اتباع در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '*[' به '* [') |
(←مقدمه) |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = اتباع | |||
| عنوان مدخل = اتباع | |||
| مداخل مرتبط = [[اتباع در لغت]] - [[اتباع در قرآن]] - [[اتباع در فقه سیاسی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
اتِّباع در لغت یعنی [[پیروی]]، [[تبعیت]]، الحاق و [[دنباله‌روی]]<ref>خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۲، ص۷۸. حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۱۶۲. ابن‌منظور، لسان العرب، ج۸، ص۲۷.</ref>. | |||
# [[ابن منظور]] در لسان العرب می گوید: "اتَّبَعَه... یعنی پی او را گرفت و آن را و اثر او را دنبال کرد"<ref>{{عربی|اتَّبَعَه و أَتْبَعَه و تتَبَّعه: قَفاه و تَطلَّبه مُتَّبعاً له}}؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۸، ص۲۷، ماده «تبع».</ref>. | |||
# [[فیومی]] در المصباح المنیر می گوید: "تبع... به معنای پشت سر کسی راه رفتن یا او را [[همراهی]] کردن است، می‌گویند [[نمازگزار]] تابع [[امام]] خویش است ـ تا آنجا که می‌گوید: ـ و می‌گویند: تَبِع الإمَامَ آنجا که در پی او رود و می‌گویند تَبِعَه آنجا که به او بپیوندد"<ref>{{عربی|تَبِعَ: زيدٌ عَمْراً (تَبعاً) من باب تعِبَ مشى خَلْفَهُ أو مَرَّ بِهِ فمَضَى مَعَهُ و الْمُصَلِّى (تَبَعٌ) لإمَامِهِ...}}، {{عربی|و (تَبِع) الإمَامَ إذَا تَلَاهُ و (تَبِعَه) لَحِقَه}}؛ فیومی، المصباح المنیر، ج۲، ص۷۲، ماده «تبع».</ref>. | |||
# [[فیروزآبادی]] در قاموس می گوید: "تبعه... یعنی پشت سر او راه رفت، یا او را [[همراهی]] کرد ـ تا آنجا که می گوید: ـ و اتّباع... به معنای [[ولاء]] و پیوستن است<ref>{{عربی|تَبِعَهُ -كفَرِحَ- تَبَعاً، وَ تَبَاعَةً، مَشَى خَلْفَهُ أَوْ مَرَّ به فمَضى مَعَهُ}}؛ {{عربی|و الإِتْبَاعُ و الاتِّباعُ كالتَّبَع، و التِّبَاعُ، بالكَسْرِ: الوِلَاءُ}}؛ فیروزآبادی، القاموس المحیط، ماده «تبع».</ref>. | |||
#اتّباع و [[تبعیت]] به طور مطلق [[پیروی]] در [[رفتار]] و گفتار است، | از مجموع کلمات لغویین و نیز از تتبع موارد استعمال واژه "اتّباع" نکات ذیل استفاده می شود: | ||
#اتّباع و | # اتّباع و [[تبعیت]] به طور مطلق [[پیروی]] در [[رفتار]] و گفتار است، نه تنها موافقت گفتاری با شخصی یا گروهی؛ زیرا اتّباع و [[تبعیت]] به معنای پا جای پای متبوع گذاشتن و از او جدا نشدن است. | ||
#بنابراین اتّباع و [[تبعیت]] به طور مطلق | # اتّباع و تبعیت، پیوستگی پیرو با متبوع خویش را می‌رساند. بنابراین، تبعیت یا اتّباع به معنای [[پیروی]] پیوسته و مداوم است؛ زیرا لازم مفهوم اتّباع به طور مطلق، اتصال و دوام پیوستگی پیروی است. | ||
# بنابراین اتّباع و [[تبعیت]] به طور مطلق پیروی در همه [[افعال]] اختیاری را می‌رساند، مگر آنکه [[دلیل]] خاصی یا قید معینی پیروی را به جنبه خاص یا حالت و یا [[رفتار]] و یا مورد خاصی محدود کند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۱ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام ج۱]].</ref>. | |||
== تفاوت پیروی و اطاعت == | |||
[[پیروی]] که معادل آن در زبان عربی "تبعیّت" است به معنای با کسی همراه شدن و امری را جست و جو کردن<ref>لسان العرب، ج۲، ص۱۳، «تبع».</ref>، یا پُشت سر کسی راه رفتن و موافقت با [[فرمان]]<ref>المصباح، ص۷۲، «تبع».</ref> است، بنابراین در تفاوت این واژه با [[اطاعت]] می‌‌توان گفت که پیروی اعم از اطاعت است، زیرا در تحقق اطاعت وجود امر و [[فرمان]] ضروری است؛ ولی در [[پیروی]] و تبعیّت لازم نیست که حتماً امر و فرمانی باشد<ref>[[حسن رمضانی|رمضانی، حسن]]، [[پیروی (مقاله)|پیروی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶]].</ref>. | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:11123.jpg|22px]] [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۱ (کتاب)|'''فقه نظام سیاسی اسلام ج۱''']] | |||
# [[پرونده:000057.jpg|22px]] [[حسن رمضانی|رمضانی، حسن]]، [[پیروی (مقاله)|پیروی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۹: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:وظایف رفتاری و عملی امت نسبت به اهل بیت]] | ||
[[رده:مدخل‌های قرآنی دانشنامه]] | [[رده:مدخل‌های قرآنی دانشنامه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۷ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۴۵
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اتباع است. اتباع از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اتباع در لغت - اتباع در قرآن - اتباع در فقه سیاسی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
اتِّباع در لغت یعنی پیروی، تبعیت، الحاق و دنباله‌روی[۱].
- ابن منظور در لسان العرب می گوید: "اتَّبَعَه... یعنی پی او را گرفت و آن را و اثر او را دنبال کرد"[۲].
- فیومی در المصباح المنیر می گوید: "تبع... به معنای پشت سر کسی راه رفتن یا او را همراهی کردن است، می‌گویند نمازگزار تابع امام خویش است ـ تا آنجا که می‌گوید: ـ و می‌گویند: تَبِع الإمَامَ آنجا که در پی او رود و می‌گویند تَبِعَه آنجا که به او بپیوندد"[۳].
- فیروزآبادی در قاموس می گوید: "تبعه... یعنی پشت سر او راه رفت، یا او را همراهی کرد ـ تا آنجا که می گوید: ـ و اتّباع... به معنای ولاء و پیوستن است[۴].
از مجموع کلمات لغویین و نیز از تتبع موارد استعمال واژه "اتّباع" نکات ذیل استفاده می شود:
- اتّباع و تبعیت به طور مطلق پیروی در رفتار و گفتار است، نه تنها موافقت گفتاری با شخصی یا گروهی؛ زیرا اتّباع و تبعیت به معنای پا جای پای متبوع گذاشتن و از او جدا نشدن است.
- اتّباع و تبعیت، پیوستگی پیرو با متبوع خویش را می‌رساند. بنابراین، تبعیت یا اتّباع به معنای پیروی پیوسته و مداوم است؛ زیرا لازم مفهوم اتّباع به طور مطلق، اتصال و دوام پیوستگی پیروی است.
- بنابراین اتّباع و تبعیت به طور مطلق پیروی در همه افعال اختیاری را می‌رساند، مگر آنکه دلیل خاصی یا قید معینی پیروی را به جنبه خاص یا حالت و یا رفتار و یا مورد خاصی محدود کند[۵].
تفاوت پیروی و اطاعت
پیروی که معادل آن در زبان عربی "تبعیّت" است به معنای با کسی همراه شدن و امری را جست و جو کردن[۶]، یا پُشت سر کسی راه رفتن و موافقت با فرمان[۷] است، بنابراین در تفاوت این واژه با اطاعت می‌‌توان گفت که پیروی اعم از اطاعت است، زیرا در تحقق اطاعت وجود امر و فرمان ضروری است؛ ولی در پیروی و تبعیّت لازم نیست که حتماً امر و فرمانی باشد[۸].
منابع
پانویس
- ↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۲، ص۷۸. حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۱۶۲. ابن‌منظور، لسان العرب، ج۸، ص۲۷.
- ↑ اتَّبَعَه و أَتْبَعَه و تتَبَّعه: قَفاه و تَطلَّبه مُتَّبعاً له؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۸، ص۲۷، ماده «تبع».
- ↑ تَبِعَ: زيدٌ عَمْراً (تَبعاً) من باب تعِبَ مشى خَلْفَهُ أو مَرَّ بِهِ فمَضَى مَعَهُ و الْمُصَلِّى (تَبَعٌ) لإمَامِهِ...، و (تَبِع) الإمَامَ إذَا تَلَاهُ و (تَبِعَه) لَحِقَه؛ فیومی، المصباح المنیر، ج۲، ص۷۲، ماده «تبع».
- ↑ تَبِعَهُ -كفَرِحَ- تَبَعاً، وَ تَبَاعَةً، مَشَى خَلْفَهُ أَوْ مَرَّ به فمَضى مَعَهُ؛ و الإِتْبَاعُ و الاتِّباعُ كالتَّبَع، و التِّبَاعُ، بالكَسْرِ: الوِلَاءُ؛ فیروزآبادی، القاموس المحیط، ماده «تبع».
- ↑ اراکی، محسن، فقه نظام سیاسی اسلام ج۱.
- ↑ لسان العرب، ج۲، ص۱۳، «تبع».
- ↑ المصباح، ص۷۲، «تبع».
- ↑ رمضانی، حسن، پیروی، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶.