امام مهدی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

 
(۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = امام مهدی
| عنوان مدخل  = امام مهدی
| مداخل مرتبط = [[امام مهدی در قرآن]] - [[امام مهدی در حدیث]] - [[امام مهدی در نهج البلاغه]] - [[امام مهدی در کلام اسلامی]] - [[امام مهدی در تاریخ اسلامی]] - [[امام مهدی در معارف و سیره نبوی]] - [[امام مهدی در معارف و سیره حسینی]] - [[امام مهدی در معارف و سیره رضوی]] - [[امام مهدی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] - [[امام مهدی از دیدگاه اهل سنت]]
| پرسش مرتبط  = مهدویت (پرسش)
}}
{{ جعبه اطلاعات امام معصوم
{{ جعبه اطلاعات امام معصوم
| عنوان = امام مهدی(عج)
| عنوان = امام مهدی(عج)
خط ۶: خط ۱۲:
| عنوان تصویر =  
| عنوان تصویر =  
| نقش = امام دوازدهم [[شیعه|شیعیان]]  
| نقش = امام دوازدهم [[شیعه|شیعیان]]  
| کنیه =  
| کنیه =  
| زادروز = [[۱۵ شعبان]]، سال ۲۵۵ ق یا ۲۵۶ ق
| زادروز = [[۱۵ شعبان]]، سال ۲۵۵ ق یا ۲۵۶ ق
| زادگاه = [[سامرا]]
| زادگاه = [[سامرا]]
خط ۱۲: خط ۱۸:
| شهادت =  
| شهادت =  
| مدفن =  
| مدفن =  
| محل زندگی =
| محل زندگی =  
| القاب = [[مهدی]] • [[بقیة الله]] • قائم • صاحب الزمان • خلف صالح • حجت • منتظَر
| القاب = [[مهدی]] • [[بقیة الله]] • قائم • صاحب الزمان • خلف صالح • حجت • منتظَر
| پدر = [[امام عسکری علیه السلام]]
| پدر = [[امام عسکری علیه السلام]]
خط ۲۰: خط ۲۶:
| طول عمر = در قید حیات هستند
| طول عمر = در قید حیات هستند
}}
}}
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[امام مهدی]]''' است. "'''[[امام مهدی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امام مهدی در قرآن]] - [[امام مهدی در حدیث]] - [[امام مهدی در نهج البلاغه]] - [[امام مهدی در کلام اسلامی]] - [[امام مهدی در تاریخ اسلامی]] - [[امام مهدی از دیدگاه اهل سنت]] - [[امام مهدی در معارف و سیره رضوی]] - [[امام مهدی در معارف و سیره حسینی]] - [[امام مهدی در معارف و سیره نبوی]]</div>
<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام مهدی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
==مقدمه==
از نظرگاه [[کلامی]] و [[نقلی]]، [[باور]] به اصل کلی "منجی موعود" [[مورد اتفاق]] همۀ [[ادیان الهی]]، بلکه همه الهّیون است. [[خداشناسی]]، رابطۀ تفکیک‌ناپذیری با [[اعتقاد]] به "منجی موعود" دارد.
[[عدل]] و [[حکمت]] [[آفریدگار]] که زیربنای [[جهان‌بینی الهی]] است، اقتضا می‌کند [[بشر]]، در [[راه تکامل]] خویش به نقطه‌ای برسد که بتواند با [[امدادهای الهی]] و [[رهبری]] [[انسان کامل]]، جامعۀ [[عدل و قسط]] و [[پاکی]] و [[فضیلت]] را برپا دارد و [[جهان]] را از ناپاکی و [[ستم]] [[پاک]] کند. این سرانجام [[نیکو]]، [[حکمت]] [[آفرینش انسان]] و [[راز]] پیدایش [[بشریت]] است، با همۀ آنچه برای او و در [[خدمت]] اوست از [[خاک]] تا افلاک.
این [[حقیقت]] در [[قرآن کریم]]، بارها مورد تأکید قرار گرفته است. [[خدای متعال]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور  پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>.


در [[منابع اسلامی]] علاوه بر این اصل کلی، جزئیات دیگری نیز به تفصیل در این‌باره تبیین شده است که در اینجا به‌طور اختصار، به برخی از آنها اشاره می‌شود:
== مقدمه ==
از نظرگاه [[کلامی]] و [[نقلی]]، [[باور]] به اصل کلی "منجی موعود" مورد اتفاق همۀ [[ادیان الهی]]، بلکه همه الهّیون است. [[خداشناسی]]، رابطۀ تفکیک‌ناپذیری با [[اعتقاد]] به "منجی موعود" دارد.


#در [[منابع شیعه]] و [[سنی]]، بر این [[حقیقت]]، تأکید فراوان شده است که [[جانشینان]] [[رسول خدا]] و [[حاکمان]] [[جامعۀ اسلامی]] پس از او [[دوازده تن]] می‌باشند. در [[صحیح بخاری]] آمده است که [[رسول‌خدا]]{{صل}} فرمود: "در [[آینده]] دوازده [[فرمانروا]] خواهند آمد"<ref>{{متن حدیث|يَكُونَ اثْنَا عَشَرَ أَمِيراً}}؛ صحیح بخاری، کتاب الاحکام، ج۵، ح۱۶۵.</ref>. [[راوی]] می‌گوید، سپس کلمه‌ای فرمود که متوجه نشدم. از پدرم پرسیدم چه فرمود: "همۀ آنان از قریشند"<ref>{{متن حدیث|فَقَالَ: كُلُّهُمْ مِنْ قُرَيْشٍ}}.</ref>. همین مضمون در کُتب دیگر [[اهل سنت]]، نظیر: [[صحیح مسلم]] و [[صحیح ترمذی]] و [[سنن ابی داوود]] و [[مسند احمد]] آمده است. در کتاب‌های معتبر [[شیعه]] نظیر: [[اصول کافی]]، [[روایات]] فراوانی با همین مضمون آمده است. از جمله، [[کلینی]] با [[سند]] معتبر از [[امام باقر]]{{ع}} [[روایت]] می‌کند که فرمود: "[[خداوند]] [[رسول]] خود، [[محمد مصطفی]]{{صل}}، را برای [[انس]] و [[جن]] فرستاد و پس از او [[دوازده جانشین]] قرار داد"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ أَرْسَلَ مُحَمَّداً{{صل}} إِلَى الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ جَعَلَ مِنْ بَعْدِهِ اثْنَيْ عَشَرَ وَصِيّاً...}}؛ اصول کافی، ج۱، ص۵۳۲.</ref>. و نیز در همین کتاب از [[امام باقر]]{{ع}} [[روایت]] شده است که فرمود: "ما [[دوازده امام]] هستیم از جمله [[حسن]] و [[حسین]]، سپس [[امامان]] از [[فرزندان]] [[حسین]]{{ع}}"<ref>{{متن حدیث|نَحْنُ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْهُمْ حَسَنٌ وَ حُسَيْنٌ ثُمَّ الْأَئِمَّةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ{{ع}}}}؛ اصول کافی، ج۱، ص۵۳۳.</ref>.
[[عدل]] و [[حکمت]] [[آفریدگار]] که زیربنای [[جهان‌بینی الهی]] است، اقتضا می‌کند [[بشر]]، در راه تکامل خویش به نقطه‌ای برسد که بتواند با [[امدادهای الهی]] و [[رهبری]] [[انسان کامل]]، جامعۀ [[عدل و قسط]] و [[پاکی]] و [[فضیلت]] را برپا دارد و [[جهان]] را از ناپاکی و [[ستم]] [[پاک]] کند. این سرانجام [[نیکو]]، [[حکمت]] [[آفرینش انسان]] و راز پیدایش [[بشریت]] است، با همۀ آنچه برای او و در خدمت اوست از خاک تا افلاک.
#در [[منابع شیعه]] و [[سنی]] آمده است که [[امامان]] بعد از [[رسول خدا]] از [[آل]] محمدند و نخستین آنها [[علی]]{{ع}} است. [[متقی هندی]] در کنز العمال و [[ابونعیم اصفهانی]] در حلية الأولیاء و تعدادی از بزرگان علمای [[اهل سنت]] چنین [[روایت]] کرده‌اند: "[[ابن عباس]] گفت، [[رسول خدا]] فرمود: آن‌کس که [[دوست]] دارد [[زندگی]] و مرگش همانند من باشد و در [[بهشت]] عدن [[خدا]] جای بگیرد، بعد از من از [[علی]]{{ع}} [[پیروی]] کند و با [[پیروان]] [[علی]]{{ع}} باشد و از [[امامان]] پس ازمن که از [[اهل بیت]] و [[عترت]] من‌اند، [[پیروی]] کند"<ref>{{متن حدیث|عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَحْيَا حَيَاتِي وَ يَمُوتَ مَمَاتِي وَ يَسْكُنَ جَنَّةَ عَدْنٍ الَّتِي غَرَسَهَا رَبِّي، فَلْيَتَوَلَّ عَلِيّاً بَعْدِي، وَ لْيُوَالِ وَلِيَّهُ، وَ لْيَقْتَدِ بِالْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ، فَإِنَّهُمْ عِتْرَتِي...}}؛ حلية الأولياء، ج۱، ص۸۶، ح۳۸۱۹؛ کنز العمال، ج۱۲، ص۴۸، ح۲۵۷۸.</ref>.
#[[حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه]] و دیگر [[احادیث]] قطعی و مسلّمی که [[شیعه]] و [[سنی]] [[روایت]] کرده‌اند همگی بر این [[حقیقت]] تأکید دارند که بعد از [[رسول خدا]] باید در کنار [[قرآن]]، از [[اهل بیت پیامبر]]{{صل}}[[پیروی]] کرد.
#در [[منابع شیعه]] و [[سنی]] آمده است که [[مهدی]] از [[آل محمد]]{{صل}} است و اوست که [[جهان]] را پر از [[عدل]] ‌و داد خواهد کرد. در [[مسند احمد]] و مستدرکالصحیحین و برخی دیگر از منابع معتبر [[اهل سنت]] آمده است که [[رسول خدا]] فرمود: "[[قیامت]] برپا نمی‌شود تا اینکه [[زمین]] پر از [[ظلم و جور]] شود پس آنگاه از [[اهل بیت]] من کسی خروج و [[قیام]] می‌کند و [[زمین]] را پر از [[قسط و عدل]] می‌نماید همانگونه که پر از [[ظلم و جور]] شده بود"<ref>{{متن حدیث|لا تقوم الساعة حتی تملأ الارض جوراً و عدواناً، ثم يخرج من اهل بيتي من يملأها قسطاً و عدلاً كما ملئت ظلماً و جوراً}}؛ مستدرک الصحيحين، ج۴، ص۵۵۷؛ همچنین مسند احمد، ج۳، ص۳۶. </ref>. و در "سنن ابن‌ماجه" که از [[صحاح]] [[اهل سنت]] است، آمده است که [[رسول خدا]] فرمود: "اگر از [[عمر]] [[دنیا]] جز یک روز نمانده باشد [[خداوند]] آن روز را آنقدر طولانی خواهد کرد تا مردی از [[اهل بیت]] من [[ملک]] و [[حکومت]] را به دست گیرد"<ref>{{متن حدیث|لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلاَّ يَوْمٌ لَطَوَّلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّى يَمْلِكَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي}}؛ سنن ابن‌ماجه، ابواب الجهاد، باب۲۴، ح۲۸۸۴.</ref>.
#در [[منابع شیعه]] و سنی آمده است که [[مهدی]] از [[اولاد فاطمه]]{{س}} است. در صحیح ابن ماجه و [[سنن ابی‌داوود]] و برخی دیگر از معتبرترین کتب [[روایی]] [[اهل سنت]] آمده است که: "از [[ام سلمه]] [[روایت]] شده است که گفت: شنیدم از [[رسول خدا]]{{صل}} که فرمود: [[مهدی]]{{ع}} از [[عترت]] من و از [[فرزندان فاطمه]]{{س}} است<ref>{{متن حدیث|عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ قَالَتْ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ يَقُولُ: الْمَهْدِيُّ مِنْ وَلَدِ فَاطِمَةَ}}؛ سنن ابن‌ماجه، ابواب الفتن، باب خروج المهدی،ح۱۶۱؛ سنن ابی‌داوود، کتاب المهدی، ج۴، ص۷، ح۴۲۸۴؛ مستدرک الصحيحين، ج۴، ص۵۵۷.</ref>.
#در [[منابع شیعه]] و [[سنی]] آمده است که [[مهدی]] آل محمد، دوازدهمین [[پیشوا]] از [[پیشوایان]] [[اهل بیت]] است که نخستین آنها [[علی]]{{ع}} و آخرین آنها [[مهدی]]{{ع}} است. [[امام]] [[جوینی شافعی]]، از بزرگان علمای [[اهل سنت]]، در [[کتاب]] [[فرائد السمطین]] از [[عبدالله بن عباس]] [[روایت]] کرده است که [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: "من [[سید]] پیامبرانم و [[علی بن ابی‌طالب]]{{ع}} [[سید]] [[اوصیاء]] و [[اوصیاء]] بعد از من [[دوازده نفر]] می‌باشند که اول آنان [[علی بن ابی‌طالب]]{{ع}} و آخرین آنها [[مهدی]]{{ع}} می‌باشد"<ref>{{متن حدیث|أَنَا سَيِّدُ النَّبِيِّينَ وَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ سَيِّدُ الْوَصِيِّينَ وَ إِنَّ أَوْصِيَائِي بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ الْمَهْدِيُّ}}؛ معالم المدرستین به نقل از فرائد السمطين، مخطوط در کتابخانه دانشگاه تهران، ص۱۶۰به شماره ۱۱۶۴/۱۶۹۰- ۱۶۹۱.</ref>.


و نیز در همین منبع از [[ابن عباس]] [[روایت]] کرده است که [[رسول خدا]] فرمود: "[[خلفا]] و اوصیای من و [[حجت‌های خدا]] بر [[خلق]]، بعد از من، [[دوازده تن]] می‌باشند که نخستین آنها برادرم و آخرین آنها فرزندم است. سؤال شد [[برادر]] شما چه کسی است؟ فرمود: [[علی]] ابن [[ابی‌طالب]]. سؤال شد: [[فرزند]] شما چه کسی است؟ فرمود: [[مهدی]]. آنکه [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند همان‌گونه که [[ظلم و جور]] آن را فراگرفته است. [[سوگند]] به کسی که مرا بهحق به [[پیامبری]] فرستاد، اگر از [[عمر]] [[دنیا]] جز یک روز باقی نماند، آن یک روز را [[خدا]] آنچنان طولانی خواهد کرد تا فرزندم [[مهدی]] [[قیام]] کند. در آن هنگام، [[روح خدا]]، [[عیسی بن مریم]]، فرود خواهد آمد و پشت سر او [[نماز]] خواهد گزارد و [[زمین]]، با [[نور]] [[خدا]] روشن خواهد شد و حکومتش [[شرق]] و [[غرب]] عالم را فراخواهد گرفت"<ref>{{متن حدیث|إن خلفائي و أوصيائي و حجج اللّه على الخلق بعدي اثنى عشر أولهم أخي، و آخرهم ولدي، قيل يا رسول اللّه! و من أخوك؟ قال: علي بن أبي طالب، قيل فمن ولدك؟ قال: المهدي الذي يملأها قسطا و عدلا كما ملئت ظلما و جورا. و الذي بعثني بالحق بشيرا و نذيرا لو لم يبق من الدنيا إلا يوم واحد، لطوّل الله ذلك اليوم حتى يخرج فيه ولدي المهدي، فينزل روح اللّه عيسى بن مريم فيصلي خلفه، و تشرق الأرض بنور ربها، و يبلغ سلطانه المشرق و المغرب}}؛ معالم المدرستین به نقل از فرائد السمطين، مخطوط در کتابخانه دانشگاه تهران، ص۱۶۰به شماره ۱۱۶۴/۱۶۹۰- ۱۶۹۱.</ref>.
این [[حقیقت]] در [[قرآن کریم]]، بارها مورد تأکید قرار گرفته است. [[خدای متعال]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>.


بنا بر آنچه [[گذشت]] از نظرگاه [[روایات]] قطعی و غیر قابل تشکیک که [[مورد اتفاق]] [[شیعه]] و [[سنی]] است [[خلفا]] و [[جانشینان]] [[رسول خدا]] [[دوازده تن]] از [[اهل بیت]] [[رسول]] خدایند که نخستین آنها [[علی]]{{ع}} است و دوازدهمین آنها [[مهدی]]{{ع}} است و این همان چیزی است که [[شیعیان]] [[اثنی عشری]] به آن معتقدند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص ۸۵-۹۳.</ref>.
در منابع اسلامی علاوه بر این اصل کلی، جزئیات دیگری نیز به تفصیل در این‌باره تبیین شده است که در اینجا به‌طور اختصار، به برخی از آنها اشاره می‌شود:
# در منابع شیعه و [[سنی]]، بر این [[حقیقت]]، تأکید فراوان شده است که [[جانشینان]] [[رسول خدا]] و [[حاکمان]] [[جامعۀ اسلامی]] پس از او دوازده تن می‌باشند. در [[صحیح بخاری]] آمده است که [[رسول‌خدا]] {{صل}} فرمود: "در [[آینده]] دوازده [[فرمانروا]] خواهند آمد"<ref>{{متن حدیث|يَكُونَ اثْنَا عَشَرَ أَمِيراً}}؛ صحیح بخاری، کتاب الاحکام، ج۵، ح۱۶۵.</ref>. راوی می‌گوید، سپس کلمه‌ای فرمود که متوجه نشدم. از پدرم پرسیدم چه فرمود: "همۀ آنان از قریشند"<ref>{{متن حدیث|فَقَالَ: كُلُّهُمْ مِنْ قُرَيْشٍ}}.</ref>. همین مضمون در کُتب دیگر [[اهل سنت]]، نظیر: [[صحیح مسلم]] و [[صحیح ترمذی]] و [[سنن ابی داوود]] و [[مسند احمد]] آمده است. در کتاب‌های معتبر [[شیعه]] نظیر: [[اصول کافی]]، [[روایات]] فراوانی با همین مضمون آمده است. از جمله، [[کلینی]] با سند معتبر از [[امام باقر]] {{ع}} [[روایت]] می‌کند که فرمود: "[[خداوند]] [[رسول]] خود، [[محمد مصطفی]] {{صل}}، را برای [[انس]] و [[جن]] فرستاد و پس از او [[دوازده جانشین]] قرار داد"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ أَرْسَلَ مُحَمَّداً {{صل}} إِلَى الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ جَعَلَ مِنْ بَعْدِهِ اثْنَيْ عَشَرَ وَصِيّاً...}}؛ اصول کافی، ج۱، ص۵۳۲.</ref> و نیز در همین کتاب از [[امام باقر]] {{ع}} [[روایت]] شده است که فرمود: "ما [[دوازده امام]] هستیم از جمله [[حسن]] و [[حسین]]، سپس [[امامان]] از [[فرزندان]] [[حسین]] {{ع}}"<ref>{{متن حدیث|نَحْنُ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْهُمْ حَسَنٌ وَ حُسَيْنٌ ثُمَّ الْأَئِمَّةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ {{ع}}}}؛ اصول کافی، ج۱، ص۵۳۳.</ref>.
# در منابع شیعه و [[سنی]] آمده است که [[امامان]] بعد از [[رسول خدا]] از [[آل]] محمدند و نخستین آنها [[علی]] {{ع}} است. [[متقی هندی]] در کنز العمال و [[ابونعیم اصفهانی]] در حلية الأولیاء و تعدادی از بزرگان علمای [[اهل سنت]] چنین [[روایت]] کرده‌اند: "[[ابن عباس]] گفت، [[رسول خدا]] فرمود: آن‌کس که [[دوست]] دارد [[زندگی]] و مرگش همانند من باشد و در [[بهشت]] عدن [[خدا]] جای بگیرد، بعد از من از [[علی]] {{ع}} [[پیروی]] کند و با [[پیروان]] [[علی]] {{ع}} باشد و از [[امامان]] پس ازمن که از [[اهل بیت]] و [[عترت]] من‌اند، [[پیروی]] کند"<ref>{{متن حدیث|عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}: مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَحْيَا حَيَاتِي وَ يَمُوتَ مَمَاتِي وَ يَسْكُنَ جَنَّةَ عَدْنٍ الَّتِي غَرَسَهَا رَبِّي، فَلْيَتَوَلَّ عَلِيّاً بَعْدِي، وَ لْيُوَالِ وَلِيَّهُ، وَ لْيَقْتَدِ بِالْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ، فَإِنَّهُمْ عِتْرَتِي...}}؛ حلية الأولياء، ج۱، ص۸۶، ح۳۸۱۹؛ کنز العمال، ج۱۲، ص۴۸، ح۲۵۷۸.</ref>.
# [[حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه]] و دیگر [[احادیث]] قطعی و مسلّمی که [[شیعه]] و [[سنی]] [[روایت]] کرده‌اند همگی بر این [[حقیقت]] تأکید دارند که بعد از [[رسول خدا]] باید در کنار [[قرآن]]، از [[اهل بیت پیامبر]] {{صل}}[[پیروی]] کرد.
# در منابع شیعه و [[سنی]] آمده است که [[مهدی]] از [[آل محمد]] {{صل}} است و اوست که [[جهان]] را پر از [[عدل]] ‌و داد خواهد کرد. در [[مسند احمد]] و مستدرکالصحیحین و برخی دیگر از منابع معتبر [[اهل سنت]] آمده است که [[رسول خدا]] فرمود: "[[قیامت]] برپا نمی‌شود تا اینکه [[زمین]] پر از [[ظلم و جور]] شود پس آنگاه از [[اهل بیت]] من کسی خروج و [[قیام]] می‌کند و [[زمین]] را پر از [[قسط و عدل]] می‌نماید همانگونه که پر از [[ظلم و جور]] شده بود"<ref>{{متن حدیث|لا تقوم الساعة حتی تملأ الارض جوراً و عدواناً، ثم يخرج من اهل بيتي من يملأها قسطاً و عدلاً كما ملئت ظلماً و جوراً}}؛ مستدرک الصحيحين، ج۴، ص۵۵۷؛ همچنین مسند احمد، ج۳، ص۳۶. </ref> و در "سنن ابن‌ماجه" که از [[صحاح]] [[اهل سنت]] است، آمده است که [[رسول خدا]] فرمود: "اگر از [[عمر]] [[دنیا]] جز یک روز نمانده باشد [[خداوند]] آن روز را آنقدر طولانی خواهد کرد تا مردی از [[اهل بیت]] من [[ملک]] و [[حکومت]] را به دست گیرد"<ref>{{متن حدیث|لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلاَّ يَوْمٌ لَطَوَّلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّى يَمْلِكَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي}}؛ سنن ابن‌ماجه، ابواب الجهاد، باب۲۴، ح۲۸۸۴.</ref>.
# در منابع شیعه و سنی آمده است که [[مهدی]] از [[اولاد فاطمه]] {{س}} است. در صحیح ابن ماجه و [[سنن ابی‌داوود]] و برخی دیگر از معتبرترین کتب [[روایی]] [[اهل سنت]] آمده است که: "از [[ام سلمه]] [[روایت]] شده است که گفت: شنیدم از [[رسول خدا]] {{صل}} که فرمود: [[مهدی]] {{ع}} از [[عترت]] من و از [[فرزندان فاطمه]] {{س}} است<ref>{{متن حدیث|عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ قَالَتْ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ يَقُولُ: الْمَهْدِيُّ مِنْ وَلَدِ فَاطِمَةَ}}؛ سنن ابن‌ماجه، ابواب الفتن، باب خروج المهدی، ح۱۶۱؛ سنن ابی‌داوود، کتاب المهدی، ج۴، ص۷، ح۴۲۸۴؛ مستدرک الصحيحين، ج۴، ص۵۵۷.</ref>.
# در منابع شیعه و [[سنی]] آمده است که [[مهدی]] آل محمد، دوازدهمین [[پیشوا]] از [[پیشوایان]] [[اهل بیت]] است که نخستین آنها [[علی]] {{ع}} و آخرین آنها [[مهدی]] {{ع}} است. [[امام]] جوینی شافعی، از بزرگان علمای [[اهل سنت]]، در [[کتاب]] [[فرائد السمطین]] از [[عبدالله بن عباس]] [[روایت]] کرده است که [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: "من [[سید]] پیامبرانم و [[علی بن ابی‌طالب]] {{ع}} [[سید]] [[اوصیاء]] و [[اوصیاء]] بعد از من دوازده نفر هستند که اول آنان [[علی بن ابی‌طالب]] {{ع}} و آخرین آنها [[مهدی]] {{ع}} است"<ref>{{متن حدیث|أَنَا سَيِّدُ النَّبِيِّينَ وَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ سَيِّدُ الْوَصِيِّينَ وَ إِنَّ أَوْصِيَائِي بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ الْمَهْدِيُّ}}؛ معالم المدرستین به نقل از فرائد السمطين، مخطوط در کتابخانه دانشگاه تهران، ص۱۶۰به شماره ۱۱۶۴/۱۶۹۰- ۱۶۹۱.</ref>.


==زندگی‌نامه [[امام مهدی]]{{ع}}==
و نیز در همین منبع از [[ابن عباس]] [[روایت]] کرده است که [[رسول خدا]] فرمود: "[[خلفا]] و اوصیای من و [[حجت‌های خدا]] بر [[خلق]]، بعد از من، دوازده تن می‌باشند که نخستین آنها برادرم و آخرین آنها فرزندم است. سؤال شد [[برادر]] شما چه کسی است؟ فرمود: [[علی ابن ابی‌طالب]]. سؤال شد: [[فرزند]] شما چه کسی است؟ فرمود: [[مهدی]]. آنکه [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند همان‌گونه که [[ظلم و جور]] آن را فراگرفته است. [[سوگند]] به کسی که مرا بهحق به [[پیامبری]] فرستاد، اگر از [[عمر]] [[دنیا]] جز یک روز باقی نماند، آن یک روز را [[خدا]] آنچنان طولانی خواهد کرد تا فرزندم [[مهدی]] [[قیام]] کند. در آن هنگام، روح خدا، [[عیسی بن مریم]]، فرود خواهد آمد و پشت سر او [[نماز]] خواهد گزارد و [[زمین]]، با [[نور]] [[خدا]] روشن خواهد شد و حکومتش شرق و [[غرب]] عالم را فراخواهد گرفت"<ref>{{متن حدیث|إن خلفائي و أوصيائي و حجج اللّه على الخلق بعدي اثنى عشر أولهم أخي، و آخرهم ولدي، قيل يا رسول اللّه! و من أخوك؟ قال: علي بن أبي طالب، قيل فمن ولدك؟ قال: المهدي الذي يملأها قسطا و عدلا كما ملئت ظلما و جورا. و الذي بعثني بالحق بشيرا و نذيرا لو لم يبق من الدنيا إلا يوم واحد، لطوّل الله ذلك اليوم حتى يخرج فيه ولدي المهدي، فينزل روح اللّه عيسى بن مريم فيصلي خلفه، و تشرق الأرض بنور ربها، و يبلغ سلطانه المشرق و المغرب}}؛ معالم المدرستین به نقل از فرائد السمطين، مخطوط در کتابخانه دانشگاه تهران، ص۱۶۰به شماره ۱۱۶۴/۱۶۹۰- ۱۶۹۱.</ref>.
[[امام مهدی]]{{ع}} [[آخرین امام]] از [[چهارده معصوم]] است. [[نام حضرت مهدی]]{{ع}} همنام جدش [[رسول الله]]{{صل}} است. این نام گذاری از قبل، توسط خود [[پیامبر اکرم]]{{صل}} اعلام شده بود؛ چنانکه فرمودند: «[[مهدی]] [[فرزند من]] است، نام او نام من و کنیۀ او کنیۀ من است»<ref>قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة، ص۴۹۱؛ العمده، ص۴۳۳.</ref> و در برخی [[روایات]] از تصریح به نام [[حضرت]] منع شده است<ref>نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص۲۹۹.</ref>، به همین جهت [[علمای شیعه]] غالباً از تصریح به نام [[مبارک]] ایشان خودداری می‌‌ورزند. [[پدر]] ارجمندش [[امام عسکری]]{{ع}} و [[مادر]] [[حضرت]]، کنیزی است از تبار [[حواریون عیسی]]{{ع}}، موسوم به [[نرجس خاتون]] و در برخی نقل‌‌ها از وی با نام‌‌هایی چون: [[ریحانه]]، [[سوسن]] و [[صیقل]] نیز یاد شده است<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۳؛ طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، ص۲۴۱.</ref> اما در [[روایت]] معروف جناب [[حکیمه]]، [[امام عسکری]]{{ع}} ایشان را با نام [[نرجس]] یاد نموده است<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۲۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام مهدی (مقاله)|امامت امام مهدی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ص۴۶۶.</ref> از [[القاب]] مشهور آن [[حضرت]]: [[حجت]]، [[مهدی]]، [[خلف صالح]]، [[قائم]]، [[منتظَر]]، [[صاحب الزمان]] و [[بقیة الله]] و کنیۀ مبارکش [[ابوالقاسم]] است<ref>اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۴.</ref> و در صبح گاه [[جمعه]]، پانزدهم [[شعبان]] [[سال]] ۲۵۵ یا ۲۵۶ قمری در [[سامرا]] دیده به [[جهان]] گشود و تا هنگام [[امامت]] همواره در خفا بود و پنج سالگی [[امامت]] [[مسلمانان]] را بر عهده گرفت و جز چند نفر کسی از ولادت ایشان خبر نداشت؛ زیرا به [[دلیل]] [[احادیث]] رسیده از [[پیامبر]]{{صل}} دربارۀ اینکه از صلب [[امام حسن عسکری]]{{ع}} فرزندی به [[دنیا]] خواهد آمد که برپا دارندۀ [[عدل و قسط]] و نابود کنندۀ بساط [[ظلم و جور]] [[ستمکاران]] خواهند بود، دستگاه [[خلافت عباسی]] بر آن شدند تا با [[هدف]] جلوگیری از چنین رخدادی، [[امام عسکری]]{{ع}} و بیت ایشان را مدت‌‌ها تحت [[مراقبت]] شدید قرار دهند تا در صورت [[آگاهی]] از [[تولد]] چنین فرزندی او را بکشند، بنابراین در چنین شرایطی [[امام عسکری]]{{ع}} [[با تدبیر]] خاصی ضمن [[حفظ جان]] فرزندش، وی را به تعدادی از [[خواص]] [[شیعیان]] و [[یاران]] خود نشان داد و معرفی کرد تا [[شیعیان]] در مورد [[امام دوازدهم]]، دچار تردید و [[انحراف]] نشوند. [[احمد بن اسحاق قمی]]، [[ابوهاشم]] بن [[جعفر]]، [[معاویه]] بن [[حکم]]، [[محمد بن ایوب بن نوح]]، [[محمد بن عثمان عمری]] و... از جمله کسانی‌‌اند که در زمان [[حیات]] [[امام عسکری]]{{ع}}، موفق به [[دیدار]] و گفت و گو با فرزندش [[مهدی]] شده‌‌اند. آنان گزارش کرده‌اند که: ما چهل تن از [[شیعیان]]، حضور [[امام حسن عسکری]]{{ع}} رسیدیم تا در مورد [[امام]] بعد از وی از [[حضرت]] سؤال کنیم. [[حضرت]] فرزندش [[مهدی]]{{ع}} را به ما نشان داد و فرمودند: «این، [[امام]] شما بعد از من و من بر شماست از او [[اطاعت]] کنید و از گرد او پراکنده نشوید که هلاک می‌‌گردید و [[دین]] تان را تباه می‌‌کنید، [[آگاه]] باشید از این به بعد او را نخواهید دید»<ref>{{متن حدیث|هَذَا إِمَامُکُمْ مِنْ بَعْدِی وَ خَلِیفَتِی عَلَیْکُمْ أَطِیعُوا وَ لَا تَتَفَرَّقُوا مِنْ بَعْدِی فَتَهْلِکُوا فِی أَدْیَانِکُمْ أَمَا إِنَّکُمْ لَا تَرَوْنَهُ بَعْدَ یَوْمِکُمْ هَذَا}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۲۷؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۶.</ref>. همچنین، [[حکیمه]] عمۀ [[امام عسکری]]{{ع}}[[ شاهد]] [[ولادت حضرت مهدی]]{{ع}} بوده و جریان ولادت [[حضرت]] را بازگو نموده است<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۲۷.</ref>. موضوع [[ولادت حضرت مهدی]]{{ع}} نه تنها در میان [[شیعیان]] یک امر مسلّم و قطعی است بلکه بیش از یکصد و سی نفر از علمای [[تاریخ]]، [[فقه]]، [[ حدیث]]، انساب و برخی از علمای [[اهل سنت]] در کتاب‌‌های خود نیز به [[ولادت حضرت مهدی]]{{ع}} در سال ۲۵۵ [[اذعان]] و یا تصریح کرده‌اند و بیش از ۶۵ نفر از آنان در خصوص [[زندگی حضرت مهدی]]{{ع}}، کتاب‌‌های مستقلی نگاشته‌اند<ref>ر.ک: العمیدی، سید ثامر هاشم، در انتظار ققنوس، ص۱۸۹ ـ ۱۹۹؛ [[محمد رضا حکیمی|حکیمی، محمد رضا]]، [[خورشید مغرب (کتاب)|خورشید مغرب]]، ص۷۵ـ۱۳۶.</ref>. ارادۀ حکیمانه [[الهی]] چنین بوده است که [[امام مهدی]]{{ع}} همانند [[حضرت موسی]]{{ع}} به طور [[معجزه‌آسا]]، دوران حملش نامحسوس و قضیۀ ولادتش از [[آگاهی]] و دید [[دشمنان]]، پنهان بماند<ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام مهدی (مقاله)|امامت امام مهدی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ص۴۶۶.</ref> تا [[مسلمانان]] از [[فیض]] وجود او [[محروم]] نگردند و [[حجت خدا]] همچنان برقرار مانَد. از این موضوع تعبیر به "[[غیبت]]" می‌شود<ref>ر.ک: دانشنامۀ نهج البلاغه، ج۲، ص ۶۶۶.</ref>.


[[غیبت امام مهدی]]{{ع}} در دو دورۀ [[غیبت صغری]] و [[غیبت کبری]] صورت گرفت:
بنابر آنچه [[گذشت]] از نظرگاه [[روایات]] قطعی و غیر قابل تشکیک که مورد اتفاق [[شیعه]] و [[سنی]] است [[خلفا]] و [[جانشینان]] [[رسول خدا]] دوازده تن از [[اهل بیت]] [[رسول]] خدایند که نخستین آنها [[علی]] {{ع}} است و دوازدهمین آنها [[مهدی]] {{ع}} است و این همان چیزی است که [[شیعیان]] [[اثنی عشری]] به آن معتقدند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص ۸۵-۹۳.</ref>.


#[[غیبت صغری]] از سال ۲۶۰ آغاز شد و تا ۳۲۹ ه.ق ادامه داشت و [[امام]] در طول این مدت به‌ واسطۀ [[نواب اربعه]] با [[مردم]] در ارتباط بود و گاه به ‌واسطۀ آنان با برخی از [[مردم]] یا گروه‌‌ها‌‌یی از آنان [[دیدار]] می‌کرد. [[نواب خاص]] عبارت‌اند: [[عثمان بن سعید]]، [[محمد بن عثمان]]، [[حسین بن روح نوبختی]]، [[علی بن محمد]] سَمَری.  
== زندگی‌نامه [[امام مهدی]] {{ع}} ==
#[[غیبت کبری]]: از سال ۳۲۹ ه.ق آغاز گشت و هنوز پایان نیافته است و دوران [[سختی]] است و [[مردمان]] در معرض [[امتحان]] و [[آزمایش]] قرار دارند. او در این زمان [[نایب خاص]] ندارد و [[مردم]] می‌توانند [[مشکلات]] و مسائل [[دینی]] خود را از طریق [[فقیهان]] جامع الشرائط و در رأس آنان [[ولی فقیه]]، رفع نمایند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۲۹.</ref>، چنانکه خود [[حضرت]] راه را به [[مردم]] نشان داده و فرمودند: «در [[حوادث واقعه]] به [[علمای دین]] و [[راویان احادیث]] ما مراجعه کنید»<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاةِ حَدِیثِنَا}}؛ کمال الدین، ج۲، ص۴۸۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۶۶۶.</ref>
[[امام مهدی]] {{ع}} [[آخرین امام]] از [[چهارده معصوم]] است. [[نام حضرت مهدی]] {{ع}} همنام جدش [[رسول الله]] {{صل}} است. این نام گذاری از قبل، توسط خود [[پیامبر اکرم]] {{صل}} اعلام شده بود؛ چنانکه فرمودند: «[[مهدی]] فرزند من است، نام او نام من و کنیۀ او کنیۀ من است»<ref>قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة، ص۴۹۱؛ العمده، ص۴۳۳.</ref> و در برخی [[روایات]] از تصریح به نام حضرت منع شده است<ref>نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص۲۹۹.</ref>، به همین جهت علمای شیعه غالباً از تصریح به نام [[مبارک]] ایشان خودداری می‌‌ورزند. پدر ارجمندش [[امام عسکری]] {{ع}} و مادر حضرت، کنیزی است از تبار [[حواریون عیسی]] {{ع}}، موسوم به [[نرجس خاتون]] و در برخی نقل‌‌ها از وی با نام‌‌هایی چون: [[ریحانه]]، [[سوسن]] و [[صیقل]] نیز یاد شده است<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۳؛ طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، ص۲۴۱.</ref> اما در [[روایت]] معروف جناب [[حکیمه]]، [[امام عسکری]] {{ع}} ایشان را با نام [[نرجس]] یاد نموده است<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۲۴.</ref><ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام مهدی (مقاله)|امامت امام مهدی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)| دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۴۶۶.</ref> از [[القاب]] مشهور آن حضرت: [[حجت]]، [[مهدی]]، [[خلف صالح]]، [[قائم]]، [[منتظَر]]، [[صاحب الزمان]] و [[بقیة الله]] و کنیۀ مبارکش [[ابوالقاسم]] است<ref>اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۴.</ref> و در صبح گاه [[جمعه]]، پانزدهم [[شعبان]] سال ۲۵۵ یا ۲۵۶ قمری در [[سامرا]] دیده به [[جهان]] گشود و تا هنگام [[امامت]] همواره در خفا بود و پنج سالگی [[امامت]] [[مسلمانان]] را بر عهده گرفت و جز چند نفر کسی از ولادت ایشان خبر نداشت؛ زیرا به [[دلیل]] [[احادیث]] رسیده از [[پیامبر]] {{صل}} دربارۀ اینکه از صلب [[امام حسن عسکری]] {{ع}} فرزندی به [[دنیا]] خواهد آمد که برپا دارندۀ [[عدل و قسط]] و نابود کنندۀ بساط [[ظلم و جور]] [[ستمکاران]] خواهند بود، دستگاه [[خلافت عباسی]] بر آن شدند تا با [[هدف]] جلوگیری از چنین رخدادی، [[امام عسکری]] {{ع}} و بیت ایشان را مدت‌‌ها تحت [[مراقبت]] شدید قرار دهند تا در صورت [[آگاهی]] از تولد چنین فرزندی او را بکشند، بنابراین در چنین شرایطی [[امام عسکری]] {{ع}} با تدبیر خاصی ضمن حفظ جان فرزندش، وی را به تعدادی از [[خواص]] [[شیعیان]] و [[یاران]] خود نشان داد و معرفی کرد تا [[شیعیان]] در مورد [[امام دوازدهم]]، دچار تردید و [[انحراف]] نشوند. [[احمد بن اسحاق قمی]]، [[ابوهاشم بن جعفر]]، [[معاویه بن حکم]]، [[محمد بن ایوب بن نوح]]، [[محمد بن عثمان عمری]] و... از جمله کسانی‌‌اند که در زمان [[حیات]] [[امام عسکری]] {{ع}}، موفق به دیدار و گفت و گو با فرزندش [[مهدی]] شده‌‌اند. آنان گزارش کرده‌اند که: ما چهل تن از [[شیعیان]]، حضور [[امام حسن عسکری]] {{ع}} رسیدیم تا در مورد [[امام]] بعد از وی از حضرت سؤال کنیم. حضرت فرزندش [[مهدی]] {{ع}} را به ما نشان داد و فرمودند: «این، [[امام]] شما بعد از من و من بر شماست از او [[اطاعت]] کنید و از گرد او پراکنده نشوید که هلاک می‌‌گردید و [[دین]] تان را تباه می‌‌کنید، [[آگاه]] باشید از این به بعد او را نخواهید دید»<ref>{{متن حدیث|هَذَا إِمَامُکُمْ مِنْ بَعْدِی وَ خَلِیفَتِی عَلَیْکُمْ أَطِیعُوا وَ لَا تَتَفَرَّقُوا مِنْ بَعْدِی فَتَهْلِکُوا فِی أَدْیَانِکُمْ أَمَا إِنَّکُمْ لَا تَرَوْنَهُ بَعْدَ یَوْمِکُمْ هَذَا}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۲۷؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۶.</ref>. همچنین، [[حکیمه]] عمۀ [[امام عسکری]] {{ع}}[[شاهد]] [[ولادت حضرت مهدی]] {{ع}} بوده و جریان ولادت حضرت را بازگو نموده است<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۴۲۷.</ref>. موضوع [[ولادت حضرت مهدی]] {{ع}} نه تنها در میان [[شیعیان]] یک امر مسلّم و قطعی است بلکه بیش از یکصد و سی نفر از علمای [[تاریخ]]، [[فقه]]، [[حدیث]]، انساب و برخی از علمای [[اهل سنت]] در کتاب‌‌های خود نیز به [[ولادت حضرت مهدی]] {{ع}} در سال ۲۵۵ [[اذعان]] و یا تصریح کرده‌اند و بیش از ۶۵ نفر از آنان در خصوص زندگی حضرت مهدی {{ع}}، کتاب‌‌های مستقلی نگاشته‌اند<ref>ر.ک: العمیدی، سید ثامر هاشم، در انتظار ققنوس، ص۱۸۹ ـ ۱۹۹؛ [[محمد رضا حکیمی|حکیمی، محمد رضا]]، [[خورشید مغرب (کتاب)|خورشید مغرب]]، ص۷۵ـ۱۳۶.</ref>. ارادۀ حکیمانه [[الهی]] چنین بوده است که [[امام مهدی]] {{ع}} همانند [[حضرت موسی]] {{ع}} به طور [[معجزه‌آسا]]، دوران حملش نامحسوس و قضیۀ ولادتش از [[آگاهی]] و دید [[دشمنان]]، پنهان بماند<ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام مهدی (مقاله)|امامت امام مهدی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)| دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۴۶۶.</ref> تا [[مسلمانان]] از [[فیض]] وجود او [[محروم]] نگردند و [[حجت خدا]] همچنان برقرار مانَد. از این موضوع تعبیر به "[[غیبت]]" می‌شود<ref>ر.ک: [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۲]]، ص ۶۶۶.</ref>.


==فضیلت‌‌ها و [[ویژگی‌های امام مهدی]]{{ع}}==
[[غیبت امام مهدی]] {{ع}} در دو دورۀ [[غیبت صغری]] و [[غیبت کبری]] صورت گرفت:
از جمله فضیلت‌‌ها و [[ویژگی‌های امام مهدی]]{{ع}} عبارت‌اند از:
# [[غیبت صغری]] از سال ۲۶۰ آغاز شد و تا ۳۲۹ه‍.ق ادامه داشت و [[امام]] در طول این مدت به‌ واسطۀ [[نواب اربعه]] با [[مردم]] در ارتباط بود و گاه به ‌واسطۀ آنان با برخی از [[مردم]] یا گروه‌‌ها‌‌یی از آنان دیدار می‌کرد. [[نواب خاص]] عبارت‌اند: [[عثمان بن سعید]]، [[محمد بن عثمان]]، [[حسین بن روح نوبختی]]، [[علی بن محمد سَمَری]].
# [[غیبت کبری]]: از سال ۳۲۹ه‍.ق آغاز گشت و هنوز پایان نیافته است و دوران [[سختی]] است و [[مردمان]] در معرض [[امتحان]] و [[آزمایش]] قرار دارند. او در این زمان [[نایب خاص]] ندارد و [[مردم]] می‌توانند [[مشکلات]] و مسائل [[دینی]] خود را از طریق [[فقیهان]] جامع الشرائط و در رأس آنان [[ولی فقیه]]، رفع نمایند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۲۹.</ref>، چنانکه خود حضرت راه را به [[مردم]] نشان داده و فرمودند: «در حوادث واقعه به [[علمای دین]] و راویان احادیث]ما مراجعه کنید»<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاةِ حَدِیثِنَا}}؛ کمال الدین، ج۲، ص۴۸۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)| دانشنامه نهج البلاغه ج۲]]، ص ۶۶۶.</ref>


#ویژگی‌های هفت [[پیامبر]]{{ع}}: از [[آدم]] و [[نوح]] {{ع}} [[طول عمر]] را به [[ارث]] برده است و از [[ابراهیم]] {{ع}} ولادت پنهانی و کناره‌گیری از [[مردمان]] را و از [[موسی]] {{ع}} [[خوف]] و [[غیبت]] را و از [[عیسی]] {{ع}} [[اختلاف مردم]] دربارۀ شخصیت و تولدش را و از [[ایوب ]]{{ع}} [[فَرَج]] بعد از شدت را و از [[محمد]]{{صل}} [[قیام]] به [[شمشیر]] را<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ۵۷۷.</ref>.
== فضیلت‌‌ها و [[ویژگی‌های امام مهدی]] {{ع}} ==
#زنده کردن [[سنت پیامبر]]{{صل}}: هنگامی که [[ظهور]] می‌کند بیش‌تر [[احکام دین]] [[خدا]] بر [[زمین]] مانده است ولی از گذر [[مجاهدت]] و [[برکت]] او، [[کتاب خدا]] و [[سنت پیامبر]]{{صل}} زنده می‌شود<ref>نهج البلاغه‌، خطبۀ ۱۳۸.</ref>.
از جمله فضیلت‌‌ها و [[ویژگی‌های امام مهدی]] {{ع}} عبارت‌اند از:
#[[اعلم]] زمان خود: [[حضرت علی]]{{ع}} در [[وصف]] او فرمودند: «[[زره]] [[دانش]] بر تن دارد و... همواره در پی [[حکمت]] است»<ref>نهج البلاغه‌، خطبۀ ۱۸۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۲۷.</ref>
# ویژگی‌های هفت [[پیامبر]] {{ع}}: از [[آدم]] و [[نوح]] {{ع}} طول عمر را به [[ارث]] برده است و از [[ابراهیم]] {{ع}} ولادت پنهانی و کناره‌گیری از [[مردمان]] را و از [[موسی]] {{ع}} [[خوف]] و [[غیبت]] را و از [[عیسی]] {{ع}} [[اختلاف مردم]] دربارۀ شخصیت و تولدش را و از [[ایوب]] {{ع}} [[فَرَج]] بعد از شدت را و از [[محمد]] {{صل}} [[قیام]] به [[شمشیر]] را<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ۵۷۷.</ref>.
#[[راهنمای مردم]] در مسیر [[هدایت الهی]]: زمان آن بزرگوار زمان [[پیروزی]] [[هدایت]] بر [[هواپرستی]] است. مسیر هوا‌‌پرستی را به ‌سوی [[هدایت]] و خدا‌پرستی گردانَد؛ آن‌گاه که در جامعه‌‌ها [[هدایت]] [[قربانی]] هوس‌‌ها شود آن بزرگوار مسیر [[دنیا]] را تغییر دهد و [[هواپرستی]] را به خدا‌پرستی باز‌گردانَد و آنگاه که دیگران [[رأی]] خود را بر [[قرآن]] تحمیل کنند، عصر [[حاکمیت قرآن]] بر [[افکار]] [[بشر]] فرارسد<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۳۸</ref>.
# زنده کردن [[سنت پیامبر]] {{صل}}: هنگامی که [[ظهور]] می‌کند بیش‌تر [[احکام دین]] [[خدا]] بر [[زمین]] مانده است ولی از گذر [[مجاهدت]] و [[برکت]] او، [[کتاب خدا]] و [[سنت پیامبر]] {{صل}} زنده می‌شود<ref>نهج البلاغه‌، خطبۀ ۱۳۸.</ref>.
#در هم کوبندۀ [[حاکمان ستمگر]] و [[مجری عدالت]]: [[آگاه]] باشید که فردا آن [[امام]] [[دادگر]]، [[کارگزاران]] طاغوتی را بر زشت‌ کاری‌هاشان [[محاکمه]] کند در چنین روزگاری [[زمین]] دُردانه‌ها و گنجینه‌هایش را چون پاره‌های جگر خود به پایش ریزد و تقدیمش کند و کلیدهای گنج‌های خویش را از صمیم [[دل]] تسلیمش کند؛ آنگاه [[عدالت]] در [[زندگی]] و زنده شدن [[قرآن]] و [[سنت]] را به تماشا خواهی نشست<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۳۸.</ref>.
# [[اعلم]] زمان خود: [[حضرت علی]] {{ع}} در وصف او فرمودند: «[[زره]] [[دانش]] بر تن دارد و... همواره در پی [[حکمت]] است»<ref>نهج البلاغه‌، خطبۀ ۱۸۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۲۷.</ref>
#[[منجی راستین بشریت]]: ای [[مردم]]! زمان فراز آمدن چیزهایی است که شما را [[وعده]] داده‌اند. نزدیک است فتنه‌ای را که نمی‌دانید چیست، [[دیدار]] کنید. بدانید که از ما هر که آن را دریابد با چراغ روشنی که در دست دارد آن تاریکی‌ها را پشت‌سر گذارد و پا جای پای [[صالحان]] نهد تا بندهایی را که بر گردن‌هاست بگشاید و [[اسیران]] را آزاد کند و جمعیت [[باطل]] را پریشان سازد و پراکندگان اهل [[صلاح]] را گرد آورد و این [[کارها]] پوشیده از [[مردم]] به انجام رساند آنکه در پی یافتن نشان اوست هر چه به جست‌وجویش کوشد از او نشانی نیابد<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۵۰</ref>.<ref>ر.ک: دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص ۶۶۸.</ref>
# راهنمای مردم در مسیر [[هدایت الهی]]: زمان آن بزرگوار زمان [[پیروزی]] [[هدایت]] بر [[هواپرستی]] است. مسیر هوا‌‌پرستی را به ‌سوی [[هدایت]] و خدا‌پرستی گردانَد؛ آن‌گاه که در جامعه‌‌ها [[هدایت]] [[قربانی]] هوس‌‌ها شود آن بزرگوار مسیر [[دنیا]] را تغییر دهد و [[هواپرستی]] را به خدا‌پرستی باز‌گردانَد و آنگاه که دیگران رأی خود را بر [[قرآن]] تحمیل کنند، عصر حاکمیت قرآن بر [[افکار]] [[بشر]] فرارسد<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۳۸</ref>.
# در هم کوبندۀ [[حاکمان ستمگر]] و مجری عدالت: [[آگاه]] باشید که فردا آن [[امام]] [[دادگر]]، [[کارگزاران]] طاغوتی را بر زشت‌ کاری‌هاشان محاکمه کند در چنین روزگاری [[زمین]] دُردانه‌ها و گنجینه‌هایش را چون پاره‌های جگر خود به پایش ریزد و تقدیمش کند و کلیدهای گنج‌های خویش را از صمیم [[دل]] تسلیمش کند؛ آنگاه [[عدالت]] در [[زندگی]] و زنده شدن [[قرآن]] و [[سنت]] را به تماشا خواهی نشست<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۳۸.</ref>.
# منجی راستین بشریت: ای [[مردم]]! زمان فراز آمدن چیزهایی است که شما را [[وعده]] داده‌اند. نزدیک است فتنه‌ای را که نمی‌دانید چیست، دیدار کنید. بدانید که از ما هر که آن را دریابد با چراغ روشنی که در دست دارد آن تاریکی‌ها را پشت‌سر گذارد و پا جای پای [[صالحان]] نهد تا بندهایی را که بر گردن‌هاست بگشاید و [[اسیران]] را آزاد کند و جمعیت [[باطل]] را پریشان سازد و پراکندگان اهل [[صلاح]] را گرد آورد و این [[کارها]] پوشیده از [[مردم]] به انجام رساند آنکه در پی یافتن نشان اوست هر چه به جست‌وجویش کوشد از او نشانی نیابد<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۱۵۰</ref>.<ref>ر.ک: [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۲]]، ص ۶۶۸.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل وابسته}}
{{مدخل وابسته}}
*[[آخر الزمان]]
* [[آخر الزمان]]
*[[آدینه]] ([[جمعه]])
* [[آدینه]] ([[جمعه]])
*[[آستانه عسکریین]]
* [[آستانه عسکریین]]
*[[آستانه قیامت]]
* [[آستانه قیامت]]
*[[آفتاب پشت ابر]] ([[خورشید پشت ابر]])
* [[آفتاب پشت ابر]] ([[خورشید پشت ابر]])
*[[آینده پژوهی]]
* [[آینده پژوهی]]
*[[آیین جدید دین در عصر ظهور]]
* [[آیین جدید دین در عصر ظهور]]
*[[اَبدال]]
* [[اَبدال]]
*[[ابوالادیان]]
* [[ابوالادیان]]
*[[ابوصالح]]
* [[ابوصالح]]
*[[ابوالقاسم (امام مهدی)]]
* [[ابوالقاسم (امام مهدی)]]
*[[اثناعشریه]]
* [[اثناعشریه]]
*[[احمد (امام مهدی)]]
* [[احمد (امام مهدی)]]
*[[احمد بن اسحاق قمی]]
* [[احمد بن اسحاق قمی]]
*[[احمد بن هلال کرخی]]
* [[احمد بن هلال کرخی]]
*[[احمدیه]] ([[قادیانیه]])
* [[احمدیه]] ([[قادیانیه]])
*[[اخیار]]
* [[اخیار]]
*[[ادله رجعت]]
* [[ادله رجعت]]
*[[اسماعیلیه]]
* [[اسماعیلیه]]
*[[أشراط الساعه]]
* [[أشراط الساعه]]
*[[اصحاب قائم]] ([[یاران امام مهدی]]){{ع}}
* [[اصحاب قائم]] ([[یاران امام مهدی]]){{ع}}
*[[اصحاب کهف]]
* [[اصحاب کهف]]
*[[اقامت‌گاه امام مهدی در عصر ظهور]] ([[مسجد سهله]])
* [[اقامت‌گاه امام مهدی در عصر ظهور]] ([[مسجد سهله]])
*[[القاب امام مهدی]]{{ع}}
* [[القاب امام مهدی]] {{ع}}
*[[امامت امام مهدی]]{{ع}}
* [[امامت امام مهدی]] {{ع}}
*[[امامت و مهدویت]]
* [[امامت و مهدویت]]
*[[امام حسن عسکری]]
* [[امام حسن عسکری]]
*[[امام زمان]] ([[صاحب الزمان]])
* [[امام زمان]] ([[صاحب الزمان]])
*[[امام شناسی]] ([[مرگ جاهلی]])
* [[امام شناسی]] ([[مرگ جاهلی]])
*[[امام مهدی از ولادت تا ظهور]]
* [[امام مهدی از ولادت تا ظهور]]
*[[امامیه]]
* [[امامیه]]
*[[امدادهای غیبی]]
* [[امدادهای غیبی]]
*[[امکان رجعت رجعت]]
* [[امکان رجعت رجعت]]
*[[امنیت حکومت جهانی]]
* [[امنیت حکومت جهانی]]
*[[انتظار فرج]]
* [[انتظار فرج]]
*[[انتقام]]
* [[انتقام]]
*[[انجمن حجتیه]]
* [[انجمن حجتیه]]
*[[انطاکیه]]
* [[انطاکیه]]
*[[اوتاد]]
* [[اوتاد]]
*[[اهل سنت و امام مهدی موعود]]
* [[اهل سنت و امام مهدی موعود]]
*[[اهل سنّت و ولادت امام مهدی{{ع}}]]
* [[اهل سنّت و ولادت امام مهدی {{ع}}]]
*[[اهل کتاب در عصر ظهور]]
* [[اهل کتاب در عصر ظهور]]
*[[ایام الله]]
* [[ایام الله]]
*[[ایستادن هنگام شنیدن لقب قائم]]
* [[ایستادن هنگام شنیدن لقب قائم]]
*[[باب]] ([[علی محمد شیرازی]])
* [[باب]] ([[علی محمد شیرازی]])
*[[بابیه باب]]
* [[بابیه باب]]
*[[باران های پیاپی]]
* [[باران های پیاپی]]
*[[باقریه]]
* [[باقریه]]
*[[البرهان فی علامات امام مهدی آخر الزمان]]
* [[البرهان فی علامات امام مهدی آخر الزمان]]
*[[بعثت امام مهدی]]
* [[بعثت امام مهدی]]
*[[بلالی محمد بن علی بن بلال]]
* [[بلالی محمد بن علی بن بلال]]
*[[بلالیه]]
* [[بلالیه]]
*[[بهائیت]]
* [[بهائیت]]
*[[البیان فی اخبار صاحب الزمان]]
* [[البیان فی اخبار صاحب الزمان]]
*[[بیت الحمد]]
* [[بیت الحمد]]
*[[بیت المقدس]]
* [[بیت المقدس]]
*[[بیدا خسف به بیدا]]
* [[بیدا خسف به بیدا]]
*[[بیعت امام مهدی]]
* [[بیعت امام مهدی]]
*[[بیعت نامه امام مهدی]]
* [[بیعت نامه امام مهدی]]
*[[البیعه لله]]
* [[البیعه لله]]
*[[پایان تاریخ آخرالزمان]]
* [[پایان تاریخ آخرالزمان]]
*[[پدر امام مهدی امام حسن عسکری]]
* [[پدر امام مهدی امام حسن عسکری]]
*[[پدر امام مهدی و اهل سنّت]]
* [[پدر امام مهدی و اهل سنّت]]
*[[پرچم امام مهدی ]]
* [[پرچم امام مهدی]]
*[[پرچم های سیاه]]
* [[پرچم های سیاه]]
*[[پیراهن امام مهدی]]
* [[پیراهن امام مهدی]]
*[[تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم]]
* [[تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم]]
*[[تاریخ عصر غیبت]]
* [[تاریخ عصر غیبت]]
*[[تاریخ غیبت کبرا]]
* [[تاریخ غیبت کبرا]]
*[[تشرف ملاقات با امام مهدی]]
* [[تشرف ملاقات با امام مهدی]]
*[[تکذیب وقت گزاران وقت ظهور]]
* [[تکذیب وقت گزاران وقت ظهور]]
*[[تَناثُرُ النُّجُوم]]
* [[تَناثُرُ النُّجُوم]]
*[[توقیع]]
* [[توقیع]]
*[[جبرئیل]]
* [[جبرئیل]]
*[[جده]]
* [[جده]]
*[[جزیره خضرا]]
* [[جزیره خضرا]]
*[[جزیره خضرا در ترازوی نقد]]
* [[جزیره خضرا در ترازوی نقد]]
*[[جعفر کذاب]]
* [[جعفر کذاب]]
*[[جمعه]]
* [[جمعه]]
*[[جنگ افزارهای امام مهدی سلاح امام مهدی]]
* [[جنگ افزارهای امام مهدی سلاح امام مهدی]]
*[[حجت]]
* [[حجت]]
*[[حجر الاسود]]
* [[حجر الاسود]]
*[[حدیث غدیر]]
* [[حدیث غدیر]]
*[[حدیث لوح حضرت زهرا لوح حضرت زهرا]]
* [[حدیث لوح حضرت زهرا لوح حضرت زهرا]]
*[[حدیث معراج]]
* [[حدیث معراج]]
*[[حِرْز امام مهدی ]]
* [[حِرْز امام مهدی]]
*[[حرمت نام بردن امام مهدی]]
* [[حرمت نام بردن امام مهدی]]
*[[حسن شریعی]]
* [[حسن شریعی]]
*[[حسین بن روح نوبختی]]
* [[حسین بن روح نوبختی]]
*[[حسین بن منصور حلاج]]
* [[حسین بن منصور حلاج]]
*[[حکومت جهانی]]
* [[حکومت جهانی]]
*[[حکومت صالحان]]
* [[حکومت صالحان]]
*[[حکومت مستضعفان]]
* [[حکومت مستضعفان]]
*[[حکیمه خاتون]]
* [[حکیمه خاتون]]
*[[حیرت]]
* [[حیرت]]
*[[خاتم الاوصیاء]]
* [[خاتم الاوصیاء]]
*[[خراسانی]] ([[خروج خراسانی]])
* [[خراسانی]] ([[خروج خراسانی]])
*[[خردسال ترین پیشوای معصوم]] ([[امامت امام مهدی]])
* [[خردسال ترین پیشوای معصوم]] ([[امامت امام مهدی]])
*[[خروج خراسانی]]
* [[خروج خراسانی]]
*[[خروج دابة الاَرض]]
* [[خروج دابة الاَرض]]
*[[خروج دجال]]
* [[خروج دجال]]
*[[خروج سفیانی]]
* [[خروج سفیانی]]
*[[خروج سید حسنی]]
* [[خروج سید حسنی]]
*[[خروج شعیب بن صالح]]
* [[خروج شعیب بن صالح]]
*[[خروج شیصبانی]]
* [[خروج شیصبانی]]
*[[خروج عوف سلمی]]
* [[خروج عوف سلمی]]
*[[خروج امام مهدی]] ([[قیام امام مهدی]])
* [[خروج امام مهدی]] ([[قیام امام مهدی]])
*[[خروج یأجوج]] ([[یأجوج و مأجوج]])
* [[خروج یأجوج]] ([[یأجوج و مأجوج]])
*[[خروج یمانی]]
* [[خروج یمانی]]
*[[خسف به بیداء]]
* [[خسف به بیداء]]
*[[خسوف و کسوف غیرعادی]]
* [[خسوف و کسوف غیرعادی]]
*[[خضر]]
* [[خضر]]
*[[خلافت موعود]]
* [[خلافت موعود]]
*[[خورشید پشت ابر]]
* [[خورشید پشت ابر]]
*[[خطبه قیام]]
* [[خطبه قیام]]
*[[خورشید مغرب]]
* [[خورشید مغرب]]
*[[خیمه]]
* [[خیمه]]
*[[دابه الارض]] ([[خروج دابه الارض]])
* [[دابه الارض]] ([[خروج دابه الارض]])
*[[دادگستر جهان]]
* [[دادگستر جهان]]
*[[دانشمندان عامه و امام مهدی موعود]]
* [[دانشمندان عامه و امام مهدی موعود]]
*[[دجال خروج دجال]]
* [[دجال خروج دجال]]
*[[در انتظار ققنوس]]
* [[در انتظار ققنوس]]
*[[در فجر ساحل]]
* [[در فجر ساحل]]
*[[دست بر سر گذاشتن]]
* [[دست بر سر گذاشتن]]
*[[دعای افتتاح]]
* [[دعای افتتاح]]
*[[دعای عهد]]
* [[دعای عهد]]
*[[دعای ندبه]]
* [[دعای ندبه]]
*[[دعای سمات]]
* [[دعای سمات]]
*[[دوازده امامی]] ([[اثناعشریه]])
* [[دوازده امامی]] ([[اثناعشریه]])
*[[دولت کریمه]] ([[حکومت جهانی]])
* [[دولت کریمه]] ([[حکومت جهانی]])
*[[دین در آخرالزمان آخرالزمان]]
* [[دین در آخرالزمان آخرالزمان]]
*[[دین عصر ظهور]]
* [[دین عصر ظهور]]
*[[ذی طوی]]
* [[ذی طوی]]
*[[رایات سود]] ([[پرچم های سیاه]])
* [[رایات سود]] ([[پرچم های سیاه]])
*[[رحلت امام مهدی]] ([[فرجام امام مهدی]])
* [[رحلت امام مهدی]] ([[فرجام امام مهدی]])
*[[رجعت]]
* [[رجعت]]
*[[رجعت کنندگان]]
* [[رجعت کنندگان]]
*[[رکن و مقام]]
* [[رکن و مقام]]
*[[رؤیت امام مهدی]] ([[ملاقات امام مهدی]])
* [[رؤیت امام مهدی]] ([[ملاقات امام مهدی]])
*[[زبور داود]]
* [[زبور داوود]]
*[[زمینه سازان ظهور]]
* [[زمینه سازان ظهور]]
*[[زنان آخرالزمان]] ([[آخرالزمان]])
* [[زنان آخرالزمان]] ([[آخرالزمان]])
*[[زنان و قیام امام مهدی]] ([[یاران امام مهدی]])
* [[زنان و قیام امام مهدی]] ([[یاران امام مهدی]])
*[[زندگی آخرالزمان]] ([[آخرالزمان]])
* [[زندگی آخرالزمان]] ([[آخرالزمان]])
*[[زیارت آل یس]]
* [[زیارت آل یس]]
*[[زیارت ناحیه مقدسه]]
* [[زیارت ناحیه مقدسه]]
*[[زیارت رجبیه]]
* [[زیارت رجبیه]]
*[[زیدیه]]
* [[زیدیه]]
*[[سازمان وکالت]]
* [[سازمان وکالت]]
*[[سامرا]]
* [[سامرا]]
*[[سرداب سامرا]]
* [[سرداب سامرا]]
*[[سلاح امام مهدی]]
* [[سلاح امام مهدی]]
*[[سفیانی]] ([[خروج سفیانی]])
* [[سفیانی]] ([[خروج سفیانی]])
*[[سید حسنی]] ([[خروج سید حسنی]])
* [[سید حسنی]] ([[خروج سید حسنی]])
*[[سیره حکومتی امام مهدی]]
* [[سیره حکومتی امام مهدی]]
*[[سیصد و سیزده]]
* [[سیصد و سیزده]]
*[[شاهدان ولادت امام مهدی]]
* [[شاهدان ولادت امام مهدی]]
*[[شرایط ظهور]]
* [[شرایط ظهور]]
*[[شرید]]
* [[شرید]]
*[[شریعیه]]
* [[شریعیه]]
*[[شعبان]]
* [[شعبان]]
*[[شعیب بن صالح]] ([[خروج شعیب ]])
* [[شعیب بن صالح]] ([[خروج شعیب]])
*[[شلمغانیه]]
* [[شلمغانیه]]
*[[شمائل امام مهدی]]
* [[شمائل امام مهدی]]
*[[شمشیر سلاح امام مهدی]]
* [[شمشیر سلاح امام مهدی]]
*[[شهادت امام مهدی]] ([[فرجام امام مهدی]])
* [[شهادت امام مهدی]] ([[فرجام امام مهدی]])
*[[شیخیه]]
* [[شیخیه]]
*[[شیطان]] ([[کشته شدن شیطان]])
* [[شیطان]] ([[کشته شدن شیطان]])
*[[شیصبانی]] ([[خروج شیصبانی]])
* [[شیصبانی]] ([[خروج شیصبانی]])
*[[شیعه]]
* [[شیعه]]
*[[صاحب الامر]]
* [[صاحب الامر]]
*[[صاحب الدار]]
* [[صاحب الدار]]
*[[صاحب الزمان]]
* [[صاحب الزمان]]
*[[صاحب السیف]]
* [[صاحب السیف]]
*[[صاحب الغیبه]]
* [[صاحب الغیبه]]
*[[صاید بن صید]] ([[خروج دجال]])
* [[صاید بن صید]] ([[خروج دجال]])
*[[صقیل]] ([[مادر امام مهدی]])
* [[صقیل]] ([[مادر امام مهدی]])
*[[صیحه آسمانی]] ([[ندای آسمانی]])
* [[صیحه آسمانی]] ([[ندای آسمانی]])
*[[طالقان]]
* [[طالقان]]
*[[طرید]]
* [[طرید]]
*[[طلوع خورشید از مغرب]]
* [[طلوع خورشید از مغرب]]
*[[طویل العمر]]
* [[طویل العمر]]
*[[طی الارض]]
* [[طی الارض]]
*[[طیبه]]
* [[طیبه]]
*[[ظهور]]
* [[ظهور]]
*[[عاشورا]]
* [[عاشورا]]
*[[عبرتایی]] ([[احمد بن هلال]])
* [[عبرتایی]] ([[احمد بن هلال]])
*[[عثمان بن سعید عمری]]
* [[عثمان بن سعید عمری]]
*[[عدد یاران امام مهدی]] ([[سیصد و سیزده]])
* [[عدد یاران امام مهدی]] ([[سیصد و سیزده]])
*[[عدل و قسط حکومت جهانی]]
* [[عدل و قسط حکومت جهانی]]
*[[العرف الوردی فی اخبار الامام مهدی]]
* [[العرف الوردی فی اخبار الامام مهدی]]
*[[عسکریه]]
* [[عسکریه]]
*[[عصائب]]
* [[عصائب]]
*[[عصر زندگی]]
* [[عصر زندگی]]
*[[عقد الدرر فی اخبار المنتظر]]
* [[عقد الدرر فی اخبار المنتظر]]
*[[علایم ظهور]] ([[نشانه های ظهور]])
* [[علایم ظهور]] ([[نشانه های ظهور]])
*[[علائم قیامت اشراط الساعه]]
* [[علائم قیامت اشراط الساعه]]
*[[علی بن محمد سمری]]
* [[علی بن محمد سمری]]
*[[غار انطاکیه]] ([[انطاکیه]])
* [[غار انطاکیه]] ([[انطاکیه]])
*غایب ([[امام غایب]])
* غایب ([[امام غایب]])
*[[غریم]]
* [[غریم]]
*[[غلام]]
* [[غلام]]
*[[غیبت]] ([[پنهان شدن]])
* [[غیبت]] ([[پنهان شدن]])
*[[الغیبه]]
* [[الغیبه]]
*[[غیبت صغرا]]
* [[غیبت صغرا]]
*[[غیبت کبرا]]
* [[غیبت کبرا]]
*[[فترت]]
* [[فترت]]
*[[فرید]]
* [[فرید]]
*[[فرجام امام مهدی]]
* [[فرجام امام مهدی]]
*[[فرجام شناسی]] ([[آینده پژوهی]])
* [[فرجام شناسی]] ([[آینده پژوهی]])
*[[فضیلت انتظار فرج]] ([[انتظار فرج ]])
* [[فضیلت انتظار فرج]] ([[انتظار فرج]])
*[[فضیلت منتظران]] ([[منتظر]])
* [[فضیلت منتظران]] ([[منتظر]])
*[[فلسفه رجعت]] ([[رجعت]])
* [[فلسفه رجعت]] ([[رجعت]])
*[[فلسفه غیبت صغرا]] ([[غیبت صغرا]])
* [[فلسفه غیبت صغرا]] ([[غیبت صغرا]])
*[[فلسفه غیبت]] ([[غیبت امام مهدی]])
* [[فلسفه غیبت]] ([[غیبت امام مهدی]])
*[[فواید امام غایب]]
* [[فواید امام غایب]]
*[[فوتوریسم]]
* [[فوتوریسم]]
*[[قائم]]
* [[قائم]]
*[[قادیانیه]]
* [[قادیانیه]]
*[[قتل نفس زَکیّه]]
* [[قتل نفس زَکیّه]]
*[[قم]]
* [[قم]]
*[[قیامت صغرا]] ([[رجعت]])
* [[قیامت صغرا]] ([[رجعت]])
*[[قیام های پیش از ظهور]]
* [[قیام های پیش از ظهور]]
*[[کتاب الغیبه للحجه]]
* [[کتاب الغیبه للحجه]]
*[[کشته شدن شیطان]]
* [[کشته شدن شیطان]]
*[[کمال الدین و تمام النعمه]]
* [[کمال الدین و تمام النعمه]]
*[[کوفه]]
* [[کوفه]]
*[[کنیه امام مهدی]] ([[ابوالقاسم]])
* [[کنیه امام مهدی]] ([[ابوالقاسم]])
*[[کوه رَضْوی]]
* [[کوه رَضْوی]]
*[[کیسانیه]]
* [[کیسانیه]]
*[[لباس امام مهدی]] ([[پیراهن امام مهدی]])
* [[لباس امام مهدی]] ([[پیراهن امام مهدی]])
*[[لوح حضرت زهرا]]
* [[لوح حضرت زهرا]]
*[[مادر امام مهدی]]
* [[مادر امام مهدی]]
*[[متامام مهدی]] ([[مدعیان مهدویت]])
* [[متامام مهدی]] ([[مدعیان مهدویت]])
*[[مثلث برمودا]] ([[جزیره خضرا]])
* [[مثلث برمودا]] ([[جزیره خضرا]])
*[[محدَّث]]
* [[محدَّث]]
*[[محل بیعت امام مهدی]] ([[رکن و مقام]])
* [[محل بیعت امام مهدی]] ([[رکن و مقام]])
*[[محل ظهور امام مهدی]] ([[مسجد الحرام]])
* [[محل ظهور امام مهدی]] ([[مسجد الحرام]])
*[[محل قتل نفس زکیه رکن و مقام]]
* [[محل قتل نفس زکیه رکن و مقام]]
*[[محمد]]
* [[محمد]]
*[[محمد بن عثمان بن سعید عمری]]
* [[محمد بن عثمان بن سعید عمری]]
*[[محمد بن علی بن هلال]]
* [[محمد بن علی بن هلال]]
*[[محمد بن علی شلمغانی]]
* [[محمد بن علی شلمغانی]]
*[[محمد بن نصیر نمیری]]
* [[محمد بن نصیر نمیری]]
*[[محمدیه]]
* [[محمدیه]]
*[[مدعیان بابیت]]
* [[مدعیان بابیت]]
*[[مدعیان مهدویت]]
* [[مدعیان مهدویت]]
*[[مرجع تقلید]]
* [[مرجع تقلید]]
*[[مردان آخرالزمان]] ([[آخرالزمان]])
* [[مردان آخرالزمان]] ([[آخرالزمان]])
*[[مرکز حکومت امام مهدی]] ([[مسجد کوفه]])
* [[مرکز حکومت امام مهدی]] ([[مسجد کوفه]])
*[[مرگ جاهلی]]
* [[مرگ جاهلی]]
*[[مرگ سرخ]]
* [[مرگ سرخ]]
*[[مرگ سفید]]
* [[مرگ سفید]]
*[[مستضعف]]
* [[مستضعف]]
*[[مسجد جمکران]]
* [[مسجد جمکران]]
*[[مسجد الحرام]]
* [[مسجد الحرام]]
*[[مسجد سهله]]
* [[مسجد سهله]]
*[[مسجد صاحب الزمان]] ([[مسجد جمکران]])
* [[مسجد صاحب الزمان]] ([[مسجد جمکران]])
*[[مسجد کوفه]]
* [[مسجد کوفه]]
*[[مصلای جمعه و جماعات در عصر ظهور]] ([[مسجد کوفه]])
* [[مصلای جمعه و جماعات در عصر ظهور]] ([[مسجد کوفه]])
* [[مضطر]]
* [[مضطر]]
*[[معجم احادیث الامام الامام مهدی ]]
* [[معجم احادیث الامام الامام مهدی]]
*[[معمرین]]
* [[معمرین]]
*[[مغیریه]]
* [[مغیریه]]
*[[مقتدای مسیح]]
* [[مقتدای مسیح]]
*[[مکیال المکارم فی فواید الدعاء للقائم]]
* [[مکیال المکارم فی فواید الدعاء للقائم]]
*[[ملاحم و فتن]]
* [[ملاحم و فتن]]
*[[ملاقات با امام مهدی]]
* [[ملاقات با امام مهدی]]
*[[ملیکه مادر امام مهدی]]
* [[ملیکه مادر امام مهدی]]
*[[منتخب الاثر]]
* [[منتخب الاثر]]
*[[منتظِر]]
* [[منتظِر]]
*[[منتَظَر]]
* [[منتَظَر]]
*[[منتقم]]
* [[منتقم]]
*[[منصور]]
* [[منصور]]
*[[موتور]]
* [[موتور]]
*[[موسویه]]
* [[موسویه]]
*[[موعود مسیحیت]]
* [[موعود مسیحیت]]
*[[موعود یهود]]
* [[موعود یهود]]
*[[امام مهدی]]
* [[امام مهدی]]
*[[امام مهدی سودانی]]
* [[امام مهدی سودانی]]
*[[امام مهدی موعود]]
* [[امام مهدی موعود]]
*[[مهدویت]]
* [[مهدویت]]
*[[ممهدون]] ([[زمینه سازان ظهور]])
* [[ممهدون]] ([[زمینه سازان ظهور]])
*[[مهدویت پژوهی]] ([[آینده پژوهی]])
* [[مهدویت پژوهی]] ([[آینده پژوهی]])
*[[امام مهدی شخصی و امام مهدی نوعی]]
* [[امام مهدی شخصی و امام مهدی نوعی]]
*[[امام مهدیه]]
* [[امام مهدیه]]
*[[میراث دار پیامبران]]
* [[میراث دار پیامبران]]
*[[ناحیه مقدسه]]
* [[ناحیه مقدسه]]
*[[نام های حضرت محمد]] ([[احمد]])
* [[نام های حضرت محمد]] ([[احمد]])
*[[ناووسیه]]
* [[ناووسیه]]
*[[نجبا]]
* [[نجبا]]
*[[ندای آسمانی]]
* [[ندای آسمانی]]
*[[نرگس]] ([[مادر امام مهدی]])
* [[نرگس]] ([[مادر امام مهدی]])
*[[نزول عیسی]]
* [[نزول عیسی]]
*[[نشانه های آخرالزمان]] ([[آخرالزمان]]
* [[نشانه های آخرالزمان]] ([[آخرالزمان]]
*[[نشانه های ظهور]]
* [[نشانه های ظهور]]
*[[نفس زکیه]]
* [[نفس زکیه]]
*[[نماز امام زمان]]
* [[نماز امام زمان]]
*[[نواب خاص]]
* [[نواب خاص]]
*[[نیابت خاص]]
* [[نیابت خاص]]
*[[نیابت عام]]
* [[نیابت عام]]
*[[نیمه شعبان]]
* [[نیمه شعبان]]
*[[وقاتون]] ([[وقت ظهور]])
* [[وقاتون]] ([[وقت ظهور]])
*[[وقت ظهور]]
* [[وقت ظهور]]
*[[وقت معلوم]]
* [[وقت معلوم]]
*[[وکلای امام مهدی]]
* [[وکلای امام مهدی]]
*[[ولادت امام مهدی]]
* [[ولادت امام مهدی]]
*[[ولایت فقیه]]
* [[ولایت فقیه]]
*[[ولی فقیه]]
* [[ولی فقیه]]
*[[همسر و فرزند امام مهدی]]
* [[همسر و فرزند امام مهدی]]
*[[هیبت امام مهدی]]
* [[هیبت امام مهدی]]
*[[یأجوج و مأجوج]]
* [[یأجوج و مأجوج]]
*[[یاران امام مهدی]]
* [[یاران امام مهدی]]
*[[یالثارات الحسین]]
* [[یالثارات الحسین]]
{{پایان مدخل وابسته}}
{{پایان مدخل وابسته}}


خط ۳۸۶: خط ۳۸۶:
# [[پرونده:440259451.jpg|22px]] [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام مهدی (مقاله)|'''امامت امام مهدی''']]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]
# [[پرونده:440259451.jpg|22px]] [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام مهدی (مقاله)|'''امامت امام مهدی''']]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]
# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، '''فرهنگ شیعه''']]
# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، '''فرهنگ شیعه''']]
# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
# [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۲''']]
# [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۲''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


خط ۳۹۴: خط ۳۹۳:


[[رده:امام مهدی]]
[[رده:امام مهدی]]
[[رده:مدخل]]
[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]]
[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]]
۱۱۴٬۰۳۶

ویرایش