برهان امکان اشرف: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[برهان امکان اشرف در فلسفه اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}

== مقدمه ==

این [[برهان]] بر اساس [[قاعده امکان اشرف]] تدوین گردیده که در مباحث [[عقلی]] به عنوان اصلی مسلم در تبیین ترتیب صدور سلسله ممکنات از ذات باری، از [[اشرف]] به اخس بیان شده است. جریان این قاعده در [[عالم دنیا]]، [[ضرورت]] وجود دائمی اشرف بنی نوع [[آدم]] را ثابت می‌کند؛ به این ترتیب که اشرف انواع [[انسانی]] در هر [[زمان]]، [[حجج الهی]] {{عم}} بر روی [[زمین]] هستند و بقیه افراد، در هر مرتبه و [[مقام]] که باشند، نسبت به آنان اخس محسوب می‌گردند. به این ترتیب، چون اخس موجود است، قطعاً اشرف می‌باید وجود داشته باشد.

ثانیاً، قیاس اقترانی دیگری را با کبری قرار دادیم نتیجه قبلی تشکیل می‌دهیم: حجج الهی {{عم}}، اشرف بنی نوع [[آدمی]] (در همه زمان‌ها) هستند (صغری)؛ اشرف بنی نوع آدمی در همه زمان‌ها موجود است (کبری)؛

نتیجه آنکه: حجج الهی {{عم}} در همه زمان‌ها موجود هستند.

به این ترتیب، [[ضرورت وجود حجت خدا]] ([[پیامبر اکرم]] {{صل}} و پس از ایشان [[ائمه معصومین]] {{عم}}) در همه زمان‌ها ثابت می‌گردد. اثبات تلازم در هریک از مقدمات برهان و نیز [[پاسخ به شبهات]] وارده، طی تبیین برهان ذکر خواهد شد.

اول، قبول [[قاعده امکان اشرف]] و اینکه در سلسله ممکنات، همیشه [[اشرف]] در هستی، در مرتبه مقدم بر اخسّ، موجود است.

هر یک از این دو بخش [[برهان]]، دلیلی جداگانه می‌طلبد و [[فلاسفه]] [[اسلامی]] عموم قسمت اول را پذیرفته‌اند؛ اما برخی قسمت دوم، یعنی جریان قاعده در [[اثبات امامت]] را نپذیرفته‌اند<ref>نهایة الحکمه (ط. جامعه مدرسین، ۱۴۱۶ ﻫ.ق)، ص۳۱۹.</ref>

مفاد [[قاعده امکان اشرف]] این است که در سلسله [[نظام هستی]]، همیشه فرد [[اشرف]]، قبل از اخس، از [[فیض]] وجود و [[کمالات]] وجود بهره‌مند می‌شود. معنای این قاعده در سلسله کائنات آن است که در همه [[عوالم]] وجود، اعم از مجردات محضه تا غیرمحضه و بالاخره در عالم ماده، [[مقام]] [[خلیفة اللّه]] که اول صادر از [[خداوند]] است، قبل از سایرین موجود باشد و [[شفیع]] دیگران در ارائه رحمت‌های [[الهی]] بر خلایق گردد.

اکنون می‌گوییم: نوع [[نبیّ]] و [[امام]]، در همه مراتب هستی، مقدم بر سایرین است؛ زیرا [[خلیفه]] [[پروردگار]] در میان [[مخلوقات]] می‌باشد و نبود او در هر مرتبه مساوی با قطع فیوضات الهی بر آن مرتبه است. بر همین اساس، [[حجج الهی]] {{عم}}، خواه [[نبی]] یا [[رسول]] و یا امام، در میان [[انسان‌ها]]، نوع عالی و اشرف از سایر انواع [[انسانی]] هستند و هر نوعی که چنین باشد، از نظر رتبه وجودی، مقدم بر سایر انواع خواهد بود. پس نوع نبی و امام، مقدم بر سایر انواع انسانی در رتبه وجودی است و می‌باید برای [[افاضه]] فیوضات الهی بر انسان‌ها، دائماً در میان آنها وجود داشته باشد<ref>شرح اصول کافی (صدرا) (ط، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۸۳ ه. ش)، ج۲، ص۴۷۶.</ref>. بنابراین، با وجود اخس -یعنی انسان‌های عادی در عالم ۔ و گردش صحیح عالم بر مدار خود و عدم اختلال در ایصال [[رحمت الهی]] بر [[خلق]]، [[یقین]] می‌کنیم که [[حجت الهی]] در روی [[زمین]] موجود است؛ ولوظاهر و آشکار نباشد؛ چنان که [[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ بَلَى لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّةٍ إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً وَ إِمَّا خَائِفاً مَغْمُوراً لِئَلَّا تَبْطُلَ حُجَجُ اللَّهِ وَ بَيِّنَاتُهُ}}<ref>نهج البلاغة (للصبحی صالح) (ط. هجرت، ۱۴۱۴ ﻫ.ق)، ص۴۹۷.</ref>.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۳ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۳ ص ۳۱۱-۳۱۷.</ref>

== پرسش مستقیم ==

== منابع ==

== پانویس ==

[[رده:تعیین امام]]