امانت در فلسفه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع مرتبط = امانت

| عنوان مدخل  = امانت

| پرسش مرتبط  =  

}}

== مقدمه ==

== معنای امانت در [[حکمت]] مشّاء ==

== معنای امانت در [[حکمت]] متعالیه ==

ثانیاً، در میان [[مخلوقات]]، هر مخلوقی که [[استعداد]] حمل آن را داشته باشد، به تبع امانت، صاحب شرافت [[توحیدی]] می‌گردد و بنا بر [[وحدت]] حامل و محمول، به میزانی که [[امین]]، [[حریم]] امانت را [[حفظ]] کند و حدود امانت در [[قلب]] و روح او ظاهر شود و به عبارت دیگر، به هر [[میزان]] که [[امین]] رنگ [[امانت]] را به خود گیرد و فانی در آن شود، [[شرافت]] پیدا می‌کند.

== معنای امانت در [[عرفان]] ==

[[سید حیدر آملی]] (از عرفای قرن ۸ ه‍.ق) طی بیان برهانی خود [[اثبات]] می‌کند که [[امانت الهی]]، همان [[مقام خلافت]] اللّهی است؛ مقامی که [[خداوند]] بالقوه به همه [[انسان‌ها]] [[عنایت]] فرمود و فعلیّت آن در [[درجه]] اول در [[رسول اکرم]] {{صل}} و سپس در [[ائمه اطهار]] {{عم}} ظاهر شد و مراتبی از آن در سایر [[انبیاء]] {{عم}} و [[نفوس]] [[زکیه]] انسان‌ها فعلیت یافت<ref>تفصیل بیان سید حیدر آملی چنین است: {{عربی|فکما ان نبوات جمیع الأنبیاء {{عم}} (هنّ) جزئیات النبوة المطلقة المحمدیة، فکذلک ولایة جمیع الأولیاء فإنها جزئیات الولایة المطلقة، المخصوصة بخاتم الأولیاء. والکل راجع الی الحقیقة المحمدیة {{صل}} صورة و معنی، و (الی) مظاهرها العلویة و السفلیة، المنسوبة إلی تلک الحقیقة، من الحضرة الاحدیة الذاتیة و الحضرة الواحدیة الأسمائیة، لقوله {{صل}}:}} {{متن حدیث|خلق الله آدم علی صورته}} {{عربی|و لقوله تعالی:}} {{متن قرآن|وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا}} [«و همه نام‌ها را به آدم آموخت» سوره بقره، آیه ۳۱]{{عربی|. و معنی الحدیث و الآیة أنه تعالی خلقه (ای آدم) ای أوجده علی صورته الجامعیة الاسمائیة و المجموعیة الذاتیة، التی هی عبارة عن ظهوره فیه بجمیع أسمائه و تجلیه له بجمیع کمالاته، لان التخلیق بغیر هذه الصورة غیر ممکن. و قوله (تعالی فی الحدیث القدسی): «لا یسعنی ارضی و لا سمائی، و لکن یسعنی قلب عبدی المؤمن» دال علی ذلک، لان «السعة» هاهنا هی بمعنی القابلیة الذاتیة الحقیقیة، التی لیست لأحد آخر غیر نبینا {{صل}} من الموجودات العلویة و السفلیة، و بعده للإنسان الکامل الذی یکون علی قدمه. هذا من حیث الفعل. و أمّا من حیث القوة، فکل انسان قابل لها، کما شهدت به الآیة و الخبر (السابقین)، و سنشیر إلیهما (فیما یلی). و قوله تعالی:}} {{متن قرآن|إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنْسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا}} [«ما امانت را بر آسمان‌ها و زمین و کوه‌ها عرضه کردیم، از برداشتن آن سر برتافتند و از آن هراسیدند و آدمی آن را برداشت؛ بی‌گمان او ستمکاره‌ای نادان است» سوره احزاب، آیه ۷۲] {{عربی|... فصار بذلک خلیفة الرحمن، لانه مخلوق علی صورته... فلما کان هذا العبد مخلوقا علی صورة الرحمن و خلیفته، سخر الله تعالی له ما فی الأکوان من سائر أنواع المحسوسات و المعقولات... دال علیه، لان «الامانة» عند التحقیق، باتفاق اکثر المحققین من اهل الله تعالی، هی «الخلافة» لا غیر، لانّ غیر الخلافة یقبل الشرکة مع الإنسان، و «الخلافة» لا تقبل الشرکة بوجه من الوجوه، کما سنشیر إلیها مفصلا أیضا. و من هنا لا تحصل لاحد النبوة المقیدة و المطلقة الا لمن استحق «الخلافة» الإلهیة، و صار خلیفة بینهم بالفعل دون القوة. و کذلک (حکم) الولایة، فان الولی الکامل هو الخلیفة باطنا، کما أن النبی هو الخلیفة ظاهرا و باطنا، اعنی صورة و معنی. و یعرف هذا من قصة آدم و داوود {{عم}} و من قضة محمد {{صل}} و خلفائه المعنویین دون الصوریین، الذین هم أمیرالمؤمنین و أولاده المعصومین {{عم}} لاغیرهم، کما سبق ذکره. و تحقیق هذا من سرّ ظهور المهدی {{ع}} و ختم الولایة و خراب الدنیا بعده و رجوعها الی الآخرة ابدا}}. (المقدمات من کتاب نص النصوص، ص۱۷۴).</ref>.

== منابع ==