|
|
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[قتیبة بن سعید بن جمیل در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }}
| | #تغییر_مسیر [[قتیبة بن سعید بلخی ثقفی]] |
| | |
| == مقدمه ==
| |
| نام قتیبه را «علی» یا «یحیی» ذکر کرده‌اند و قتیبه [[لقب]] اوست. وی حدود سال ۱۵۰ ﻫ.ق در روستای (بغلان) (از توابع بلخ) ولادت یافت. می‌‌توان گفت که (بغلان) [[شهرت]] خود را مدیون [[محدث]] مشهور [[ابو رجاء]]، [[قتیبة بن سعید]] است. وی را به جهت آنکه جدّش [[جمیل]] مولای [[حجاج بن یوسف ثقفی]] بود، (ثقفی) نیز خوانده‌اند.
| |
| | |
| او را [[خوش سیما]] و دارای قامتی موزون وصف کرده و نوشته‌اند که از [[ثروت دنیا]] بهره فراوان داشت. پس از وی، برادرش [[صدقه]]، و [[عبدالله بن حمویه]] و [[شداد بن معاذ]] از [[محدثان]] بغلانی به شمار می‌‌روند. برای او [[برادر]] دیگری به نام ([[قدید]]) بر شمرده‌اند و فرزندش عبداللّه را از [[راویان]] او خوانده‌اند<ref>الانساب ۱/ ۳۷۶ و تهذیب الکمال ۲۳/ ۵۲۴.</ref>.
| |
| | |
| قتیبه عمری طولانی داشت واز طبقات گوناگون محدثان، [[حدیث]] آموخت، همان گونه که چندین طبقه از محدثان، از وی اخذ [[حدیث]] و [[روایت]] کردند.
| |
| | |
| او در مدّت [[حیات]] خود به [[حجاز]]، [[شام]]، [[مصر]] و [[عراق]] [[سفر]] کرد و اوّلین سفر او در سال ۱۷۲ ﻫ.ق به [[بغداد]] بود و در آنجا به اخذ و نشر حدیث پرداخت. در این سفرها کسانی چون: [[احمد بن حنبل]]، [[ابو بکر بن ابی‌شیبه]]، [[ابن نمیر]]، [[یحیی بن معین]] و [[ابوحاتم رازی]] از وی بهره برده‌اند و نَسائی در سال ۲۳۰ ﻫ.ق مدت یک سال نزد او تلمّذ کرده است.
| |
| | |
| او در آغاز به [[اهل رأی]] [[تمایل]] داشت و پس از خوابی که دید و با [[هدایت]] شخصی به نام (مخضع بزّار) - که [[تعبیر خواب]] می‌‌دانست -[[دست]] از [[رأی]] و [[قیاس]] برداشت و به حدیث روی آورد.
| |
| | |
| طبقه و [[منزلت]] [[روایی]] قتیبه. و ی [[محدّث]] مشهور از [[طبقه دهم راویان]] حدیث و مورد [[وثوق]] غالب [[رجالیون اهل سنّت]] است.
| |
| | |
| [[روایات]] او در [[صحاح سته]] [[اهل سنت]] و نیز در برخی از کتب روایی [[شیعه]] آمده است<ref>امالی صدوق ۲۵۹ و ۲۹۵؛ امالی طوسی ۳۰۶؛ تهذیب التهذیب ۸/ ۳۵۸ - ۳۶۱ و بحار الانوار ۶/ ۳۰۵، ۷/ ۲۳۳؛ ۲۱/ ۱۰ و ۳۸/ ۱۰۱.</ref> در این روایات کسانی چون: [[احمد بن حنبل]]، [[علی بن مدینی]]، [[ترمذی]]، [[یحیی بن معین]]، [[ابو حاتم رازی]]، [[ابو زرعه]]، [[بخاری]]، [[مسلم]] و [[ابوداوود]] از وی [[روایت]] کرده‌اند و او از کسانی مانند: [[مالک بن انس]]، [[لیث بن سعد]]، [[حماد بن زید]]، [[معاویة بن عمار دهنی]]، [[حفص بن غیاث]]، [[فضیل بن عیاض]]، [[ابن عیینه]] و وکیع روایت دارد<ref>تهذیب الکمال ۲۳/ ۵۲۴ - ۵۲۷ و تهذیب التهذیب ۸/ ۳۵۸ - ۳۵۹.</ref>.
| |
| | |
| [[ابن حجر]] می‌‌نویسد: بخاری ۳۰۸ [[حدیث]] و مسلم ۶۶۸ حدیث از وی نقل کرده‌اند<ref>تهذیب التهذیب ۸/ ۳۶۱.</ref>. برخی، [[احادیث]] او را تا صدهزار برشمرده‌اند<ref>تاریخ بغداد ۱۲/ ۴۶۹.</ref>.
| |
| | |
| او از [[راویان حدیث]] معروف ([[منزلت]]) و حدیث ([[غدیر]]) است<ref>خصائص نسائی، ۹۵؛ امالی طوسی ۳۰۶ و بشارة المصطفی ۳۷.</ref>. و با سه واسطه از [[معاذ بن جبل]] نقل می‌‌کند که: [[رسول خدا]]{{صل}} در [[غزوه تبوک]] [[نماز ظهر]] و عصر و نیز [[مغرب]] و عشاء را با هم خواند<ref>مسند احمد ۵/ ۲۴۱؛ الجامع الصّحیح ۲/ ۴۳۸ و سنن بیهقی ۳/ ۱۶۳.</ref>.
| |
| | |
| او پس از حدود نود سال [[زندگی]] در سال ۲۴۰ ﻫ.ق در زادگاه خود بغلان بدرود [[حیات]] گفت<ref>الانساب ۱/ ۳۷۶؛ تهذیب الکمال ۲۳/ ۲۶۱ و تهذیب التهذیب ۸/ ۳۶۱.</ref>.<ref>[[ح‍س‍ی‍ن عزیزی|عزیزی]]، [[پ‍روی‍ز رستگار|رستگار]]، [[یوسف بیات|بیات]]، [[راویان مشترک ج۲ (کتاب)|راویان مشترک]]، ج۲، ص 105.</ref>
| |
| | |
| ==جستارهای وابسته ==
| |
| *[[قدید بن سعید بن جمیل]] (برادر)
| |
| *[[عبدالله بن قتیبة بن سعید بن جمیل]] (فرزند)
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده:IM010597.jpg|22px]] [[ح‍س‍ی‍ن عزیزی|عزیزی]]، [[پ‍روی‍ز رستگار|رستگار]]، [[یوسف بیات|بیات]]، [[راویان مشترک ج۲ (کتاب)|'''راویان مشترک ج۲''']]
| |
| {{پایان منابع}}
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
