|
|
| (۳۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| | {{مدخل مرتبط |
| | | موضوع مرتبط = امام مهدی |
| | | عنوان مدخل = امام مهدی |
| | | مداخل مرتبط = [[امام مهدی در قرآن]] - [[امام مهدی در حدیث]] - [[امام مهدی در نهج البلاغه]] - [[امام مهدی در کلام اسلامی]] - [[امام مهدی در تاریخ اسلامی]] - [[امام مهدی در معارف و سیره نبوی]] - [[امام مهدی در معارف و سیره حسینی]] - [[امام مهدی در معارف و سیره رضوی]] - [[امام مهدی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] - [[امام مهدی از دیدگاه اهل سنت]] |
| | | پرسش مرتبط = مهدویت (پرسش) |
| | }} |
| | {{ جعبه اطلاعات امام معصوم |
| | | عنوان = امام مهدی(عج) |
| | | نام = محمد بن حسن |
| | | تصویر = مسجد جمکران.jpg |
| | | اندازه تصویر = 300px |
| | | عنوان تصویر = |
| | | نقش = امام دوازدهم [[شیعه|شیعیان]] |
| | | کنیه = |
| | | زادروز = [[۱۵ شعبان]]، سال ۲۵۵ ق یا ۲۵۶ ق |
| | | زادگاه = [[سامرا]] |
| | | مدت امامت = ۸ ربیع الاول ۲۶۰ ق- هنوز ادامه دارد |
| | | شهادت = |
| | | مدفن = |
| | | محل زندگی = |
| | | القاب = [[مهدی]] • [[بقیة الله]] • قائم • صاحب الزمان • خلف صالح • حجت • منتظَر |
| | | پدر = [[امام عسکری علیه السلام]] |
| | | مادر = [[نرجس خاتون]] |
| | | همسران = |
| | | فرزندان = |
| | | طول عمر = در قید حیات هستند |
| | }} |
|
| |
|
| {{مهدویت}}
| | == مقدمه == |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| | از نظرگاه [[کلامی]] و [[نقلی]]، [[باور]] به اصل کلی "منجی موعود" مورد اتفاق همۀ [[ادیان الهی]]، بلکه همه الهّیون است. [[خداشناسی]]، رابطۀ تفکیک‌ناپذیری با [[اعتقاد]] به "منجی موعود" دارد. |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[اهل بیت پیامبر خاتم]]''' است. "'''[[امام مهدی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امام مهدی در قرآن]] | [[امام مهدی در حدیث]] | [[امام مهدی در نهج البلاغه]] |[[امام مهدی در کلام اسلامی]] | [[امام مهدی از دیدگاه اهل سنت]]</div>
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام مهدی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
|
| |
|
| ==مقدمه==
| | [[عدل]] و [[حکمت]] [[آفریدگار]] که زیربنای [[جهان‌بینی الهی]] است، اقتضا می‌کند [[بشر]]، در راه تکامل خویش به نقطه‌ای برسد که بتواند با [[امدادهای الهی]] و [[رهبری]] [[انسان کامل]]، جامعۀ [[عدل و قسط]] و [[پاکی]] و [[فضیلت]] را برپا دارد و [[جهان]] را از ناپاکی و [[ستم]] [[پاک]] کند. این سرانجام [[نیکو]]، [[حکمت]] [[آفرینش انسان]] و راز پیدایش [[بشریت]] است، با همۀ آنچه برای او و در خدمت اوست از خاک تا افلاک. |
| *از نظرگاه [[کلامی]] و [[نقلی]]، [[باور]] به اصل کلی "منجی موعود" [[مورد اتفاق]] همۀ [[ادیان الهی]]، بلکه همه الهّیون است. [[خداشناسی]]، رابطۀ تفکیک‌ناپذیری با [[اعتقاد]] به "منجی موعود" دارد.
| |
| *[[عدل]] و [[حکمت]] [[آفریدگار]] که زیربنای [[جهان‌بینی الهی]] است، اقتضا می‌کند [[بشر]]، در [[راه تکامل]] خویش به نقطه‌ای برسد که بتواند با [[امدادهای الهی]] و [[رهبری]] [[انسان کامل]]، جامعۀ [[عدل و قسط]] و [[پاکی]] و [[فضیلت]] را برپا دارد و [[جهان]] را از ناپاکی و [[ستم]] [[پاک]] کند. این سرانجام [[نیکو]]، [[حکمت]] [[آفرینش انسان]] و [[راز]] پیدایش [[بشریت]] است، با همۀ آنچه برای او و در [[خدمت]] اوست از [[خاک]] تا افلاک.
| |
| *این [[حقیقت]] در [[قرآن کریم]]، بارها مورد تأکید قرار گرفته است. [[خدای متعال]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>.
| |
| *در [[منابع اسلامی]] علاوه بر این اصل کلی، جزئیات دیگری نیز به تفصیل در این‌باره [[تبیین]] شده است که در اینجا به‌طور اختصار، به برخی از آنها اشاره میشود:
| |
| #در [[منابع شیعه]] و [[سنی]]، بر این [[حقیقت]]، تأکید فراوان شده است که [[جانشینان]] [[رسول خدا]] و [[حاکمان]] [[جامعۀ اسلامی]] پس از او [[دوازده تن]] می‌باشند. در [[صحیح بخاری]] آمده است که [[رسول‌خدا]]{{صل}} فرمود: "در [[آینده]] [[دوازده]] [[فرمانروا]] خواهند آمد"<ref>{{متن حدیث|يَكُونَ اثْنَا عَشَرَ أَمِيراً}}؛ صحیح بخاری، کتاب الاحکام، ج۵، ح۱۶۵.</ref>. [[راوی]] می‌گوید، سپس کلمه‌ای فرمود که متوجه نشدم. از پدرم پرسیدم چه فرمود: "همۀ آنان از قریشند"<ref>{{متن حدیث|فَقَالَ: كُلُّهُمْ مِنْ قُرَيْشٍ}}.</ref>. همین مضمون در کُتب دیگر [[اهل سنت]]، نظیر: [[صحیح مسلم]] و [[صحیح ترمذی]] و [[سنن ابی داوود]] و [[مسند احمد]] آمده است. در کتابهای معتبر [[شیعه]] نظیر: [[اصول کافی]]، [[روایات]] فراوانی با همین مضمون آمده است. از جمله، [[کلینی]] با [[سند]] معتبر از [[امام باقر]]{{ع}} [[روایت]] می‌کند که فرمود: "[[خداوند]] [[رسول]] خود، [[محمد مصطفی]]{{صل}}، را برای [[انس]] و [[جن]] فرستاد و پس از او [[دوازده جانشین]] قرار داد"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ أَرْسَلَ مُحَمَّداً{{صل}} إِلَى الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ جَعَلَ مِنْ بَعْدِهِ اثْنَيْ عَشَرَ وَصِيّاً...}}؛ اصول کافی، ج۱، ص۵۳۲.</ref>. و نیز در همین کتاب از [[امام باقر]]{{ع}} [[روایت]] شده است که فرمود: "ما [[دوازده امام]] هستیم از جمله [[حسن]] و [[حسین]]، سپس [[امامان]] از [[فرزندان]] [[حسین]]{{ع}}"<ref>{{متن حدیث|نَحْنُ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْهُمْ حَسَنٌ وَ حُسَيْنٌ ثُمَّ الْأَئِمَّةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ{{ع}}}}؛ اصول کافی، ج۱، ص۵۳۳.</ref>.
| |
| #در [[منابع شیعه]] و [[سنی]] آمده است که [[امامان]] بعد از [[رسول خدا]] از [[آل]] محمدند و نخستین آنها [[علی]]{{ع}} است. [[متقی هندی]] در کنز العمال و [[ابونعیم اصفهانی]] در حلية الأولیاء و تعدادی از بزرگان علمای [[اهل سنت]] چنین [[روایت]] کرده‌اند: "[[ابن عباس]] گفت، [[رسول خدا]] فرمود: آن‌کس که [[دوست]] دارد [[زندگی]] و مرگش همانند من باشد و در [[بهشت]] عدن [[خدا]] جای بگیرد، بعد از من از [[علی]]{{ع}} [[پیروی]] کند و با [[پیروان]] [[علی]]{{ع}} باشد و از [[امامان]] پس ازمن که از [[اهل بیت]] و [[عترت]] من‌اند، [[پیروی]] کند"<ref>{{متن حدیث|عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَحْيَا حَيَاتِي وَ يَمُوتَ مَمَاتِي وَ يَسْكُنَ جَنَّةَ عَدْنٍ الَّتِي غَرَسَهَا رَبِّي، فَلْيَتَوَلَّ عَلِيّاً بَعْدِي، وَ لْيُوَالِ وَلِيَّهُ، وَ لْيَقْتَدِ بِالْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ، فَإِنَّهُمْ عِتْرَتِي...}}؛ حلية الأولياء، ج۱، ص۸۶، ح۳۸۱۹؛ کنز العمال، ج۱۲، ص۴۸، ح۲۵۷۸.</ref>.
| |
| #[[حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه]] و دیگر [[احادیث]] قطعی و مسلّمی که [[شیعه]] و [[سنی]] [[روایت]] کرده‌اند همگی بر این [[حقیقت]] تأکید دارند که بعد از [[رسول خدا]] باید در کنار [[قرآن]]، از [[اهل بیت پیامبر]]{{صل}}[[پیروی]] کرد.
| |
| #در [[منابع شیعه]] و [[سنی]] آمده است که [[مهدی]] از [[آل محمد]]{{صل}} است و اوست که [[جهان]] را پر از [[عدل]] و داد خواهد کرد. در [[مسند احمد]] و مستدرکالصحیحین و برخی دیگر از منابع معتبر [[اهل سنت]] آمده است که [[رسول خدا]] فرمود: "[[قیامت]] برپا نمی‌شود تا اینکه [[زمین]] پر از [[ظلم و جور]] شود پس آنگاه از [[اهل بیت]] من کسی خروج و [[قیام]] می‌کند و [[زمین]] را پر از [[قسط و عدل]] می‌نماید همانگونه که پر از [[ظلم و جور]] شده بود"<ref>{{متن حدیث|لا تقوم الساعة حتی تملأ الارض جوراً و عدواناً، ثم يخرج من اهل بيتي من يملأها قسطاً و عدلاً كما ملئت ظلماً و جوراً}}؛ مستدرک الصحيحين، ج۴، ص۵۵۷؛ همچنین مسند احمد، ج۳، ص۳۶. </ref>. و در "سنن ابن‌ماجه" که از [[صحاح]] [[اهل سنت]] است، آمده است که [[رسول خدا]] فرمود: "اگر از [[عمر]] [[دنیا]] جز یک روز نمانده باشد [[خداوند]] آن روز را آنقدر طولانی خواهد کرد تا مردی از [[اهل بیت]] من [[ملک]] و [[حکومت]] را به دست گیرد"<ref>{{متن حدیث|لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلاَّ يَوْمٌ لَطَوَّلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّى يَمْلِكَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي}}؛ سنن ابن‌ماجه، ابواب الجهاد، باب۲۴، ح۲۸۸۴.</ref>.
| |
| #در [[منابع شیعه]] و سنی آمده است که [[مهدی]] از [[اولاد فاطمه]]{{س}} است. در صحیح ابن ماجه و [[سنن ابی‌داوود]] و برخی دیگر از معتبرترین کتب [[روایی]] [[اهل سنت]] آمده است که: "از [[ام سلمه]] [[روایت]] شده است که گفت: شنیدم از [[رسول خدا]]{{صل}} که فرمود: [[مهدی]]{{ع}} از [[عترت]] من و از [[فرزندان فاطمه]]{{س}} است<ref>{{متن حدیث|عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ قَالَتْ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ يَقُولُ: الْمَهْدِيُّ مِنْ وَلَدِ فَاطِمَةَ}}؛ سنن ابن‌ماجه، ابواب الفتن، باب خروج المهدی،ح۱۶۱؛ سنن ابی‌داوود، کتاب المهدی، ج۴، ص۷، ح۴۲۸۴؛ مستدرک الصحيحين، ج۴، ص۵۵۷.</ref>.
| |
| #در [[منابع شیعه]] و [[سنی]] آمده است که [[مهدی]] آل محمد، دوازدهمین [[پیشوا]] از [[پیشوایان]] [[اهل بیت]] است که نخستین آنها [[علی]]{{ع}} و آخرین آنها [[مهدی]]{{ع}} است. [[امام]] [[جوینی شافعی]]، از بزرگان علمای [[اهل سنت]]، در [[کتاب]] [[فرائد السمطین]] از [[عبدالله بن عباس]] [[روایت]] کرده است که [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: "من [[سید]] پیامبرانم و [[علی بن ابی‌طالب]]{{ع}} [[سید]] [[اوصیاء]] و [[اوصیاء]] بعد از من [[دوازده نفر]] می‌باشند که اول آنان [[علی بن ابی‌طالب]]{{ع}} و آخرین آنها [[مهدی]]{{ع}} می‌باشد"<ref>{{متن حدیث|أَنَا سَيِّدُ النَّبِيِّينَ وَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ سَيِّدُ الْوَصِيِّينَ وَ إِنَّ أَوْصِيَائِي بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ الْمَهْدِيُّ}}؛ معالم المدرستین به نقل از فرائد السمطين، مخطوط در کتابخانه دانشگاه تهران، ص۱۶۰به شماره ۱۱۶۴/۱۶۹۰- ۱۶۹۱.</ref>.
| |
| *و نیز در همین منبع از [[ابن عباس]] [[روایت]] کرده است که [[رسول خدا]] فرمود: "[[خلفا]] و اوصیای من و [[حجت‌های خدا]] بر [[خلق]]، بعد از من، [[دوازده تن]] می‌باشند که نخستین آنها برادرم و آخرین آنها فرزندم است. سؤال شد [[برادر]] شما چه کسی است؟ فرمود: [[علی]] ابن [[ابی‌طالب]]. سؤال شد: [[فرزند]] شما چه کسی است؟ فرمود: [[مهدی]]. آنکه [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند همانگونه که [[ظلم و جور]] آن را فراگرفته است. [[سوگند]] به کسی که مرا بهحق به [[پیامبری]] فرستاد، اگر از [[عمر]] [[دنیا]] جز یک روز باقی نماند، آن یک روز را [[خدا]] آنچنان طولانی خواهد کرد تا فرزندم [[مهدی]] [[قیام]] کند. در آن هنگام، [[روح خدا]]، [[عیسی بن مریم]]، فرود خواهد آمد و پشت سر او [[نماز]] خواهد گزارد و [[زمین]]، با [[نور]] [[خدا]] روشن خواهد شد و حکومتش [[شرق]] و [[غرب]] عالم را فراخواهد گرفت"<ref>{{متن حدیث|إن خلفائي و أوصيائي و حجج اللّه على الخلق بعدي اثنى عشر أولهم أخي، و آخرهم ولدي، قيل يا رسول اللّه! و من أخوك؟ قال: علي بن أبي طالب، قيل فمن ولدك؟ قال: المهدي الذي يملأها قسطا و عدلا كما ملئت ظلما و جورا. و الذي بعثني بالحق بشيرا و نذيرا لو لم يبق من الدنيا إلا يوم واحد، لطوّل الله ذلك اليوم حتى يخرج فيه ولدي المهدي، فينزل روح اللّه عيسى بن مريم فيصلي خلفه، و تشرق الأرض بنور ربها، و يبلغ سلطانه المشرق و المغرب}}؛ معالم المدرستین به نقل از فرائد السمطين، مخطوط در کتابخانه دانشگاه تهران، ص۱۶۰به شماره ۱۱۶۴/۱۶۹۰- ۱۶۹۱.</ref>.
| |
| *بنا بر آنچه [[گذشت]] از نظرگاه [[روایات]] قطعی و غیر قابل تشکیک که [[مورد اتفاق]] [[شیعه]] و [[سنی]] است [[خلفا]] و [[جانشینان]] [[رسول خدا]] [[دوازده تن]] از [[اهل بیت]] [[رسول]] خدایند که نخستین آنها [[علی]]{{ع}} است و دوازدهمین آنها [[مهدی]]{{ع}} است و این همان چیزی است که [[شیعیان]] [[اثنی عشری]] به آن معتقدند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص ۸۵-۹۳.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==زندگی‌نامه [[امام مهدی]]{{ع}}==
| | این [[حقیقت]] در [[قرآن کریم]]، بارها مورد تأکید قرار گرفته است. [[خدای متعال]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>. |
| *[[امام مهدی]]{{ع}} [[آخرین امام]] از [[چهارده معصوم]] است. [[نام حضرت مهدی]]{{ع}} همنام جدش [[رسول الله]]{{صل}} است. این نام گذاری از قبل، توسط خود [[پیامبر اکرم]]{{صل}} اعلام شده بود؛ چنانکه فرمودند: «[[مهدی]] [[فرزند من]] است، نام او نام من و کنیۀ او کنیۀ من است»<ref>قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة، ص۴۹۱؛ العمده، ص۴۳۳.</ref> و در برخی [[روایات]] از تصریح به نام [[حضرت]] منع شده است<ref>نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص۲۹۹.</ref>، به همین جهت [[علمای شیعه]] غالباً از تصریح به نام [[مبارک]] ایشان خودداری می‌‌ورزند. [[پدر]] ارجمندش [[امام عسکری]]{{ع}} و [[مادر حضرت]]، کنیزی است از تبار [[حواریون عیسی]]{{ع}}، موسوم به [[نرجس خاتون]] و در برخی نقل‌‌ها از وی با نام‌‌هایی چون: [[ریحانه]]، [[سوسن]] و [[صیقل]] نیز یاد شده است<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۳؛ طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، ص۲۴۱.</ref> اما در [[روایت]] معروف جناب [[حکیمه]]، [[امام عسکری]]{{ع}} ایشان را با نام [[نرجس]] یاد نموده است<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۲۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام مهدی (مقاله)|امامت امام مهدی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ص۴۶۶.</ref> از [[القاب]] مشهور آن [[حضرت]]: [[حجت]]، [[مهدی]]، [[خلف صالح]]، [[قائم]]، [[منتظَر]]، [[صاحب الزمان]] و [[بقیة الله]] و کنیۀ مبارکش [[ابوالقاسم]] است<ref>اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۴.</ref> و در صبح گاه [[جمعه]]، پانزدهم [[شعبان]] [[سال]] ۲۵۵ یا ۲۵۶ قمری در [[سامرا]] دیده به [[جهان]] گشود و تا هنگام [[امامت]] همواره در خفا بود و پنج سالگی [[امامت]] [[مسلمانان]] را بر عهده گرفت و جز چند نفر کسی از ولادت ایشان خبر نداشت؛ زیرا به [[دلیل]] [[احادیث]] رسیده از [[پیامبر]]{{صل}} دربارۀ اینکه از صلب [[امام حسن عسکری]]{{ع}} فرزندی به [[دنیا]] خواهد آمد که برپا دارندۀ [[عدل و قسط]] و نابود کنندۀ بساط [[ظلم و جور]] [[ستمکاران]] خواهند بود، دستگاه [[خلافت عباسی]] بر آن شدند تا با [[هدف]] جلوگیری از چنین رخدادی، [[امام عسکری]]{{ع}} و بیت ایشان را مدت‌‌ها تحت [[مراقبت]] شدید قرار دهند تا در صورت [[آگاهی]] از [[تولد]] چنین فرزندی او را بکشند، بنابراین در چنین شرایطی [[امام عسکری]]{{ع}} [[با تدبیر]] خاصی ضمن [[حفظ جان]] فرزندش، وی را به تعدادی از [[خواص]] [[شیعیان]] و [[یاران]] خود نشان داد و معرفی کرد تا [[شیعیان]] در مورد [[امام دوازدهم]]، دچار تردید و [[انحراف]] نشوند. [[احمد بن اسحاق قمی]]، [[ابوهاشم]] بن [[جعفر]]، [[معاویه]] بن [[حکم]]، [[محمد بن ایوب بن نوح]]، [[محمد بن عثمان عمری]] و... از جمله کسانی‌‌اند که در زمان [[حیات]] [[امام عسکری]]{{ع}}، موفق به [[دیدار]] و گفت و گو با فرزندش [[مهدی]] شدهاند. آنان گزارش کرده‌اند که: ما [[چهل]] تن از [[شیعیان]]، حضور [[امام حسن عسکری]]{{ع}} رسیدیم تا در مورد [[امام]] بعد از وی از [[حضرت]] سؤال کنیم. [[حضرت]] فرزندش [[مهدی]]{{ع}} را به ما نشان داد و فرمودند: «این، [[امام]] شما بعد از من و من بر شماست از او [[اطاعت]] کنید و از گرد او پراکنده نشوید که هلاک می‌‌گردید و [[دین]] تان را تباه می‌‌کنید، [[آگاه]] باشید از این به بعد او را نخواهید دید»<ref>{{متن حدیث|هَذَا إِمَامُکُمْ مِنْ بَعْدِی وَ خَلِیفَتِی عَلَیْکُمْ أَطِیعُوا وَ لَا تَتَفَرَّقُوا مِنْ بَعْدِی فَتَهْلِکُوا فِی أَدْیَانِکُمْ أَمَا إِنَّکُمْ لَا تَرَوْنَهُ بَعْدَ یَوْمِکُمْ هَذَا}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۲۷؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۶.</ref>. همچنین، [[حکیمه]] عمۀ [[امام عسکری]]{{ع}}[[ شاهد]] [[ولادت حضرت مهدی]]{{ع}} بوده و جریان ولادت [[حضرت]] را بازگو نموده است<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۲۷.</ref>. موضوع [[ولادت حضرت مهدی]]{{ع}} نه تنها در میان [[شیعیان]] یک امر مسلّم و قطعی است بلکه بیش از یکصد و سی نفر از علمای [[تاریخ]]، [[فقه]]، [[ حدیث]]، انساب و برخی از علمای [[اهل سنت]] در کتابهای خود نیز به [[ولادت حضرت مهدی]]{{ع}} در سال ۲۵۵ [[اذعان]] و یا تصریح کرده‌اند و بیش از ۶۵ نفر از آنان در خصوص [[زندگی حضرت مهدی]]{{ع}}، کتابهای مستقلی نگاشته‌اند<ref>ر.ک: العمیدی، سید ثامر هاشم، در انتظار ققنوس، ص۱۸۹ ـ ۱۹۹؛ [[محمد رضا حکیمی|حکیمی، محمد رضا]]، [[خورشید مغرب (کتاب)|خورشید مغرب]]، ص۷۵ـ۱۳۶.</ref>. ارادۀ حکیمانه [[الهی]] چنین بوده است که [[امام مهدی]]{{ع}} همانند [[حضرت موسی]]{{ع}} به طور [[معجزه‌آسا]]، دوران حملش نامحسوس و قضیۀ ولادتش از [[آگاهی]] و دید [[دشمنان]]، پنهان بماند<ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام مهدی (مقاله)|امامت امام مهدی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ص۴۶۶.</ref> تا [[مسلمانان]] از [[فیض]] وجود او [[محروم]] نگردند و [[حجت خدا]] همچنان برقرار مانَد. از این موضوع تعبیر به "[[غیبت]]" میشود<ref>ر.ک: دانشنامۀ نهج البلاغه، ج۲، ص ۶۶۶.</ref>.
| |
| *[[غیبت امام مهدی]]{{ع}} در دو دورۀ [[غیبت صغری]] و [[غیبت کبری]] صورت گرفت:
| |
| #[[غیبت صغری]] از سال ۲۶۰ آغاز شد و تا ۳۲۹ ه.ق ادامه داشت و [[امام]] در طول این مدت به واسطۀ [[نواب اربعه]] با [[مردم]] در ارتباط بود و گاه به واسطۀ آنان با برخی از [[مردم]] یا گروه‌‌ها‌‌یی از آنان [[دیدار]] می‌کرد. [[نواب خاص]] عبارت‌اند: [[عثمان بن سعید]]، [[محمد بن عثمان]]، [[حسین بن روح نوبختی]]، [[علی بن محمد]] سَمَری.
| |
| #[[غیبت کبری]]: از سال ۳۲۹ ه.ق آغاز گشت و هنوز پایان نیافته است و دوران [[سختی]] است و [[مردمان]] در معرض [[امتحان]] و [[آزمایش]] قرار دارند. او در این زمان [[نایب خاص]] ندارد و [[مردم]] می‌توانند [[مشکلات]] و مسائل [[دینی]] خود را از طریق [[فقیهان]] جامع الشرائط و در رأس آنان [[ولی فقیه]]، رفع نمایند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۲۹.</ref>، چنانکه خود [[حضرت]] راه را به [[مردم]] نشان داده و فرمودند: «در [[حوادث واقعه]] به [[علمای دین]] و [[راویان احادیث]] ما مراجعه کنید»<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاةِ حَدِیثِنَا}}؛ کمال الدین، ج۲، ص۴۸۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۶۶۶.</ref>
| |
|
| |
|
| ==فضیلت‌‌ها و [[ویژگی‌های امام مهدی]]{{ع}}==
| | در منابع اسلامی علاوه بر این اصل کلی، جزئیات دیگری نیز به تفصیل در این‌باره تبیین شده است که در اینجا به‌طور اختصار، به برخی از آنها اشاره میشود: |
| *از جمله فضیلت‌‌ها و [[ویژگی‌های امام مهدی]]{{ع}} عبارت‌اند از:
| | # در منابع شیعه و [[سنی]]، بر این [[حقیقت]]، تأکید فراوان شده است که [[جانشینان]] [[رسول خدا]] و [[حاکمان]] [[جامعۀ اسلامی]] پس از او دوازده تن می‌باشند. در [[صحیح بخاری]] آمده است که [[رسول‌خدا]] {{صل}} فرمود: "در [[آینده]] دوازده [[فرمانروا]] خواهند آمد"<ref>{{متن حدیث|يَكُونَ اثْنَا عَشَرَ أَمِيراً}}؛ صحیح بخاری، کتاب الاحکام، ج۵، ح۱۶۵.</ref>. راوی می‌گوید، سپس کلمه‌ای فرمود که متوجه نشدم. از پدرم پرسیدم چه فرمود: "همۀ آنان از قریشند"<ref>{{متن حدیث|فَقَالَ: كُلُّهُمْ مِنْ قُرَيْشٍ}}.</ref>. همین مضمون در کُتب دیگر [[اهل سنت]]، نظیر: [[صحیح مسلم]] و [[صحیح ترمذی]] و [[سنن ابی داوود]] و [[مسند احمد]] آمده است. در کتابهای معتبر [[شیعه]] نظیر: [[اصول کافی]]، [[روایات]] فراوانی با همین مضمون آمده است. از جمله، [[کلینی]] با سند معتبر از [[امام باقر]] {{ع}} [[روایت]] می‌کند که فرمود: "[[خداوند]] [[رسول]] خود، [[محمد مصطفی]] {{صل}}، را برای [[انس]] و [[جن]] فرستاد و پس از او [[دوازده جانشین]] قرار داد"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ أَرْسَلَ مُحَمَّداً {{صل}} إِلَى الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ جَعَلَ مِنْ بَعْدِهِ اثْنَيْ عَشَرَ وَصِيّاً...}}؛ اصول کافی، ج۱، ص۵۳۲.</ref> و نیز در همین کتاب از [[امام باقر]] {{ع}} [[روایت]] شده است که فرمود: "ما [[دوازده امام]] هستیم از جمله [[حسن]] و [[حسین]]، سپس [[امامان]] از [[فرزندان]] [[حسین]] {{ع}}"<ref>{{متن حدیث|نَحْنُ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْهُمْ حَسَنٌ وَ حُسَيْنٌ ثُمَّ الْأَئِمَّةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ {{ع}}}}؛ اصول کافی، ج۱، ص۵۳۳.</ref>. |
| #ویژگی‌های هفت [[پیامبر]]{{ع}}: از [[آدم]] و [[نوح]] {{ع}} [[طول عمر]] را به [[ارث]] برده است و از [[ابراهیم]] {{ع}} ولادت پنهانی و کناره‌گیری از [[مردمان]] را و از [[موسی]] {{ع}} [[خوف]] و [[غیبت]] را و از [[عیسی]] {{ع}} [[اختلاف مردم]] دربارۀ شخصیت و تولدش را و از [[ایوب ]]{{ع}} [[فَرَج]] بعد از شدت را و از [[محمد]]{{صل}} [[قیام]] به [[شمشیر]] را<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ۵۷۷.</ref>.
| | # در منابع شیعه و [[سنی]] آمده است که [[امامان]] بعد از [[رسول خدا]] از [[آل]] محمدند و نخستین آنها [[علی]] {{ع}} است. [[متقی هندی]] در کنز العمال و [[ابونعیم اصفهانی]] در حلية الأولیاء و تعدادی از بزرگان علمای [[اهل سنت]] چنین [[روایت]] کرده‌اند: "[[ابن عباس]] گفت، [[رسول خدا]] فرمود: آن‌کس که [[دوست]] دارد [[زندگی]] و مرگش همانند من باشد و در [[بهشت]] عدن [[خدا]] جای بگیرد، بعد از من از [[علی]] {{ع}} [[پیروی]] کند و با [[پیروان]] [[علی]] {{ع}} باشد و از [[امامان]] پس ازمن که از [[اهل بیت]] و [[عترت]] من‌اند، [[پیروی]] کند"<ref>{{متن حدیث|عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}: مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَحْيَا حَيَاتِي وَ يَمُوتَ مَمَاتِي وَ يَسْكُنَ جَنَّةَ عَدْنٍ الَّتِي غَرَسَهَا رَبِّي، فَلْيَتَوَلَّ عَلِيّاً بَعْدِي، وَ لْيُوَالِ وَلِيَّهُ، وَ لْيَقْتَدِ بِالْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ، فَإِنَّهُمْ عِتْرَتِي...}}؛ حلية الأولياء، ج۱، ص۸۶، ح۳۸۱۹؛ کنز العمال، ج۱۲، ص۴۸، ح۲۵۷۸.</ref>. |
| #زنده کردن [[سنت پیامبر]]{{صل}}: هنگامی که [[ظهور]] می‌کند بیش‌تر [[احکام دین]] [[خدا]] بر [[زمین]] مانده است ولی از گذر [[مجاهدت]] و [[برکت]] او، [[کتاب خدا]] و [[سنت پیامبر]]{{صل}} زنده میشود<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۳۸.</ref>.
| | # [[حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه]] و دیگر [[احادیث]] قطعی و مسلّمی که [[شیعه]] و [[سنی]] [[روایت]] کرده‌اند همگی بر این [[حقیقت]] تأکید دارند که بعد از [[رسول خدا]] باید در کنار [[قرآن]]، از [[اهل بیت پیامبر]] {{صل}}[[پیروی]] کرد. |
| #[[اعلم]] زمان خود: [[حضرت علی]]{{ع}} در [[وصف]] او فرمودند: «[[زره]] [[دانش]] بر تن دارد و... همواره در پی [[حکمت]] است»<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۸۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۲۷.</ref>
| | # در منابع شیعه و [[سنی]] آمده است که [[مهدی]] از [[آل محمد]] {{صل}} است و اوست که [[جهان]] را پر از [[عدل]] و داد خواهد کرد. در [[مسند احمد]] و مستدرکالصحیحین و برخی دیگر از منابع معتبر [[اهل سنت]] آمده است که [[رسول خدا]] فرمود: "[[قیامت]] برپا نمی‌شود تا اینکه [[زمین]] پر از [[ظلم و جور]] شود پس آنگاه از [[اهل بیت]] من کسی خروج و [[قیام]] می‌کند و [[زمین]] را پر از [[قسط و عدل]] می‌نماید همانگونه که پر از [[ظلم و جور]] شده بود"<ref>{{متن حدیث|لا تقوم الساعة حتی تملأ الارض جوراً و عدواناً، ثم يخرج من اهل بيتي من يملأها قسطاً و عدلاً كما ملئت ظلماً و جوراً}}؛ مستدرک الصحيحين، ج۴، ص۵۵۷؛ همچنین مسند احمد، ج۳، ص۳۶. </ref> و در "سنن ابن‌ماجه" که از [[صحاح]] [[اهل سنت]] است، آمده است که [[رسول خدا]] فرمود: "اگر از [[عمر]] [[دنیا]] جز یک روز نمانده باشد [[خداوند]] آن روز را آنقدر طولانی خواهد کرد تا مردی از [[اهل بیت]] من [[ملک]] و [[حکومت]] را به دست گیرد"<ref>{{متن حدیث|لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلاَّ يَوْمٌ لَطَوَّلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّى يَمْلِكَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي}}؛ سنن ابن‌ماجه، ابواب الجهاد، باب۲۴، ح۲۸۸۴.</ref>. |
| #[[راهنمای مردم]] در مسیر [[هدایت الهی]]: زمان آن بزرگوار زمان [[پیروزی]] [[هدایت]] بر [[هواپرستی]] است. مسیر هواپرستی را به سوی [[هدایت]] و خدا‌پرستی گردانَد؛ آنگاه که در جامعه‌‌ها [[هدایت]] [[قربانی]] هوس‌‌ها شود آن بزرگوار مسیر [[دنیا]] را تغییر دهد و [[هواپرستی]] را به خدا‌پرستی باز‌گردانَد و آنگاه که دیگران [[رأی]] خود را بر [[قرآن]] تحمیل کنند، عصر [[حاکمیت قرآن]] بر [[افکار]] [[بشر]] فرارسد<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۳۸</ref>.
| | # در منابع شیعه و سنی آمده است که [[مهدی]] از [[اولاد فاطمه]] {{س}} است. در صحیح ابن ماجه و [[سنن ابی‌داوود]] و برخی دیگر از معتبرترین کتب [[روایی]] [[اهل سنت]] آمده است که: "از [[ام سلمه]] [[روایت]] شده است که گفت: شنیدم از [[رسول خدا]] {{صل}} که فرمود: [[مهدی]] {{ع}} از [[عترت]] من و از [[فرزندان فاطمه]] {{س}} است<ref>{{متن حدیث|عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ قَالَتْ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ يَقُولُ: الْمَهْدِيُّ مِنْ وَلَدِ فَاطِمَةَ}}؛ سنن ابن‌ماجه، ابواب الفتن، باب خروج المهدی، ح۱۶۱؛ سنن ابی‌داوود، کتاب المهدی، ج۴، ص۷، ح۴۲۸۴؛ مستدرک الصحيحين، ج۴، ص۵۵۷.</ref>. |
| #در هم کوبندۀ [[حاکمان ستمگر]] و [[مجری عدالت]]: [[آگاه]] باشید که فردا آن [[امام]] [[دادگر]]، [[کارگزاران]] طاغوتی را بر زشت کاری‌هاشان [[محاکمه]] کند در چنین روزگاری [[زمین]] دُردانه‌ها و گنجینه‌هایش را چون پاره‌های جگر خود به پایش ریزد و تقدیمش کند و کلیدهای گنج‌های خویش را از صمیم [[دل]] تسلیمش کند؛ آنگاه [[عدالت]] در [[زندگی]] و زنده شدن [[قرآن]] و [[سنت]] را به تماشا خواهی نشست<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۳۸.</ref>.
| | # در منابع شیعه و [[سنی]] آمده است که [[مهدی]] آل محمد، دوازدهمین [[پیشوا]] از [[پیشوایان]] [[اهل بیت]] است که نخستین آنها [[علی]] {{ع}} و آخرین آنها [[مهدی]] {{ع}} است. [[امام]] جوینی شافعی، از بزرگان علمای [[اهل سنت]]، در [[کتاب]] [[فرائد السمطین]] از [[عبدالله بن عباس]] [[روایت]] کرده است که [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: "من [[سید]] پیامبرانم و [[علی بن ابی‌طالب]] {{ع}} [[سید]] [[اوصیاء]] و [[اوصیاء]] بعد از من دوازده نفر هستند که اول آنان [[علی بن ابی‌طالب]] {{ع}} و آخرین آنها [[مهدی]] {{ع}} است"<ref>{{متن حدیث|أَنَا سَيِّدُ النَّبِيِّينَ وَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ سَيِّدُ الْوَصِيِّينَ وَ إِنَّ أَوْصِيَائِي بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ الْمَهْدِيُّ}}؛ معالم المدرستین به نقل از فرائد السمطين، مخطوط در کتابخانه دانشگاه تهران، ص۱۶۰به شماره ۱۱۶۴/۱۶۹۰- ۱۶۹۱.</ref>. |
| #[[منجی راستین بشریت]]: ای [[مردم]]! زمان فراز آمدن چیزهایی است که شما را [[وعده]] داده‌اند. نزدیک است فتنه‌ای را که نمی‌دانید چیست، [[دیدار]] کنید. بدانید که از ما هر که آن را دریابد با چراغ روشنی که در دست دارد آن تاریکی‌ها را پشت‌سر گذارد و پا جای پای [[صالحان]] نهد تا بندهایی را که بر گردن‌هاست بگشاید و [[اسیران]] را آزاد کند و جمعیت [[باطل]] را پریشان سازد و پراکندگان اهل [[صلاح]] را گرد آورد و این [[کارها]] پوشیده از [[مردم]] به انجام رساند آنکه در پی یافتن نشان اوست هر چه به جست‌وجویش کوشد از او نشانی نیابد<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۵۰</ref>.<ref>ر.ک: دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص ۶۶۸.</ref>
| |
| ==[[امام مهدی]]{{ع}} در [[قرآن]]==
| |
| *در [[قرآن کریم]] به صورت صریح نام "[[مهدی]]"، [[محمد بن الحسن]]{{ع}} بلکه نام هیچ کدام از [[امامان]]{{ع}} بیان نشده است؛ زیرا:
| |
| #اولاً: [[قرآن]] درصدد نام بردن از صحا‌‌‌بیان و بستگان [[پیامبر]]{{صل}} نبوده است مگر در موارد استثنائی مثل داستان [[زید]]<ref>{{متن قرآن|قَضَى زَيْدٌ مِنْهَا وَطَرًا}}«پس چون زيد از او حاجت خويش بگزارد» سوره احزاب، آیه ۳۷.</ref> و ابو‌‌‌لهب<ref>{{متن قرآن|تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ}}«توش و توان ابو لهب تباه و او نابود باد» سوره مسد، آیه ۱.</ref> که نام آنها [[ضرورت]] داشته است؛
| |
| #ثانیاً: نام بردن افراد، موجب انگیزش [[حب]] و بغض‌‌های متعدد و زمینه‌‌ساز [[تحریف قرآن]] میشود؛
| |
| #ثالثاً در برخی [[احادیث]] از [[امام صادق]]{{ع}} در مورد [[نام علی]] و [[اهل بیت]]{{ع}} که در [[قرآن]] نیامده پرسش شد و ایشان به [[نماز]] اشاره کردند که [[حکم]] آن در [[قرآن]] نازل شده ولی از سه یا چهار رکعتی بودن آن نامی به میان نیامده است تا خود [[رسول خدا]]{{صل}} این قسمت را برای آنان [[تفسیر]] کند ولی در [[احادیث]] و [[تفاسیر]] سیصد و بیست و چهار [[آیه]] مرتبط با وجود [[مقدس]] [[امام عصر]]{{ع}} شمرده شده است که دلالت‌های آنها یکسان نیست بلکه گاهی [[تفسیر]]، [[تأویل]]، [[تطبیق]] ([[جری]]) و... است و اعتبار [[احادیث]] تفسیری آنها نیز یکسان نیست<ref>ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۱، ص۳۱ـ۳۳.</ref>.
| |
| *برخی از [[آیات]] مربوط به [[حضرت مهدی]]{{ع}} و [[انقلاب جهانی]] آن [[حضرت]] عبارت‌اند از<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۱ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص۳۱ـ۳۳.</ref>:
| |
| #{{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>: در [[تفسیر]] [[آیۀ شریفه]] از [[امام باقر]]{{ع}} [[نقل]] شده است: «این [[بندگان]] [[صالح]] همانا [[آل محمد]] هستند که [[خداوند]]، مهدی آنان را پس از کوشش ایشان [[مبعوث]] می‌کند؛ پس ایشان را [[عزت]] داده، دشمنانشان را ذلیل خواهد کرد»<ref>{{متن حدیث|هُمْ آلُ مُحَمَّدٍ یَبْعَثُ اَللَّهُ مَهْدِیَّهُمْ بَعْدَ جَهْدِهِمْ فَیُعِزُّهُمْ وَ یُذِلُّ عَدُوَّهُمْ}}؛ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص ۱۸۴.</ref>. این [[تفسیرها]] هرگز عمومیت مفهوم [[آیه]] را محدود نمی‌کند بنابراین در هر زمان و در هرجا [[بندگان]] [[صالح]] [[خدا]] [[قیام]] کنند، [[پیروز]] و موفق خواهند بود و سرانجام [[وارث زمین]] و [[حکومت]] آن خواهند شد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۱ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص۳۳ ـ ۳۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۱ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص۳۳، ۳۶؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۳۷.</ref>
| |
| #{{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شدهاند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref>: [[امامان]]{{ع}} مراد این [[آیه]] را برپایی [[حکومت جهانی حضرت مهدی]]{{ع}} دانسته‌اند<ref>نور الثقلین، ج۵، ص۳۱۰ ـ ۳۱۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۳۷.</ref>
| |
| #{{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}}<ref>«خدا به كسانى از شما كه ايمان آورده اند و كارهاى شايسته كرده اند وعده داد كه در روى زمين جانشين ديگرانشان كند، هم چنان كه مردمى را كه پيش از آنها بودند جانشين ديگران كرد. و دينشان را- كه خود برايشان پسنديده است- استوار سازد. و وحشتشان را به ايمنى بدل كند. مرا مى پرستند و هيچ چيزى را با من شريك نمى كنند. و آنها كه از اين پس ناسپاسى كنند، نافرمانند» سوره نور، آیه ۵۵.</ref>: [[روایت]] شده [[امام]] [[زین العابدین]] این [[آیه]] را خواند و فرمود: «به [[خدا]] [[سوگند]]، اینان شیعۀ مایند. [[خداوند]] وعدۀ خویش را برای آنان به دست مردی از ما تحقق می‌بخشد و او، [[مهدی این امت]] است». این مضمون از [[امام باقر]] و [[امام]] [[جعفر صادق]]{{ع}} نیز [[نقل]] شده است<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۸، ص ۷ ـ۱۵۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۱ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص۳۷ـ۴۲.</ref>
| |
| #{{متن قرآن|بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ وَمَا أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفِيظٍ}}<ref>«برنهاده خداوند برای شما بهتر است اگر مؤمن باشید و من بر شما نگهبان نیستم» سوره هود، آیه ۸۶.</ref> از برخی [[روایات]] استفاده میشود مراد از "[[بقیة الله]]" [[حضرت مهدی]]{{ع}} است همانند [[روایت]] کسی که از [[امام صادق]]{{ع}} می‌پرسد: چون می‌خواهیم به [[حضرت قائم]] [[سلام]] گوییم آیا می‌توانیم او را [[امیرالمؤمنین]] خطاب کنیم؟ فرمود: «نه این [[لقب]] را [[خداوند]] تنها به [[علی بن ابی‌طالب]] داده است پرسید: او را چه خطاب کنیم؟ فرمود: بگویید: {{متن حدیث|السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا بَقِیَّةَ اللَّهِ}} آن گاه [[امام]]{{ع}} این [[آیه]] را بر زبان آورد: {{متن قرآن|بقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ}}.<ref>{{متن حدیث|سأله رجل عن القائم یسلم علیه بامرة المؤمنین؟ قال: لا ذاک اسم سمی الله به أمیر المؤمنین{{ع}}، لم یسم به أحد قبله و لا یتسمی به بعده الا کافر، قلت: جعلت فداک کیف یسلم؟ قال: یقولون السلام علیک یا بقیة الله، ثم قرأ: بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ}}؛ نور الثقلین، ج ۲، ص۳۹۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۳۷.</ref>
| |
| *در تمام آیاتی که به [[حضرت مهدی]]{{ع}} و رخدادهای [[آخرالزمان]] و حوادث مقارن [[ظهور]] و پس از آن، [[تفسیر]] شدهاند بر [[احادیث نبوی]]{{صل}} و [[علوی]]{{ع}} و دیگر [[امامان معصوم]]{{ع}} استناد گشته است و در همۀ منابع تفسیری [[شیعه]] ذیل این [[آیات]] از [[حضرت مهدی]] یاد شده است. تفسیرهای معتبر [[اهل سنت]] نیز برخی [[آیات]] را درباره [[حضرت مهدی]]{{ع}} و [[ظهور]] او دانسته‌اند از جمله: غرائب القرآن، نوشتۀ [[نظام]] نیشابوری؛ کشاف نوشته جارالله [[زمخشری]] و از [[شیعه]]: [[تفسیر]] [[مجمع البیان]]، [[تفسیر]] صافی [[فیض کاشانی]] و [[تفسیر]] [[المیزان]] [[علامه]] [[محمد حسین طباطبایی]] و...<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۳۷.</ref>. افزون بر این، کتبی نیز ویژۀ [[آیات]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} تألیف شدهاند از جمله: [[المحجة فیما نزل فی القائم الحجة]] نوشته [[سید هاشم بحرانی]] و [[معجم احادیث الامام المهدی]]{{ع}}، مؤسسة المعارف الاسلامیه، الجزء السابع، الآیات المفسر تحت اشراف [[شیخ]] [[علی]] کورانی، [[جامع‌ترین]] کتاب در این زمینه است که بیش از ۳۰۰ [[آیه]] را جمع کرده ولی آیۀ ۱۸ [[سوره]] [[محمد]] {{صل}} را ذکر نکرده است<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۳۷ـ ۴۳۸.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==[[امام مهدی]]{{ع}} در [[روایات]]==
| | و نیز در همین منبع از [[ابن عباس]] [[روایت]] کرده است که [[رسول خدا]] فرمود: "[[خلفا]] و اوصیای من و [[حجت‌های خدا]] بر [[خلق]]، بعد از من، دوازده تن می‌باشند که نخستین آنها برادرم و آخرین آنها فرزندم است. سؤال شد [[برادر]] شما چه کسی است؟ فرمود: [[علی ابن ابی‌طالب]]. سؤال شد: [[فرزند]] شما چه کسی است؟ فرمود: [[مهدی]]. آنکه [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند همانگونه که [[ظلم و جور]] آن را فراگرفته است. [[سوگند]] به کسی که مرا بهحق به [[پیامبری]] فرستاد، اگر از [[عمر]] [[دنیا]] جز یک روز باقی نماند، آن یک روز را [[خدا]] آنچنان طولانی خواهد کرد تا فرزندم [[مهدی]] [[قیام]] کند. در آن هنگام، روح خدا، [[عیسی بن مریم]]، فرود خواهد آمد و پشت سر او [[نماز]] خواهد گزارد و [[زمین]]، با [[نور]] [[خدا]] روشن خواهد شد و حکومتش شرق و [[غرب]] عالم را فراخواهد گرفت"<ref>{{متن حدیث|إن خلفائي و أوصيائي و حجج اللّه على الخلق بعدي اثنى عشر أولهم أخي، و آخرهم ولدي، قيل يا رسول اللّه! و من أخوك؟ قال: علي بن أبي طالب، قيل فمن ولدك؟ قال: المهدي الذي يملأها قسطا و عدلا كما ملئت ظلما و جورا. و الذي بعثني بالحق بشيرا و نذيرا لو لم يبق من الدنيا إلا يوم واحد، لطوّل الله ذلك اليوم حتى يخرج فيه ولدي المهدي، فينزل روح اللّه عيسى بن مريم فيصلي خلفه، و تشرق الأرض بنور ربها، و يبلغ سلطانه المشرق و المغرب}}؛ معالم المدرستین به نقل از فرائد السمطين، مخطوط در کتابخانه دانشگاه تهران، ص۱۶۰به شماره ۱۱۶۴/۱۶۹۰- ۱۶۹۱.</ref>. |
| *بنابر [[روایات معتبر]] و قطعی، [[احکام]] و [[تعالیم اسلام]] و نیز [[عدالت]] که [[بشر]] در سایۀ آن به [[سعادت]] می‌رسد تنها به دست [[مبارک]] [[امام دوازدهم]]{{ع}} به صورت کامل [[اجرا]] میشود و تحقق می‌پذیرد و این وعدۀ آسمانی تا برآورده نشود بنابر [[مصلحت]] و [[حکمت الهی]] از [[دنیا]] نخواهد رفت. [[آمادگی مردم]] [[جهان]] برای پذیرفتن [[حکومت الهی]] از شرط‌های بنیادی [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} است<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۲۹.</ref> و در [[روایات شیعه]] و [[سنی]] و حتی در برخی [[روایات]] نام و مشخصات [[امام مهدی]]{{ع}} آمده است. روایاتِ [[امامت]] آن [[امام همام]]{{ع}} در [[حد ]] [[تواتر]] است و از دیگر [[امامان]] بیش‌تر است این بدان سبب است که در این باره هم از [[پیامبر]]{{صل}} و [[حضرت]] [[فاطمه]]{{س}} روایاتی در دست است و هم از یازده [[امام]] [[معصوم]]{{ع}}<ref>بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۱۶۲ـ ۶۵؛ کمال الدین، ص ۶۰۶ ـ ۴۸۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۲۸. </ref> از جملۀ این [[روایات]]:
| |
| #[[پیامبر]] {{صل}} فرمودند: «[[مهدی]] از [[اولاد]] من است نامش نام من و کنیه‌اش [[کنیه]] من می‌باشد. صورت و سیرتش از همه کس به من شبیه‌تر است. غیبتی کند که [[مردم]] دچار [[حیرت]] گردند و بسیاری از [[فرقه‌ها]] [[گمراه]] شوند، آنگاه مانند [[ستاره]] تابانی از پردۀ [[غیبت]] ظاهر شده، [[بدر]] آید و [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] کند آن چنانکه پر از [[ظلم و ستم]] شده باشد»<ref>{{متن حدیث|الْمَهْدِیُّ مِنْ وُلْدِی اسْمُهُ اسْمِی وَ کُنْیَتُهُ کُنْیَتِی أَشْبَهُ النَّاسِ بِی خَلْقاً وَ خُلْقاً تَکُونُ لَهُ غَیْبَةٌ وَ حَیْرَةٌ تَضِلُّ فِیهِ الْأُمَمُ ثُمَّ یُقْبِلُ کَالشِّهَابِ الثَّاقِبِ وَ یَمْلَأُهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً}}؛ بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۷۲.</ref>.
| |
| #همچنین [[حضرت]] فرمودند: «[[امامان]] بعد از من، [[دوازده]] نفرند که نه نفر آنان از [[نسل]] [[حسین]] هستند و نهمین آنان، [[قائم]] آنان است. [[آگاه]] باشید آنان در میان شما همانند [[کشتی نوح]] هستند پس هرکس بر آن [[کشتی]] متمسک شود، [[نجات]] می‌یابد و هرکه از آن فاصله گیرد، هلاک میشود»<ref>{{متن حدیث|الْأَئِمَّةُ بَعْدِی اثْنَا عَشَرَ تِسْعَةٌ مِنْ صُلْبِ الْحُسَیْنِ تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُمْ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} أَلَا إِنَّ مَثَلَهُمْ فِیکُمْ مَثَلُ سَفِینَةِ نُوحٍ مَنْ رَکِبَهَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ}}؛ غایة المرام، ج۳، ص۲۲.</ref>.<ref>ر.ک: صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص ۲۶ ـ ۳۱.</ref>
| |
| #[[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «چون [[پرچم قیام]] او افراشته شود میان [[مشرق]] و [[مغرب]] را روشن می‌کند و آنگاه که دستِ مهر بر سر [[بندگان خدا]] نهد، قلبشان همچون پارۀ آهن محکم میشود و هر کس نیروی [[چهل]] تن پیدا می‌کند»<ref>{{متن حدیث|فَإِذَا هَزَّهَا لَمْ یَبْقَ مُؤْمِنٌ إِلَّا صَارَ قَلْبُهُ کَزُبَرِ الْحَدِیدِ وَ یُعْطَی الْمُؤْمِنُ قُوَّةَ أَرْبَعِینَ رَجُلا}}؛ کامل الزیارات، ص۱۲۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۲۷.</ref>
| |
| #[[امام حسین]]{{ع}} فرمودند: «پسر نهمین من سنتی از [[یوسف]] و سنتی از [[موسی بن عمران]] دارد و او [[قائم]] ما [[اهل بیت]] است که [[خداوند]] در یک شب کار او را [[اصلاح]] می‌کند»<ref>{{متن حدیث|فِی التَّاسِعِ مِنْ وُلْدِی سُنَّةٌ مِنْ یُوسُفَ وَ سُنَّةٌ مِنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ وَ هُوَ قَائِمُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ یُصْلِحُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَمْرَهُ فِی لَیْلَةٍ وَاحِدَةٍ}}؛ بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۱۳۳.</ref>.
| |
| #[[امام حسن عسکری]]{{ع}} فرمودند: «این است [[امام]] شما پس از من و خلیفه‌ام در میان شما از او [[فرمان]] برید و به [[تفرقه]] نیفتید که [[دین]] خود را از کف می‌دهید و هلاک می‌شوید»<ref>{{متن حدیث|هَذَا إِمَامُکُمْ مِنْ بَعْدِی وَ خَلِیفَتِی عَلَیْکُمْ أَطِیعُوهُ وَ لَا تَتَفَرَّقُوا مِنْ بَعْدِی فَتَهْلِکُوا فِی أَدْیَانِکُم}}؛ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۳۵۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۲۸.</ref>
| |
| #[[امام سجاد]]{{ع}} فرمودند: «[[قائم]] از [[خاندان]] ماست ولادتش بر [[مردم]] مخفی می‌ماند تا جایی که گویند متولد نشده است تا خروج کند هنگامی که خروج کند [[بیعت]] کسی در گردن او نباشد»<ref>{{متن حدیث|الْقَائِمُ مِنَّا تَخْفَی وِلَادَتُهُ عَلَی النَّاسِ حَتَّی یَقُولُوا لَمْ یُولَدْ بَعْدُ لِیَخْرُجَ حِینَ یَخْرُجُ وَ لَیْسَ لِأَحَدٍ فِی عُنُقِهِ بَیْعَةٌ}}؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۳۲۳.</ref>.<ref>ر.ک: صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص ۳۵ ـ ۳۶.</ref>
| |
| ==دیدگاه [[اهل سنت]] درباره [[امام مهدی]]{{ع}}==
| |
| *[[اعتقاد به مهدی]] [[منتظر]]{{ع}} ویژۀ [[شیعیان]] نیست بلکه اصل این [[عقیده]] از نظر [[اهل سنت]] با [[شیعه]] همسان بوده و بین این دو [[فرقه]] از حیث بشارت‌های [[پیامبر]]{{صل}} راجع به [[ظهور]] آن [[حضرت]] و [[مأموریت]] جهانی وی و دربارۀ شخصیت برجسته و [[نفوس]] آن بزرگوار و حتی [[نشانه‌های ظهور]] و ویژگی‌های [[انقلاب]] او، تفاوتی وجود ندارد. تنها تفاوت این است که اغلب [[دانشمندان]] [[اهل سنت]] می‌گویند: [[حضرت]] هنوز متولد نشده و [[غایب]] نیست بلکه به زودی متولد خواهد شد و به آنچه [[پیامبر]] {{صل}} [[بشارت]] داده جامۀ عمل می‌پوشاند و عدّه کمی از آنان در مورد ولادت و [[غیبت]] او با [[شیعه]] هم‌عقیده‌اند آنچه از مجموع [[منابع تاریخی]] و [[حدیثی]] [[اهل سنت]] استفاده میشود این است که مسألۀ [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} [[مورد اتفاق]] و [[اجماع]] [[مسلمین]] است. مؤلف کتاب "الإمام المهدی" استاد [[علی محمد]] [[علی]] دخیل، [[اسامی]] ٢٠۵ نفر از بزرگان [[اهل سنت]] را در کتاب خود آورده به این ترتیب که تعداد سی نفر از آنها مستقلا درباره [[حضرت مهدی]]{{ع}} کتاب نوشته‌اند و سی و یک نفر دیگر فصلی را در کتابهای خود به [[روایات]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} اختصاص داده‌اند و ١۴۴ نفرشان به تناسب‌های مختلف، [[روایات]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} را در کتابهای خود آورده‌اند<ref>ر.ک: الهامی، داود، آخرین امید، ص ۲۲۳.</ref>. حتی این [[اعتقاد]] در معروف‌‌ترین و معتبرترین کتب [[روایی]] [[اهل سنت]]، یعنی "[[صحاح]] ستّه"<ref>صحاح سته عبارتند از: صحیح بخاری، صحیح مسلم، سنن ابن داود، سنن ترمذی، سنن نسایی و سنن ابن ماجه.</ref> آمده است. این [[محدثان]] نامی [[اهل سنت]] [[روایات]] مربوط به [[حضرت مهدی]]{{ع}} را از: [[عمر بن خطاب]]، [[عبدالله بن مسعود]]، [[عبدالله بن عباس]]، ثوبان، [[جابر بن عبدالله انصاری]]، [[جابر]] بن سمره، [[عبدالله بن عمر]]، [[عبدالله بن عمرو بن عاص]]، [[انس بن مالک]]، [[ابو سعید خدری]]، [[ام سلمه]] و غیر اینها [[نقل]] کرده‌اند<ref>ر.ک: [[سید اسدالله هاشمی شهیدی|هاشمی شهیدی، سید اسدالله]]، [[ظهور حضرت مهدی از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان (کتاب)|ظهور حضرت مهدی از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان]]، ص ۷۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۴۴.</ref>
| |
|
| |
|
| == پرسش‌های وابسته == | | بنابر آنچه [[گذشت]] از نظرگاه [[روایات]] قطعی و غیر قابل تشکیک که مورد اتفاق [[شیعه]] و [[سنی]] است [[خلفا]] و [[جانشینان]] [[رسول خدا]] دوازده تن از [[اهل بیت]] [[رسول]] خدایند که نخستین آنها [[علی]] {{ع}} است و دوازدهمین آنها [[مهدی]] {{ع}} است و این همان چیزی است که [[شیعیان]] [[اثنی عشری]] به آن معتقدند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص ۸۵-۹۳.</ref>. |
| | |
| | == زندگی‌نامه [[امام مهدی]] {{ع}} == |
| | [[امام مهدی]] {{ع}} [[آخرین امام]] از [[چهارده معصوم]] است. [[نام حضرت مهدی]] {{ع}} همنام جدش [[رسول الله]] {{صل}} است. این نام گذاری از قبل، توسط خود [[پیامبر اکرم]] {{صل}} اعلام شده بود؛ چنانکه فرمودند: «[[مهدی]] فرزند من است، نام او نام من و کنیۀ او کنیۀ من است»<ref>قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة، ص۴۹۱؛ العمده، ص۴۳۳.</ref> و در برخی [[روایات]] از تصریح به نام حضرت منع شده است<ref>نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص۲۹۹.</ref>، به همین جهت علمای شیعه غالباً از تصریح به نام [[مبارک]] ایشان خودداری می‌‌ورزند. پدر ارجمندش [[امام عسکری]] {{ع}} و مادر حضرت، کنیزی است از تبار [[حواریون عیسی]] {{ع}}، موسوم به [[نرجس خاتون]] و در برخی نقل‌‌ها از وی با نام‌‌هایی چون: [[ریحانه]]، [[سوسن]] و [[صیقل]] نیز یاد شده است<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۳؛ طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، ص۲۴۱.</ref> اما در [[روایت]] معروف جناب [[حکیمه]]، [[امام عسکری]] {{ع}} ایشان را با نام [[نرجس]] یاد نموده است<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۲۴.</ref><ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام مهدی (مقاله)|امامت امام مهدی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)| دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۴۶۶.</ref> از [[القاب]] مشهور آن حضرت: [[حجت]]، [[مهدی]]، [[خلف صالح]]، [[قائم]]، [[منتظَر]]، [[صاحب الزمان]] و [[بقیة الله]] و کنیۀ مبارکش [[ابوالقاسم]] است<ref>اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۴.</ref> و در صبح گاه [[جمعه]]، پانزدهم [[شعبان]] سال ۲۵۵ یا ۲۵۶ قمری در [[سامرا]] دیده به [[جهان]] گشود و تا هنگام [[امامت]] همواره در خفا بود و پنج سالگی [[امامت]] [[مسلمانان]] را بر عهده گرفت و جز چند نفر کسی از ولادت ایشان خبر نداشت؛ زیرا به [[دلیل]] [[احادیث]] رسیده از [[پیامبر]] {{صل}} دربارۀ اینکه از صلب [[امام حسن عسکری]] {{ع}} فرزندی به [[دنیا]] خواهد آمد که برپا دارندۀ [[عدل و قسط]] و نابود کنندۀ بساط [[ظلم و جور]] [[ستمکاران]] خواهند بود، دستگاه [[خلافت عباسی]] بر آن شدند تا با [[هدف]] جلوگیری از چنین رخدادی، [[امام عسکری]] {{ع}} و بیت ایشان را مدت‌‌ها تحت [[مراقبت]] شدید قرار دهند تا در صورت [[آگاهی]] از تولد چنین فرزندی او را بکشند، بنابراین در چنین شرایطی [[امام عسکری]] {{ع}} با تدبیر خاصی ضمن حفظ جان فرزندش، وی را به تعدادی از [[خواص]] [[شیعیان]] و [[یاران]] خود نشان داد و معرفی کرد تا [[شیعیان]] در مورد [[امام دوازدهم]]، دچار تردید و [[انحراف]] نشوند. [[احمد بن اسحاق قمی]]، [[ابوهاشم بن جعفر]]، [[معاویه بن حکم]]، [[محمد بن ایوب بن نوح]]، [[محمد بن عثمان عمری]] و... از جمله کسانی‌‌اند که در زمان [[حیات]] [[امام عسکری]] {{ع}}، موفق به دیدار و گفت و گو با فرزندش [[مهدی]] شدهاند. آنان گزارش کرده‌اند که: ما چهل تن از [[شیعیان]]، حضور [[امام حسن عسکری]] {{ع}} رسیدیم تا در مورد [[امام]] بعد از وی از حضرت سؤال کنیم. حضرت فرزندش [[مهدی]] {{ع}} را به ما نشان داد و فرمودند: «این، [[امام]] شما بعد از من و من بر شماست از او [[اطاعت]] کنید و از گرد او پراکنده نشوید که هلاک می‌‌گردید و [[دین]] تان را تباه می‌‌کنید، [[آگاه]] باشید از این به بعد او را نخواهید دید»<ref>{{متن حدیث|هَذَا إِمَامُکُمْ مِنْ بَعْدِی وَ خَلِیفَتِی عَلَیْکُمْ أَطِیعُوا وَ لَا تَتَفَرَّقُوا مِنْ بَعْدِی فَتَهْلِکُوا فِی أَدْیَانِکُمْ أَمَا إِنَّکُمْ لَا تَرَوْنَهُ بَعْدَ یَوْمِکُمْ هَذَا}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۲۷؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۶.</ref>. همچنین، [[حکیمه]] عمۀ [[امام عسکری]] {{ع}}[[شاهد]] [[ولادت حضرت مهدی]] {{ع}} بوده و جریان ولادت حضرت را بازگو نموده است<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۲۷.</ref>. موضوع [[ولادت حضرت مهدی]] {{ع}} نه تنها در میان [[شیعیان]] یک امر مسلّم و قطعی است بلکه بیش از یکصد و سی نفر از علمای [[تاریخ]]، [[فقه]]، [[حدیث]]، انساب و برخی از علمای [[اهل سنت]] در کتابهای خود نیز به [[ولادت حضرت مهدی]] {{ع}} در سال ۲۵۵ [[اذعان]] و یا تصریح کرده‌اند و بیش از ۶۵ نفر از آنان در خصوص زندگی حضرت مهدی {{ع}}، کتابهای مستقلی نگاشته‌اند<ref>ر.ک: العمیدی، سید ثامر هاشم، در انتظار ققنوس، ص۱۸۹ ـ ۱۹۹؛ [[محمد رضا حکیمی|حکیمی، محمد رضا]]، [[خورشید مغرب (کتاب)|خورشید مغرب]]، ص۷۵ـ۱۳۶.</ref>. ارادۀ حکیمانه [[الهی]] چنین بوده است که [[امام مهدی]] {{ع}} همانند [[حضرت موسی]] {{ع}} به طور [[معجزه‌آسا]]، دوران حملش نامحسوس و قضیۀ ولادتش از [[آگاهی]] و دید [[دشمنان]]، پنهان بماند<ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام مهدی (مقاله)|امامت امام مهدی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)| دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۴۶۶.</ref> تا [[مسلمانان]] از [[فیض]] وجود او [[محروم]] نگردند و [[حجت خدا]] همچنان برقرار مانَد. از این موضوع تعبیر به "[[غیبت]]" میشود<ref>ر.ک: [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۲]]، ص ۶۶۶.</ref>. |
| | |
| | [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} در دو دورۀ [[غیبت صغری]] و [[غیبت کبری]] صورت گرفت: |
| | # [[غیبت صغری]] از سال ۲۶۰ آغاز شد و تا ۳۲۹ه.ق ادامه داشت و [[امام]] در طول این مدت به واسطۀ [[نواب اربعه]] با [[مردم]] در ارتباط بود و گاه به واسطۀ آنان با برخی از [[مردم]] یا گروه‌‌ها‌‌یی از آنان دیدار می‌کرد. [[نواب خاص]] عبارت‌اند: [[عثمان بن سعید]]، [[محمد بن عثمان]]، [[حسین بن روح نوبختی]]، [[علی بن محمد سَمَری]]. |
| | # [[غیبت کبری]]: از سال ۳۲۹ه.ق آغاز گشت و هنوز پایان نیافته است و دوران [[سختی]] است و [[مردمان]] در معرض [[امتحان]] و [[آزمایش]] قرار دارند. او در این زمان [[نایب خاص]] ندارد و [[مردم]] می‌توانند [[مشکلات]] و مسائل [[دینی]] خود را از طریق [[فقیهان]] جامع الشرائط و در رأس آنان [[ولی فقیه]]، رفع نمایند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۲۹.</ref>، چنانکه خود حضرت راه را به [[مردم]] نشان داده و فرمودند: «در حوادث واقعه به [[علمای دین]] و راویان احادیث]ما مراجعه کنید»<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاةِ حَدِیثِنَا}}؛ کمال الدین، ج۲، ص۴۸۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)| دانشنامه نهج البلاغه ج۲]]، ص ۶۶۶.</ref> |
| | |
| | == فضیلت‌‌ها و [[ویژگی‌های امام مهدی]] {{ع}} == |
| | از جمله فضیلت‌‌ها و [[ویژگی‌های امام مهدی]] {{ع}} عبارت‌اند از: |
| | # ویژگی‌های هفت [[پیامبر]] {{ع}}: از [[آدم]] و [[نوح]] {{ع}} طول عمر را به [[ارث]] برده است و از [[ابراهیم]] {{ع}} ولادت پنهانی و کناره‌گیری از [[مردمان]] را و از [[موسی]] {{ع}} [[خوف]] و [[غیبت]] را و از [[عیسی]] {{ع}} [[اختلاف مردم]] دربارۀ شخصیت و تولدش را و از [[ایوب]] {{ع}} [[فَرَج]] بعد از شدت را و از [[محمد]] {{صل}} [[قیام]] به [[شمشیر]] را<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ۵۷۷.</ref>. |
| | # زنده کردن [[سنت پیامبر]] {{صل}}: هنگامی که [[ظهور]] می‌کند بیش‌تر [[احکام دین]] [[خدا]] بر [[زمین]] مانده است ولی از گذر [[مجاهدت]] و [[برکت]] او، [[کتاب خدا]] و [[سنت پیامبر]] {{صل}} زنده میشود<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۳۸.</ref>. |
| | # [[اعلم]] زمان خود: [[حضرت علی]] {{ع}} در وصف او فرمودند: «[[زره]] [[دانش]] بر تن دارد و... همواره در پی [[حکمت]] است»<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۸۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۲۷.</ref> |
| | # راهنمای مردم در مسیر [[هدایت الهی]]: زمان آن بزرگوار زمان [[پیروزی]] [[هدایت]] بر [[هواپرستی]] است. مسیر هواپرستی را به سوی [[هدایت]] و خدا‌پرستی گردانَد؛ آنگاه که در جامعه‌‌ها [[هدایت]] [[قربانی]] هوس‌‌ها شود آن بزرگوار مسیر [[دنیا]] را تغییر دهد و [[هواپرستی]] را به خدا‌پرستی باز‌گردانَد و آنگاه که دیگران رأی خود را بر [[قرآن]] تحمیل کنند، عصر حاکمیت قرآن بر [[افکار]] [[بشر]] فرارسد<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۳۸</ref>. |
| | # در هم کوبندۀ [[حاکمان ستمگر]] و مجری عدالت: [[آگاه]] باشید که فردا آن [[امام]] [[دادگر]]، [[کارگزاران]] طاغوتی را بر زشت کاری‌هاشان محاکمه کند در چنین روزگاری [[زمین]] دُردانه‌ها و گنجینه‌هایش را چون پاره‌های جگر خود به پایش ریزد و تقدیمش کند و کلیدهای گنج‌های خویش را از صمیم [[دل]] تسلیمش کند؛ آنگاه [[عدالت]] در [[زندگی]] و زنده شدن [[قرآن]] و [[سنت]] را به تماشا خواهی نشست<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۳۸.</ref>. |
| | # منجی راستین بشریت: ای [[مردم]]! زمان فراز آمدن چیزهایی است که شما را [[وعده]] داده‌اند. نزدیک است فتنه‌ای را که نمی‌دانید چیست، دیدار کنید. بدانید که از ما هر که آن را دریابد با چراغ روشنی که در دست دارد آن تاریکی‌ها را پشت‌سر گذارد و پا جای پای [[صالحان]] نهد تا بندهایی را که بر گردن‌هاست بگشاید و [[اسیران]] را آزاد کند و جمعیت [[باطل]] را پریشان سازد و پراکندگان اهل [[صلاح]] را گرد آورد و این [[کارها]] پوشیده از [[مردم]] به انجام رساند آنکه در پی یافتن نشان اوست هر چه به جست‌وجویش کوشد از او نشانی نیابد<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۵۰</ref>.<ref>ر.ک: [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۲]]، ص ۶۶۸.</ref> |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته == | | == جستارهای وابسته == |
| | {{مدخل وابسته}} |
| | * [[آخر الزمان]] |
| | * [[آدینه]] ([[جمعه]]) |
| | * [[آستانه عسکریین]] |
| | * [[آستانه قیامت]] |
| | * [[آفتاب پشت ابر]] ([[خورشید پشت ابر]]) |
| | * [[آینده پژوهی]] |
| | * [[آیین جدید دین در عصر ظهور]] |
| | * [[اَبدال]] |
| | * [[ابوالادیان]] |
| | * [[ابوصالح]] |
| | * [[ابوالقاسم (امام مهدی)]] |
| | * [[اثناعشریه]] |
| | * [[احمد (امام مهدی)]] |
| | * [[احمد بن اسحاق قمی]] |
| | * [[احمد بن هلال کرخی]] |
| | * [[احمدیه]] ([[قادیانیه]]) |
| | * [[اخیار]] |
| | * [[ادله رجعت]] |
| | * [[اسماعیلیه]] |
| | * [[أشراط الساعه]] |
| | * [[اصحاب قائم]] ([[یاران امام مهدی]]){{ع}} |
| | * [[اصحاب کهف]] |
| | * [[اقامت‌گاه امام مهدی در عصر ظهور]] ([[مسجد سهله]]) |
| | * [[القاب امام مهدی]] {{ع}} |
| | * [[امامت امام مهدی]] {{ع}} |
| | * [[امامت و مهدویت]] |
| | * [[امام حسن عسکری]] |
| | * [[امام زمان]] ([[صاحب الزمان]]) |
| | * [[امام شناسی]] ([[مرگ جاهلی]]) |
| | * [[امام مهدی از ولادت تا ظهور]] |
| | * [[امامیه]] |
| | * [[امدادهای غیبی]] |
| | * [[امکان رجعت رجعت]] |
| | * [[امنیت حکومت جهانی]] |
| | * [[انتظار فرج]] |
| | * [[انتقام]] |
| | * [[انجمن حجتیه]] |
| | * [[انطاکیه]] |
| | * [[اوتاد]] |
| | * [[اهل سنت و امام مهدی موعود]] |
| | * [[اهل سنّت و ولادت امام مهدی {{ع}}]] |
| | * [[اهل کتاب در عصر ظهور]] |
| | * [[ایام الله]] |
| | * [[ایستادن هنگام شنیدن لقب قائم]] |
| | * [[باب]] ([[علی محمد شیرازی]]) |
| | * [[بابیه باب]] |
| | * [[باران های پیاپی]] |
| | * [[باقریه]] |
| | * [[البرهان فی علامات امام مهدی آخر الزمان]] |
| | * [[بعثت امام مهدی]] |
| | * [[بلالی محمد بن علی بن بلال]] |
| | * [[بلالیه]] |
| | * [[بهائیت]] |
| | * [[البیان فی اخبار صاحب الزمان]] |
| | * [[بیت الحمد]] |
| | * [[بیت المقدس]] |
| | * [[بیدا خسف به بیدا]] |
| | * [[بیعت امام مهدی]] |
| | * [[بیعت نامه امام مهدی]] |
| | * [[البیعه لله]] |
| | * [[پایان تاریخ آخرالزمان]] |
| | * [[پدر امام مهدی امام حسن عسکری]] |
| | * [[پدر امام مهدی و اهل سنّت]] |
| | * [[پرچم امام مهدی]] |
| | * [[پرچم های سیاه]] |
| | * [[پیراهن امام مهدی]] |
| | * [[تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم]] |
| | * [[تاریخ عصر غیبت]] |
| | * [[تاریخ غیبت کبرا]] |
| | * [[تشرف ملاقات با امام مهدی]] |
| | * [[تکذیب وقت گزاران وقت ظهور]] |
| | * [[تَناثُرُ النُّجُوم]] |
| | * [[توقیع]] |
| | * [[جبرئیل]] |
| | * [[جده]] |
| | * [[جزیره خضرا]] |
| | * [[جزیره خضرا در ترازوی نقد]] |
| | * [[جعفر کذاب]] |
| | * [[جمعه]] |
| | * [[جنگ افزارهای امام مهدی سلاح امام مهدی]] |
| | * [[حجت]] |
| | * [[حجر الاسود]] |
| | * [[حدیث غدیر]] |
| | * [[حدیث لوح حضرت زهرا لوح حضرت زهرا]] |
| | * [[حدیث معراج]] |
| | * [[حِرْز امام مهدی]] |
| | * [[حرمت نام بردن امام مهدی]] |
| | * [[حسن شریعی]] |
| | * [[حسین بن روح نوبختی]] |
| | * [[حسین بن منصور حلاج]] |
| | * [[حکومت جهانی]] |
| | * [[حکومت صالحان]] |
| | * [[حکومت مستضعفان]] |
| | * [[حکیمه خاتون]] |
| | * [[حیرت]] |
| | * [[خاتم الاوصیاء]] |
| | * [[خراسانی]] ([[خروج خراسانی]]) |
| | * [[خردسال ترین پیشوای معصوم]] ([[امامت امام مهدی]]) |
| | * [[خروج خراسانی]] |
| | * [[خروج دابة الاَرض]] |
| | * [[خروج دجال]] |
| | * [[خروج سفیانی]] |
| | * [[خروج سید حسنی]] |
| | * [[خروج شعیب بن صالح]] |
| | * [[خروج شیصبانی]] |
| | * [[خروج عوف سلمی]] |
| | * [[خروج امام مهدی]] ([[قیام امام مهدی]]) |
| | * [[خروج یأجوج]] ([[یأجوج و مأجوج]]) |
| | * [[خروج یمانی]] |
| | * [[خسف به بیداء]] |
| | * [[خسوف و کسوف غیرعادی]] |
| | * [[خضر]] |
| | * [[خلافت موعود]] |
| | * [[خورشید پشت ابر]] |
| | * [[خطبه قیام]] |
| | * [[خورشید مغرب]] |
| | * [[خیمه]] |
| | * [[دابه الارض]] ([[خروج دابه الارض]]) |
| | * [[دادگستر جهان]] |
| | * [[دانشمندان عامه و امام مهدی موعود]] |
| | * [[دجال خروج دجال]] |
| | * [[در انتظار ققنوس]] |
| | * [[در فجر ساحل]] |
| | * [[دست بر سر گذاشتن]] |
| | * [[دعای افتتاح]] |
| | * [[دعای عهد]] |
| | * [[دعای ندبه]] |
| | * [[دعای سمات]] |
| | * [[دوازده امامی]] ([[اثناعشریه]]) |
| | * [[دولت کریمه]] ([[حکومت جهانی]]) |
| | * [[دین در آخرالزمان آخرالزمان]] |
| | * [[دین عصر ظهور]] |
| | * [[ذی طوی]] |
| | * [[رایات سود]] ([[پرچم های سیاه]]) |
| | * [[رحلت امام مهدی]] ([[فرجام امام مهدی]]) |
| | * [[رجعت]] |
| | * [[رجعت کنندگان]] |
| | * [[رکن و مقام]] |
| | * [[رؤیت امام مهدی]] ([[ملاقات امام مهدی]]) |
| | * [[زبور داوود]] |
| | * [[زمینه سازان ظهور]] |
| | * [[زنان آخرالزمان]] ([[آخرالزمان]]) |
| | * [[زنان و قیام امام مهدی]] ([[یاران امام مهدی]]) |
| | * [[زندگی آخرالزمان]] ([[آخرالزمان]]) |
| | * [[زیارت آل یس]] |
| | * [[زیارت ناحیه مقدسه]] |
| | * [[زیارت رجبیه]] |
| | * [[زیدیه]] |
| | * [[سازمان وکالت]] |
| | * [[سامرا]] |
| | * [[سرداب سامرا]] |
| | * [[سلاح امام مهدی]] |
| | * [[سفیانی]] ([[خروج سفیانی]]) |
| | * [[سید حسنی]] ([[خروج سید حسنی]]) |
| | * [[سیره حکومتی امام مهدی]] |
| | * [[سیصد و سیزده]] |
| | * [[شاهدان ولادت امام مهدی]] |
| | * [[شرایط ظهور]] |
| | * [[شرید]] |
| | * [[شریعیه]] |
| | * [[شعبان]] |
| | * [[شعیب بن صالح]] ([[خروج شعیب]]) |
| | * [[شلمغانیه]] |
| | * [[شمائل امام مهدی]] |
| | * [[شمشیر سلاح امام مهدی]] |
| | * [[شهادت امام مهدی]] ([[فرجام امام مهدی]]) |
| | * [[شیخیه]] |
| | * [[شیطان]] ([[کشته شدن شیطان]]) |
| | * [[شیصبانی]] ([[خروج شیصبانی]]) |
| | * [[شیعه]] |
| | * [[صاحب الامر]] |
| | * [[صاحب الدار]] |
| | * [[صاحب الزمان]] |
| | * [[صاحب السیف]] |
| | * [[صاحب الغیبه]] |
| | * [[صاید بن صید]] ([[خروج دجال]]) |
| | * [[صقیل]] ([[مادر امام مهدی]]) |
| | * [[صیحه آسمانی]] ([[ندای آسمانی]]) |
| | * [[طالقان]] |
| | * [[طرید]] |
| | * [[طلوع خورشید از مغرب]] |
| | * [[طویل العمر]] |
| | * [[طی الارض]] |
| | * [[طیبه]] |
| | * [[ظهور]] |
| | * [[عاشورا]] |
| | * [[عبرتایی]] ([[احمد بن هلال]]) |
| | * [[عثمان بن سعید عمری]] |
| | * [[عدد یاران امام مهدی]] ([[سیصد و سیزده]]) |
| | * [[عدل و قسط حکومت جهانی]] |
| | * [[العرف الوردی فی اخبار الامام مهدی]] |
| | * [[عسکریه]] |
| | * [[عصائب]] |
| | * [[عصر زندگی]] |
| | * [[عقد الدرر فی اخبار المنتظر]] |
| | * [[علایم ظهور]] ([[نشانه های ظهور]]) |
| | * [[علائم قیامت اشراط الساعه]] |
| | * [[علی بن محمد سمری]] |
| | * [[غار انطاکیه]] ([[انطاکیه]]) |
| | * غایب ([[امام غایب]]) |
| | * [[غریم]] |
| | * [[غلام]] |
| | * [[غیبت]] ([[پنهان شدن]]) |
| | * [[الغیبه]] |
| | * [[غیبت صغرا]] |
| | * [[غیبت کبرا]] |
| | * [[فترت]] |
| | * [[فرید]] |
| | * [[فرجام امام مهدی]] |
| | * [[فرجام شناسی]] ([[آینده پژوهی]]) |
| | * [[فضیلت انتظار فرج]] ([[انتظار فرج]]) |
| | * [[فضیلت منتظران]] ([[منتظر]]) |
| | * [[فلسفه رجعت]] ([[رجعت]]) |
| | * [[فلسفه غیبت صغرا]] ([[غیبت صغرا]]) |
| | * [[فلسفه غیبت]] ([[غیبت امام مهدی]]) |
| | * [[فواید امام غایب]] |
| | * [[فوتوریسم]] |
| | * [[قائم]] |
| | * [[قادیانیه]] |
| | * [[قتل نفس زَکیّه]] |
| | * [[قم]] |
| | * [[قیامت صغرا]] ([[رجعت]]) |
| | * [[قیام های پیش از ظهور]] |
| | * [[کتاب الغیبه للحجه]] |
| | * [[کشته شدن شیطان]] |
| | * [[کمال الدین و تمام النعمه]] |
| | * [[کوفه]] |
| | * [[کنیه امام مهدی]] ([[ابوالقاسم]]) |
| | * [[کوه رَضْوی]] |
| | * [[کیسانیه]] |
| | * [[لباس امام مهدی]] ([[پیراهن امام مهدی]]) |
| | * [[لوح حضرت زهرا]] |
| | * [[مادر امام مهدی]] |
| | * [[متامام مهدی]] ([[مدعیان مهدویت]]) |
| | * [[مثلث برمودا]] ([[جزیره خضرا]]) |
| | * [[محدَّث]] |
| | * [[محل بیعت امام مهدی]] ([[رکن و مقام]]) |
| | * [[محل ظهور امام مهدی]] ([[مسجد الحرام]]) |
| | * [[محل قتل نفس زکیه رکن و مقام]] |
| | * [[محمد]] |
| | * [[محمد بن عثمان بن سعید عمری]] |
| | * [[محمد بن علی بن هلال]] |
| | * [[محمد بن علی شلمغانی]] |
| | * [[محمد بن نصیر نمیری]] |
| | * [[محمدیه]] |
| | * [[مدعیان بابیت]] |
| | * [[مدعیان مهدویت]] |
| | * [[مرجع تقلید]] |
| | * [[مردان آخرالزمان]] ([[آخرالزمان]]) |
| | * [[مرکز حکومت امام مهدی]] ([[مسجد کوفه]]) |
| | * [[مرگ جاهلی]] |
| | * [[مرگ سرخ]] |
| | * [[مرگ سفید]] |
| | * [[مستضعف]] |
| | * [[مسجد جمکران]] |
| | * [[مسجد الحرام]] |
| | * [[مسجد سهله]] |
| | * [[مسجد صاحب الزمان]] ([[مسجد جمکران]]) |
| | * [[مسجد کوفه]] |
| | * [[مصلای جمعه و جماعات در عصر ظهور]] ([[مسجد کوفه]]) |
| | * [[مضطر]] |
| | * [[معجم احادیث الامام الامام مهدی]] |
| | * [[معمرین]] |
| | * [[مغیریه]] |
| | * [[مقتدای مسیح]] |
| | * [[مکیال المکارم فی فواید الدعاء للقائم]] |
| | * [[ملاحم و فتن]] |
| | * [[ملاقات با امام مهدی]] |
| | * [[ملیکه مادر امام مهدی]] |
| | * [[منتخب الاثر]] |
| | * [[منتظِر]] |
| | * [[منتَظَر]] |
| | * [[منتقم]] |
| | * [[منصور]] |
| | * [[موتور]] |
| | * [[موسویه]] |
| | * [[موعود مسیحیت]] |
| | * [[موعود یهود]] |
| | * [[امام مهدی]] |
| | * [[امام مهدی سودانی]] |
| | * [[امام مهدی موعود]] |
| | * [[مهدویت]] |
| | * [[ممهدون]] ([[زمینه سازان ظهور]]) |
| | * [[مهدویت پژوهی]] ([[آینده پژوهی]]) |
| | * [[امام مهدی شخصی و امام مهدی نوعی]] |
| | * [[امام مهدیه]] |
| | * [[میراث دار پیامبران]] |
| | * [[ناحیه مقدسه]] |
| | * [[نام های حضرت محمد]] ([[احمد]]) |
| | * [[ناووسیه]] |
| | * [[نجبا]] |
| | * [[ندای آسمانی]] |
| | * [[نرگس]] ([[مادر امام مهدی]]) |
| | * [[نزول عیسی]] |
| | * [[نشانه های آخرالزمان]] ([[آخرالزمان]] |
| | * [[نشانه های ظهور]] |
| | * [[نفس زکیه]] |
| | * [[نماز امام زمان]] |
| | * [[نواب خاص]] |
| | * [[نیابت خاص]] |
| | * [[نیابت عام]] |
| | * [[نیمه شعبان]] |
| | * [[وقاتون]] ([[وقت ظهور]]) |
| | * [[وقت ظهور]] |
| | * [[وقت معلوم]] |
| | * [[وکلای امام مهدی]] |
| | * [[ولادت امام مهدی]] |
| | * [[ولایت فقیه]] |
| | * [[ولی فقیه]] |
| | * [[همسر و فرزند امام مهدی]] |
| | * [[هیبت امام مهدی]] |
| | * [[یأجوج و مأجوج]] |
| | * [[یاران امام مهدی]] |
| | * [[یالثارات الحسین]] |
| | {{پایان مدخل وابسته}} |
|
| |
|
| ==منابع== | | == منابع == |
| {{فهرست اثر}} | | {{منابع}} |
| {{ستون-شروع|2}}
| | # [[پرونده:11144.jpg|22px]] [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|'''نگاهی به رسالت و امامت''']] |
| * [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]
| | # [[پرونده:151934.jpg|22px]] [[سید اسدالله هاشمی شهیدی|هاشمی شهیدی، سید اسدالله]]، [[ظهور حضرت مهدی از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان (کتاب)|'''ظهور حضرت مهدی از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان''']] |
| * [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
| | # [[پرونده:440259451.jpg|22px]] [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام مهدی (مقاله)|'''امامت امام مهدی''']]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] |
| * [[پرونده:136861.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۱ (کتاب)|'''درسنامه مهدویت ج۱''']]
| | # [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، '''فرهنگ شیعه''']] |
| * [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
| | # [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۲''']] |
| * [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۲''']]
| | {{پایان منابع}} |
| {{پایان}} | | |
| {{پایان}}
| | == پانویس == |
| ==پانویس== | |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
|
| |
|
| |
|
| [[رده:امام مهدی]] | | [[رده:امام مهدی]] |
| [[رده:مدخل]]
| |
| [[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]] | | [[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]] |
