ابوزهیر ثقفی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط  = }}

== آشنایی اجمالی ==

برخی می‌گویند: او از صحابه‌ای است که کنیه‌اش بر نامش [[غلبه]] کرده، ضمن اینکه قول ضعیفی وجود دارد که نام وی را معاذ گفته است<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۱۳۱.</ref>؛ یعنی معاذ بن معاذ بن رباح ثقفی. [[ذهبی]]<ref>تجرید، ج۲، ص۱۶۸.</ref>، ابو زهیر بن معاذ بن رباح ثقفی و ابوزهیر ثقفی را یکی می‌داند و می‌گوید: دلیلی بر [[تفرقه]] میان این دو وجود ندارد. ابن عبدالبر<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۲۷.</ref> نیز می‌گوید: [[گمان]] می‌کنم این، همان باشد، گرچه برخی این دو را جدای از یکدیگر می‌دانند.

[[ابن حبان]]<ref>ابن حبان، ج۳، ص۴۵۷.</ref>، [[بغوی]]<ref>بغوی، ج۵، ص۲۸۰.</ref>، ابن ماکولا و ابن حجر <ref>الاصابه، ج۷، ص۱۳۰.</ref>، ابوزهیر ثقفی را [[صحابی]] و ساکن [[طائف]] و از اعضای [[وفد]] ثقیف شمرده‌اند. ابن حبان، ابوزهیر بن معاذ پدر ابوبکر را از ثقات شمرده و می‌گوید: وی در وفد ثقیف شرکت داشت<ref>ابن حبان، ج۳، ص۴۵۷.</ref>. ابن حجر می‌گوید: برخی معاذ را از [[صحابه]] شمرده‌اند، در حالی که به نقل از [[حسین بن محمد قبانی]] و [[حاکم ابواحمد]]، ابو زهیر بن معاذ را صحابه می‌شمارد<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۶، ص۲۸۴ -۲۸۵ و ج۷، ص۱۳۱.</ref>. لکن همو در جایی دیگر، معاذ بن رباح را صحابی شمرده و او را [[راوی]] [[رسول خدا]] {{صل}} می‌داند<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۶، ص۱۱۱.</ref>. برای صحابی بودن ابوزهیر بن معاذ، به [[حدیث]] وی از رسول خدا {{صل}} {{متن حدیث|إِذَا سَمَّيْتُمْ فَعَبِّدُوا}} استناد کرده‌اند<ref>ابونعیم، ج۵، ص۲۸۹۷-۲۸۹۸؛ طبرانی، معجم الکبیر، ج۲۰، ص۱۷۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۱۳۱؛ به نقل از حاکم ابواحمد و مزی.</ref>. معنای این [[روایت]] چنین است: هرگاه خواستید نامی برای فرزند یا خادمی [[انتخاب]] کنید، نامی بگذارید که [[بندگی]] [[خداوند]] را برساند، نظیر [[عبدالله]] و [[عبدالرحمان]]<ref>ابونعیم، ج۵، ص۲۸۹۷؛ مناوی، ج۱، ص۴۹۳.</ref>. این [[حدیث]] از سه طریق نقل شده است؛ ابو زهیر ثقفی، زهیر ثقفی و زهیر بن طهفه<ref>ابونعیم، ج۳، ص۲۲۸۱-۱۲۲۹ و ج۵، ص۲۸۹۷-۲۸۹۸.</ref> گفتیم که این سه تن، یکی هستند.

عماره، ساکن [[کوفه]] شد<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۴، ص۴۷۷.</ref> و حدیث وی نزد [[کوفیان]] بود<ref>ابن حبان، ج۳، ص۲۹۴.</ref>. [[حصین]] از وی [[روایت]] کرده است که او [[پیامبر]] {{صل}} را دید، در حالی که هنگام [[دعا کردن]]، با انگشت مسبّحه اشاره می‌کرد<ref>احمد بن حنبل، ج۴، ص۱۳۵-۱۳۶؛ ابن حبان، ج۳، ص۲۹۴.</ref>. ابن حجر <ref>الاصابه، ج۴، ص۴۷۷.</ref> می‌گوید: عماره دو حدیث دارد<ref>ر. ک: احمد بن حنبل، ج۴، ص۱۳۵.</ref>. او از [[امام علی]] {{ع}} نیز روایتی دارد<ref>احمد بن حنبل، ج۱، ص۱۰۱.</ref>. عماره گزارش می‌کند: یکی از نمازهای عشاء را با [[رسول خدا]] {{صل}} می‌خواندیم که پیامبر به سوی [[کعبه]] برگشت و ما نیز به آن سو برگشتیم و دو رکعت را به آن سو خواندیم<ref>هیثمی، ج۲، ص۱۳.</ref>. ابن حجر ذیل نام "عماره" صحابی‌ای که بدون کنیه، [[لقب]] و [[نسب]] آمده است، روایت بالا را نقل می‌کند و می‌گوید: این همان عمارة بن رویبه است و نظر ابن شاهین را که میان این دو فرق گذاشته، رد می‌کند<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۵، ص۲۱۶-۲۱۷.</ref>. در جایی دیگر، این احتمال را که عمارة بن رویبه، همان ابوزهیر ثقفی باشد، رد نمی‌کند<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۱۳۱.</ref>. برخی ادعا کرده‌اند [[ابوزهیر]]، [[معاذ بن رباح]] تنها یک [[راوی]] داشت و آن فرزندش [[ابوبکر]] بود<ref>مسلم، ص۳۴.</ref>. [[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، ج۶، ص۵۲.</ref> نیز ابوبکر را فرزند ابو زهیر بن معاذ و راوی وی می‌داند، (ولی بدون [[حصر]]). البته حصر راوی او به ابوبکر صحیح نیست و افراد دیگری نیز هستند؛ چنانکه گذشت و خواهد آمد. ابوبکر از پدرش ابوزهیر [[روایت]] کرد: [[رسول خدا]] {{صل}} در نباوه (بناوه و نبأة) تا از [[سرزمین]] [[طائف]] در خطبه‌ای فرمود: "ای [[مردم]]! به زودی [[نیکان]] را از بدان یا [[بهشتیان]] را از [[دوزخیان]] باز خواهید [[شناخت]]. پرسیدند: با چه معیاری یا رسول خدا {{صل}}؟ فرمود: به مدح‌های [[نیکو]] و ذم‌های [[زشت]]، و برخی از شما [[شاهدان]] بر برخی دیگر هستید"<ref>{{متن حدیث| ايها الناس، انكم توشكون ان تعرفوا خیاركم من شراركم أو اهل الجنة من أهل النار. قالوا: بم يا رسول الله؟ قال: بالثناء الحسن و بالثناء الشي، وانتم شهداء الله، بعضكم على بعض}}؛ احمد بن حنبل، ج۳، ص۴۱۶ و ج۳، ص۴۶۶؛ بغوی، ج۵، ص۲۸۰؛ ابن قانع، ج۳، ص۲۸؛ ابونعیم، ج۵، ص۲۸۹۷؛ ابن اثیر، ج۵، ص۱۹۳ و ج۶، ص۱۲۱.</ref>. ابن سعد<ref>ابن سعد، ج۶، ص۵۲.</ref> نیز به این روایت اشاره کرده است. راوی نخست را در [[سند]] این روایت، [[ابوبکر بن عمار بن حمید]] از پدرش (یعنی ابوزهیر ثقفی) آورده‌اند<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۱۳۱.</ref>. فرزند دیگری به نام [[عبدالملک]]، برای ابوزهیر نام می‌برند که راوی از [[پدر]] بوده است <ref>ابونعیم، ج۵، ص۲۸۹۷-۲۸۹۸.</ref>. [[حافظ]] عراقی ذیل الکاشف افزوده است که ابوزهیر، از [[عبدالله بن بریده]] [[روایت حدیث]] کرده و [[عطاء بن ابی رباح]] و [[عطاء بن السائب]] از او روایت کرده‌اند<ref>ذهبی، الکاشف، ج۳، ص۳۱۸-۳۱۷ در پاورقی.</ref>. ابوزهیر از رسول خدا {{صل}} روایتی در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|مَنْ يَعْمَلْ سُوءًا يُجْزَ بِهِ}}<ref>«هر کس کار بدی کند کیفر آن را می‌بیند» سوره نساء، آیه ۱۲۳.</ref> دارد. هنگامی که این [[آیه]] نازل شد، [[ابوبکر بن ابی قحافه]] پرسید: ای [[رسول خدا]] {{صل}}! با این آیه دیگر [[آرامش]] چگونه است؟ هر کاری که انجام دهیم [[مجازات]] آن را می‌‍چشیم! [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "ای ابوبکر! آیا محزون نمی‌شوی، به دردی دچار نمی‌گردی؟" گفت: بله. [[حضرت]] فرمود: "این است آنچه به آن [[مکافات]] می‌شوید"<ref>قرطبی، ج۵، ص۳۹۷.</ref>.