ابوعبید بن مسعود ثقفی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'رده:صحابه' به 'رده:صحابه پیامبر') |
جز (جایگزینی متن - 'توضیح تصویر = تصویر قدیمی مدینه' به 'توضیح تصویر = تصویری کهن از مدینه') |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = صحابه | عنوان مدخل = ابوعبید بن مسعود ثقفی | مداخل مرتبط = [[ابوعبید بن مسعود ثقفی در تراجم و رجال]] - [[ابوعبید بن مسعود ثقفی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
{{جعبه اطلاعات اصحاب | |||
| نام = ابوعبید بن مسعود ثقفی | |||
| مشهور به = | |||
| نام تصویر = تصویر قدیمی مدینه.jpg | |||
| عرض تصویر = | |||
| توضیح تصویر = تصویری کهن از [[مدینه]] | |||
| نام کامل = ابوعبید بن مسعود ثقفی | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| جنسیت = مرد | |||
| کنیه = | |||
| لقب = | |||
| اهل = | |||
| از قبیله = [[ثقیف]] | |||
| از تیره = [[بنی‌عقده]] | |||
| پدر = [[مسعود بن عمرو بن عمیر ثقفی]] | |||
| مادر = | |||
| همسر = | |||
| پسر = [[مختار ثقفی]] | |||
| دختر = | |||
| خواهر = | |||
| برادر = [[سعد بن مسعود ثقفی]] | |||
| خویشاوندان = | |||
| وابستگان = | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = | |||
| محل زندگی = | |||
| تاریخ درگذشت = | |||
| محل درگذشت = | |||
| تاریخ شهادت = | |||
| محل شهادت = | |||
| طول عمر = | |||
| محل دفن = | |||
| دین = | |||
| مذهب = | |||
| از اصحاب = [[پیامبر خاتم]] | |||
| از طبقه = | |||
| در جنگ = | |||
| نقش‌ها = | |||
| فعالیت‌ها = | |||
| علت شهرت = | |||
| علت درگذشت = | |||
| علت شهادت = | |||
| راوی از = | |||
| روایات مشهور = | |||
| مشایخ او = | |||
| راویان از او = | |||
| آخرین راوی از او = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
او به [[کنیه]] [[شهرت]] دارد و پدرش [[مسعود]] فرزند [[عمرو بن عمیر]]، از تیره بنی عُقدة بن غِیَرَة از قبیله ثقیف بود<ref>ابن حزم، ص۲۶۸.</ref>، تنها [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۴، ص۲۰۵.</ref> وی را از [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}} نام برده است. خبری که حکایت از حضور یا [[دیدار]] او با [[رسول خدا]]{{صل}} باشد، نداریم، ولی [[فرمانده]] بودن وی بر اساس قاعده [[امارت]] [[صحابه]]<ref>ر.ک: ابن حجر، ج۱، ص۱۶۱.</ref> و نیز سن او در [[فتوحات]]<ref>ر.ک: ابن اثیر، ج۱، ص۱۱۴؛ ابن حجر، ج۶، ص۱۶۱.</ref> می‌تواند بر [[صحابی]] بودنش دلالت کند. | او به [[کنیه]] [[شهرت]] دارد و پدرش [[مسعود]] فرزند [[عمرو بن عمیر]]، از تیره بنی عُقدة بن غِیَرَة از قبیله ثقیف بود<ref>ابن حزم، ص۲۶۸.</ref>، تنها [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۴، ص۲۰۵.</ref> وی را از [[اصحاب رسول خدا]] {{صل}} نام برده است. خبری که حکایت از حضور یا [[دیدار]] او با [[رسول خدا]] {{صل}} باشد، نداریم، ولی [[فرمانده]] بودن وی بر اساس قاعده [[امارت]] [[صحابه]]<ref>ر. ک: ابن حجر، ج۱، ص۱۶۱.</ref> و نیز سن او در [[فتوحات]]<ref>ر. ک: ابن اثیر، ج۱، ص۱۱۴؛ ابن حجر، ج۶، ص۱۶۱.</ref> می‌تواند بر [[صحابی]] بودنش دلالت کند. | ||
او [[پدر]] مختار ثقفی و [[صفیه | او [[پدر]] [[مختار ثقفی]] و [[صفیه همسر عبدالله بن عمر]] بود<ref>ابن حزم، ص۲۶۸.</ref>. نام او شناخته شده نیست و به این کنیه شهرت دارد. | ||
او نخستین کسی بود که [[فرمان]] [[عمر]] را برای [[جنگ]] با [[فارسیان]] [[اجابت]] کرد و گفت: از طرف خود و همه کسانی از [[قوم]] و عشیره‌ام که مرا اجابت کنند، قول [[اطاعت]] و [[پایمردی]] می‌دهم. او سردار بزرگ فتوحات و نخستین [[امیر]] [[لشکر]] در دوران عمر و فرمانده [[سپاه مسلمانان]] در فتوح [[فارس]] بود. در اواخر [[رمضان]] با نخستین [[روز]] [[شوال]] سال سیزده، به مصاف با بهمن خرهرمزان رفت<ref>خلیفة بن خیاط، ص۸۲.</ref>. یکی از مهم‌ترین جنگ‌های فتوح به نام او | او نخستین کسی بود که [[فرمان]] [[عمر]] را برای [[جنگ]] با [[فارسیان]] [[اجابت]] کرد و گفت: از طرف خود و همه کسانی از [[قوم]] و عشیره‌ام که مرا اجابت کنند، قول [[اطاعت]] و [[پایمردی]] می‌دهم. او سردار بزرگ فتوحات و نخستین [[امیر]] [[لشکر]] در دوران عمر و فرمانده [[سپاه مسلمانان]] در فتوح [[فارس]] بود. در اواخر [[رمضان]] با نخستین [[روز]] [[شوال]] سال سیزده، به مصاف با بهمن خرهرمزان رفت<ref>خلیفة بن خیاط، ص۸۲.</ref>. یکی از مهم‌ترین جنگ‌های فتوح به نام او «جسر [[ابی عبید]]» شهرت یافته است<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۳، ص۴۳۹؛ طبری، ج۳، ص۴۴۱.</ref>. این همان واقعه قس الناطف یا [[یوم]] المَروحَه است که پیش از [[قادسیه]] اتفاق افتاد<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۲۰۵.</ref>. او همراه یک [[برادر]] و سه تن از فرزندانش در سال سیزده کشته شدند<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۳، ص۴۳۹؛ طبری، ج۳، ص۴۴۱؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۰۵.</ref>. [[جبر بن ابی عبید]] بعد از [[شهادت]] پدر و عمویش، [[سپاه]] را راهبری می‌کرد تا کشته شد<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ج۲، ص۳۰۸.</ref>. بر اساس گزارش‌های [[تاریخی]]، ابوجبر از کشتگان آن [[نبرد]] است که [[اخبار]] مربوط به وی، شباهت فراوانی با گزارش‌های مربوط به ابوعبید دارد. از آنجا که ابوعبید [[فرزندی]] به نام [[جبر]] دارد، احتمال دارد وی به این [[کنیه]] نیز خوانده شده باشد. | ||
[[امیرمؤمنان]]{{ع}} برخلاف آنکه [[افراد صالح]] را در میان ثقیف اندک می‌داند، از وی به [[نیکی]] یاد می‌کند و او را از [[صالحان]] [[ثقیف]] نام می‌برد و می‌فرماید: {{متن حدیث| وَلَرُبَّ صالِحُ قَدْ كَانَ فِيهِمْ؛ مِنْهُمْ عُروَهُ بْنُ مَسْعُودٍ، وَ أَبُو عُبَيْدٍ بْنُ مَسْعُودِ الْمُسْتَشْهِدِ بِقُسِّ الناطف عَلی شَاطِئِ الْفُرَاتِ، وَإِنِ الصَّالِحِ فِي ثَقِيفٍ لَغَريبٌ }}<ref>ثقفی، ج۲، ص۵۱۷-۵۱۶؛ ابن ابی الحدید، ج۴، ص۸۰.</ref>. | [[امیرمؤمنان]] {{ع}} برخلاف آنکه [[افراد صالح]] را در میان ثقیف اندک می‌داند، از وی به [[نیکی]] یاد می‌کند و او را از [[صالحان]] [[ثقیف]] نام می‌برد و می‌فرماید: {{متن حدیث| وَلَرُبَّ صالِحُ قَدْ كَانَ فِيهِمْ؛ مِنْهُمْ عُروَهُ بْنُ مَسْعُودٍ، وَ أَبُو عُبَيْدٍ بْنُ مَسْعُودِ الْمُسْتَشْهِدِ بِقُسِّ الناطف عَلی شَاطِئِ الْفُرَاتِ، وَإِنِ الصَّالِحِ فِي ثَقِيفٍ لَغَريبٌ }}<ref>ثقفی، ج۲، ص۵۱۷-۵۱۶؛ ابن ابی الحدید، ج۴، ص۸۰.</ref>. | ||
عجیب است که [[ابن حجر]] هیچ مدخلی برای وی اختصاص نداده است و تنها ضمن معرفی [[نُمیلة بن عبدالله انصاری]] می‌گوید: او همراه [[ابوعبید ثقفی]] در فتوح [[عراق]] شرکت داشت<ref>ابن حجر، ج۶، ص۳۷۴.</ref> | عجیب است که [[ابن حجر]] هیچ مدخلی برای وی اختصاص نداده است و تنها ضمن معرفی [[نُمیلة بن عبدالله انصاری]] می‌گوید: او همراه [[ابوعبید ثقفی]] در فتوح [[عراق]] شرکت داشت<ref>ابن حجر، ج۶، ص۳۷۴.</ref><ref>[[محمود حیدری آقایی|حیدری آقایی، محمود]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوعبید بن مسعود ثقفی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۴۳۰.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | |||
{{مدخل وابسته}} | |||
* [[ثقیف]] (قبیله) | |||
* [[بنی‌عقده]] (قبیله) | |||
* [[مختار ثقفی]] (فرزند) | |||
* [[سعد بن مسعود ثقفی]] (برادر) | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۲۱: | خط ۷۵: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده: | [[رده:اصحاب پیامبر]] | ||
[[رده:ثقیف]] | |||
[[رده:بنی‌عقده]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۲۷
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. ابوعبید بن مسعود ثقفی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابوعبید بن مسعود ثقفی در تراجم و رجال - ابوعبید بن مسعود ثقفی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد| ابوعبید بن مسعود ثقفی | |
|---|---|
 تصویری کهن از مدینه | |
| نام کامل | ابوعبید بن مسعود ثقفی |
| جنسیت | مرد |
| از قبیله | ثقیف |
| از تیره | بنی‌عقده |
| پدر | مسعود بن عمرو بن عمیر ثقفی |
| پسر | مختار ثقفی |
| برادر | سعد بن مسعود ثقفی |
| از اصحاب | پیامبر خاتم |
مقدمه
او به کنیه شهرت دارد و پدرش مسعود فرزند عمرو بن عمیر، از تیره بنی عُقدة بن غِیَرَة از قبیله ثقیف بود[۱]، تنها ابن اثیر[۲] وی را از اصحاب رسول خدا (ص) نام برده است. خبری که حکایت از حضور یا دیدار او با رسول خدا (ص) باشد، نداریم، ولی فرمانده بودن وی بر اساس قاعده امارت صحابه[۳] و نیز سن او در فتوحات[۴] می‌تواند بر صحابی بودنش دلالت کند. او پدر مختار ثقفی و صفیه همسر عبدالله بن عمر بود[۵]. نام او شناخته شده نیست و به این کنیه شهرت دارد.
او نخستین کسی بود که فرمان عمر را برای جنگ با فارسیان اجابت کرد و گفت: از طرف خود و همه کسانی از قوم و عشیره‌ام که مرا اجابت کنند، قول اطاعت و پایمردی می‌دهم. او سردار بزرگ فتوحات و نخستین امیر لشکر در دوران عمر و فرمانده سپاه مسلمانان در فتوح فارس بود. در اواخر رمضان با نخستین روز شوال سال سیزده، به مصاف با بهمن خرهرمزان رفت[۶]. یکی از مهم‌ترین جنگ‌های فتوح به نام او «جسر ابی عبید» شهرت یافته است[۷]. این همان واقعه قس الناطف یا یوم المَروحَه است که پیش از قادسیه اتفاق افتاد[۸]. او همراه یک برادر و سه تن از فرزندانش در سال سیزده کشته شدند[۹]. جبر بن ابی عبید بعد از شهادت پدر و عمویش، سپاه را راهبری می‌کرد تا کشته شد[۱۰]. بر اساس گزارش‌های تاریخی، ابوجبر از کشتگان آن نبرد است که اخبار مربوط به وی، شباهت فراوانی با گزارش‌های مربوط به ابوعبید دارد. از آنجا که ابوعبید فرزندی به نام جبر دارد، احتمال دارد وی به این کنیه نیز خوانده شده باشد.
امیرمؤمنان (ع) برخلاف آنکه افراد صالح را در میان ثقیف اندک می‌داند، از وی به نیکی یاد می‌کند و او را از صالحان ثقیف نام می‌برد و می‌فرماید: « وَلَرُبَّ صالِحُ قَدْ كَانَ فِيهِمْ؛ مِنْهُمْ عُروَهُ بْنُ مَسْعُودٍ، وَ أَبُو عُبَيْدٍ بْنُ مَسْعُودِ الْمُسْتَشْهِدِ بِقُسِّ الناطف عَلی شَاطِئِ الْفُرَاتِ، وَإِنِ الصَّالِحِ فِي ثَقِيفٍ لَغَريبٌ »[۱۱].
عجیب است که ابن حجر هیچ مدخلی برای وی اختصاص نداده است و تنها ضمن معرفی نُمیلة بن عبدالله انصاری می‌گوید: او همراه ابوعبید ثقفی در فتوح عراق شرکت داشت[۱۲][۱۳]
جستارهای وابسته
- ثقیف (قبیله)
- بنی‌عقده (قبیله)
- مختار ثقفی (فرزند)
- سعد بن مسعود ثقفی (برادر)
منابع
پانویس
- ↑ ابن حزم، ص۲۶۸.
- ↑ ابن اثیر، ج۴، ص۲۰۵.
- ↑ ر. ک: ابن حجر، ج۱، ص۱۶۱.
- ↑ ر. ک: ابن اثیر، ج۱، ص۱۱۴؛ ابن حجر، ج۶، ص۱۶۱.
- ↑ ابن حزم، ص۲۶۸.
- ↑ خلیفة بن خیاط، ص۸۲.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۳، ص۴۳۹؛ طبری، ج۳، ص۴۴۱.
- ↑ ابن اثیر، ج۶، ص۲۰۵.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۳، ص۴۳۹؛ طبری، ج۳، ص۴۴۱؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۰۵.
- ↑ بلاذری، فتوح البلدان، ج۲، ص۳۰۸.
- ↑ ثقفی، ج۲، ص۵۱۷-۵۱۶؛ ابن ابی الحدید، ج۴، ص۸۰.
- ↑ ابن حجر، ج۶، ص۳۷۴.
- ↑ حیدری آقایی، محمود، مقاله «ابوعبید بن مسعود ثقفی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۴۳۰.