(یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱:
خط ۱:
{{مدخل مرتبط
#تغییر_مسیر [[بنی‌عبدالاشهل]]
| موضوع مرتبط =
| عنوان مدخل =
| مداخل مرتبط =
| پرسش مرتبط =
}}
==مقدمه==
[[طایفه]] بنی عبدالاشهل از شاخه‌های [[قبیله اوس]] و از زیر مجموعه‌های [[قبیله]] بزرگ [[ازد]] است. این طایفه، از مهمترین و گرامی‌ترین [[طوایف]] [[انصار]] است که در روایتی منسوب به [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}}، مورد [[تمجید]] و [[ستایش]] آن حضرت قرار گرفته، از ایشان در کنار طایفه [[بنی نجار]] به عنوان یکی از بهترین بطون انصار نام برده شده است.<ref>بیهقی، دلائل النبوه، ج۵، ص۲۳۹؛ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۷، ص۲۹۹.</ref> این تیره کوچک، همپای قبیله [[مادری]] خود [[اوس]]، در جریانات و وقایع دوران [[جاهلی]] از جمله جنگ‌های آن [[دوران حضور]] داشت و بعد از تابش [[خورشید]] [[اسلام]]، بواسطه داشتن قلوبی مستعد و [[پاک]]، به سرعت اسلام پذیرفتند. آنان پس از [[هجرت رسول خدا]]{{صل}} به [[مدینه]]، از [[دل]] و [[جان]] به [[خدمت]] ایشان در آمدند و همراه با [[رییس]] بزرگ و [[عظیم الشأن]] خود [[سعد بن معاذ]]، همواره از حامیان حضرت و اهداف عالیه‌شان بودند و بدین ترتیب، نقشی بزرگ در [[حیات]] اسلام و [[مسلمین]] ایفا نمودند.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>
==[[نسب]] بنی عبدالاشهل==
بنی عبد الأشهل تیره‌ای از انصار و از شاخه‌های قبیله اوس است که نسب از عبد الأشهل بن جشم بن حارث بن خزرج بن عمرو بن مالک بن اوس می‌‌برند.<ref>ابن کلبی، جمهرة النسب، ص۶۳۳. و با اندک اختلاف: ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۳۹.</ref> عبد الأشهل بن جشم دارای فرزندانی با اسامی زید، کعب، زعوراء، [[وحشی]] و درج بود که [[نسل]] وی از ایشان ادامه یافت.<ref>ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۳۷۵.</ref> امروزه شاخه‌هایی از این طایفه [[انصاری]]، در برخی بلاد [[عربی]] در قالب عشایر [[زندگی]] می‌‌کنند. این عشایر در حال حاضر، به بطون‌هایی تقسیم می‌‌شوند که از جمله آن می‌‌توان از: [[بنی سلامة]]، [[بنی زغبه]]، [[آل شمسه]]، البو مفرج، السویدی، الصفار، الدباغ، الجبور، العبید، الدراج، آل ثابت، آل کعب و آل خلیفة یاد کرد. ضمن این که عشایر آل بدیر - که در ناحیة آل بدیر ساکنند، - نیز، از دیگر بطونی به شمار رفته‌اند که [[نسب]] شان به [[عبد]] الاشهل برمی گردد.<ref>سلالات الأوس فی العراق والوطن العربی، علی الربیعی، منتدی العشائر العربیة.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>
==[[مساکن]] و منازل بنی عبدالأشهل==
[[مدینه]] میان دو رشته [[حره]] (سنگلاخ) قرار دارد. در طرف شرق، «حرَةُ واقم» قرار دارد که از شمال به [[کوه]] [[احد]] ختم می‌شود و تا جنوب این [[شهر]] ادامه دارد. در طرف غرب نیز، «[[حرة]] وبر» قرار دارد؛ که از شمال تا [[بئر رومه]] و از جنوب تا مقابل محلة قباست. این دو حره، [[شهر مدینه]] را از دو طرف [[حفظ]] کرده‌اند. بیشتر منازل مدینه در گذشته، از سنگ، آجر و خشت ساخته شده بود. هر قبیله‌ای افزون بر خانه‌های معمولی، [[دژ]] و چندین قلعة مستحکم داشت که «أطم» نامیده می‌شد.
منطقة بین [[قبا]] و مدینه، سبزترین مناطق بود و بهترین میوه‌ها و سبزی‌ها را داشت و [[مردم]] برای [[استراحت]]، گردش و [[تفریح]] به این منطقة آباد می‌آمدند.<ref>جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام ج۴، ص۱۳۲؛ احمد ابراهیم الشریف، مکة و المدینة فی الجاهلیة و عهد الرسول، ص۲۸۸.</ref> «حرة واقم» در شرق مدینه، دارای بیشترین [[عمران]] و [[آبادی]] بود. در این منطقه، منازل مسکونی [[قبایل]] متعددی از جمله قبایل [[یهود]] مانند «[[بنی نضیر]]» و «[[بنی قریظه]]» و تعدادی از عشایر یهود قرار داشت. همچنین مهمترین بطون [[اوس]] در این منطقه سکونت داشتند مانند بنی عبدالاشهل، بنی‌ظفر، [[بنی حارثه]] و بنی زعوراء که منازل آنان بیشتر در جانب غرب تا «[[حره واقم]]»<ref>احمد ابراهیم الشریف، مکة و المدینة فی الجاهلیة و عهد الرسول، ص۲۸۸؛ عبدالعزیز بن ادریس، مجتمع المدینة فی عهد الرسول، ص۱۵۲.</ref> قرار داشت.
[[سمهودی]] گوید: در جنوب شرقی مدینه محله بنی عبدالاشهل قرار داشت و آنان آطمی ساختند که واقم خوانده می‌شد. این آطم به [[حفضیر بن سماک]] تعلق داشت. به همین سبب به آن ناحیه «واقم» می‌گفتند. برای بنی عبدالاشهل آطم‌های دیگری از جمله آطم «[[رعل]]» را ذکر کرده‌اند.<ref>سمهودی، وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، ج۱، ص۱۹۰.</ref> «قرصه» مکانی بود در طرف شمال شرق حره که منازل بنی عبدالاشهل در آن واقع شده بود. این مکان به سعدبن [[معاذ]] تعلق داشت.<ref>سمهودی، وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، ج۳، ص۱۲۸۸ و ۰۱۳۹۰</ref> به مرور [[زمان]] و در پی درگیری [[بنی حارثه]] با [[بنی‌عبدالاشهل]]، بنی حارثه مجبور به ترک منازل خود شدند و آن را به [[بنی عبدالأشهل]] واگذاردند. این [[مساکن]] در زمان [[سمهودی]] به «دار بنی عبدالأشهل» مشهور بود.<ref>سمهودی، وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، ج۱، ص۱۹۲</ref>.<ref>نقش بنی عبدالأشهل در تحولات مدینه در دوران رسول‌اکرم{{صل}}، حسین مرادی نسب، ص۱۱۰.</ref> منازل بنی عبدالأشهل، بنی حارثه و بنی [[ظفر]] در شرق و جنوب شرق [[مدینه]]، به‌ویژه در مناطق «[[عوالی]]» و «[[قباء]] و «[[عصبه]]»، از سرسبزی و طراوت خاصی برخوردار بود و آب فراوانی از چاه‌های آن استخراج می‌شد<ref>عبدالعزیز بن ادریس، مجتمع المدینه فی عهد الرسول، ص۱۵۳</ref> شاید علت درگیری بین [[اوس و خزرج]]، در آغاز، ناشی از [[حسادت]] [[خزرجیان]] به [[اوسیان]] و [[هم‌پیمانان]] [[یهودی]] آنان ([[بنی قریظه]]) به خاطر در [[اختیار]] داشتن همین زمین‌های حاصل‌خیز باشد. هر چند، عوامل دیگر هم در درگیری بین اوس و خزرج دخالت داشته است.
[[پس از ظهور اسلام]] و آغاز [[فتوحات اسلامی]]، برخی از [[مردم]] [[بنی عبدالاشهل]]، رفته رفته در سایر بلاد و [[مناطق اسلامی]] از جمله [[عراق]] و [[مصر]] منتشر شدند. بر پایه برخی [[اخبار]]، [[جمعیت]] قابل توجهی از [[انصار]] پس از تشکیل شهرهای نوین [[اسلامی]]، در این [[شهرها]] بخصوص [[کوفه]] ساکن شدند. چندان که در تقسیم‌بندی شهری کوفه، انصار در کنار [[ازد]] و [[بجیله]] و [[خثعم]] یکی از اسباع کوفه را در زمان [[حکمرانی]] [[امام علی]]{{ع}} تشکیل می‌‌دادند.<ref>لویی ماسینیون، خطط الکوفه و شرح خریطها، ص۲۱ - ۲۲. از جمله ساکنان اشهلی این شهر، می‌‌توان به نام حذیفة بن یمان (ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۲۶.) و ابوجبیر بن ضحاک (ابن کلبی، جمهره النسب، ص۶۳۵) اشاره کرد.</ref> همچنین جمعی از انصار، در ایام [[خلافت عمر بن خطاب]]، همراه با [[عمرو بن عاص]] در [[فتوحات]] مصر شرکت داشتند. اما چون تعداد آنها برای داشتن [[رایت]]، [[دیوان]] یا محله‌ای خاص کافی نبود، با برخی تیره‌های [[عرب]] تحت یک [[رایت]] گرد آمده، به اهل‌الرایه معروف شدند و در محله رایة واقع در [[فسطاط]] [[مصر]] در کنار مردمانی از [[قبایل]] [[قریش]]، [[خزاعه]]، [[اسلم]]، [[غفار]]، [[جهینه]]، [[ثقیف]]، [[عبس بن بغیض]]، أشجع و... [[سکونت]] گزیدند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۲۲. نیز ر. ک. ابن عبدالحکم، الفتوح، ص۹۸، ۱۱۵ - ۱۱۶؛ نیز ر. ک. مقریزی، الخطط، ج۲، ص۶۰ - ۶۱؛ الحدیثی، أهل الیمن، ص۱۶۷؛ الجبوری، الجوار، ص۱۲۲.</ref> امروزه در بلاد نجد، [[حجاز]]، مصر، [[یمن]] و [[شام]] عشایری وجود دارند که به نامهایی مانند اشهلی، سویدی و... خوانده می‌‌شوند و [[نسب]] همگی آنان به این [[طایفه]] بر می‌‌گردد.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>
==[[حیات]] [[اقتصادی]] بنی عبدالاًشهل در [[صدر اسلام]]==
[[بنی عبدالاشهل]] مانند [[طوایف]] دیگر در [[مدینه]] به [[کشاورزی]] و پرورش [[نخل]] [[اشتغال]] داشتند. [[واقدی]] گوید که [[اسید بن حضیر]] در ناحیةٌ «عرض»<ref>وادی، در ناحیة مدینه، در طرف حره واقم قرار گرفته است. ر.ک: محمد محمدحسن شراب، المعالم الاثیره فی السنة و السیره، ص۱۹۱</ref>[[زمین]] کشاورزی داشت و در آن جو می‌کاشت و برای آبیاری آن از بیست شتر آبکش استفاده می‌کرد. [[سلمة بن سلامه اشهلی]] نیز، در همین ناحیه زمین زراعتی داشت و به کشت [[غلات]] مشغول بود.<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۲۰۷و ۰۲۰۸</ref> وجود زمین زراعتی و شتران آبکش بسیار، می‌تواند حاکی از وجود آب فراوان در این ناحیه باشد؛ آبی که پس از استخراج با دلو یا حیوانات آبکش از [[چاه]]، از آن جهت [[زراعت]] استفاده می‌کردند. از دیگر شواهد متکی بودن [[اقتصاد]] مدینه به کشاورزی، واقعه [[جنگ احد]] است. در این [[جنگ]] که بین ماندن در مدینه یا خارج شدن از آن میان [[اصحاب]] [[اختلاف]] شد، [[ایاس بن اوس]]، از [[جوانان]] بنی عبدالاشهل به [[پیامبر]]{{صل}} گفت: «... ما [[دوست]] نداریم [[قریش]] بگوید: محمد را در قلعه‌ها محاصره کردیم و این موجب [[گستاخی]] آنان می‌شود. آنان زمین‌های زراعتی ما را زیر پا گذاشته‌اند؛ اگر آنها را بیرون نرانیم نمی‌توانیم زراعت کنیم».<ref>نقش بنی عبدالأشهل در تحولات مدینه در دوران رسول‌اکرم{{صل}}، حسین مرادی نسب، ص۱۱۱.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:13681302.jpg|22px]] [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]
