸۵.
- ↑ محمد رشیدرضا، تفسیر المنار، ج۸، ص۴۰۲.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۴۷-۴۸.