بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
## اصول و مفاهیم کلی را مطرح میکند و مشاهدات را طبقهبندی میسازد و رابطه پدیدهها را بر میتاباند؛ | ## اصول و مفاهیم کلی را مطرح میکند و مشاهدات را طبقهبندی میسازد و رابطه پدیدهها را بر میتاباند؛ | ||
## برآیند آن دانشی نو به [[انسان]] میدهد؛ | ## برآیند آن دانشی نو به [[انسان]] میدهد؛ | ||
## از گذر | ## از گذر پژوهش روشمند و منظم حاصل میآید؛ | ||
## کیفیت پدیدهها را به صورت کمی مشخص میسازد<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 88.</ref>. | ## کیفیت پدیدهها را به صورت کمی مشخص میسازد<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 88.</ref>. | ||
# '''[[شناخت]] [[فلسفی]]:''' شناختی است که بر [[تعقل]] و تحلیلهای [[عقلی]] [[استوار]] است و کمتر از حواس ظاهری و ابزار مادی [[شناخت]] بهره میبرد. در [[شناخت]] [[فلسفی]]، هر چه ذهن [[آدمی]] ورزیدهتر باشد، نتیجه کوششهایش به قطع و [[یقین]] نزدیکتر است. | # '''[[شناخت]] [[فلسفی]]:''' شناختی است که بر [[تعقل]] و تحلیلهای [[عقلی]] [[استوار]] است و کمتر از حواس ظاهری و ابزار مادی [[شناخت]] بهره میبرد. در [[شناخت]] [[فلسفی]]، هر چه ذهن [[آدمی]] ورزیدهتر باشد، نتیجه کوششهایش به قطع و [[یقین]] نزدیکتر است. | ||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
یکی دیگر از ملاکها، راه حصول است که [[شناخت]] را بر پنج گونه تقسیم میکند: | یکی دیگر از ملاکها، راه حصول است که [[شناخت]] را بر پنج گونه تقسیم میکند: | ||
# '''[[شناخت]] مستقیم:''' شناختی است که از گذر | # '''[[شناخت]] مستقیم:''' شناختی است که از گذر ارتباط مستقیم با شیء خارجی پدید میآید. | ||
# '''[[شناخت]] غیر مستقیم یا آیینهای:''' این گونه [[شناخت]] آن گاه پدید میآید که [[انسان]] در چیزی نظر میکند و صورت شیئی دیگر را همزمان به رؤیت میآورد و آن را باز میشناسد. این [[شناخت]] برای نفسشناسی و [[خداشناسی]] روی میدهد. در اینجا مراد از "رؤیت" رؤیت [[باطنی]] است نه ظاهری. | # '''[[شناخت]] غیر مستقیم یا آیینهای:''' این گونه [[شناخت]] آن گاه پدید میآید که [[انسان]] در چیزی نظر میکند و صورت شیئی دیگر را همزمان به رؤیت میآورد و آن را باز میشناسد. این [[شناخت]] برای نفسشناسی و [[خداشناسی]] روی میدهد. در اینجا مراد از "رؤیت" رؤیت [[باطنی]] است نه ظاهری. | ||
# '''[[شناخت]] آیهای:''' شناسنده در این گونه [[شناخت]]، با دقت در آثار و نشانههای شیء، به آن [[علم]] پیدا میکند؛ مثلًا اثری مکتوب از دانشمندی را میخواند و به [[اندیشه]] او راه مییابد؛ چنان که با مطالعه کتاب قانون میتوان از [[اندیشه]] و نبوغ بوعلی سینا در طب [[آگاه]] شد<ref>جهان بینی و شناخت، ۷۹.</ref>. | # '''[[شناخت]] آیهای:''' شناسنده در این گونه [[شناخت]]، با دقت در آثار و نشانههای شیء، به آن [[علم]] پیدا میکند؛ مثلًا اثری مکتوب از دانشمندی را میخواند و به [[اندیشه]] او راه مییابد؛ چنان که با مطالعه کتاب قانون میتوان از [[اندیشه]] و نبوغ بوعلی سینا در طب [[آگاه]] شد<ref>جهان بینی و شناخت، ۷۹.</ref>. | ||
# '''[[شناخت]] فطری:''' شناختی است که در [[سرشت]] [[انسان]] ریشه دارد و در حصول آن هیچ یک از ابزارها و عوامل متعارف [[شناخت]] دخیل نیستند<ref>شناخت به زبان، ۲۰.</ref>. | # '''[[شناخت]] فطری:''' شناختی است که در [[سرشت]] [[انسان]] ریشه دارد و در حصول آن هیچ یک از ابزارها و عوامل متعارف [[شناخت]] دخیل نیستند<ref>شناخت به زبان، ۲۰.</ref>. | ||
# '''[[شناخت]] الهامی یا افاضی:''' شناختی است که برخاسته از عوامل غیبی [[وحی]]، [[الهام]] و | # '''[[شناخت]] الهامی یا افاضی:''' شناختی است که برخاسته از عوامل غیبی [[وحی]]، [[الهام]] و اشراق است. | ||
ملاک دیگر تقسیم [[شناخت]]، واقعنمایی است؛ بر این اساس، [[شناخت]] بر گونههای زیر است: | ملاک دیگر تقسیم [[شناخت]]، واقعنمایی است؛ بر این اساس، [[شناخت]] بر گونههای زیر است: | ||
# '''[[شناخت]] شکی:''' شناختی است که احتمال تطبیق و عدم تطبیق آن با واقع برابر است. | # '''[[شناخت]] شکی:''' شناختی است که احتمال تطبیق و عدم تطبیق آن با واقع برابر است. | ||
# ''' | # '''شناخت وهمی:''' شناختی است که احتمال عدم واقعنماییاش بیشتر از واقعنمایی است<ref>المنطق، ۱/ ۱۸.</ref>. | ||
# '''[[شناخت]] ظنی:''' شناختی است که احتمال واقعنماییاش بیشتر از عدم واقعنمایی آن است. | # '''[[شناخت]] ظنی:''' شناختی است که احتمال واقعنماییاش بیشتر از عدم واقعنمایی آن است. | ||
# '''[[شناخت]] یقینی:''' شناختی است که به قطع و یقیین با واقع مطابق است و احتمال نادرستیاش نمیرود<ref>المنطق، ۱/ ۱۸.</ref>. | # '''[[شناخت]] یقینی:''' شناختی است که به قطع و یقیین با واقع مطابق است و احتمال نادرستیاش نمیرود<ref>المنطق، ۱/ ۱۸.</ref>. | ||
* در تقسیمی دیگر، [[شناخت]] [[انسان]] یا از راه | * در تقسیمی دیگر، [[شناخت]] [[انسان]] یا از راه پژوهش و بررسی خود او فراهم میآید که آن را "[[شناخت]] اجتهادی" مینامند و یا به [[پیروی]] از پژوهش و بررسی کسی دیگر پدید میآید که آن را "[[شناخت]] تقلیدی" میگویند<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۸۸-۹۰.</ref>. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:1414.jpg|22px]] | # [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، '''فرهنگ شیعه''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||