←الزام‌آور بودن
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
این مبحث به دنبال بررسی این نکته است که آیا عمل مطابق [[علم]]، همواره برای [[ائمه]] {{عم}} ضروری است یا آنان ملزم‌اند که گاهی علم خود را نادیده بگیرند؟ | این مبحث به دنبال بررسی این نکته است که آیا عمل مطابق [[علم]]، همواره برای [[ائمه]] {{عم}} ضروری است یا آنان ملزم‌اند که گاهی علم خود را نادیده بگیرند؟ | ||
این بحث ممکن است اندکی عجیب به نظر برسد؛ زیرا طبیعتاً [[انسان]] علومی را فرا می‌گیرد تا برابر آن عمل کند و حتی در مباحث اخلاقی، [[عالمان]] بی‌عمل [[سرزنش]] شده‌اند. بنابراین علم به طور طبیعی الزاماتی (فقهی یا اخلاقی) را به دنبال دارد. ائمه {{عم}} مطابق [[علوم]] خود، [[سخن]] می‌گفتند یا [[سکوت]] می‌کردند؛ گاهی [[اقدام]] کرده، گاهی کناره می‌گرفتند؛ می‌جنگیدند یا [[صلح]] می‌کردند؛ و.... بنابراین [[امام]] برای کار خود همواره دلیلی [[علمی]] دارد یا به عبارت دیگر، بر اساس علم خود به انجام یا ترک کاری | این بحث ممکن است اندکی عجیب به نظر برسد؛ زیرا طبیعتاً [[انسان]] علومی را فرا می‌گیرد تا برابر آن عمل کند و حتی در مباحث اخلاقی، [[عالمان]] بی‌عمل [[سرزنش]] شده‌اند. بنابراین علم به طور طبیعی الزاماتی (فقهی یا اخلاقی) را به دنبال دارد. ائمه {{عم}} مطابق [[علوم]] خود، [[سخن]] می‌گفتند یا [[سکوت]] می‌کردند؛ گاهی [[اقدام]] کرده، گاهی کناره می‌گرفتند؛ می‌جنگیدند یا [[صلح]] می‌کردند؛ و.... بنابراین [[امام]] برای کار خود همواره دلیلی [[علمی]] دارد یا به عبارت دیگر، بر اساس علم خود به انجام یا ترک کاری تصمیم می‌گیرد. بنابر این [[علوم ائمه]] {{عم}} نیز همانند علوم دیگر [[مردم]]، الزامات اخلاقی یا فقهی را به دنبال دارد. تفاوت ائمه {{عم}} با دیگران، اولاً در ماهیت، ویژگی‌ها، منابع و قلمرو [[دانش]] آنان است؛ ثانیاً در این است که آنان معصوم‌اند و برخلاف مردم عادی که ممکن است گاهی مخالف دانش خود عمل کنند، مخالف [[تکلیف]] خود عمل نمی‌کنند. | ||
بنابراین پاسخ به این [[پرسش]] که آیا عمل مطابق علم برای ائمه {{عم}} الزام‌آور است یا خیر، به معنای یادشده مثبت است؛ اما موضوع این بحث، مطلب دیگری است. آنچه مقصود این بحث را روشن‌تر می‌کند و پاسخ‌گوی ابهام آن است، توجه به این نکته است که مقصود از دانش یادشده در اینجا، مباحث فقهی و اخلاقی نیست که انسان باید مطابق آن عمل کند. روشن است که امام در این گونه مباحث، [[الگو]] و مقتدای مردم است و بیش از دیگران در عمل به [[دستورها]] و رهنمودهای [[الهی]] می‌کوشد. مقصود این بحث، بررسی الزام عمل یا نادیده گرفتن برخی [[علوم ویژه]] ائمه {{عم}} درباره امور [[جهان]] است که خارج از محدوده [[علوم عادی]] انسان‌هایند؛ علومی مانند [[علم به ضمایر افراد]]؛ [[علم]] به [[ایمان]] یا [[کفر]] آنان؛ علم به سرانجام [[کارها]] و فرجام‌ها؛ و علم به [[اختلافات]] [[مردم]]<ref>[[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۳۸۲.</ref>. | بنابراین پاسخ به این [[پرسش]] که آیا عمل مطابق علم برای ائمه {{عم}} الزام‌آور است یا خیر، به معنای یادشده مثبت است؛ اما موضوع این بحث، مطلب دیگری است. آنچه مقصود این بحث را روشن‌تر می‌کند و پاسخ‌گوی ابهام آن است، توجه به این نکته است که مقصود از دانش یادشده در اینجا، مباحث فقهی و اخلاقی نیست که انسان باید مطابق آن عمل کند. روشن است که امام در این گونه مباحث، [[الگو]] و مقتدای مردم است و بیش از دیگران در عمل به [[دستورها]] و رهنمودهای [[الهی]] می‌کوشد. مقصود این بحث، بررسی الزام عمل یا نادیده گرفتن برخی [[علوم ویژه]] ائمه {{عم}} درباره امور [[جهان]] است که خارج از محدوده [[علوم عادی]] انسان‌هایند؛ علومی مانند [[علم به ضمایر افراد]]؛ [[علم]] به [[ایمان]] یا [[کفر]] آنان؛ علم به سرانجام [[کارها]] و فرجام‌ها؛ و علم به [[اختلافات]] [[مردم]]<ref>[[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۳۸۲.</ref>. | ||