آیه نعیم: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۵٬۱۱۵ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۶ ژوئن ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '\<div\sstyle\=\"background\-color\:\srgb\(252\,\s252\,\s233\)\;\stext\-align\:center\;\sfont\-size\:\s85\%\;\sfont\-weight\:\snormal\;\"\>(.*)\'\'\'\[\[(.*)\]\]\'\'\'(.*)\"\'\'\'(.*)\'\'\'\"(.*)\<\/div\> \<div\sstyle\=\"background\-color\:\srgb\(255\,\s245\,\s227\)\;\stext\-align\:center\;\sfont\-size\:\s85\%\;\sfont\-weight\:\snormal\;\"\>(.*)\<\/div\> \<div\sstyle\=\"background\-color\:\srgb\(206\,242\,\s299\)\;\stext\-align\:center\;\sfont\-size\:\s85\%\;\sfont\-weight\:\sn...)
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = آیات امامت امام علی
| موضوع مرتبط = آیات امامت امام علی
| عنوان مدخل  = آیه نعیم
| عنوان مدخل  =  
| مداخل مرتبط = [[آیه نعیم  در قرآن]] - [[آیه نعیم در حدیث]] - [[آیه نعیم در کلام اسلامی]] - [[آیه نعیم در گفتگوهای بین‌المذاهب]]
| مداخل مرتبط = [[آیه نعیم در کلام اسلامی]]
| پرسش مرتبط  = آیه نعیم (پرسش)
| پرسش مرتبط  =
}}
{{جعبه اطلاعات آیات نامدار
| نام آیه = آیه نعیم
| نام تصویر = آیه ۸ سوره تکاثر.jpg
| توضیح تصویر =
| متن آیه = 
| معنی آیه = آنگاه در آن روز از نعمت (ناسپاسی شده) بازخواست خواهید شد
| شماره آیه = ۸
| نام سوره = تکاثر
| شماره جزء = ۳۰
| نام‌های دیگر =
| شأن نزول =
| مصداق آیه = ولایت اهل بیت{{ع}}
| دلالت آیه = {{فهرست جعبه|دلالت بر جایگاه اهل بیت{{ع}}|دلالت بر امامت عامه| سوال از نعمت ولایت در قیامت}}
| نتایج آیه =
}}
}}


متن آیه: {{متن قرآن|ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ}}<ref>«آنگاه در آن روز از نعمت (ناسپاسی شده) بازخواست خواهید شد» سوره تکاثر، آیه ۸.</ref>
متن آیه: {{متن قرآن|ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ}}<ref>«آنگاه در آن روز از نعمت (ناسپاسی شده) بازخواست خواهید شد» سوره تکاثر، آیه ۸.</ref>
== مقدمه ==
[[خداوند]] در [[آیات]] متعدد [[قرآن]] اشاره به بازخواست [[الهی]] از نعمت‌های خود در [[روز قیامت]] می‌نماید که [[آیه]] ۸ [[سوره تکاثر]] از آن جمله است. مسلماً اگر مراد از «[[نعیم]]» در [[آیه شریفه]]، نعمت‌های [[دنیوی]] و مادی باشد، با [[کرامت الهی]] سازگار نیست؛ زیرا سؤال شخص [[کریم]] از انعامی که نموده عقلاً [[قبیح]] است. بنابراین، باید دقت نمود که در پس این بازخواست الهی که با تأکیدهای متعدد می‌فرماید: {{متن قرآن|ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ}}<ref>«آنگاه در آن روز از نعمت (ناسپاسی شده) بازخواست خواهید شد» سوره تکاثر، آیه ۸.</ref>، چه نکته‌ای نهفته است؟
اولاً، اگر [[نعمت الهی]] مطابق با [[اهداف]] [[خلقت]] مورد استفاده قرار نگیرد، مسلماً به نقمت تبدیل می‌شود؛ لذا ضروری است که [[انسان]] هر یک از [[نعمت‌ها]] را تحت [[امر خداوند]] و آن گونه که او مقرر نموده استفاده کند تا تبدیل به نقمت نشود؛ زیرا در غیر این صورت، مورد بازخواست قرار خواهد گرفت. بر این اساس، برای تبیین نحوه و شیوه استفاده از نعمت‌ها، لازم است تا [[ولیّ خدا]] در بین [[مردم]] باشد و ایشان را [[راهنمایی]] نماید تا از [[نعمت‌های الهی]] مطابق خواست خداوند استفاده نمایند.
ثانیاً، با توجه به معنای لغوی «نعیم» روشن می‌گردد که مهم‌ترین و برجسته‌ترین نعمتی که در روز قیامت از آن سؤال می‌گردد، [[نعمت]] [[هدایت]] و [[ولایت]] است. به عبارت دیگر، در پرتو این نعمت است که سایر نعمت‌ها معنا پیدا می‌کنند. بر این اساس، اگر کسی نعمت ولایت و هدایت [[امام]] را نپذیرفته باشد، در [[حقیقت]] اولین و بالاترین نعمت الهی بر [[بشریت]] را منکر شده است.
بنابراین، نعمت وجود [[اولیای الهی]] {{عم}} در میان بشریت، بالاترین نعمتی است که با بهره‌مندی از آن، سایر نعمت‌ها نعمت محسوب می‌شوند و در غیر این صورت، نقبت خواهند بود. در بیان [[معصومین]] {{عم}} نیز، منظور از [[نعیم]] در این [[آیه]]، وجود [[مبارک]] [[امامان معصوم]] {{عم}} و [[تولی]] به [[ولایت]] آنان [[تفسیر]] شده است<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۵ ص ۵۱۱.</ref>.
== شکل منطقی [[برهان]] ==
چنان‌که در طی برهان گذشت، [[استدلال]] به این [[آیه شریفه]] را می‌توان به دو بیان تقریر نمود که [[حدّ وسط]] در اولی [[نعمت]] ولایت و در دوّمی شیوه استفاده از نعم [[الهی]] است. در عین حال، با استفاده از مطالبی که بیان گردید، می‌توان با حدّ وسط قراردادن موضوع [[منّت‌گذاری]]، بیان منطقی دیگری ارائه نمود که در ادامه بیان می‌گردد.
=== شکل منطقی اول ===
[[خداوند]] در [[قرآن]] از نعم گوناگون خود سخن به میان آورده است؛ چنان‌که فرمود: {{متن قرآن|وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا}}<ref>«و اگر نعمت (های) خداوند را برشمارید نمی‌توانید آن (ها) را به شمار آورید» سوره نحل، آیه ۱۸.</ref>.
اما نعمت [[حقیقی]] که سایر [[نعمت‌ها]] در پرتو آن، نعمت و در غیر این صورت نقمت هستند، نعمت ولایت است. بنابراین، آیه شریفه اشاره به بازخواست الهی از نعمت [[تولّی]] [[ولایت امام]] دارد. در نتیجه، شکل منطقی برهان را می‌توان به صورت زیر بیان کرد:
اولاً، نعمت حقیقی، تولّی به [[ولایت الهی]] است.
ثانیاً، تولّی به ولایت الهی، منحصراً با تولّی به ولایت امام [[معصوم]] حاصل می‌گردد.
نتیجه آنکه: نعمت حقیقی، منحصراً با تولّی به ولایت امام معصوم حاصل می‌گردد. و با توجه به آنکه تولی به ولایت امام، مستلزم وجود دائمی [[امام]] حاضر در میان [[امّت]] است، بنابراین، [[ضرورت وجود امام]] معصوم در همه اعصار ثابت می‌گردد<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۵ ص ۵۳۳.</ref>.
=== شکل منطقی دوّم ===
با توجّه به آنکه [[انسان‌ها]] ذاتاً [[آگاه]] به شیوه استفاده از نعم الهی نیستند، [[عقل]] [[حکم]] می‌کند که برای [[شکر]] نعم الهی باید به دنبال [[آموختن]] [[شیوه]] استفاده از آنها بروند. از سوی دیگر، این‌گونه [[علوم]] با تحصیل متعارف حاصل نمی‌گردد. {{متن قرآن|كَمَا أَرْسَلْنَا فِيكُمْ رَسُولًا مِنْكُمْ يَتْلُو عَلَيْكُمْ آيَاتِنَا وَيُزَكِّيكُمْ وَيُعَلِّمُكُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُعَلِّمُكُمْ مَا لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ}}<ref>«چنان که از خودتان پیامبری در میان شما فرستادیم که آیه‌های ما را بر شما می‌خواند و (جان) شما را پاکیزه می‌گرداند و به شما کتاب آسمانی و فرزانگی می‌آموزد و آنچه را نمی‌دانستید به شما یاد می‌دهد» سوره بقره، آیه ۱۵۱.</ref>.
در نتیجه، [[ضرورت]] وجود [[نعمت امام]] [[معصوم]] (به عنوان تنها [[معلم]] [[شیوه]] [[شکر]] [[نعمت‌های الهی]]) در بین [[مردم]] ثابت می‌گردد. در نتیجه، شکل منطقی [[برهان]] را می‌توان به صورت زیر بیان کرد:
اولاً، لازمه استفاده صحیح از نعمت‌های الهی، [[تعلّم]] از [[صاحب نعمت]] است.
ثانیاً، تعلّم از صاحب نعمت، تنها از طریق [[امام]] معصوم حاصل می‌گردد.
نتیجه آنکه: استفاده صحیح از نعمت‌های الهی، تنها از طریق امام معصوم حاصل می‌گردد.
لازم به توضیح است که چون [[انسان‌ها]] دائماً نیازمند فراگیری شیوه استفاده از نعم [[الهی]] هستند و در غیر این صورت [[کافر]] به نعم الهی می‌باشند، بنابراین، بالاترین [[نعمت]] در میان [[امّت]]، [[وجود امام معصوم]] برای [[تعلیم]] شکر نعم الهی است<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۵ ص ۵۳۳.</ref>.
=== شکل منطقی سوم ===
[[آیه نعیم]]، با مقدّمات [[عقلی]]، برهان کاملی بر [[ضرورت امامت]] [[عامه]] و [[وجوب عقلی]] حضور دائمی امام معصوم در میان مردم است. صورت منطقی این برهان را می‌توان به انحای گوناگون و با استفاده از [[آیات]] دیگر بیان کرد. ذیلاً صورت دیگری که [[حدّ وسط]] در آن [[قبح]] [[منّت‌گذاری]] صاحب نعمت بر نعمت‌داران است، بیان می‌گردد و سایر حدّ وسط‌ها را با استفاده از همین صورت می‌توان تبیین نمود.
====«[[نعیم]]» در [[آیه]]، نعمت خاصی است که [[روح]] سایر نعم الهی است ====
اولاً، اگر مراد از نعیم در آیه، همه نعم کوچک و بزرگ [[پروردگار]] باشد، آن‌گاه [[خداوند]] [[کریم]] بر بندگانش که میهمان [[خوان]] [[کرم]] او هستند، [[منّت]] نهاده است.
ثانیاً، منّت‌نهادن کریم بر میهمان عقلاً [[قبیح]] است و به طریق اولی، از خداوند قبیح‌تر و محال است.
نتیجه آنکه: نعیم در آیه، همه نعمت‌های الهی نیست؛ بلکه نعمتی است که به واسطه آن، [[عبد]]، [[محبوب]] و میهمان پروردگار در بهره‌مندی از نعم او می‌گردد. به عبارت دیگر، نعیم در [[آیه]]، نعمتی است که به واسطه آن، سایر [[نعمت‌ها]] [[نعمت]] و در غیر این صورت، نقمت محسوب می‌گردند<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۵ ص ۵۳۴.</ref>.
==== مراد از [[نعیم]] در آیه، [[ولایت امام]] [[معصوم]] است ====
این قسمت را می‌توان با بهره‌گیری از [[آیات]] [[صراط مستقیم]] و روایاتی که در بیان صراط مستقیم وارد شده استفاده کرد و اینکه نعمت [[حقیقی]] نعمتی است که زوال و بوار در آن راه ندارد و به واسطه آن، [[عبد]]، [[مطیع]] و [[محبوب]] و میهمان [[پروردگار]] در بهره‌مندی از نعم [[الهی]] قرار می‌گیرد؛ چنان‌که در آیه زیر به این مطلب اشاره شده است: {{متن قرآن|وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا}}<ref>«و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.</ref>.
شکل منطقی [[برهان]] به این ترتیب است:
اولاً، نعیم در آیه، [[افضل]] و اعظم نعم الهی است که به واسطه آن، عبد، مطیع و محبوب و میهمان [[خداوند]] قرار می‌گیرد.
ثانیاً، چنین نعمتی، [[تولّی]] به ولایت امام برحق و معصوم و [[منصوص]] از طرف پروردگار است.
نتیجه آنکه: نعیم در [[آیه شریفه]]، تولّی به ولایت امام معصوم و منصوص از طرف خداوند می‌باشد<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۵ ص ۵۳۵.</ref>.
==== [[اثبات امامت]] عامّه و [[ضرورت]] حضور دائمی [[امام]] معصوم در میان [[مردم]] ====
با مقدّمات [[عقلی]] و با کمک نتایج به دست آمده، می‌توان [[امامت عامه]] و ضرورت حضور دائمی امام در میان مردم و [[وجوب]] تولّی به [[ولایت]] آنان را در همه دوران [[اثبات]] نمود. شکل منطقی این برهان به صورت [[قیاس]] استثنایی به ترتیب زیر است:
اولاً، اگر نعیم در آیه، تولّی به ولایت امام است، حضور دائمی امام زنده در میان مردم عقلاً [[واجب]] است؛ زیرا قبول ولایت میّت معنا ندارد؛ چنان‌که در ولایت صغار و مجانین و محجوران، این قاعده جاری است.
ثانیاً، مقدمه [[قیاس]] استثنایی ثابت است و می‌گوییم: با استفاده از نتیجه قیاس قبل، [[تولّی]] به [[ولایت امام]] [[واجب]] است.
نتیجه آنکه: حضوردائمی [[امام]] [[حیّ]] و [[معصوم]] و [[منصوص]] از طرف [[پروردگار]] در میان [[مردم]]، عقلاً واجب است<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۵ ص ۵۳۵.</ref>.
== پرسش مستقیم ==
[[آیه نعیم چگونه نصب الهی امام را اثبات می‌کند؟ (پرسش)]]
{{پایان مدخل وابسته}}


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:1379153.jpg|22px]] [[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|'''ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵''']]
{{پایان منابع}}


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۱۶: خط ۹۷:
{{امام علی}}
{{امام علی}}
{{فضائل اهل بیت}}
{{فضائل اهل بیت}}
[[رده:آیه نعیم]]
 
[[رده:آیات امامت]]
[[رده:آیات نامدار]]
[[رده:آیات نامدار]]
۲۴٬۵۵۵

ویرایش