ابن قولویه قمی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
 
(۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۲: خط ۲:
== مقدمه ==
== مقدمه ==
[[جعفر بن محمد بن قولویه]]<ref>ر.ک: أ. منابع شیعی: رجال النجاشی، ص۱۲۳، ش۳۱۸؛ رجال الطوسی، ص۴۱۸، ش۶۰۳۸؛ الفهرست (طوسی)، ص۱۰۹، ش۱۴۱؛ الرجال (ابن داود)، ص۸۸، ش۳۲۲ و ص۵۵۸؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلّی)، ص۳۱، ش۶؛ معالم العلماء، ص۳۰، ش۱۶۰؛ الحاوی فی رجال الشیعة الإمامیه، ص۶۲، ش۳۱؛ إیضاح الإشتباه، ص۱۳۳، ش۱۳۶؛ منهج المقال، ج۳، ص۲۲۶، (ش۱۰۸۹) و پانوشت ص۲۲۶، (ش۳۶۶) و ص۲۳۴، (ش ۱۱۰۱)؛ نقد الرجال، ج۱، ص۳۵۶، ش۱۰۰۵؛ زبدة الأقوال، ص۹۱، ش۴۱۲؛ مجمع الرجال، ج۲، ص۳۷ و ص۴۱؛ جامع الرواه، ج۱، ص۱۵۷، ش۱۲۶۹؛ الرجال (حرّ عاملی، ص۷۸، ش۲۸۷؛ الوجیزة فی الرجال، ص۴۶، ش۳۷۶؛ فائق المقال، ص۹۶، ش۲۱۰؛ الرجال (سید بحر العلوم)، ج۳، ص۳۲۱؛ منتهی المقال، ج۲، ص۲۶۷، ش۵۸۱؛ عدة الرجال، ج۱، ص۴۸۸؛ ج۲، ص۲۲۴؛ توضیح المقال، ص۶۰، ش۱۴۳؛ مستدرک الوسائل، ج۲۱، ص۲۴۶؛ بهجة الآمال، ج۲، ص۵۵۷؛ أعیان الشیعه، ج۲، ص۴۱۸؛ ج۴، ص۱۵۴؛ تنقیح المقال، ج۱۵، ص۳۳۰، ش۴۰۰۲؛ معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۷۶، (ش ۲۲۶۳) و ص۸۶، (ش۲۲۸۶)؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۲، ص۱۹۴، (ش (۲۷۴۵) و ص۲۱۲، (ش۲۸۲۶)؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۶۶۷، (ش ۱۵۱۱) و ص۶۷۹، (ش ۱۵۳۲)؛ ج۱۱، ص۶۳۰، ش۱۲۲۲.
[[جعفر بن محمد بن قولویه]]<ref>ر.ک: أ. منابع شیعی: رجال النجاشی، ص۱۲۳، ش۳۱۸؛ رجال الطوسی، ص۴۱۸، ش۶۰۳۸؛ الفهرست (طوسی)، ص۱۰۹، ش۱۴۱؛ الرجال (ابن داود)، ص۸۸، ش۳۲۲ و ص۵۵۸؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلّی)، ص۳۱، ش۶؛ معالم العلماء، ص۳۰، ش۱۶۰؛ الحاوی فی رجال الشیعة الإمامیه، ص۶۲، ش۳۱؛ إیضاح الإشتباه، ص۱۳۳، ش۱۳۶؛ منهج المقال، ج۳، ص۲۲۶، (ش۱۰۸۹) و پانوشت ص۲۲۶، (ش۳۶۶) و ص۲۳۴، (ش ۱۱۰۱)؛ نقد الرجال، ج۱، ص۳۵۶، ش۱۰۰۵؛ زبدة الأقوال، ص۹۱، ش۴۱۲؛ مجمع الرجال، ج۲، ص۳۷ و ص۴۱؛ جامع الرواه، ج۱، ص۱۵۷، ش۱۲۶۹؛ الرجال (حرّ عاملی، ص۷۸، ش۲۸۷؛ الوجیزة فی الرجال، ص۴۶، ش۳۷۶؛ فائق المقال، ص۹۶، ش۲۱۰؛ الرجال (سید بحر العلوم)، ج۳، ص۳۲۱؛ منتهی المقال، ج۲، ص۲۶۷، ش۵۸۱؛ عدة الرجال، ج۱، ص۴۸۸؛ ج۲، ص۲۲۴؛ توضیح المقال، ص۶۰، ش۱۴۳؛ مستدرک الوسائل، ج۲۱، ص۲۴۶؛ بهجة الآمال، ج۲، ص۵۵۷؛ أعیان الشیعه، ج۲، ص۴۱۸؛ ج۴، ص۱۵۴؛ تنقیح المقال، ج۱۵، ص۳۳۰، ش۴۰۰۲؛ معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۷۶، (ش ۲۲۶۳) و ص۸۶، (ش۲۲۸۶)؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۲، ص۱۹۴، (ش (۲۷۴۵) و ص۲۱۲، (ش۲۸۲۶)؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۶۶۷، (ش ۱۵۱۱) و ص۶۷۹، (ش ۱۵۳۲)؛ ج۱۱، ص۶۳۰، ش۱۲۲۲.
ب. منابع سنّی: تاریخ الإسلام، ج۲۶، ص۳۹۳؛ لسان المیزان، ج۲، ص۱۲۵؛ الوافی بالوفیات، ج۱۱، ص۱۱۶؛ معجم المؤلفین، ج۳، ص۱۴۶.</ref>؛ در سند چند [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] و به نقل از کتاب‌های [[تأویل الآیات الظاهره]]، [[تهذیب الأحکام]] و [[کامل الزیارات]] واقع شده است؛ نمونه:
ب. منابع سنّی: تاریخ الإسلام، ج۲۶، ص۳۹۳؛ لسان المیزان، ج۲، ص۱۲۵؛ الوافی بالوفیات، ج۱۱، ص۱۱۶؛ معجم المؤلفین، ج۳، ص۱۴۶.</ref>؛ در سند چند [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] و به نقل از کتاب‌های [[تأویل الآیات الظاهرة]]، [[تهذیب الأحکام]] و [[کامل الزیارات]] واقع شده است؛ نمونه:


{{متن حدیث|وَروی الشَّيْخُ أَبُو الْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ قُولَوَيْهِ رَحِمَهُ اللَّهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَى رِجَالِهِ عَنْ مَنِيعٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} قَالَ: أَهْوَنُ مَا يَكْسِبُ زَائِرُ الْحُسَيْنِ{{ع}} فِي كُلِّ حَسَنَةٍ أَلْفُ أَلْفِ حَسَنَةٍ وَ السَّيِّئَةُ وَاحِدَةٌ وَ أَيْنَ الْوَاحِدَةُ مِنْ أَلْفِ أَلْفِ حَسَنَةٍ ثُمَّ قَالَ يَا صَفْوَانُ أَبْشِرْ إِنَّ لِلَّهِ مَلَائِكَةً مَعَهَا قُضْبَانٌ مِنْ نُورٍ فَإِذَا أَرَادَ الْحَفَظَةُ أَنْ تَكْتُبَ عَلَى زَائِرِ الْحُسَيْنِ{{ع}}سَيِّئَةً قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ لِلْحَفَظَةِ كُفِّي فَتَكُفُّ فَإِذَا عَمِلَ حَسَنَةً قَالَتْ لَهَا اكْتُبِي فَأُوْلئِكَ الَّذِينَ {{متن قرآن|يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا}}<ref>جز کسانی که توبه کنند و ایمان آورند و کاری شایسته کنند؛ که خداوند نیکی آنان را جانشین بدی‌هایشان می‌گرداند و خداوند آمرزنده بخشاینده است سوره فرقان، آیه ۷۰.</ref>}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۹، ص۴۴۲ به گزارش از تأویل الآیات الظاهرة، ص٣٨٠.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 528-529.</ref>
{{متن حدیث|وَروی الشَّيْخُ أَبُو الْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ قُولَوَيْهِ رَحِمَهُ اللَّهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَى رِجَالِهِ عَنْ مَنِيعٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} قَالَ: أَهْوَنُ مَا يَكْسِبُ زَائِرُ الْحُسَيْنِ{{ع}} فِي كُلِّ حَسَنَةٍ أَلْفُ أَلْفِ حَسَنَةٍ وَ السَّيِّئَةُ وَاحِدَةٌ وَ أَيْنَ الْوَاحِدَةُ مِنْ أَلْفِ أَلْفِ حَسَنَةٍ ثُمَّ قَالَ يَا صَفْوَانُ أَبْشِرْ إِنَّ لِلَّهِ مَلَائِكَةً مَعَهَا قُضْبَانٌ مِنْ نُورٍ فَإِذَا أَرَادَ الْحَفَظَةُ أَنْ تَكْتُبَ عَلَى زَائِرِ الْحُسَيْنِ{{ع}}سَيِّئَةً قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ لِلْحَفَظَةِ كُفِّي فَتَكُفُّ فَإِذَا عَمِلَ حَسَنَةً قَالَتْ لَهَا اكْتُبِي فَأُوْلئِكَ الَّذِينَ {{متن قرآن|يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا}}<ref>جز کسانی که توبه کنند و ایمان آورند و کاری شایسته کنند؛ که خداوند نیکی آنان را جانشین بدی‌هایشان می‌گرداند و خداوند آمرزنده بخشاینده است سوره فرقان، آیه ۷۰.</ref>}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۹، ص۴۴۲ به گزارش از تأویل الآیات الظاهرة، ص٣٨٠.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 528-529.</ref>
خط ۱۷: خط ۱۷:
نجاشی: {{عربی|جعفر بن محمد بن جعفر بن موسی بن قولویه أبو القاسم و کان أبوه یلقّب مسلمة<ref>{{عربی|بفتح المیم، و إسکان السین}}. (إیضاح الاشتباه، ص۱۳۳، ش۱۳۶)؛ {{عربی|بفتح المیم، و سکون السین، و فتح اللام و المیم أیضا، و التاء}}. (خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلّی)، ص۳۱، ش۶).</ref>... له کتب حسان، کتاب مداواة الجسد، کتاب الصلاة، کتاب الجمعة و الجماعة، کتاب قیام اللیل، کتاب الرضاع، کتاب الصداق، کتاب الأضاحی، کتاب الصرف، کتاب الوطئ بملک الیمین، کتاب بیان حل الحیوان من محرّمه، کتاب قسمة الزکاة، کتاب العدد، کتاب العدد فی شهر رمضان، کتاب الرد علی ابن داوود فی عدد شهر رمضان، کتاب الزیارات، کتاب الحج، کتاب یوم و لیلة، کتاب القضاء و آداب الحکام، کتاب الشهادات، کتاب العقیقة، کتاب تاریخ الشهور و الحوادث فیها، کتاب النوادر، کتاب النساء و لم یتمه. قرأت أکثر هذه الکتب علی شیخنا أبی عبد الله و علی الحسین بن عبید الله}}<ref>رجال النجاشی، ص۱۲۳ - ۱۲۴، ش۳۱۸.</ref>.
نجاشی: {{عربی|جعفر بن محمد بن جعفر بن موسی بن قولویه أبو القاسم و کان أبوه یلقّب مسلمة<ref>{{عربی|بفتح المیم، و إسکان السین}}. (إیضاح الاشتباه، ص۱۳۳، ش۱۳۶)؛ {{عربی|بفتح المیم، و سکون السین، و فتح اللام و المیم أیضا، و التاء}}. (خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلّی)، ص۳۱، ش۶).</ref>... له کتب حسان، کتاب مداواة الجسد، کتاب الصلاة، کتاب الجمعة و الجماعة، کتاب قیام اللیل، کتاب الرضاع، کتاب الصداق، کتاب الأضاحی، کتاب الصرف، کتاب الوطئ بملک الیمین، کتاب بیان حل الحیوان من محرّمه، کتاب قسمة الزکاة، کتاب العدد، کتاب العدد فی شهر رمضان، کتاب الرد علی ابن داوود فی عدد شهر رمضان، کتاب الزیارات، کتاب الحج، کتاب یوم و لیلة، کتاب القضاء و آداب الحکام، کتاب الشهادات، کتاب العقیقة، کتاب تاریخ الشهور و الحوادث فیها، کتاب النوادر، کتاب النساء و لم یتمه. قرأت أکثر هذه الکتب علی شیخنا أبی عبد الله و علی الحسین بن عبید الله}}<ref>رجال النجاشی، ص۱۲۳ - ۱۲۴، ش۳۱۸.</ref>.


[[شیخ طوسی]]: {{عربی|جعفر بن محمد بن قولویه القمی، یکنی أبا القاسم... له تصانیف کثیرة علی عدد أبواب الفقه، منها کتاب مداواة الجسد لحیاة الأبد، کتاب الجمعة و الجماعة، کتاب الفطرة، کتاب الصرف، کتاب الوطئ بملک الیمین، کتاب الرضاع، کتاب الأضاحی، و له کتاب جامع الزیارات و ما روی فی ذلک من الفضل عن الأئمة{{عم}}، و غیر ذلک، و هی کثیرة، و له فهرست ما رواه من الکتب و الأصول. أخبرنا بروایاته و فهرست کتبه جماعة من أصحابنا، منهم: الشیخ [[أبو عبدالله]] [[محمد بن محمد بن النعمان المفید]] و الحسین بن عبیدالله و أحمد بن عبدون و غیرهم، عن [[جعفر بن محمد بن قولویه]] القمی}}<ref>الفهرست (طوسی)، ص۱۰۹، ش۱۴۱.</ref>.
[[شیخ طوسی]]: {{عربی|جعفر بن محمد بن قولویه القمی، یکنی أبا القاسم... له تصانیف کثیرة علی عدد أبواب الفقه، منها کتاب مداواة الجسد لحیاة الأبد، کتاب الجمعة و الجماعة، کتاب الفطرة، کتاب الصرف، کتاب الوطئ بملک الیمین، کتاب الرضاع، کتاب الأضاحی، و له کتاب جامع الزیارات و ما روی فی ذلک من الفضل عن الأئمة{{عم}}، و غیر ذلک، و هی کثیرة، و له فهرست ما رواه من الکتب و الأصول. أخبرنا بروایاته و فهرست کتبه جماعة من أصحابنا، منهم: الشیخ أبو عبدالله محمد بن محمد بن النعمان المفید و الحسین بن عبیدالله و أحمد بن عبدون و غیرهم، عن جعفر بن محمد بن قولویه القمی}}<ref>الفهرست (طوسی)، ص۱۰۹، ش۱۴۱.</ref>.


[[ذهبی]]: {{عربی|جعفر بن محمد بن جعفر بن موسی بن قولویه، أبو القاسم السهمی الشیعی قلت: کان ابن قولویه هذا من کبار الشیعة، و من علمائهم المشهورین و کان من أصحاب سعد بن عبدالله، و هو شیخ الشیخ المفید و قال فیه المفید: کما یوصف الناس من جمیل و فقه و دین و ثقة، فهو فوق ذلک. و له کتب حسان، منها: کتاب الصلاة و کتاب الجمعة و الجماعة و کتاب قیام اللیل و کتاب الصداقة، و کتاب قسمة الزکاة، و کتاب الشهور و الحوادث و غیر ذلک من کتب الفقه. حمل عنه الشیخ محمد بن محمد بن النعمان المفید، و أبو جعفر محمد بن یعقوب، و أبو الحسین یحیی بن محمد بن عبدالله الحسینی، و أحمد بن عبدون، و الحسین بن عبید الله الغضائری و حیدرة بن نعیم السمرقندی، و محمد بن سلیم الصابونی بمصر و أحسبه من أهل مصر}}<ref>تاریخ الإسلام، ج۲۶، صص ۳۹۳ - ۳۹۴.</ref>.
[[ذهبی]]: {{عربی|جعفر بن محمد بن جعفر بن موسی بن قولویه، أبو القاسم السهمی الشیعی قلت: کان ابن قولویه هذا من کبار الشیعة، و من علمائهم المشهورین و کان من أصحاب سعد بن عبدالله، و هو شیخ الشیخ المفید و قال فیه المفید: کما یوصف الناس من جمیل و فقه و دین و ثقة، فهو فوق ذلک. و له کتب حسان، منها: کتاب الصلاة و کتاب الجمعة و الجماعة و کتاب قیام اللیل و کتاب الصداقة، و کتاب قسمة الزکاة، و کتاب الشهور و الحوادث و غیر ذلک من کتب الفقه. حمل عنه الشیخ محمد بن محمد بن النعمان المفید، و أبو جعفر محمد بن یعقوب، و أبو الحسین یحیی بن محمد بن عبدالله الحسینی، و أحمد بن عبدون، و الحسین بن عبید الله الغضائری و حیدرة بن نعیم السمرقندی، و محمد بن سلیم الصابونی بمصر و أحسبه من أهل مصر}}<ref>تاریخ الإسلام، ج۲۶، صص ۳۹۳ - ۳۹۴.</ref>.
خط ۴۷: خط ۴۷:
[[قطب الدین راوندی]] در باب [[معجزات]] [[امام زمان]]{{ع}} داستانی را از ابن قولویه نقل کرده و نوشته است:
[[قطب الدین راوندی]] در باب [[معجزات]] [[امام زمان]]{{ع}} داستانی را از ابن قولویه نقل کرده و نوشته است:


[[ابو القاسم جعفر بن محمد]] می‌گوید در سال ۳۳۹ هجری [[قمری]]، به قصد [[حج]] بیرون آمدم و به [[بغداد]] رسیدم و این همان سالی بود که قرمطی‌ها [[حجر الأسود]] را به جایش برگردانده بودند و من قصد داشتم کسی را که حجر الأسود را در جایش [[نصب]] می‌کند، ببینم. چون در کتاب‌ها خوانده بودم که فقط [[امام]] هر عصری می‌تواند آن را در جایش بگذارد، چنان که در [[زمان]] [[حجاج بن یوسف]]، [[امام زین العابدین]]{{ع}} آن را در جای خود گذارد و استقرار پیدا کرد؛ ولی در بغداد، سخت مریض شدم و نتوانستم بروم و از آن [[مرض]] برای خودم ترسیدم و شخصی معروف به [[ابن هشام]] را [[نایب]] گرفتم و [[نامه]] مُهرداری هم به او دادم و در آن نامه از آن حضرت، از مدت عمرم پرسیده بودم و اینکه آیا این مرض، مرض [[مرگ]] من است یا نه و به او گفتم که تمام همّ و غمّ من این است که تو این نامه را به گذارنده حجر الأسود بر جای خود، برسانی و جوابش را بگیری و برای همین [[هدف]] تو را می‌فرستم.
ابوالقاسم جعفر بن محمد می‌گوید در سال ۳۳۹ هجری [[قمری]]، به قصد [[حج]] بیرون آمدم و به [[بغداد]] رسیدم و این همان سالی بود که قرمطی‌ها [[حجر الأسود]] را به جایش برگردانده بودند و من قصد داشتم کسی را که حجر الأسود را در جایش [[نصب]] می‌کند، ببینم. چون در کتاب‌ها خوانده بودم که فقط [[امام]] هر عصری می‌تواند آن را در جایش بگذارد، چنان که در [[زمان]] [[حجاج بن یوسف]]، [[امام زین العابدین]]{{ع}} آن را در جای خود گذارد و استقرار پیدا کرد؛ ولی در بغداد، سخت مریض شدم و نتوانستم بروم و از آن [[مرض]] برای خودم ترسیدم و شخصی معروف به [[ابن هشام]] را [[نایب]] گرفتم و [[نامه]] مُهرداری هم به او دادم و در آن نامه از آن حضرت، از مدت عمرم پرسیده بودم و اینکه آیا این مرض، مرض [[مرگ]] من است یا نه و به او گفتم که تمام همّ و غمّ من این است که تو این نامه را به گذارنده حجر الأسود بر جای خود، برسانی و جوابش را بگیری و برای همین [[هدف]] تو را می‌فرستم.


شخصی که معروف به ابن هشام بود، می‌گوید: وقتی به [[مکه]] رسیدم، تصمیم گرفته شد که حجر الأسود را نصب کنند و من به [[خادمان]] [[کعبه]] [[پول]] دادم تا در جایی که امکان دارد گذارنده حجر الأسود را در جای خود، ببینم، بایستم. چند نفر از خادمان نیز پیرامون من ایستادند و از ازدحام [[جمعیت]] جلوگیری کردند. من می‌‌دیدم که هر کس می‌رفت که آن را در جایش نصب کند، حجر الأسود می‌لرزید و نمی‌ایستاد، تا اینکه [[جوانی]] زیباروی و گندمگون آمد و حجر الأسود را گرفت و در جایش گذارد و سنگ ایستاد؛ گویا اصلاً از جای خود برداشته نشده است!
شخصی که معروف به ابن هشام بود، می‌گوید: وقتی به [[مکه]] رسیدم، تصمیم گرفته شد که حجر الأسود را نصب کنند و من به [[خادمان]] [[کعبه]] [[پول]] دادم تا در جایی که امکان دارد گذارنده حجر الأسود را در جای خود، ببینم، بایستم. چند نفر از خادمان نیز پیرامون من ایستادند و از ازدحام [[جمعیت]] جلوگیری کردند. من می‌‌دیدم که هر کس می‌رفت که آن را در جایش نصب کند، حجر الأسود می‌لرزید و نمی‌ایستاد، تا اینکه [[جوانی]] زیباروی و گندمگون آمد و حجر الأسود را گرفت و در جایش گذارد و سنگ ایستاد؛ گویا اصلاً از جای خود برداشته نشده است!
۱۱۵٬۱۶۳

ویرایش