بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==جستارهای وابسته== {{فهرست اثر}} {{ستون-شروع|5}} +== جستارهای وابسته == {{مدخل‌های وابسته}})) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = حق | |||
| عنوان مدخل = حق | |||
| مداخل مرتبط = [[حق در لغت]] - [[حق در قرآن]] - [[حق در حدیث]] - [[حق در نهج البلاغه]] - [[حق در فلسفه اسلامی]] - [[حق در فقه اسلامی]] - [[حق در اخلاق اسلامی]] - [[حق در معارف مهدویت]] - [[حق در فقه سیاسی]] - [[حق در معارف دعا و زیارات]] - [[حق در معارف و سیره سجادی]] - [[حق در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[حق در حقوق اسلامی]] - [[حق در خانواده]] - [[حق در علوم قرآنی]] - [[حق در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
در اصطلاح رایج، مفهوم "[[حق]]" و "[[حقوق]]" در زمینه [[روابط اجتماعی]] [[انسان‌ها]] به کار می‌رود. یکی از مشخصه‌های مهم آن است که اگر کسی از این [[حقوق]] تخطی نماید [[دولت]] آن را پیگیری می‌کند. شخص متخلف را به مجازات می‌رساند و اگر حقی از کسی تضییع شده باشد آن را به صاحبش باز می‌گرداند در این جا [[حق]] دو طرف دارد:{{عربی|"مَنْ لَهُ الْحَقُّ"}} و {{عربی|"مَنْ عَلَيْهِ الْحَقّ"}} و هر دو طرف آن [[انسان‌ها]] هستند. | در اصطلاح رایج، مفهوم "[[حق]]" و "[[حقوق]]" در زمینه [[روابط اجتماعی]] [[انسان‌ها]] به کار می‌رود. یکی از مشخصه‌های مهم آن است که اگر کسی از این [[حقوق]] تخطی نماید [[دولت]] آن را پیگیری می‌کند. شخص متخلف را به مجازات می‌رساند و اگر حقی از کسی تضییع شده باشد آن را به صاحبش باز می‌گرداند در این جا [[حق]] دو طرف دارد:{{عربی|"مَنْ لَهُ الْحَقُّ"}} و {{عربی|"مَنْ عَلَيْهِ الْحَقّ"}} و هر دو طرف آن [[انسان‌ها]] هستند. | ||
در مورد برخی چیزها در [[اخلاق]]، مفهوم [[حق]] به کار می‌رود که اگر شخص آنها را رعایت نکند قابل پیگیری و مجازات به وسیله [[دولت]] نیست. این گونه [[حقوق]] را "[[حقوق]] [[اخلاقی]]" می‌نامیم. مانند [[حق]] [[والدین]]، [[حق]] [[همسایه]]، [[حق]] [[صله رحم]]، [[حق]] استاد، [[حق]] [[شاگرد]]، [[حق]] [[مسجد]]، [[حق]] حیوانات و نظایر آنها. | در مورد برخی چیزها در [[اخلاق]]، مفهوم [[حق]] به کار می‌رود که اگر شخص آنها را رعایت نکند قابل پیگیری و مجازات به وسیله [[دولت]] نیست. این گونه [[حقوق]] را "[[حقوق]] [[اخلاقی]]" می‌نامیم. مانند [[حق]] [[والدین]]، [[حق]] [[همسایه]]، [[حق]] [[صله رحم]]، [[حق]] استاد، [[حق]] [[شاگرد]]، [[حق]] [[مسجد]]، [[حق]] حیوانات و نظایر آنها. | ||
بسیاری از این [[حقوق]] از نظر [[فقهی]] [[حکم]] وجوبی دارند و رعایت آنها لازم است اما در هر حال، عدم رعایت آنها حداکثر موجب [[گناه]] و عذاب [[اخروی]] است و قابل پیگرد و جریمه [[دنیایی]] و [[حکومتی]] نیستند. [[حق]] "[[حقوقی]]" فقط در [[روابط]] بین [[انسان‌ها]] مطرح می‌شود در حالی که [[حق]] "[[اخلاقی]]" در رابطه [[انسان]] با حیوانات و حتی موجودات بی‌شعور و جمادات نیز وجود دارد<ref>ر.ک: محمد تقی مصباح یزدی، حقوق و سیاست در قرآن، ص۱۰۰.</ref>. | بسیاری از این [[حقوق]] از نظر [[فقهی]] [[حکم]] وجوبی دارند و رعایت آنها لازم است اما در هر حال، عدم رعایت آنها حداکثر موجب [[گناه]] و عذاب [[اخروی]] است و قابل پیگرد و جریمه [[دنیایی]] و [[حکومتی]] نیستند. [[حق]] "[[حقوقی]]" فقط در [[روابط]] بین [[انسان‌ها]] مطرح می‌شود در حالی که [[حق]] "[[اخلاقی]]" در رابطه [[انسان]] با حیوانات و حتی موجودات بی‌شعور و جمادات نیز وجود دارد<ref>ر. ک: محمد تقی مصباح یزدی، حقوق و سیاست در قرآن، ص۱۰۰.</ref>. | ||
حقوق‌دانان برای [[حق]] و [[اخلاق]] تفاوت‌هایی قائل شده‌اند از آن جمله: | حقوق‌دانان برای [[حق]] و [[اخلاق]] تفاوت‌هایی قائل شده‌اند از آن جمله: | ||
#[[حقوق]] فقط بر [[رفتار اجتماعی]] ناظر است؛ اما [[اخلاق]] شامل جنبه‌های فردی هم می‌شود. | # [[حقوق]] فقط بر [[رفتار اجتماعی]] ناظر است؛ اما [[اخلاق]] شامل جنبه‌های فردی هم می‌شود. | ||
#[[حقوق]] ضامن اجرایی بیرونی دارد ولی [[اخلاق]] فقط دارای ضمانت اجرایی درونی است. | # [[حقوق]] ضامن اجرایی بیرونی دارد ولی [[اخلاق]] فقط دارای ضمانت اجرایی درونی است. | ||
#بایدها و نبایدهای [[حقوقی]]، کم و بیش دستخوش [[تغییر]] و دگرگونی می‌شوند، اما قضایای [[اخلاقی]]، ثابت و بدون نسبیت هستند. | # بایدها و نبایدهای [[حقوقی]]، کم و بیش دستخوش [[تغییر]] و دگرگونی می‌شوند، اما قضایای [[اخلاقی]]، ثابت و بدون نسبیت هستند. | ||
#قواعد [[حقوقی]] لازم و [[تکلیف]] آورند. به عبارت دیگر، [[حق]] مستلزم تکلیفی [[الزام]] آور است اما هیچ گاه استیفای آن لازم نیست ولی در [[اخلاق]]، هم [[الزام]]، هم [[استحباب]]، هم ترجیح وجود دارد. | # قواعد [[حقوقی]] لازم و [[تکلیف]] آورند. به عبارت دیگر، [[حق]] مستلزم تکلیفی [[الزام]] آور است اما هیچ گاه استیفای آن لازم نیست ولی در [[اخلاق]]، هم [[الزام]]، هم [[استحباب]]، هم ترجیح وجود دارد. | ||
#بایدها و نبایدهای [[حقوقی]]، تأمین [[مصالح]] [[دنیایی]] افراد [[جامعه]] را به دنبال دارد اما [[اخلاق]]، [[رسیدن به کمال]] [[انسانی]] را متکفل است. | # بایدها و نبایدهای [[حقوقی]]، تأمین [[مصالح]] [[دنیایی]] افراد [[جامعه]] را به دنبال دارد اما [[اخلاق]]، [[رسیدن به کمال]] [[انسانی]] را متکفل است. | ||
#[[حقوق]] به [[نیت]] اهمیت نمی‌دهد و ظاهر عمل را در نظر دارد، [[امانت]] [[نیت]] نقش تعیین کننده‌ای در [[اخلاق]] دارد. | # [[حقوق]] به [[نیت]] اهمیت نمی‌دهد و ظاهر عمل را در نظر دارد، [[امانت]] [[نیت]] نقش تعیین کننده‌ای در [[اخلاق]] دارد. | ||
گویا در برخی از تفاوت‌های پیشین، [[حقوق]] به معنای [[نظام حقوقی]] مقصود است مانند تفاوت اول، اما در بیشتر آنها مقصود همان جمع [[حق]] است<ref>موسی احمدی، حقوق اهل کتاب، ص۷۶.</ref><ref>[[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|حقوق اهل بیت]]، ص۳۱- ۳۳.</ref>. | گویا در برخی از تفاوت‌های پیشین، [[حقوق]] به معنای [[نظام حقوقی]] مقصود است مانند تفاوت اول، اما در بیشتر آنها مقصود همان جمع [[حق]] است<ref>موسی احمدی، حقوق اهل کتاب، ص۷۶.</ref><ref>[[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|حقوق اهل بیت]]، ص۳۱- ۳۳.</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{ | {{مدخل وابسته}} | ||
* [[حق الله]] | * [[حق الله]] | ||
* [[حق و باطل]] | * [[حق و باطل]] | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۳: | ||
* [[دعوی در حق]] | * [[دعوی در حق]] | ||
* [[دفاع از حق]] | * [[دفاع از حق]] | ||
*[[ شهادت به حق]] | * [[شهادت به حق]] | ||
* [[غصب حق]] | * [[غصب حق]] | ||
* [[قضاوت حق]] | * [[قضاوت حق]] | ||
{{پایان | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
* [[پرونده:1379781.jpg|22px]] [[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|'''حقوق اهل بیت''']] | * [[پرونده:1379781.jpg|22px]] [[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|'''حقوق اهل بیت''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:حق]] | [[رده:حق]] | ||