احترام و تکریم انسان در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (جایگزینی متن - 'دست' به 'دست')
 
(یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{سیره معصوم}}
{{مدخل مرتبط
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = احترام و تکریم انسان
| موضوع مرتبط = احترام و تکریم انسان
| عنوان مدخل  = [[احترام و تکریم انسان]]
| عنوان مدخل  = احترام و تکریم انسان
| مداخل مرتبط = [[احترام و تکریم انسان در قرآن]] - [[احترام و تکریم انسان در حدیث]] - [[احترام و تکریم انسان در فقه سیاسی]] - [[احترام و تکریم انسان در کلام اسلامی]] - [[احترام و تکریم انسان در معارف و سیره نبوی]] - [[احترام و تکریم انسان در معارف دعا و زیارات]]
| مداخل مرتبط = [[احترام و تکریم انسان در قرآن]] - [[احترام و تکریم انسان در معارف و سیره نبوی]] - [[احترام و تکریم انسان در معارف دعا و زیارات]]
| پرسش مرتبط  = احترام و تکریم انسان (پرسش)
| پرسش مرتبط  =  
}}
}}


خط ۱۶: خط ۱۵:
رعایت احترام دیگران و بی‌احترامی به آنان دارای آثار وضعی و تکلیفی و [[پاداش]] و [[کیفر]] خاصّی است. در برخی [[آیات]] {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ أَجْرَمُوا كَانُواْ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا يَضْحَكُونَ وَإِذَا مَرُّواْ بِهِمْ يَتَغَامَزُونَ وَإِذَا انقَلَبُواْ إِلَى أَهْلِهِمُ انقَلَبُواْ فَكِهِينَ وَإِذَا رَأَوْهُمْ قَالُوا إِنَّ هَؤُلاء لَضَالُّونَ وَمَا أُرْسِلُوا عَلَيْهِمْ حَافِظِينَ فَالْيَوْمَ الَّذِينَ آمَنُواْ مِنَ الْكُفَّارِ يَضْحَكُونَ عَلَى الأَرَائِكِ يَنظُرُونَ هَلْ ثُوِّبَ الْكُفَّارُ مَا كَانُوا يَفْعَلُونَ }}<ref>«بی‌گمان بزهکاران (در دنیا) به مؤمنان می‌خندیدند و چون از کنار آنان می‌گذشتند به یکدیگر با چشم اشاره می‌کردند، و چون به نزد خویشان خود می‌رفتند، خنده‌زنان می‌رفتند، و چون آنان را می‌دیدند می‌گفتند: اینان بی‌گمان گمراهند، حال آنکه اینان را بر آنان نگهبان نفرستاده بودند، اما امروز این مؤمنان‌اند که به کافران می‌خندند. (نشسته) بر سریرهای آراسته می‌نگرند. آیا کافران به کیفر آنچه می‌کردند رسیدند؟» سوره مطففین، آیه ۲۹-۳۶.</ref> و [[روایات]]، اثر وضعی بی‌احترامی، [[اهانت]] و [[تحقیر]] خودشخص و [[رسوایی]] او در [[آخرت]] دانسته شده است؛<ref>الکافی، ج ۲، ص‌۳۳۷ ـ ۳۳۸.</ref> چنان‌که [[منفعت]] و خیر احترام نیز به احترام‌گزار باز می‌گردد. {{متن قرآن|ذَلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ حُرُمَاتِ اللَّهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَأُحِلَّتْ لَكُمُ الْأَنْعَامُ إِلَّا مَا يُتْلَى عَلَيْكُمْ فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ}}<ref>«چنین است؛ و هر که حرمت‌های خداوند را سترگ بدارد همان نزد پروردگارش برای او بهتر است. و (گوشت) چارپایان بر شما حلال است جز آنچه (حرام بودن آن) برایتان خوانده شود پس، از پلیدی‌ها که بت‌هایند دوری گزینید و از گفتار دروغ (نیز) بپرهیزید» سوره حج، آیه ۳۰.</ref> نوع و شیوه احترام نزد انسان‌ها با قومیّت‌ها و ملّیّت‌های مختلف و در [[زمان]] و مکان متفاوت، یک‌سان نیست؛ بلکه متنوّع و گاهی متضادّ است. یکی از نمونه‌های احترام انسان‌ها تحیّت آنان به یک‌دیگر است. [[آیه]] {{متن قرآن|وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ حَسِيبًا}}<ref>«و چون به شما درودی گفته شد، با درودی بهتر از آن یا همانند آن پاسخ دهید؛ بی‌گمان خداوند حسابرس همه چیز است» سوره نساء، آیه ۸۶.</ref>، سفارش می‌کند که هر تحیّت را به تحیّت بهتر یا هم‌سان پاسخ دهید.
رعایت احترام دیگران و بی‌احترامی به آنان دارای آثار وضعی و تکلیفی و [[پاداش]] و [[کیفر]] خاصّی است. در برخی [[آیات]] {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ أَجْرَمُوا كَانُواْ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا يَضْحَكُونَ وَإِذَا مَرُّواْ بِهِمْ يَتَغَامَزُونَ وَإِذَا انقَلَبُواْ إِلَى أَهْلِهِمُ انقَلَبُواْ فَكِهِينَ وَإِذَا رَأَوْهُمْ قَالُوا إِنَّ هَؤُلاء لَضَالُّونَ وَمَا أُرْسِلُوا عَلَيْهِمْ حَافِظِينَ فَالْيَوْمَ الَّذِينَ آمَنُواْ مِنَ الْكُفَّارِ يَضْحَكُونَ عَلَى الأَرَائِكِ يَنظُرُونَ هَلْ ثُوِّبَ الْكُفَّارُ مَا كَانُوا يَفْعَلُونَ }}<ref>«بی‌گمان بزهکاران (در دنیا) به مؤمنان می‌خندیدند و چون از کنار آنان می‌گذشتند به یکدیگر با چشم اشاره می‌کردند، و چون به نزد خویشان خود می‌رفتند، خنده‌زنان می‌رفتند، و چون آنان را می‌دیدند می‌گفتند: اینان بی‌گمان گمراهند، حال آنکه اینان را بر آنان نگهبان نفرستاده بودند، اما امروز این مؤمنان‌اند که به کافران می‌خندند. (نشسته) بر سریرهای آراسته می‌نگرند. آیا کافران به کیفر آنچه می‌کردند رسیدند؟» سوره مطففین، آیه ۲۹-۳۶.</ref> و [[روایات]]، اثر وضعی بی‌احترامی، [[اهانت]] و [[تحقیر]] خودشخص و [[رسوایی]] او در [[آخرت]] دانسته شده است؛<ref>الکافی، ج ۲، ص‌۳۳۷ ـ ۳۳۸.</ref> چنان‌که [[منفعت]] و خیر احترام نیز به احترام‌گزار باز می‌گردد. {{متن قرآن|ذَلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ حُرُمَاتِ اللَّهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَأُحِلَّتْ لَكُمُ الْأَنْعَامُ إِلَّا مَا يُتْلَى عَلَيْكُمْ فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ}}<ref>«چنین است؛ و هر که حرمت‌های خداوند را سترگ بدارد همان نزد پروردگارش برای او بهتر است. و (گوشت) چارپایان بر شما حلال است جز آنچه (حرام بودن آن) برایتان خوانده شود پس، از پلیدی‌ها که بت‌هایند دوری گزینید و از گفتار دروغ (نیز) بپرهیزید» سوره حج، آیه ۳۰.</ref> نوع و شیوه احترام نزد انسان‌ها با قومیّت‌ها و ملّیّت‌های مختلف و در [[زمان]] و مکان متفاوت، یک‌سان نیست؛ بلکه متنوّع و گاهی متضادّ است. یکی از نمونه‌های احترام انسان‌ها تحیّت آنان به یک‌دیگر است. [[آیه]] {{متن قرآن|وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ حَسِيبًا}}<ref>«و چون به شما درودی گفته شد، با درودی بهتر از آن یا همانند آن پاسخ دهید؛ بی‌گمان خداوند حسابرس همه چیز است» سوره نساء، آیه ۸۶.</ref>، سفارش می‌کند که هر تحیّت را به تحیّت بهتر یا هم‌سان پاسخ دهید.


به گفته برخی، [[اعراب]] پیش از [[اسلام]]، تحیّت را در قالب کلمه {{عربی|"حياك الله"}} ابراز می‌کرده‌اند؛ امّا پس از اسلام، کلمه کامل‌تر {{عربی|"سلام عليكم"}} جای‌گزین آن شده است.<ref>التفسیر الکبیر، ج‌۱۰، ص‌۲۰۹.</ref> [[سجده]] [[خویشاوندان]] [[یوسف]] برای وی {{متن قرآن|وَخَرُّوا لَهُ سُجَّدًا}}<ref>«همه برای او به فروتنی در افتادند» سوره یوسف، آیه ۱۰۰.</ref> را نیز نوعی تحیّت دانسته‌اند که در آن [[زمان]] مرسوم بوده است؛<ref>جامع‌البیان، مج‌۸‌، ج‌۱۳، ص‌۹۰؛ مجمع‌البیان، ج‌۵، ص‌۴۰۵.</ref> چنان‌که در آن زمان، تحیّت به شکل [[خم]] شدن و دست روی دست بر سینه گذاشتن نیز معمول بوده است.<ref>مجمع‌البیان، ج‌۵، ص‌۴۰۵.</ref> [[مفسّران]] و [[محدّثان]]، ذیل [[آیه]] تحیّت به انواع دیگر آن از‌جمله: اشاره با سر یا با دست، برخاستن، دست دادن، روبوسی و معانقه، بوسیدن سر، [[پیشانی]]، صورت و دست یا پا اشاره می‌کنند<ref> المیزان، ج‌۵، ص‌۳۱؛ بحارالانوار، ج‌۷۳، ص‌۱۹‌ـ‌۴۳.</ref><ref>[[محمد هادی ذبیح‌زاده|ذبیح‌زاده، محمد هادی]]، [[احترام - ذبیح‌زاده (مقاله)|مقاله «احترام»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲.</ref>
به گفته برخی، [[اعراب]] پیش از [[اسلام]]، تحیّت را در قالب کلمه {{عربی|"حياك الله"}} ابراز می‌کرده‌اند؛ امّا پس از اسلام، کلمه کامل‌تر {{عربی|"سلام عليكم"}} جای‌گزین آن شده است.<ref>التفسیر الکبیر، ج‌۱۰، ص‌۲۰۹.</ref> [[سجده]] [[خویشاوندان]] [[یوسف]] برای وی {{متن قرآن|وَخَرُّوا لَهُ سُجَّدًا}}<ref>«همه برای او به فروتنی در افتادند» سوره یوسف، آیه ۱۰۰.</ref> را نیز نوعی تحیّت دانسته‌اند که در آن [[زمان]] مرسوم بوده است؛<ref>جامع‌البیان، مج‌۸‌، ج‌۱۳، ص‌۹۰؛ مجمع‌البیان، ج‌۵، ص‌۴۰۵.</ref> چنان‌که در آن زمان، تحیّت به شکل [[خم]] شدن و دست روی دست بر سینه گذاشتن نیز معمول بوده است.<ref>مجمع‌البیان، ج‌۵، ص‌۴۰۵.</ref> [[مفسّران]] و [[محدّثان]]، ذیل [[آیه]] تحیّت به انواع دیگر آن از‌جمله: اشاره با سر یا با دست، برخاستن، دست دادن، روبوسی و معانقه، بوسیدن سر، [[پیشانی]]، صورت و دست یا پا اشاره می‌کنند<ref> المیزان، ج‌۵، ص‌۳۱؛ بحارالانوار، ج‌۷۳، ص‌۱۹‌ـ‌۴۳.</ref>.<ref>[[محمد هادی ذبیح‌زاده|ذبیح‌زاده، محمد هادی]]، [[احترام - ذبیح‌زاده (مقاله)|مقاله «احترام»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۲]].</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
خط ۳۳: خط ۳۲:
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
[[رده:احترام]]
[[رده:انسان]]
۱۱۸٬۴۴۱

ویرایش