پرش به محتوا

تغییر وضعیت فهرست محتویات

ویژگی‌های اخلاقی و تربیتی منتظران: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۱۷

مقدمه

از ویژگی‌های اصلی منتظران حکومت مهدوی، تهذیب نفس و آراستگی به مکارم اخلاق است^[۱]. انسان با توجه به نیروی تفکر می‌تواند در مسیر‌ رشد‌ فکری و اخلاقی‌ گام‌ بردارد و با‌ امدادهای‌ الهی و وجود رهبری الهی، جهشی بسیار فراگیر داشته باشد^[۲]. انتظار در بین جامعه منتظر؛ فرهنگی ممتاز و بی‌بدیل می‌سازد که می‌تواند جامعۀ اسلامی را در راه پیشرفت و تکامل جلو ببرد^[۳] و بزرگترین وجه تمایز جامعۀ اسلامی، از دیگر جامعه‌ها، همان اخلاق نورانی اسلام است. منتظران برای هماهنگی با امام زمان (ع) در اهتمام به رعایت محاسن اخلاق، همۀ تلاش و کوشش خود را به کار می‌گیرند. در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است: «هر کس دوست دارد از یاران حضرت قائم (ع) باشد، باید منتظر باشد و در حال انتظار به پرهیزگاری و اخلاق نیکو رفتار نماید»^[۴].^[۵]

ویژگی های اخلاقی منتظران

برخی از ویژگی‌های اخلاقی و ترییتی منتظران عبارت‌اند از:

خودسازی و پارسایی: تهذیب نفس از چنان اهمیتی برخوردار است که اعمال ناشایست و گناهان از اسباب طولانی شدن غیبت و دوری شیعیان از لقای امام شمرده شده است^[۶].^[۷] لذا انسان منتظر در بُعد فردی باید به کسب فضیلت‌های اخلاقی و تقویتِ جنبۀ جسمی روی ‌آورد^[۸] و علاوه بر تقوی، به ورع، پارسایی و عبادت بپردازد. امام باقر (ع) می‌فرماید: «تقوی پیشه سازید و بار سنگین انتظار را، به کمک ورع و پارسایی به منزل رسانید و با کوشش بسیار در عبادت و اطاعت خدا»^[۹].^[۱۰] یاران مهدی، در کمال پاکی و نهایت زیبایی اخلاق زندگی می‌‌کنند؛ چون ورع بالاتر از تقوای الهی، نهایت خویشتن‌داری در مقابل گناه و حتی نسبت به موارد مشکوک است و نداشتن آن مساوی با عدم دینداری قلمداد شده است^[۱۱]‌. در روایتی دیگر رسول اکرم (ص) فرمودند: یاران امام عصر (ع) در عبادت فردی و خودسازی، از راز و نیازهای شبانه برخوردارند و عاشقانه با پروردگار خویش نجوا می‌کنند و در عبادت اجتماعی دارای قلبی محکم‌اند و از شجاعت مثال‌زدنی برخوردارند^[۱۲]. از این روایات استفاده می‌‌شود جامعه که در آستانۀ ظهور قرار دارد گرچه به انحرافات مختلفی دچار می‌شود، در عین حال، صلاح و نیکی هرگز به حد صفر نمی‌رسد؛ زیرا یاران حضرت در چنین جوامعی تربیت می‌شوند^[۱۳].
ایمان و عمل صالح: امام صادق (ع) در معنای آیه شریف: ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ﴾^[۱۴] فرمود: «درباره قائم و یارانش‌، نازل شده است»^[۱۵]. دوران دولت مهدی، به تعبیر قرآن، دوران مؤمنین و عباد صالح است^[۱۶] و شرط منتظران ظهور و کارگزاران حکومت عدل جهانی، ایمان و عمل صالح است^[۱۷] چرا که اعمال شیعه، به ظاهر منتسب به امام معصوم و حجت خدا است، امام هم از شیعیان خود انتظار اعمال خالص دارد و از اعمال ناپسند یارانش به شدت رنجیده و ناراحت می‌‌شود. پس حضرت مهدی (ع) از شیعیان، انتظار اعمال صالح و زندگی پاک دارد‌^[۱۸].
گرایش اصولی به دین‌داری و دین‌باوری: انسان منتظِر در اندیشۀ نگهداری دین خویش و صحت اعمال خود است^[۱۹]. پایبندی به احکام الهی و ترجیح دستورات خداوند بر علایق فردی که منجر به اراده‌ای قوی و اخلاصی راستین خواهد شد^[۲۰]. منتظر موعود علاوه بر دینداری و تقوی، باید پارسا باشد^[۲۱] و باید در مسیر خودسازی، تزکیه نفس و ایجاد آمادگی جسمی و روحی در جهت آن تحول بزرگ حرکت کند^[۲۲]. منتظران امام زمان مرزبان دین‌خدا هستند و در اجرای دستورات حق، سخت، پیگیر و استوارند^[۲۳].
الگوپذیری و تأسی به امام: امام، پیشوا و راهبر جامعه و انسان کامل است و از همۀ بدی‌ها و رذائل اخلاقی دور بوده و همۀ کمالات اخلاقی را در عالی‌ترین حد آن دارد^[۲۴] و منتظران خود را منتسب به امام زمان (ع) می‌‌دانند؛ لذا در پیروی از آن حضرت باید پیش قدم باشند^[۲۵] و برای قرارگرفتن در صف یاران مهدی (ع) باید الگوپذیری عملی و اخلاقی از او داشته و به سفارش ایشان به منتظران عمل نمایند که: «هریک از شما باید به آنچه موجب نزدیکی و جلب محبت ما اهل بیت می‌شود، عمل کند و از کارهایی که موجبات ناراحتی و خشم و رنجش ما می‌گردد، دوری گزیند»^[۲۶]. همچنین طبق دعای آن حضرت^[۲۷] باید به بندگی و دوری از معصیت پرداخت تا با الگوپذیری و تأسی به امام در افکار، آداب، منش و رفتار، همراه و هم رنگ مهدی موعود شد^[۲۸] و توفیق زیارت ایشان را پیدا کرد^[۲۹].
فرمانبرداری از امام زمان: از مهم‌ترین ویژگی‌های رهروان راستین همسو کردن رفتارها، نیت‌ها و جهت گیری‌ها، طبق خواست آن رهبر الهی، است، چراکه نمودهای رفتاری منتظِر در اطاعت محض از خداوند و اولیای او ظاهر می‌شود^[۳۰]. شخصی که منتظر امام زمان است، خود را در محضر آن حضرت دیده و در تمام زندگی مواظب است یک لحظه هم از فرمان آن حضرت سرپیچی نکند^[۳۱]. پیامبر در توصیف آنها فرموده‌اند: «تلاش‌گر و کوشا در پیروی از او هستند»^[۳۲].
اتصاف به فضایل اسلامی: شخصی که منتظر امام زمان خود است، متصف به اخلاق و فضایل اسلامی است^[۳۳]، اموری از قبیل: ایثار و مواسات؛ زهد و ساده زیستی و نظم و انضباط^[۳۴].
آراستگی به ملکۀ تقوی و عدالت: پروای الهی در دوران غیبت، اهمیت بیشتری دارد؛ چرا که عوامل فراوانی دست به هم داده است تا انسان‌ها را به بیراهه کشانده، گمراه سازند^[۳۵]. منتظران حکومت عدل جهانی باید پیوسته، نمونه عدل و عدل‌طلبی باشند و با اجتناب از معاصی و رعایت تقوای الهی، بتواند ملکۀ عدالت را در خود پدید آورند تا در عصر ظهور که عصر استقرار عدل ناب و مطلق است خویشتن را با شرایط نوین تمدن توحیدی مهدوی هماهنگ سازد. در غیر این صورت هاضمۀ شخصیت فرد، قدرت جذب مؤلفه‌های فرهنگ عدالت محور دولت مهدی (ع) را نخواهد داشت^[۳۶] و از دیدگاه اسلام، پیدایش عدالت فراگیر اجتماعی در گرو تحقق عدالت فردی در آحاد جامعه است^[۳۷].
امر به معروف و نهی از منکر: تقوی، وقتی معنی پیدا می‌‌کند که انسان در قبال جامعه احساس مسئولیت کند‌ و از امر به معروف و نهی از منکر غفلت نورزد^[۳۸] دست روی دست نگذارد چون انتظار بدون گرایش به صلاح و زمینه‌سازی برای شایستگی، انتظاری کاذب است^[۳۹] چرا که خداوند بزرگ در آیاتی تأکید کرده، سرنوشت هیچ قوم و ملتی را دچار دگرگونی نمی‌کند مگر آنکه آنان آنچه را در خودشان است، تغییر دهند^[۴۰]. از این رو خواست گروهیِ جامعه، بسترهای گوناگونی را فراهم می‌سازد که در دگرگونی سرنوشت آن اجتماع، نقش بسزایی دارد^[۴۱].

پرسش مستقیم

ویژگی‌های اخلاقی و تربیتی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

↑ ر.ک: الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص ۲۶۵.
↑ ر.ک: دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۱۸.
↑ ر.ک: مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۲۰۰-۲۰۱.
↑ «مَنْ‏ سَرَّهُ‏ أَنْ‏ یَکُونَ‏ مِنْ‏ أَصْحَابِ‏ الْقَائِمِ‏ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ‏ بِالْوَرَعِ‏ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ»؛ غیبت نعمانی، ص۲۰۷.
↑ ر.ک: زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، ص۲۴۲؛ نصرآبادی، علی باقی، نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب، ص ۱۳۱-۱۳۲؛ الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص ۲۶۵؛ گرجیان، محمد مهدی، تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه، ص ۲۲؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۱، ص ۳۲۴؛ شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۸۴-۸۸.
↑ «فَمَا یَحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا یَتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَکْرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ»؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷.
↑ ر.ک: اکبری، محمد رضا، پرچم هدایت، ص ۶۶؛ شفیعی سروستانی، ابراهیم، نقش انتظار در پویایی جامعه اسلامی.
↑ ر.ک: زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۴۲.
↑ «اتَّقُوا اللَّهَ وَ اسْتَعِینُوا عَلَی مَا أَنْتُمْ عَلَیْهِ بِالْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ فِی طَاعَةِ اللَّهِ»، الغیبه للنعمانی، ص ۲۲۰؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۰.
↑ ر.ک: شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۸۴-۸۸.
↑ ر.ک: کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص ۱۳-۱۴.
↑ «رُهْبَانٌ بِاللَّیْلِ لُیُوثٌ بِالنَّهَارِ کَأَنَّ قُلُوبَهُمْ زُبَرُ الْحَدِیدِ فُیَبَایِعُونَهُ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَامِ»؛ مفید، محمد بن محمد، الاختصاص، ص ۲۰۸.
↑ ر.ک: ملکی راد، محمود، خانواده و زمینه‌سازی ظهور، ص ۲۰۹.
↑ «خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند» سوره نور، آیه ۵۵.
↑ «"قَالَ نَزَلَتْ فِی الْقَائِمِ وَ أَصْحَابِه"»‏؛ الغیبة النعمانی، ص۲۴۰، ح ۳۵.
↑ ر. ک. سهرابی، صادق، با انتظار در خیمه‌اش درآییم، ص؟.
↑ ر. ک: موسوی، سید مهدی، تربیت سیاسی در پرتو انتظار، ص ۳۴.
↑ ر. ک: کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص ۱۳-۱۴.
↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص۱۵؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹-۲۱۲.
↑ ر.ک: ان‍ص‍اری‌، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن‌، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۶؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۹۸
↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
↑ ر.ک: صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث.
↑ ر.ک: ملکی راد، محمود، کارکرد مهدویت در اصلاح و تغییر رفتارهای فردی و اجتماعی، ص ۳۱۰
↑ «فَلْیَعْمَلْ کُلُّ امْرِئٍ مِنْکُمْ بِمَا یَقْرُبُ بِهِ مِنْ مَحَبَّتِنَا وَ یَتَجَنَّبُ مَا یُدْنِیهِ مِنْ کَرَاهَتِنَا وَ سَخَطِنَا فَإِنَّ أَمْرَنَا بَغْتَةٌ فُجَاءَةٌ حِینَ لَا تَنْفَعُهُ تَوْبَةٌ وَ لَا یُنْجِیهِ مِنْ عِقَابِنَا نَدَمٌ عَلَی حَوْبَة»؛ الإحتجاج، ج۲، ص۳۲۳.
↑ «اللهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ وَ بُعْدَ الْمَعْصِیَةِ...»؛ مفاتیح الجنان، دعای امام زمان (ع).
↑ ر.ک: صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص۱۲۶.
↑ ر.ک: نصرآبادی، علی باقی، نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب، ص۱۳۱-۱۳۲.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
↑ «کَدَّادُونَ مُجِدُّونَ فِی طَاعَتِه‏»؛ عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۶۳.
↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۳۵.
↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران ۲، ص ۴۶-۶۳.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، بایسته‌های عصر چشم به راهی.
↑ ر.ک: مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۱۰-۱۱۸.
↑ ر.ک: علی‌زاده، مهدی، نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار، ص۷۹-۹۰.
↑ ر.ک: کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص ۱۳-۱۴.
↑ ر.ک: سهرابی، صادق، با انتظار در خیمه‌اش درآییم، ص؟.
↑ سوره رعد، آیه ۱۱؛ سوره انفال، آیه ۵۳.
↑ سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.

برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=ویژگی‌های_اخلاقی_و_تربیتی_منتظران&oldid=1268151»

ویژگی‌های منتظران

ردهٔ پنهان:

صفحه‌های بدون مدخل مرتبط