|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }}
| | #تغییر_مسیر [[بدر بن ولید کوفی خثعمی]] |
| == آشنایی اجمالی ==
| |
| [[بدر بن الولید]]<ref>ر.ک: رجال البرقی، ص۴۵؛ رجال الطوسی، ص۱۷۲، ش۲۰۲۰؛ منهج المقال، ج۳، ص۹، ش۷۳۰؛ نقد الرجال، ج۱، ص۲۶۳، ش۶۶۷؛ مجمع الرجال، ج۱، ص۲۵۰؛ جامع الرواة، ج۱، ص۱۱۵، ش۸۶۸؛ منتهی المقال، ج۲، ص۱۲۴، ش۴۲۶؛ طرائف المقال، ج۱، ص۴۱۲، ش۳۳۴۵؛ أعیان الشیعه، ج۳، ص۵۴۷؛ تنقیح المقال، ج۱۲، ص۵۰، ش۲۹۰۶؛ معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۱۸۱، ش۱۶۵۳؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۲، ص۹، ش۲۰۴۵؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۲۵۳، ش۱۰۵۵.</ref>، در دو [[سند روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] و به گزارش از [[الکافی]] ذکر شده است:
| |
| | |
| {{متن حدیث|عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ غَيْرُهُ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنِ اِبْنِ مُسْكَانَ عَنْ بَدْرِ بْنِ اَلْوَلِيدِ عَنْ أَبِي اَلرَّبِيعِ اَلشَّامِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْإِمَامُ إِذَا شَاءَ أَنْ يَعْلَمَ عَلِمَ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱۳، ص۴۹۰ به نقل از الکافی، ج۱، ص۲۵۸، ح۱.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 441.</ref>
| |
| | |
| ==شرح حال [[راوی]]==
| |
| نام راوی در [[کتاب‌های رجالی]] قدمای [[شیعه]]، تنها در [[رجال البرقی]] و [[رجال الطوسی]] عنوان، و در سند یک [[روایت]] [[المحاسن]]<ref>المحاسن، ج۱، ص۱۴۶، ح۵۲: {{متن حدیث|عنه، عن أبیه، عن النضر بن سوید، عن یحیی الحلبی، عن عبدالله بن مسکان عن بدر بن الولید الخثعمی قال: دخل یحیی بن سابور علی أبی عبدالله{{ع}} لیودعه فقال أبو عبدالله{{ع}}:...}}.</ref> و دو روایت [[بصائر الدرجات]]<ref>بصائر الدرجات، ج۱، ص۳۳۵، ح۱: {{متن حدیث|حدثنی محمد بن عبدالجبار، عن صفوان بن یحیی، عن ابن مسکان، عن بدر بن الولید، عن أبی الربیع الشامی، قال: قال أبو عبدالله{{ع}}...}} و ح۳: {{متن حدیث|حدثنا سهل بن زیاد، عن أیوب بن نوح، عن صفوان بن یحیی، عن ابن مسکان، عن بدر بن الولید، عن أبی ربیع الشامی، عن أبی عبدالله{{ع}}:...}}.</ref> و دو روایت [[الکافی]]<ref>الکافی، ج۱، ص۳۵۸، ح۱: {{متن حدیث|علی بن محمد و غیره، عن سهل بن زیاد، عن أیوب بن نوح، عن صفوان ابن یحیی، عن ابن مسکان، عن بدر بن الولید، عن أبی الربیع الشامی، عن أبی عبد الله{{ع}}:...}} و ح۲: {{متن حدیث|أبو علی الأشعری، عن محمد بن عبدالجبار، عن صفوان، عن ابن مسکان، عن بدر بن الولید، عن أبی الربیع، عن أبی عبدالله{{ع}}:...}}.</ref> با عنوان [[بدر بن الولید]] واقع شده است. البته دو [[روایت]] [[الکافی]] همان دو روایت [[بصائر الدرجات]] است.
| |
| | |
| بدر بن الولید از اهالی [[کوفه]] بوده<ref>ر.ک: رجال الطوسی، ص۱۷۲، ش۲۰۲۰.</ref> و با [[لقب]] «الخثعمی»<ref>{{عربی|الخثعمی: بفتح الخاء المعجمة و سکون الثاء المثلثة و فتح العین المهملة و فی آخرها المیم، هذه النسبة إلی خثعم}}. (الأنساب (سمعانی)، ج۵، ص۵۱، ش۱۳۲۳)؛ {{عربی|الخثعم: قبیلة تقع دیارها علی طریق الطائف - أبها، بین منازل شمران فی الشمال و الغرب و بلقرن فی الجنوب والشرق}}. (معجم قبائل العرب، ج۱، ص۳۳۱).</ref> از او یاد شده<ref>رجال البرقی، ص۴۵؛ رجال الطوسی، ص۱۷۲، ش۲۰۲۰.</ref> و بیش از این، اطلاعات دیگری درباره ایشان در دست نیست.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 441-442.</ref>
| |
| | |
| ==[[اتحاد]] [[بدر]] با بدر بن الولید==
| |
| عنوان بدر در دو [[سند روایت]] الکافی ذکر گردیده<ref>الکافی، ج۱، ص۴۰۰: {{متن حدیث|عدة من أصحابنا، عن الحسین بن الحسن بن یزید، عن بدر، عن أبیه قال: حدثنی سلام أبو علی الخراسانی، عن سالم بن سعید المخزومی قال: بینا أنا جالس عند أبی عبدالله{{ع}} إذ دخل علیه عباد بن کثیر عابد أهل البصرة و ابن شریح فقیه أهل مکة و عند أبی عبدالله{{ع}} میمون القداح مولی أبیجعفر{{ع}}:...}} و ج۲، ص۶۲۰: {{متن حدیث|محمد بن یحیی، عن أحمد بن محمد بن عیسی، عن بدر، عن محمد بن مروان، عن أبی جعفر{{ع}} قال...}}.</ref>، از اینرو در اتحادش با [[راوی]] مورد بحث - یعنی بدر بن الولید -[[اختلاف]] شده است. [[محقق اردبیلی]] به اتحاد این دو عنوان تصریح<ref>زیرا در ترجمه بدر بن الولید به این دو روایت اشاره کرده است. (ر.ک: جامع الرواة، ج۱، ص۱۱۵، ش۸۶۸).</ref>؛ ولی [[علامه شوشتری]] در آن خدشه کرده و آن را بعید دانسته است<ref>قاموس الرجال، ج۲، ص۲۵۳، ش۱۰۵۵: {{عربی|و کون المراد بالأخیرین هذا غیر معلوم، حیث إنهما بلفظ بدر بدون نسب؛ ولا سیّما الثانی، فإنه عن بدر، عن أبیه، عن سلام الخراسانی، عن سلام المخزومی، عن الصادق{{ع}}:...}}.</ref>.
| |
| | |
| در بعضی [[اسناد]] [[احمد بن محمد بن عیسی]] و [[الحسین بن الحسن بن یزید]] از [[بدر]] [[روایت]] کرده‌اند و صاحب [[جامع الرواة]] آن را با [[بدر بن الولید]] یکی دانسته است؛ ولی [[صحت]] آن معلوم نیست؛ زیرا در این دو سند، بدر به صورت مطلق و بی‌نسب است؛ به ویژه در سند دوم که با عبارت {{متن حدیث|عن بدر، عن أبیه، عن سلام الخراسانی، عن سلام المخزومی، عن الصادق{{ع}}}} است.
| |
| | |
| [[آیت‌الله]] [[سید ابوالقاسم خویی]] نیز با ردّ این [[اتحاد]] می‌نویسد که ثابت نشده احمد بن محمد بن عیسی از بدر بن الولید روایت کند، بلکه غیر آن است<ref>معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۱۸۲، ش۱۶۵۳: {{عربی|و کذلک لم تثبت روایة أحمد بن محمد بن عیسی عنه... ولم یثبت أنه بدر بن الولید، بل الظاهر أنه غیره}}.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 442-443.</ref>
| |
| | |
| ==تحقیق==
| |
| قرینه روشنی بر اتحاد بدر با بدر بن الولید در دو سند یادشده، در دست نیست؛ زیرا روایت احمد بن محمد بن عیسی از ایشان از جهت طبقه ممکن نیست؛ زیرا احمد بن محمد بن عیسی پس از سال ۲۸۱ هجری [[قمری]] [[وفات]] کرده، چون در [[تشییع جنازه]] [[احمد بن محمد بن خالد البرقی]] که وفاتش در این سال بوده، حضور داشته است<ref>خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۱۴، ش۷.</ref>، پس نمی‌تواند از راویانی که تنها از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} شمرده شده‌اند، بی‌واسطه روایت کند.
| |
| | |
| مؤید دیگر، روایت کردن احمد بن محمد بن عیسی در بعضی اسناد با چهار واسطه از ابن مسکان است که از [[راویان]] بدر بن الولید است<ref>الکافی، ج۸، ص۱۴۵، ح۱۱۹: {{متن حدیث|محمد بن یحیی، عن أحمد بن محمد، عن محمد بن خالد و الحسین بن سعید جمیعاً، عن النضر بن سوید، عن یحیی بن عمران الحلبی، عن عبدالله بن مسکان، عن بدر بن الولید الخثعمی قال: دخل یحیی بن سابور علی أبی عبدالله{{ع}}...}}.</ref>، پس چگونه می‌‌توان پذیرفت که بی‌واسطه از بدر بن الولید روایت کرده باشد؟!
| |
| | |
| روایت الحسین بن الحسن بن یزید نیز از بدر بن الولید پذیرفته نیست؛ زیرا در سند یادشده، [[بدر بن الولید]] با سه واسطه از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] کرده<ref>الکافی، ج۱، ص۴۰۰، ح۶: {{متن حدیث|عدة من أصحابنا، عن الحسین بن الحسن بن یزید، عن بدر، عن أبیه قال: حدثنی سلام أبو علی الخراسانی، عن سلام بن سعید المخزومی قال:...}}.</ref>، در حالی که بدر بن الولید از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} شمرده شده، پس قطعاً مراد از [[بدر]] که [[الحسین بن الحسن بن یزید]] از وی روایت کرده، بدر بن الولید نیست.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 443-444.</ref>
| |
| | |
| ==[[طبقه راوی]]==
| |
| [[تاریخ]] ولادت و [[وفات]] بدر بن الولید روشن نیست؛ لیکن [[برقی]] و [[شیخ طوسی]] او را از اصحاب امام صادق{{ع}} برشمرده‌اند<ref>ر.ک: رجال الطوسی، ص۱۷۲، ش۲۰۲۰.</ref>؛ ولی در [[اسناد روایات]] با یک واسطه از امام صادق{{ع}} روایت کرده، بنابراین می‌‌توان استظهار کرد که وی دوره [[امام کاظم]]{{ع}} را [[ادراک]] کرده باشد.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 444-445.</ref>
| |
| | |
| ==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]==
| |
| در اسناد روایات، بدر بن الولید از [[ابو الربیع الشامی]] روایت کرده که از [[اساتید]] [[حدیثی]] او شمرده می‌شود و [[عبدالله بن مسکان]] نیز از وی روایت کرده که از [[شاگردان]] حدیثی او به شمار می‌رود<ref>ر.ک: تفسیر کنز الدقائق، ج۱۳، ص۴۹۰ به نقل از الکافی، ج۱، ص۲۵۸، ح۱.</ref>.
| |
| | |
| [[آیت‌الله]] خویی در روایت کردن عبدالله بن مسکان از بدر بن الولید [[تردید]] کرده و [[معتقد]] است در سندی که عبدالله بن مسکان از بدر بن الولید روایت کرده<ref>الکافی، ج۸، ص۱۴۵، ح۱۱۹: {{متن حدیث|محمد بن یحیی، عن أحمد بن محمد، عن محمد بن خالد و الحسین بن سعید جمیعاً، عن النضر بن سوید، عن یحیی بن عمران الحلبی، عن عبدالله بن مسکان، عن بدر بن الولید الخثعمی قال: دخل یحیی بن سابور علی أبی عبدالله{{ع}}...}}.</ref>، تصحیف رخ داده و بدر بن الولید مصحّف زید بن الولید است؛ زیرا همین روایت در جای دیگر نقل شده و در سندش زید بن الولید ثبت شده است<ref>ر.ک: الکافی، ج۸، ص۲۴۸، ح۳۴۹.</ref>، پس روایت عبدالله بن مسکان از بدر بن الولید [[ثابت]] شده نیست<ref>ر.ک: معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۱۸۲، ضمن ش۱۶۵۳.</ref>؛ لیکن در جواب گفته می‌شود که [[روایت]] [[عبدالله بن مسکان]] از [[بدر بن الولید]] منحصر در مورد یادشده نیست، بلکه در [[اسناد]] دیگر نیز روایت کرده است<ref>ر.ک: المحاسن، ج۱، ص۱۴۶، ح۵۲؛ بصائر الدرجات، ج۱، ص۳۱۵، ح۱؛ الکافی، ج۱، ص۳۵۸، ح۱.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 445.</ref>
| |
| | |
| ==[[مذهب]] [[راوی]]==
| |
| بعضی از [[رجالیان]] با استناد به دو قرینه، بدر بن الولید را از [[راویان]] امامی به شمار آورده‌اند:
| |
| #نام وی در [[رجال البرقی]] و [[رجال الطوسی]] عنوان شده است. | |
| #مضامین روایاتش که درباره چگونگی و [[گستره علم امام]]{{ع}}<ref>الکافی، ج۱، ص۲۵۸، ح۱: {{متن حدیث|علی بن محمد و غیره، عن سهل بن زیاد، عن أیوب بن نوح، عن صفوان بن یحیی، عن ابن مسکان، عن بدر بن الولید، عن أبی الربیع الشامی، عن أبی عبدالله{{ع}} قال: إن الإمام إذا شاء أن یعلم علم}}.</ref> است<ref>تعلیقة علی منهج المقال، ص۹۴: {{عربی|یظهر من بعض روایاته فی الکافی کونه إمامیّاً}}؛ تنقیح المقال، ج۱۲، ص۵۰ - ۵۱، ش۲۹۰۶: {{عربی|و قد عدّه الشیخ فی رجاله من أصحاب الصادق{{ع}} و ظاهره کونه إمامیّاً}}.</ref>.
| |
| | |
| '''یادآوری:''' یادکرد نام راوی در رجال البرقی دلیلی بر امامی بودنش است؛ بر خلاف ذکر نام راوی در رجال الطوسی، چون موضوع رجال الطوسی، اعم از امامی و غیر امامی است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 446.</ref>
| |
| | |
| ==جایگاه [[حدیثی]] راوی==
| |
| چنانکه گذشت، نام راوی، تنها در [[رجال البرقی]] و [[رجال الطوسی]]، آن هم بی‌جرح و تعدیل، ذکر شده؛ لیکن روایت عبدالله بن مسکان از وی که از [[اصحاب اجماع]] شمرده می‌شود<ref>ر.ک: رجال الکشی (اختیار معرفة الرجال)، ص۳۷۵، ش۷۱۶.</ref>، می‌تواند [[وثاقت]] یا دستکم [[حُسن]] حالش را برساند.
| |
| | |
| [[وحید بهبهانی]] می‌نویسد: {{عربی|"ويروي عنه ابن أبي عمير<ref>در کتب حدیثی، روایتی که ابن ابیعمیر با واسطه ابن مسکان از بدر بن الولید نقل کرده باشد، یافت نشد، از این رو احتمال دارد که صفوان بن یحیی مراد باشد که سهواً نام ابن ابیعمیر به جای ایشان ذکر شده است؛ زیرا صفوان بن یحیی به واسطه ابن مسکان از بدر بن الولید روایت کرده است. (ر.ک: الکافی، ج۱، ص۲۵۸، ح۲).</ref> بواسطة ابن مسكان وفيه إشعار باعتماد عليه بل بوثاقته أيضاً"}}<ref>تعلیقة علی منهج المقال، ص۹۴.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 446-447.</ref>
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده: IM009728.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۴''']]
| |
| {{پایان منابع}}
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| [[رده:رجال]]
| |
| [[رده:اصحاب امام صادق]]
| |
| [[رده: قبیله بنی خثعم]]
| |
| [[رده: کوفیان]]
| |
