←موقعیت و جایگاه جغرافیایی
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==آشنایی کلی== | ==آشنایی کلی== | ||
=== موقعیت و جایگاه جغرافیایی === | === موقعیت و جایگاه جغرافیایی === | ||
«فدک» روستایی است در شمال [[مدینه]] و به فاصله دو یا سه [[روز]] راه (حدود ۱۴۰ یا ۱۵۰کیلومتر) از آن.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۲۳۸.</ref> فاصله این روستا تا [[خیبر]] هم، حدود دو روز راه بر آورد شده است.<ref>بکری، معجم ما استعجم، ج۳، ص۱۰۱۵.</ref> برخی فدک را بر گرفته از نام یکی از [[نوادگان]] [[نوح نبی]]{{ع}} گفته‌اند و آورده‌اند که چون [[فدک بن حام بن نوح]]، نخستین کسی بود که در این [[سرزمین]] ساکن شد، این ناحیه را به اسم او، «فَدَک» نامیده‌اند.<ref>البلادی، معجم معالم الحجاز، ص۲۷.</ref> این روستا دارای قلعه ای به نام "شمروخ" بود<ref>بکری، معجم ما استعجم، ج۳، ص۱۰۱۵.</ref> و در [[صدر اسلام]]، از [[آبادانی]] بسیار برخوردار بوده، نخلستان‌ها و چشمه‌های آب جوشان بسیاری در خود داشته‌است.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۲۳۸؛ ابن عبدالحق، مراصد الاطلاع، ج۳، ص۱۰۲۰. واقدی (م. ۲۰۷) در باره پر آبی این منطقه می‌نویسد: «.... خیبر آن قدر آب داشت که گویی بر روی آب قرار گرفته است. فدک هم این گونه بود». (واقدی، المغازی، ج۲، ص۷۱۳.)</ref> چندان که [[ارزش]] درختان [[نخل]] این ناحیه را در آن [[زمان]]، با ارزشِ درختان نخل [[شهر]] [[کوفه]] در [[قرن هفتم]] برابر دانسته‌اند.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۲۳۶.</ref> فدک بواسطه [[قرابت]] با خیبر - که از مراکز عمده [[یهودیان]] به شمار می‌‌رفت - از نظر [[اجتماعی]] و مذهبی تابع یهودیان این منطقه به شمار می‌‌رفت. از این رو زمانی که [[رسول خدا]]{{صل}} به خیبر [[حمله]] برد، یهودیان فَدَک در صدد [[یاری]] یهودیان خیبر علیه [[مسلمانان]] بر آمدند، و چون رسول خدا{{صل}} از این امر با خبر شد، [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} را با صد نفر به سوی آنان فرستاد<ref>طبری، تاریخ، ج۳، ص۱۵۴</ref> تا از [[صحت]] و سقم این خبر [[آگاهی]] یابد. با روشن شدن صحت این خبر، [[اهل]] فَدُک در [[بیم]] و [[هراس]] [[منتظر]] [[سرنوشت]] [[جنگ خیبر]] شدند و چون خبر [[سقوط]] [[قلعه‌های یهود]] در خیبر و [[پیروزی]] [[سپاه اسلام]] را دریافت کردند، [[وحشت]] بیشتری بر آنان مستولی شد و تصمیم گرفتند بدون [[جنگ]] و [[خونریزی]] [[تسلیم]] شوند؛ لذا قاصدی نزد [[رسول خدا]]{{صل}} فرستادند که [[اموال]] و میوه‌های خود را به نصف، [[مصالحه]] نمایند.<ref>واقدی، المغازی، ج۲، ص۷۰۶-۷۰۷؛ ابن اثیر، الکامل، ج۲، ص۲۲۴. (جوهری در این باره می‌گوید: {{عربی|وَ قَدْ رَويَّ أنَّهُ صَالِحَهُمْ عَلَيْهَا كُلَّهُا، أللهُ أعْلَمُ أيَّ الْدمْرَيْنَ كَانَ}}؛ روایت شده است که تمام آن را صلح نمودند. خدا آگاه‌تر است که کدام قول صحیح بوده است». (احمد بن عبدالعزیز جوهری، ألسَّقیفُة وَ الْفَدَک، ص۹۷)</ref> [[پیامبر اکرم]]{{صل}} پیشنهاد آنان را پذیرفت و بدین ترتیب [[فَدَک]] - که به نقل برخی [[روایات]]، محصول سالیانه‌اش ۲۴ و به [[نقلی]] دیگر، ۷۰ هزار دینار بود،<ref>شیخ عباس قمی، سفینه البحار، ج۷، ص۴۵؛ مجلسی، بحار الانوار، ج۲۹، ص۱۲۳.</ref> - بدون جنگ و خونریزی در [[اختیار]] [[پیامبر اسلام]]{{صل}} قرار گرفت.<ref>طبری، تاریخ، ج۳، ص۹۵.</ref> | |||
[[فدک]] امروزه به «الحائط» موسوم است و از لحاظ تقسیمات [[اداری]] از توابع [[امارت]] «[[حائل]]» به شمار می‌‌رود. این منطقه، در غرب «الحُلیفه» و جنوب «ضرغد»، و در ده کیلومتری [[مرز]] شرقی [[خیبر]]، دارای موقعیت مشخصی است. این منطقه، تا پایان سال ۱۹۷۵ میلادی، شامل ۲۱ روستا و دارای ۱۱۰۰۰ نفر [[جمعیت]] بوده و سکنه‌اش بیش از ۱۴۰۰ نفر نبوده است. «الحائط» (فدک) در حال حاضر، سرزمینی است پوشیده از نخلستان‌ها و برخوردار از امکانات [[کشاورزی]] و در عین حال مجاور سرزمین‌های خشک [[حره]] و در معرض تابش [[آفتاب]] گرم. "حائط"، بی‌هیچ نشانی از [[تاریخ]]، در لابلای نخلستان‌ها و صحرای خشک متروک، امروزه اهمیت خود را به عنوان منزلگاه مسافران از دست داده است.<ref>سید محمد باقر نجفی، مدینه‌شناسی، ج۲، ص۴۸۹ -۴۹۲.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]</ref> | |||
=== موقعیت و جایگاه اقتصادی === | === موقعیت و جایگاه اقتصادی === | ||
فدک، ده یا دهستانی پر [[ثروت]] و [[نعمت]] و حاصل‌خیز و دارای نخلستان‌هایی با درختان بسیار و چشمه‌های جوشان بود<ref>معجم البلدان، ج۳، ص۸۵۵.</ref> و اهالی آن بیشتر به کشاوزی و صنایع دستی [[اشتغال]] داشتند. خرما و برخی محصولات [[تجاری]] آن نیز نامبرده شده است. این سرزمین، دو تا سه [[روز]] با [[مدینه]] فاصله داشت و از منابع مهم درآمد در منطقه [[حجاز]] محسوب می‌شد<ref>معجم البلدان، ج۴، ص۲۳۸.</ref>. | فدک، ده یا دهستانی پر [[ثروت]] و [[نعمت]] و حاصل‌خیز و دارای نخلستان‌هایی با درختان بسیار و چشمه‌های جوشان بود<ref>معجم البلدان، ج۳، ص۸۵۵.</ref> و اهالی آن بیشتر به کشاوزی و صنایع دستی [[اشتغال]] داشتند. خرما و برخی محصولات [[تجاری]] آن نیز نامبرده شده است. این سرزمین، دو تا سه [[روز]] با [[مدینه]] فاصله داشت و از منابع مهم درآمد در منطقه [[حجاز]] محسوب می‌شد<ref>معجم البلدان، ج۴، ص۲۳۸.</ref>. | ||